Lögberg - 03.01.1935, Blaðsíða 7

LÖGBEJJG, FIMTUDAGINL 3. JANCAR 1935.
7
Pétur B. Borgfjörð
Frá sviplegum dauða þessa unga manns skýrSu fréttablöð-
in síðastliðiS haust, þá hann druknaSi í Wintiipeg-vatni n. sept-
ember, er hann einn á bát var aÖ vitja um net nálægt Wtnniiieg
Beach.
Pétur B. BorgfjörS var fæddur 12. júli IQ04 á Innri-
Bakka í TálknafirSi í Vestur-BarSastrandasýslu á íslandi. For-
eldrar hans eru GuSmundur Kolbeinsson BorgfjörS, ættaSur
úr NorSurárdal í Mýrasýslu og Matthildur Jónsdóttir frá
Tungumúla á BarSaströnd viS BreiSafjörS. Er heimili þeirra
öldnu hjóna nú viS Winnipeg Beach.
Pétur ólst upp hjá foreldrum sínum á Bakka í Tálkna-
firöi og Bíldudal í ArnarfirSi unz hann var niu vetra. Fluttist
hann þá meS foreldrum sinum vestur um haf. Dvaldi hann
hér vestra í foreldrahúsum til dauSadags, fyrst þrjú ár á Gimli,
en síSan ávalt viS Winnipeg Beach á húgarSi þeirra. StundaSi
Pétur cinatt smíSar, svo og fiskiveiSar á Winnipegvatni ásamt
bræSrum sínum.
Pétur var mesti efnismaSur, velgefinn til munns og handa,
bókhneigSttr og vel lesinn, reglumaSur í hvívetna, sérlega vin-
sæll og prúSur maSur. Hann var mjög hjartfólginn foreldrum
sínum og systkinum og er þeirra harmur átakanlegri en orS fá
lýst, eftir hinn sviplega missi hins ástfólgna sonar og bróöur.
Eftirlifandi systkini Péturs eru : “Sæmundur og ÞorvarSur
LÚSvík, báSir enn í föSurgarSi; ValgerSur, eiginkona GuSlaugs
skipstjóra Rrynjólfssonar í Vestmannaeyjum; og GuSrún, gift
Bjarna Þorbergssyni, húsasmiS á Akureyri.
Pétur heltinn var borinn til moldar laugardaginn 15. sept-
ember. JarSarförinni stýrSi hr. Paui Bardal frá Winnipeg, en
helgisiSum gegndi sýra Björn Bl Jónsson. Flutti hann fvrst
húskveSju á heimili foreldranna viS Winnipeg Beach og síSan
fór fram kveöju-athöfn í útfarastofu A. S. Bardal í Winnipeg.
\"ar svo líkiS lagt til hinstu hvíldar í Brookside grafreit í Win-
nipeg. Var fjöldi fólks viS útförina, íslenzkt og af öSrum
þjóSum. Ættingjarnir þakka öllum þeim, er sýndu þeim ástúS-
lega sainhygS i sorginni mcS því aS senda bæSi blómsveiga og
samúSar-kveSjur og á marga vegu aSra.
Sonar síns hins elskaSa minnast foreldrarnir meS ást og
þakklæti, og geyma minningu hans sem helgan dóm í hjörtuni
sínum. Þau hugga sig viS von eilífs lífs í trúnni á Jesúm
Krist og bíSa vonblöS unaSsríkra endurfunda á landi sælunnar.
—B. B. J.
SAGNIR AF VATNSNESI
Franih. frá bls. 5
heimiliS brotiS svo niSur sem veröa
mátti, og sneru nú flestir viS því
baki. 1 einangrun, fyrirlitning og
skorti varS SigurSur aS ala upp
börn sín i Katadal, og geta nú fáir
gert sér i hugarlund, hyílík, mann-
raun þaS var.
Seni lítiS dærni skal hér ein sögn
tilfærS:
Skömmu eftir aS FriSrik var tek-
inn af lífi, en Þorbjörg færS utan
til hegningar, var mjög harSur vet-
ur (1834—35 ?). Þá lá í stórhríS-
um frá því á jólaföstu og fram yfir
jól. Vildi þá þaö óhapp til í Kata-
dal á Þorláksmessu, aS eldurinn dó,
og ekki unt aS sækja eld á aSra bæi
vegna hríSa, fyr en á fjórSa dag
jóla. Allan þenna tíma var ekki
hægt aS kveikja ljós í Katadal, og
engan mat hita, hvaS þá sjóSa.
