Lögberg - 01.08.1935, Blaðsíða 4

12
LÖGBERG, FIMTUDAGINN 1. AGÚST, 1935.
/
«
pessi sérkennileg'a mynd var tekin af brezka flotanun* við Spithead, að lc,knum
flotaæfingum. pað sem á, myndinni líkist pálmaviðargreinum eru flugeldar, sem sendir
voru frá hverju skipi.
Fyrir réttum fimm árum
I>ýtt úr Free Press 23. júli 1935
í gær var prentaður síðasti
kaflinn af greinastúfum sem
þetta blað hefir birt úr ræðum
þeim, sem Bennett flutti 1930. .
Þessar orðréttu tilvitnanir hans
voru teknar upp í blaðið með
fyrirsögninni: “Fyrir réttum
fimm árum.” Voru þar .birt
greinileg og ákveðin loforð þau
sem Bennett gaf fólkinu í Can-
ada áður en hann varð forsætis-
ráðherra.
Grimmilega hefir verið ráðist
á Free Press af blaðamönnum
sem styðja Bennett—ráðist á það
fyrir þá sök að það birti þessar
greinar. Blaðið Vancouver Prov-
ince t. d. telur það “blindni” að
birta kafla úr ræðum Bennetts
1930. Sama blað segir að slíkt
beri vott um “hatur, illvilja *og
skort á góðgirni.”
Það er engum efa bundið, að
því blaði geðjast ekki að þessum
ræðustúfum Bennetts. Sama er
a segja um blaðið Calgary Her-
ald. Það kemst að þeirri ein-
kennilegu niðurstöðu, að með
því að prenta parta af ræðum
Bennetts sé hann hafður að at-
hlægi og lítið gert úr honum.
í augum rFee Press eru þessar
mótbárur broslegar.
Það, að minna á loforð Ben-
netts fyrir kosningarnar, sýnir
auðvitað betur en nokkuð annað
hversu gersamlega hann hefir
brugðist. Það út af fyrir sig er
ef til vill ógeðfelt flokksfylgjend-
um hans. En hvernig er með
nokkurri sanngirni hægt að kalla
það illgirni eða ódrenglyndi að
minna á hans eigin orð. Hefir
blaðið Vancouver Province hlotið
heimulegar upplýsingar um það
að Bennett hafi ekki vonast til
eða búist við að fólkið tæki mark
á orðum hans eða loforðum?
Ef fallast ætti á skoðanir blaðs-
ins Vancouver Province þá væru
kosningar nokkurskonar almenn-
ings áflogaleikur, þar sem engin
ábyrgð kæmi til greína og engra
takmarka væri gætt og hvað sem
einhver kynni að segja á meðan
á þeim stæði, ætti að gleymast og
grafast þegar þær væru um garð
gengnar, eins og hvert annað
marklaust hjal.
En blaðið Free Press er þeirrar
skoðunar, að þjóðræðisstofnanir
vorar ættu að vera og gætu verið
háðar meiri alvöru en hér kemur
í ljós.
Fólkið hefir fullan rétt til þess
að álíta að flokksforingjarnir séu
ekki annaðhvort brjálaðir eða
dauðadrukknir þegar þeir flytja
kosningaræður sínar. Oss finst
sem fólkið hafi fullan rétt til
þess að álíta að þeim sé alvara
að einhverju leyti og viti hér
um bil hva þeir segja.
Væri það ekki, væru allar kosn-
ingar skrípaleikur.—
Það er að vísu rétt að i póli-
tízkum ræðum segja menn stund-
um ýmislegt það, sem ekki er
grandgæfilega hugsað; helzt á
það sér stað þegar einhver illska
kemst inn i kappræður og gripið
er til ýmsra ráða til þess að bera
þar hærra hlut. Ef til vill væri
það rangt að prenta orð scm sögð
væi'u undir þeim kringumstæðum
og beita þeim á móti flokksfor-
ingja. En útdrátturinn sem Free
Press hefir prentað úr ræðum
Bennetts var alls ekki þess eðlis.
Orð hans voru nákvæmlega veg-
in og mæld og ákveðnar, hugsað-
ar staðhæfingar gerðar, auðsjá-
anlega skrifaðar'áður en þær voru
fluttar af Bennett sjálfum, því
hann endurtekur þær orð fyrir
orð á ferð sinni frá hafi til hafs.
Á þennan fyrirhugaða og á-
kveðna hátt lofaði Bimnett því
hátiðlega að binda enda á at-
vinnuskortinn. Á þetta hafa les-
endur vorir verið mintir í þeim
útdrætti, sem blaðið hefir birt úr
ræðum hans.
