Lögberg - 18.04.1935, Blaðsíða 4

4
LÖGBEiRG, FIMTUDAGINN 18. APRIL, 1935.
Högöerg
Gtafltf út hvern flmtudag af
T M « COLUMBIA PRB 8 8 L I M I T M D
(95 Sargent Avenue
Winnlpeg, Manitoba.
Utanftskrift ritatjðrana.
EDITOR LÖGBERG. 695 SARGENT AVE
WINNIPEG, MAN.
Tmrt »* 00 um. áriS—fíorgist fiTÍrfram
The "Lögberg” is printed and published by The Colum-
bla Press, Limited, 69 5 Sargent Ave., Wnnipeg, Manitoba
PHOSE 86 327
Alvarlegt viðfangsefni
Framarla í hópi þeirra manna. er öðrum
fremur láta sér ant um hag landbúnaðarins
í Vestur-Canada með tilliti til þeirrar ískvggi-
legu hættu, sem frá sandfoki stafar, má telja
Senator Riley frá Alberta; hefir hann eigi
aðeins flutt um málið íhyglisverða ræðu á
þingi, heldur og ritað um það mikið og margt.
f ra*ðu, sem Senator Riley nýverið flutti
í öldungadeild þjóðþingsins í Ottawa. stað-
hæfði hann, að frá hagfræðilegu sjónarmiði
séð, væri sandfokið sá langskaðvænlegasti ó-
vinur, er hin canadiska þjóð ætti afli við að
etja um þessar mundir; úrlausn þessa máls
þyldi eng’a bið; skjótar og áhrifamiklar ráð-
stafanir yrði að vera teknar þegar í stað að
beztu manna yfirsýn.
En þó því sé nú þannig farið, að sand-
fok og önnur tortímingaröfl leiki Vesturland-
ið hvað harðast sem stendur, þá varðar það
samt sem áður alla þjóðina jafnt hvemig til
tekst um úrlausn málsins.
í ýmsum vesturfylkjum Bandaríkjanna
er viðhorfið þannig, að víðáttumikil land-
flæmi eru alment kölluð ‘ ‘ hin mikla ameríska
eyðimörk”; spildur þessarar eyðimerkur
teygja álmur sínar inn í suðurhluta Saskat-
chewan og Alberta fylgja.
Mr. J. B. Kinzer, forstjóri veðurstofunn-
ar í Washington, staðhæfir að mennirnir eigi
sjálfir þunga sök á því hvemig komið sé með
þrálátri ránsyrkju ár eftir ár, í stað þess að
unna jarðveginum hvíldar, eða sá grasfræi í
stað korntegunda til skiftis.
Mr. Morris Markey, merkur fræðimaður
í jarðvegsrannsóknum, er kynt hefir sér
vandlega aðstæður í Dakota, Montana og
Minnesota, kveður upp þungan áfellisdóm
yfir skammsýni mannsins viðvíkjandi vernd-
un gróðurmoldarinnar. Vekur hann athygli
á því, að þrátt fyrir það að svæði þessi sýnist
slétt yfir að líta, þá hafi þó víða allmikils
hallamunar kent; víða hafi verið mýrlendi,
tjarnir og vötn; alt þetta hafi bóndinn rist
fram í hugsunarleysi, með það fyrir augum,
að ná haldi á meiru af ræktanlegu landi, unz
þar kom að síðasti seytillinn var tæmdur, og
ekkert eftir “nema land, ” eins og K. N. einu
sinni komst að orði. Mr. Markey leggur á-
herzlu á það, að gerðar verði stíflur í hina og
þessa skurði og vatnsþrór bvgðar í lægðum,
þar sem helzt sé vatns von, auk þess sem
planta skuli tré hvar sem því verði frekast við
komið.
Það, sem Mr. Markey hefir að segja um
ástandið í Dakota, Montana og Minnesota, á
að flestu leyti heima um Sléttufylkin cana-
disku líka.
Sérfræðingar þeir, er landbúnaðarráðu-
neyti Bandaríkjanna hefir í þjónustu sinni,
og sérstaklega láta mál þetta til sín taka, virð-
ast ekki gera sér háar vonir um árangur af
ræktun skógarbelta til útrýmingar þeirri
hættu, sem af sándfoki stafar; þeir leggja
megin áherzluna á það, að landið sé hvílt og
grasfræi sáð í stað korns á stórum svæðum,
auk þess sem beita verði áveitutilraunum,
hvar sem því verði komið við, án tillits til
bráðabirgða kostnaðar.