KallaSi SigurSur þetta “svörtu
jólin.” Aldrei æSraSist hann um
þetta né annaS; þarf enginn annan
aS spyrja hvílíkt þetta var, ef hann
þekkir stórhríSar í skammdegi
noröanlands. Plitt þekkir enginn,
hve aSrar ástæSur lágu þó þyngra á
fjölskyldunni í Katadal heldur en
algerS vöntun elds og ljóss.
Eina ljósiS, sem SigurSi var ekki
varnaS aS kveikja fyrir sér og sin-
um, var aS ríma stöku viS og viS.
Er nú fátt til eftir hann, og veldur
því mest, hve mjög hann einangr-
aSist í ógæfu sinni. Þó er eitt kvæSi
til heilt eftir hann, en þaS er ljóSa-
bréf er hann sendi Þorbjörgu konu
sinni er hún var í fangelsinu, og
nefndi hann þaS Vetrarkvíöa. Var
SigurSi sagt, aS svo væru bréf til
fanganna grandskoSuS og af mikilli
tortrygni, aS ekki væri vert aS hafa
í þeím nokkuS þaS, er misskilja
mætti; aSeins um daginn og veginn.
Ber VetrarkvíSi nokkur merki þess.
Skulu hér tilfærSar úr honum
nokkrar vísur, sem betur en alt ann-
aS sýna ástæSur SigurSar á þessum
tnisserum:
7 En fyrst mig kala forlögin,
í f jarÖlægS ala barm viS þinn,
þig viS tala í þetta sinn
Þórs árgala sendi minn.
8 Angursskeytum aS kastar,
á mér steyta raunirnar,
aS þér leita eg alstaSar,
en ei hér veit hvaS líSur par.
13 Litt nú deyfir mótgang minn
mér þótt leyfi svefnhöfginn
tæru dreifa tári á kinn
og tóm um þreifa rúmfötin.
14 Hrund þar veiga fyrst ei finn
fækka mega vilkjörin;
hugmóS eiga hlýt eg minn
og harma teyga bikarinn.
15 AugaS grætur óhöpp sín,
yndisglæta dauf því skín.
Dofna bætur, dafnar pín,
daga’ og nætur sakna’ eg þín.
16 FaSm út breiSa myndi minn,
motursheiS’ ef sorgbitin
—frí viS neySar fádæmin —
fengi aS leiSast hingað inn.
17 Álmanjóti örmæddum
upprann bót í þankanum :
MeS trygSahóti tveim höndum
tek þér móti í himninum.
18 Hepnast þá meS hamingju
hólma bráins kornekru,
í faSmi ódáins fullsælu
faSma og sjá aS eilífu.
19 “Ei skal kviSa,” sé vort svar,
“senn hjá líSa raunirnar.
HarSfengt stríSiS hérvistar
himins prýSi kórónar.”
23 Svo framt Rínar varma ver
vit ei dvíni’ og kraftarnir
og máli týna tungan fer
trygS skal mína geyma þér.
24 Veröi sjórinn vellanai,
viSa foldin kalandi,
hellubjörgin hrynjandi,
hugsa eg til þín stynjandi.*)
25 Þó aS kali heitan hver,
hylji dali jökull ber,
steinar tali — alt hvaS er,
aldrei skal eg gleyma þér.
*)Þessar tvær visur, sú 24. og
25., hafa oft veriS ranglega eignaS-
har Vatnsenda-Rósu.
28 Mín sú ræSa einlæg er,
unnar glæSa storSin hér,
aS biSja’ algæSa gnægS sem ber,
guS upphæSa fyrir þér.
29 Hjá þér safnist heillirnar,
hjartans kafni raunirnar,
yndi dafni’ og alt sem bar
áSur nafnið glaSværSar.
31 Himnar, vindar, höfin lönd
—hvaS sem myndar drottins
hönd—
þinni bindi unun önd,
Ofnis linda fögur strönd.
34 Af engri þurSu ann eg þér
öllum burSum lífsins hér
naSurs furSu nokkur ver
nafn SigurSar meSan ber.
35 Brostinn prýSi baghendur,
bragurinn hlíSi líns sendur,
von og striSi venslaSur,
VetrarkviSi réttnefndur.