Hann lofaði því einnig að finna
greiðari götur til þess að selja
vörur vorar, sérstaklega fram-
leiðslu bændanna. Hann sagðist
hafa óbrigðul ráð og möguleika
til þess að gera hvorttveggja.
B,áðið var það að hækka toll-
ana og semja siðan um hag-
kvæm verzlunarskifti við önnur
lönd.
Hann lofaði fleiru en þessu og
alveg eins ákveðið, eins og t. d.
þjóðvegi yfir alla Canada og elli-
styrk, sem allur væri greiddur
af sambandsstjórninni. Hann
lofaði mörgum brúm og bryggj-
um, höfnum, járnbrautum, o. s.
frv. Alt þetta lofaði hann að láta
gera á ákveðnum stöðum. (Alt
þetta er talið upp á öðrum stað
i blaðinu).
Mr. Bennett komst til valda
með því að veita þessi loforð;
hann var kosinn til þess að fram-
kvæma loforðin. En hann hefir
ekki efnt þau. Hvaða vit er í því
að vonzkast nú þó minst sé á
þessi loforð?
Minna mætti þá blaðamenn er
Bennett fylgja á það að hann
skoraði á fólkið að rísa upp á
.móti sér og steypa sér frá völd-
um ef hann stæði ekki við orð
sín.
í ræðum hans var hver klaus-
an á fætur annari sem þetta sann-
ar. Meðal annars sagði hann það
sem hér fylgir:
“Eg bið ekki um neitt fylgi
með blekkingum.”
“Eg meina það sem eg segi,
skilyrðis- og undantekningar-
laust.”
“Eg bið þingmannsefni yðar að
greiða atkvæði á móti mér í þing-
inu ef eg uppfylli ekki loforð
min.”
“Eg skal farast í baráttunni
fyrir þessu fremur en að láta það
ógert.”
. “fiif nýja stjórnin skyldi bregð-
ast yður og ekki koma í fram-
kvæmdir hugsjónum þeim og á-
hugamálum, sem þér eigið, þá
verður það skylda yðar að reka
hana frá völdum.”
Svona talaði Bennett 1930.
Hann undirstrikaði loforð sín
með því að taka það sérstaklega
fram, að hann meinti nákvæm-
lega það, sem hann-sagði. Hann
skoraði á þingið^ og þjóðina að
muna vel hverju hann hefði lofað
og reka sig frá völdum ef hann
brigðist.
Það, að fletta upp í fimm ára
gömlum bókum og minna á það
1935, sem hann lofaði 1930, er
ekkert annað en að halda yfir
honum réttlátt próf og sýna
hversu vel hann hefir efnt loforð
sín. Þetta er það sein hann sjálf-
ur bað uin að gert yrði—og það
er ekkert annað en sjálfsagt verk
gagnvart hverri stjórn sem er.
Hér er heldur ekki um að ræða
smávægilegt nöldur um það,
hvort orð og andi loforðanna
komi í bága hvort við annað.
Blaðinu Vancouver Province
og fleiri blöðum skjátlast herfi-
lega í einu atriði. Þau virðast
ekki skilja það að Bennett hélt í
raun og sannleika að hann kynni
ráð til þess að auðga alla.—Hann
hélt að hann gæti skapað vinnu
fyrir alt bæja-fólkið og selt hveiti
bóndans fyrir hátt verð. Hann
virkilega trúði því að hann hefði
ráð í hendi sér til þess að leiða
þessa blessun yfir land og lýð.—
Báðið var hátollastefnan.
Nú hefir hann reynt þessa að-
ferð til þrautar. En engin bless-
unhefir hlotist af henni enn sem
komið er. HátolJarnir hafa ekki
bjargað þjóðinni né bætt kjör
hennar hið minsta. Atvinnuleysi
er miklu meira nú og bændurnir
eru miklu fátækari nú en fyrir
fimm árum.
Það er alls engin illgirni þótt
nú sé minst á hvað Bennett pré-
dikaði-—þótt á það sé minst að
1930 hélt hann að hátollarnir
gætu skapað atvinnu og greitt
fyrir hveitisölu. Það er beinlínis
þjóðinni nauðsynlegt, að sýnt sé
fram á það núna þegar kosningar
fara í hönd, hversu band-vitlaus-
ar voru kenningar Bennetts að
því er fjármál snerti; hversu
gjörsneyddur hann var allri fjár-
málaþekkingu fyrir hönd þjóðar-
innar.