Ritstjóri blaðsins Winnipeg Evening
Tribune, Mr. MacTavish, er látið hefir sig
mál þetta miklu skifta, benti á það í ræðu, er
hann flutti ekki alls fyrir löngu í Edmonton,
að hvorki meira né minna en 87,000 bænda-
býli í Vestur-Canada væri í þann veginn að
leggjast í eýði af völdum sandfoks og of-
þurka; heimili þessi skiftust þannig niður á
milli Sléttufylkjanna, að í Saskatchewan væri
67,000 býli, er þannig væri ástatt með, 7,000
í Manitoba og 13,000 í Alberta; svæði jiessi til
samans næði yfir 18,000,000 ekrur, er í meðal
ári gæfi af sér framleiðslu, er verðleggja
nætti á $150,000,000. 1 gúðæri hefði afrakst-
urinn jafnvel hlaupið upp á $400,000,000.
Ekki alls fvrir löngu, opinberaði land-
búnaðarráðgjafi sambandsstjórnar, Mr.
Weir, öllum landslýð álitlegan bálk umbóta
fvrirheita, er ekki hvað sízt áttu að koma
Vesturlandinu á réttan kjöl; er þar vikið að
endurnámi bújarða, er lagst hafa í eyði, á-
samt varnarráðstöfunum gegn þeim gífur-
legu spjöllum, er sandfoki eru samfara. Enn
er það á huldu hvenær hafist verði handa um
framkvæmdir málsins; vonandi að ekki endi
alt við orðin tóm.
Sá maðurinn, sem einna ötulast og á-
kveðnast hefir gengið fram í þessu mikilvæga
máli, er stjórnarformaður Manitobafylkis,
Hon. John Bracken; það var hann, er kom
fram með hugmyndina um tíu ára áætlunina
(the ten year plan), og hét því, fyrir stjórnar
sinnar hönd, að lána endurgjaldslaust alla þá
sérfræðinga, er stjórnin hefði eitthvað yfir
að segja, prófessora og aðra, þeim öflum eða
stofnunum til liðs, er að endurgræðslu vinna,
og útrýming’ þess þjóðarháska, er af sand-
foki og ofþurki stafar.
Samvinna sambandsstjórnar og stjórna
hinna einstöku fylkja í öðru eins þjóðþrifa-
máli og þessu, er ekki aðeins æskileg, heldur
beinlínis sjálfsögð.
Gagnlegt tímarit
Útgefendur Lögréttu, þeir feðgarnir
Þorsteinn skáld Gíslason og Vilhjálmur Þ.
Gíslason, hafa sýnt Lögbergi þann góðvilja,
að senda því 3. árgang tímarits síns, eða ár-
ganginn yfir árið 1934. En við síðustu ára-
mót voru liðin þrjú ár frá því Lögrétta hóf
göngu sína í tímarits formi. Þorsteinn Gísla-
son er hleypidómalaus rithöfundur og sann-
orðari blaðamaður en alment gerist; þessi tvö
sérkenni koma næsta glögglega í ljós í áminst-
um Lögréttu árgangi. Efnisval ber vott um
réttdæmi á gildi, og framsetning yfir höfuð
prýðileg. Villijálmur Gíslason er enginn
eftirbátur föður síns í ritlist, sem ráða má
af kafla þeim “Um víða veröld,”' er hann
leggur Lögréttu til.
Skemtilegar eru ritgerðir Þorsteins um
þá Gísla Brynjólfsson og Pál Ólafsson, óg
stórfróðleg grein Vilhjálms um Magnús
Stephtínsen í Viðey.
Sigurjón Friðjónsson iþýðir Hrafnlinn,
eftir Poe; Sigurður skáld frá Arnarholti
heldur áfram keðjuköflum sínum, “Menn sem
eg man,” að þessu sinni um Grím Thomsen;
hittir hann venjulegast í mark. Þá má og
telja meðal úrvalsritgerða “Gildi sannleik-
ans fyrir þjóðfélagið,” eftir Gunnar Árna-
son, sem Lögberg endurprentar um þessar
mundir.
Innihald Lögréttu er meira en algeng
dægradvöl; margt af því telst beinlínis til
andlegrar kjamfæðu.
Þjóðsöngur Islands
Upphafslínurnar í þessu kvæði era tald-
ar alþjóðlegar í hugsun og anda.
Til ritstjóra New York Times:
‘ ‘ Bg var að enda við að lesa bréf í blaði
yðar með fyrirsögninni: “ Alfaðmandi.”