Vist hlýtur sú kona aS vera mik-
ilhæf, sem nýtur slíks ástríkis bónda
síns í gegnum þær mestu þrenging-
ar, sem manni geta mætt. Þó var
Þorbjörg borin því ámæli, þá löngu
liSin, aö hún hafi þókst ofgóS bónda
sinum, og þvi ekki fariS heim til
hans er hún kom úr fangelsinu.
Þessu hrinda kirkjubækur Tjarnar-
kirkju algerlega, því þær telja hana
húsfreyju i Katadal 1836, en þaS
ár kom hún heim. VoriS eftir
flytjast þau hjón og Bjarni sonur
þeirra aS Tjörn, til séra Ögmundar
SigurSssonar, en Elinborg dóttir
þeirra fer aS búa í Katadal. SiSar
er þeirra ekki getiS í manntali, en
SigurSur andaSist i Tungu, hjá
Bjarna syni sinum 1839, “úr vatns-
sýki.” Þorbjörg var í Tungu þang-
aS til, en fluttist næsta ár suSur á
land.
Oft er þaS, þegar þessir ættmenn
koma í huga minn, aS þá minnist
eg oröa Bjarna Thorarensens um
Odd Hjaltalín:
Undrist enginn
upp þó vaxi
kvistir kynlegir,
þá koma úr jörSu
harmafuna
hitaSri aS neSan
og ofan vökvaSri
eldregni tára.
Skal eg nú reyna aS finna þessum
orSum staS:
Af börnum SigurSar í Katadal
komust, auk hinna fyrgreindu önnur
tvö til fullorSins ára: Ingibjörg og
Bjarni, AS vonum báru þau alla
æfi djúp sár eftir uppvaxtarárin.
BæSi voru þau prýSilega hagmælt,
þótt nokkuS væru þau ólik aS ööru,
og var Ingibjörg veiklyndari en
Bjarni. Hún er fædd í Katadal 9.
april 1816, og ólst þar upp. Vitnis-
burSur hennar viS húsvitjun, er hún
var tólf ára er þannig: “Skrifandi,
kann vel, les sæmilega.” Er þetta
góSur vitnisburSur, því á þeim tíma
var óvenjulegt aS bændadætur lærSu
aS skrifa.
Ingibjörg fluttist úr átthögunum
suSur á Álftanes og giftist þar. Var
hún raunakona mikil. Nokkra af-
komendur á hún, og eru þeir flestir
á SuSurlandi. MikiS unni hún Sig-
urSi Bjarnasyni frænda sínum og
orti eftir hann fögur erfiljóS. Er
þetta upphaf þeirra:
Hvert er nú vinar í veröld aS leita?
Vorblómiö æskunnar fölnaSi skjótt ;
hádegi lífs nam í lágnætti breyta
ljósanna faSir svo óvörum fljótt.
Rósirnar falla á fegursta skeiSi,
fullkomnum þroska svo varla þær
ná,
glansandi liljurnar blöSin þó breiSi
bæla þær skakviSrin ofsaleg þrá.
Þyngir á hömrunum, þungt er aS
frétta
þrumurnar • dauSlegar ganga svo
nær.
Tárin af hvönnunum dynja og detta,
dagar aS svartnætti verSa þvínær.
Sorganna blæju eg sveipast aS nýju.
því sjónar eg misti af kærasta vin;
hann sefur í bylgjunnar faSmlögum
fríu,
feldur af svipvindis bráSIegum hvin.
Bjarni sonur SigurSar í Katadal
er fæddur 9. febr. 1818, og ólst upp
hjá föSur sínum. Einhverrar upp-
fræSslu hefir hann notið í uppvext-
inum, því þrettán ára fær hann
þennan vitnisburS viS húsvitjun:
“Vel gáfaSur, vel kunnandi, mikill
fyrir sér.” ÁriS 1839 kvæntist
hann NáttfríSi Markúsdóttur, Arn-
grímssonar lögsagnara á MelstaS,
og er þaS merk ætt og fjölmenn um
Húnavatnsþing. ÞaS ár byrjuSu
þau búskap í Tungu á Vatnsnesi,
meS mjög lítil efni. Þar eignuSust
þau sex börn, sem komust úr æsku.
og verSur þcirra getiS síSar.
Áriö 1856 fluttust þau aS Katadal
og bjó Bjarni þar til 1864, aS hann
hluttist aS HlíS á Vatnsnesi, en ári
fyr hafSi hann mist NáttfríSi konu
sína. í HlíS bjó hann meS
ráSskonu, Kristínu Jóhannesdóttur,
til 1874, en þá brá hann búi og flutt-
ist vestur um haf meS börnum sín-
um þremur og Kristínu. Er taliS
aS Bjarni færi nauSugur vestur, og
drægi þaö hann helst til, aS skiljast
ekki viS yngri börn sín, er þá fóru.