Höfundur bréfsins, Herman H. Horne, held-
ur því fram að þjóðsöngur Islands sé eini
jijóðsöngurinn, sem til sé í alþjóðlegum anda.
íslenzki þjóðsöngurinn: “Ó, guð vors
lands!” ó, landsins guð! Vér lofum guð
vorn, voru inngansorð, sem eg hafði að
“Morgni” (sem >eg upphaflega helgaði ís-
landi—Kvæðið var ort á þúsúnd ára afmæli
tslands 1874, sem haldið var hátíðlegt til
minningar um það, að þá hafði eyjan verið
bygð í heilar tíu aldir. Höfundur þess var
ættjarðarvinurinn og skáldið Matthías Joch-
umsson; en lagið samdi frægasta tónskáld
þjóðarinnar Sv. Sveinbjörnsson. Verk þeirra
beggja voru einnig í miklum heiðri höfð á Al-
þingishátíðinni árið 1930.
Bókstafleg þýðing kvæðisins (fyrsta er-
indisins) er þannig:
“Ó, guð allra hluta; vér blessum
og lofum þitt heilaga nafn.
Fjölstirndir himnar, sem þú hefir skapað
mynda eilífan kranz;
hjá þér er einn dagur sem þúsund ár,
og þúsund ár einungis einn dagur—
eilífðar smáblóm með titrandi tár,
blessar þig og lofar þig eilíflega.
Islands þúsund ár
og þúsund ár aðeins einn dagur,
eilífðar smáblóm blessar þig um allar aldir.”
1 fyrstu línunum í þjóðsöng Islands kem-
ur í ljós alþjóðlegur andi, sem ekki finst í
nokkrum öðrum þjóðsöng: Það er sá anji,
sem sameinað getur og sameina hlýtur menn
og þjóðir í viðurkenningunni um sameðli og
algerða hlýðni við drottinn drotnanna, sem
öllu stjórnar um allar aldir, og lærisveinn sá,
er liann elskaði kallaði guð kærleikans.
Þjóðernislega er fsland moðir Ameríku,
því hinn ungi íslendingur, Leifur Eiríksson,
lenti þar árið 1000.”
Kitty Cheatham.
New York, 8. marz, 1935.
ATHS.—Þó um misskilning, grundvallarlegs
eðlis, sé að ræða í ofanskráðri smágrein, þá er
þó viljann að virða og þann hlýhug, er andar
í garð hinnar íslenzku þjóðar.—Ritstj.
Islendingasamkoma í
Grand Forks
Laugardagskvöldið 30. marz síð-
astliðinn efndu íslendingar í Grand
Forks, North Dakota, til samkomu
í einum af kenslusölum sunnudags-
skóla Sameinuðu lútersku kirkjunn-
ar þar i borg. Eitthvað áttatíu manns
sótti samkomuna, og má það góð að-
sókn teljast, þar sem íslendingar eru
ekki fjölmennir á þeim slóðum, og
næsta dreifðir. íslenzku fólki úr
nágrenninu hafði einnig verið boð-
ið að sækja samkomuna, og voru
ekki allfáir aðkomandi bæði frá
Mountain og Cavalier. Er það dóm-
ur viðstaddra, að samkoman hafi
farið vel fram og myndarlega, og
þessvegna, hvað hana snertir, betur
af stað farið en heima setið.
Ræðumenn voru þeir séra Harald-
ur Sigmar frá Mountain, og séra
Hans B. Thorgrimsen, sem um langt
skeið hefir verið búsettur í Grand
Forks. Flutti séra Haraldur tíma-
bæra og prýðisgóða ræðu, er hann
nefndi “Bj^rtsýnið og vorkoman,”
og benti með glöggum dæmum á
brýna þörf þeirrar djarfhuga bjart-
sýni, sem hikar ekki við, að horfast
í augu við örðugleikana, en trúir
jafnframt fastlega á sigur hins góða
og sýnir þá trú í verki. Þar sem
margt yngri kynslóðarinnar hafði
sótt samkomuna, varð séra Hans við
þeim tilmælum forstöðunefndarinn.
ar, að tala á ensku; hélt hann á-
heyrilega og f jöruga ræðu um arf-
inn íslenzka, og hvatti áheyrendur,
einkum yngra fólkið, til að vernda
vel og ávaxta hið bezta í íslenzkum
hugsjónum og menningararfleifð.
Richard Beck, sem stýrði samkom-
unni, talaði stuttlega um Davíð skáld
Stefánsson frá Fagraskógi og las
upp nokkur af kvæðum hans. For-
seti mintist einnig í samkomubyrjun
Guðmundar læknis Gíslasonar og
heiðruðu samkomugestir minningu
hans með því að rísa á fætur.
Söngskemtun var einnig bæði f jöl-
breytt og ágæt á samkomunni. Söng-
flokkur söng ýms íslenzk lög undir
stjórn séra Hans B. Thorgrímsens,
sem einnig stýrði almennum söng
ýmsra íslenzkra uppáhaldssöngva.
Einsöngva sungu þau Mrs. H. Sig-
mar frá Mountain og séra Hans;
en tvær ungmeyjar, Sigríður og
Laura Jackson, dætur Mr. og Mrs.
G. G. Jackson í Grand Forks, sungu
tvísöng á íslenzku. Miss Margaret
Hjörtson frá Gardar, sem nám
stundar á ríkisháskólanum í Grand
Forks, skemti með píanóspili. Mrs.
G. G. Jackson annaðist undirspilið
fyrir söngflokkinn og söngfólkið.
Að skemtiskrá lokinni settust
samkomugestir að rausnarlegum
veitingum, sem kvenþjóðin fram-
reiddi með miklum myndarskap;
var, auk annars, á borðum margs-
konar íslenzkt góðgæti, sem góðum
íslendingum er sætara í raunni en
hunang. Lauk þannig ánægjulegri
og uppbyggilegri kveldstund. Sann-
ast það á íslendingum í Grand
Forks, að ekki eru allir Jómsvíking-
ar enn úr sögunni.
Richard Beck.
NÝ — þægileg bók
í vasa
SJÁLFVIRK
— EITT BLAÐ 1 EINU —
pægilegri og betri bók í vasann.
I iundraS blöó fyrir fimm cent.
Zig-Zag cigarettu-blöð eru búin
til úr bezta efni. Neitið öllum
eftirlíkingum.
ZICZAG
aði og ráðvendni.
Ólst Andrés heitinn upp hjá for-
eldrum sínum ásamt átta systkin-
um (sem nú munu öll dáin), þar til
hann fluttist vestur um haf árið
1888. Að kunnugra manna sögn
var hann í tölu ötulustu og dugleg-
ustu ungra manna og þótti snemma
mannsefni.
Mentunar mun hann hafa notið
mjög litillar sem flest önnur börn
fátækra foreldra á þeim tímum. En
hann mun snemma hafa verið
hneigður fyrir lestur góðra bóða, og
hugurinn þráð meira og stefnt hærra
en hann sá sér fært að uppfylla,
undir þeim skilyrðum, sem fyrir
hendi voru.
Þvi fer hann í blóma lífsins til
landsins fyrirheitna, úr heimahús-
um frá aldraðri móður (faðir hans
mun hafa verið dáinn), og syst-
kinum; frá ættjörðinni, sem hann
alla tíð unni, að leita gæfunnar í ó-
kunnu landi.
Þegar hingað kom vann hann sem
aðrir hvaða vinnu sem fyrir kom,
oftast erfiða og illa borgaða. Sið-
an lagði hann fyrir sig vegglím-
ingu (plastering) lærði þá iðn til
hlýtar og stundaði ætíð síðan.
Hann giftist árið 1891, Jónínu
Erlendsdóttur af Eskifirði, og lifir
hún mann sinn. Þeim hjónum varð
fimm barna auðið. Elsti sonur
þeirra, Emil, dó ungur. Eina dótt-
ir þeirra Áróra Þyri Olga dó 18
ára og sjö mánaða gömul. Hin börn-
in eru : Gestur?giftur Mariu Sölva-
son, eru þau búsett í Grand Rapids
í Bandaríkjunum; Hrólfur, giftur
konu af norskum ættum, einnig bú-
settur í Bandaríkjunum, og Erlend-
ur, giftur Jean Grieve, og búa þau í
Winnipeg.
Lengst af dvöldu þau hjón í Win-
nipeg, en fluttu þó þrisvar út á
landsbygð, því þau munu bæði hafa
verið hneigð fyrir búskap, en at-
vinna Andrésar var alla jafna arð-
vænlegri en búskapur og mun það
hafa valdið því að þau stunduðu
ekki búskap til lengdar.