Bjarni var greindur vel, og harS.
ur í horn aS taka, ef á hann var leit-
aS og svaraSi ætíS jöfnum orSum,
viS hvern sem um var aS eiga, hvort
sem var í bundnu máli eSa óbundnu.
HöfSu uppvaxtarárin kent honum,
aS ekki hafSist annaS upp úr auS-
mýktinni en nýjar litilsvirðingar.
Svo tók hann sér nær um örlög
Friðriks bróSur sins, aS hann talaði
ekki um þau. ViS vín sagði hann
einhverju sinni viS vin sinn, aS um
FriSrik mætti hann ekki tala, þvi
þá klökknaði hann, en klökkvi
hentaði ekki í þessum heimi. Tvo
sona sinna nefndi hann nafni FriS-
riks, eftir bróður sínum. VarS sá
fyrri skammlífur.
Þótt Bjarni væri stundum nokk-
uS hrjúfur ákomu og ekki allra
leika, einkanlega þegar hann var viö
vín, þá angraði hann þó aldrei lítil-
magna. Var hann brjóstgóSur viS
alla, sem bágt áttu, og svo barn-
góður að i minnum er haft. TjáS
hefir mér veriS aS Einar H. Kvaran
hafi sagt, aS Bjarni stæði sér fyrir
minnissjónum sem sérstaklega blíS-
ur maður, meS afburða-sterka bók-
mentahneigð, en Einar var þá vita-
skuld á bernskualdri, er hann kynt-
ist Bjarna, og viö honum mur.di
Bjarni því hafa snúiS betri hliS-
inni.
HestamaSur var hann og ól vel
reiShesta sína, þó aS hann væri efna-
lítill fram eftir æfi. HafSi hann
rðiðhest sinn jafnan skaflajárnaS-
ann á vetrum, þótt þaS væri ekki al-
gengt meS smærri bændum, og lét
hann hvern tala þar um sem vildi.
Því hafSi verið haft aS orðtaki á
Vatnsnesi, ef sást til ríðandi manns
aö vetrarlagi, aS þar væri annaS-
hvort presturinn eða fjandinn hann
Bjarni í Tungu. Voru þeir þá til,
sem þótti þetta tvísýnn mannjöfn-
uður fyrir prestinn, en Bjarni henti
gaman aS vandamálum þeirra.
Framh.
Baldvin Halldórsson
/ FACRASKÓGI.
Baldvin var fæddur 28. júni 1863, aS HamarsgerSi í Mæli-
fellssókn í SkagafjarSarsýslu. Sjö ára að aldri fór hann frá
foreldrum sínum til frændfólks síns, aS EiríksstaSakoti í Svart-
árdal og þaSan eftir eins árs dvöl aS Gili í sömu sveit. Þar var
Baldvin sex næstu æfiárin; dvaldi hann svo á ýmsum stöðum á
æskustöðvum sínum, og siðast á SkeggjastöSum í Svartárdal,
unz hann fór alfarinn til Ameríku, áriö 1894.
Foreldrar Baldvins vorú hjónin Halldór Jónsson frá Álf-
geirsvöllum í SkagafirSi og Ingibjörg Tónatansdóttir frá Minna-
Árskógi viS EyjafjörS; fluttu þau til Vesturheims áriS 1876,
námu land og bjuggu lengi á HalldórsstöSum viS íslendinga-
fljót. Halldór dó 28. april 1912, en Ingibjörg kona hans, 15.
maí 1922.—
Systkini Baldvins nú á lífi eru: Páll, um lagt skeiS bóndi á
Geysir i Gevsisbygð, til heimilis í Riverton. Margrét (Mrs.
Stefánsson) í Vancouver, B.C., Þorbergur, til heimilis í Winni-
peg, Indiana (Mrs. Carelli) búsett í British Columbia. Jón til
heimilis að ITecla P.O., Man. Maria (Mrs. SigurSsson) í Steep
Rock, Man. Tistran til1 heimilis í Edmonton, Alta.
Látnir eru: Trvggvi, er bjó aS VíSir, Man.; Jóhann, lengi
búsettur í Winnipeg, Man. og Halldór, siðast bóndi viS Siglu-
nes, Man.