En fyrir þessi tímabil er þau
dvöldu úti á landsbygð jókst vina-
og kunningjahópurinn, og var heim-
ili þeirra oft athvarf þeirra kunn-
'ngJa> þegar þeir heimsóttu borgina,
og munu margir minnast þeirrar al-
úðar og gestrisni, sem þeir ætið áttu
þar að mæta. Enda bar heimili
þeirra snið íslenzkrar gestrisni og
margir voru þeir vinir og kunningj-
ar er oft nutu þar ánægjustundar.
Eg gat þess hér að framan að
Andrés hefði ungur þótt ötull og
duglegur. Þau einkenni fylgdu
honum til æfiloka. Varð honum
því ætíð gott til með vinnu.
Gott og vandað safn átti hann ís-
lenzkra bóka og þrátt fyrir tíma-
lengdina, sem hann var búinn að
dvelja “fjarri fósturjörðu” dvaldi
hugur hans oft heima og fylgdist
hann vel með því sem þar var að
gerast.
Andrés heit. var stór máður vexti
og karlmannlegur, enda vel að
manni. Ráðvandur í orði og verki,
hreinskilinn, einlægur í skoðunum
og framkomu. Hann var fáskift-
inn um annara gerðir en vandaði
því betur það sem honum kom við.
Vandur að vinum, en vinfastur.
Þeir, sem þektu hann bezt finna
að sæti hans er vandskipað.
Blessuð sé minning hans.
J. R. J.
Opið bréf
Akureyri 20. febrúar 1935.
Á fundi, er haldinn var í Menta-
skólanum á Akurevri 27. jan. s. 1.
af ungurn og gömlum nemendum
þesS skóla og Möðruvallaskólans,
var samþykt einróma að stofna
nemendasamband. Var okkur und-
irrituðum falið að undirbúa og boða
til stofnfundar þess. Höfum við
gert uppkast að lögum sambands
þessa, og viljum við leyfa okkur að
skýra yður frá meginatriðum þeirra,
tilgangi og starfsemi sambandsins.
Tilgangur þess er: (a) Að halda
við kynningu og efla samstarf nem-
enda Möðruvallaskólans og Gagn-
fræða- ,og Mentaskólans á Akureyri.
(b) Að stuðla að velgengni Menta-
skólans á Akureyri eftir því sem
efni og ástæður leyfa.
Höfum við gert að tillögu okkar,
að haldin verði nemendamót í
Mentaskólanum á Akureyri ekki
sjaldnar en á 5 ára fresti, þar sem
kosin verður stjórn sambandsins og
ákvarðanir teknar um störf þess og
málefni. Ennfremur að árgjald fé-
laga verði 2—3 krónur, sem greið-
ist við móttöku skýrslu skólans ár
hvert.
Fyrsta mótið, sem um leið verð-
ur stofnfundur sambandsins, verð-
ur háð á Akureyri 16. júní n. k., og
geta allir, sem nám hafa stundað við
áðurnefnda skóla, sótt það og gerst
löglegir félagar. Á þessum stofn-
fundi mun meðal annars koma til
umræðu, hvort .sambandið vill taka
Andrés Árnason
Anderson
Fæddur 24. maí, 1864
Dáinn 11. júní 1933
Mörgum finst sem blöðin okkar
flytji helzt til margar og langorðar
æfiminningar. Má vera að svo sé,
en illa færi á því, ef ekki væri hald-
ið á lofti nöfnum og minningu þeirra
manna, sem nvT eru óðum að fækka,
en voru merkisberar íslenzku þjóð-
arbrotsins hér vestra. Þeirra manna
er ruddu veg þeim er á eftir komu,
og sem mest hafa unnið að því með
dtignaði, sjálfsafneitun og ráð-
vendni, að íslendingar hér hafa náð
þeirri viðurkenningu er þeir nú
njóta.
Einn í þeirra hópi tel eg hiklaust
Andrés Árnason, sem lézt í Winni-
peg 11. júní 1933. Andrés var fædd--
ur í Breiðuvík í Reyðarfirði 24. maí
1864. Foreldrar hans voru Árni ÓI-
afsson og kona hans Þuríður Jóns-
dóttir; fátæk en orðlögð að dugn-
SOFANDI MENN 1 ÖLDUNGADEILD
Á mynjl þessari sjást sofandi námamenn úr Saglnaw dalnum,
er nýlega komu til Lansing. höfuðborgarinnar I Michiganríkinu, til
þess að krefjast þess að þíngíð afgreiddi lög. er svo mæltu fyrir, að
allar opinberar byggingar ríkisins notuðu aðeins Michigan kol. Völdu
þeir sér fundarsal efrideildar ríkisþingsins að svefnskála.