Þann 4. apríl 1900 giftist Baldvin Jóhönnu Maríu Ólafs-
dóttur; er hún fædd aS KolsstöSum í BeruíirSi 7. april 1877,
dóttir Ólafs bónda Oddssonar, síðar í Fagraskógi viS íslend-
ingafljót, og konu hans Kristbjargar Antoniusdóttur. Baldvin
og María bjuggu um langt skeiS—nærfelt tuttugu ár— að
Baldurshaga í GevsisbygS í Manitoba, en í Fagraskógi viS
Riverton þaðan af.
Börn þeirra Baldvins og Maríu eru: Herbert, giftur Vald-
heiði Eastmann, Riverton; Tngibjörg, gift Marino Thorvaldson,
Bissett; Albertína, gift C. R. Benson, WSnnipeg, Man.; Baldvin
og Sigrún, eru bæði heima hjá móður sinni.
Baldvin bóndi andaðist að heimili sínu þann 18. sept. s. 1.,
eftir stutta legu; hafSi heilsa hans veriS allgóö tíFþess TIma.
JarSarför hans fór fram þann 21. sept.; var kveðjuathöfn fyrst
á heimilinu, og svo frá kirkju BræSrasafnaSar í Riverton, aS
viSstöddu dæmafáu fjölmenni. Séra Jóhann Bjarnason prestur
á Gimli, en fyrverandi sóknarprestur í NorSur Nýja íslandi
mælti kveðjuorð og jós moldu.—
Baldvin var maSur gæddur mjög góSri greind og prýðisvel
hagorður, enda vel þektur hagyröingUr á íslandi áSur en hann
fluttist vestur um haf. Sumar vísur hans eru á margra vörum,
eins og t. d. þessi, sem birt er í StuSlamálum Margeirs Jóns-
sonar TI. hefti, bls. 28, og nefnd er “DæmiS ekki”:
Dómar falla eilifð í,
öld þótt spjalli minna,
gæta allir ættu því
eigin galla sinr^.
Ýmsar stökur Baldvins munu lengi lifa í hugum samferða-
manna hans, svo smellnar og ljúfar sem þær margar eru; odd-
hvassar gátu þær stundum verið, en mistu sjaldan marks. og
voru að jafnaði ágætlega vel ortar. Get eg ekki varist aS birta
aðra stöku, er hann nefnir “Bókfýsi og búsumhyggja”; er hún
í StuSlamálum, bls. 29:
Lýt eg minni lestrarþrá,
læt mig einu gilda,
þó að togist talsvert á
tilhneiging og skylda.
Mun þaS mála sannast aS alla æfi þráði hann bókfræöslu
og mentun, er æskukjör hans meinuðu honum aS njóta, og
ábyrgS fullorðinsáranna gat ekki samrýmt. En slík innibyrgS
mentaþrá mótar mann—gerir viðhorfiS annaS og erfiðara; beið
hann þess ekki bætur aS hann naut ekki uppfræðslu i æsku, sem
hann m-jög þráði, né hins, aS æska hans var hrakningasöm og
meðal vandalausra lágu sporin hans. þegar hann var á bernsku
og ungþroska aldri.—
Baldvin var prýSilega skemtinn í viSræSum og góður heim
aÖ sækja. Hann var tilfinningamaÖur og átti djúpa samúS meS
mönnum og málleysingjum. Hann var maður mjög barngóður :
umhugað var honum um að öllum skepnum liði sem bezt. Hann
var elskulegur eiginmaður og ágætur faöir; er því stórt skarS
höggviS í hóp ástvina viÖ burtför hans, og cr hans sárt saknaS
af þeim öllum.
Þeim fækkar nú óSum eldri mönnunum, meö glöggu íslenzku
sérkennin—skáldmæltu mönnunum, er túlka heiSablæ og há-
f jallaloft íslands—og viS fráfall þeirra má segja, eins og skáld-
iS forðum kvaS:
En iltuur horfinn innir fyrst
urta hvers bygðin hefir mist.
Eiga þau orS viS um Baldvin bónda í Fagraskógi. — Leyfi eg
mér svo í lok þessara minningarorða að lána ljúfa stöku eftir
hr. Hjálmar Gíslason, lokaorS í ljóSi, er hann orti um Baldvin;
eru þaS kveðjuorð ástvina, og allra er syrgja hann látinn;
Skuggar allir yfir grund
austur falla héðan.-—
Vonin kallar vinafund.
Vertu sæll! á meSan.”
SigurSur Ólafsson.