Það er heimskuleg vörn að
segja að hann hafi gert sitt allra
bezta. Auðvitað hefir hann gert
sitt bezta. Allir forsætisráðherr-
ar gera sitt bezta. Þessi þjóð kýs
ekki forsætisráðherra, sem sigla
stjórnarfleyinu í strand af illum
hvötum eða af ásettu ráði. Það
væri Mr. Bennett óefað sérstakt
gleðiefni ef hver einasti maður i
Canada hefði góða atvinnu og
hveiti seldist á $1.50 mælinn.
Sannleikurinn er sá, að þjóðin á
ekki því láni að fagna. Ástæðan
fyrir því er sú, sainkvæmt orðum
Bennetts sjálfs 1930, að stefna
stjórnarinnar er óheillastefna.
Mr. Bennett hefir gert sitt bezta
(hann hefir hækkað tollana
meira en dæmi sé til í sögu þessa
lands) en hans bezta hefir að
engu liði orðið vegna þess að
fjármálahugmyndir hans eru,
vægast sagt, rangar. Hann hefir
farið eins fljótt og eins langt og
mögulegt var í ranga átt.
Það er þjóðinni þarft verk að
mint sé á hverju Bennett lofaði,
hvað hann hefir gertt og hvernig
hann hefir brugðist. — Það er
þarft verk og nauðsynlegt ein-
mitt nú fyrir kosningarnar, og
F’ree Press biður engrar afsök-
unac á því að hafa prentað og
mint á hin fögru loforð hans.
Hann gaf þessi lof«rð greinilega
og ákveðið; hann lagði áherzlu á
það að hann skyldi efna þau og
ímð þjóðina að hrinda sér frá
völdum ef hann efrfdi þau ekki.
Skottulækningar hans hafa ger-
samlega brugðist. Þjóðin er nú
að ryfja upp fyrir sér hverju
hann lofaði, hvernig iefndirnar
hafa verið og búa sig til að gera
það, sem hann bað hana a-ð gera
ef ha'nn brigðist.
Sig. Júl. Jóhannesson þýddi.
Herafli Itala í Austur-Afríku
Enska blaðið “Daily Telegraph”
segir frá því, að yfirhershöfðingi
ítalska hersins í Austur-Afríku hafi
tilkynt Mussolini, að ítalir yrðu að
hafa að minsta kosti 400,000 manna
her í Afríku, ef herferð þeirra ætti
að geta borið tilætlaðan árangur.
Mussolini á að hafa fallist á þetta.
En enn sem komið er telja menn
að ítalir hafi ekki nema helming
þessa herafla í Austur-Afríku.
Ný Islandslýsing á
Þýzku
Dr. Walter Iwan: Island,
Studien zu einer Landes-
kunde, Stuttgart. 1935.
Vér íslendingar eigum að rann-
saka land vort sjálfir sem bezt,
og vér þurfum -að vera nýtnir á
öll ta>kifæri til að breiða út þekk-
ingu á því meðal annara þjóða.
Vér megum helzt ekki una því,
að fróðir menn erlendir viti að-
eins það tvent um ísland, að þar
sé hver, sem heitir Geysir, og eld-
fjall, sem heitir Hekla. Á öld
hins óskoraða auglýsingavalds
skilja flestar þjóðir, hverja þýð-
ingu það hefir, að þekking á
landi þeirra sé breidd út sem
bezt.
Nú er það altaf nokkrum tak-
Modern Dairtes
Limited
áma Islendingum heilla og blessunar í tilefni af
60 ára nytsömu starfi þeirra í þágq hinnar
canadisku þjóðar.
y
Með þökk fyrir góð og ábyggileg viðskifti!
Modern Dalrles
Llmited
Sími 201 101
mörkunum bundið, hve oss ís-
lendingum tekst að breiða sjálfir
út þekkingu á landi voru. Ber
margt til þess. Megum vér því
vera þakklátir þeim erlendum
mönnum, sem slíkt gera fyrir oss,
ef til þess verks er vandað.
Sutnrin 1927 og 1928 ferðuðust
um fsland tveir þýzkir vísinda-
menn. Heitir annar þeirra Wal-
ter Iwan. Fóru þeir bæði um
bygðir og öræfi. Dvöldu í Fróð-
ardölum um hríð, og í Krísuvík
og víðar, fóru loks út á islenzkt
fiskiskip og kyntu sér aflabrögð.
Birtist nú í sumar árangurinn
af ferðum þessum og þeim rann-
sóknum, er við þær eru bundnar.
Það er bók sú, sem að ofan getur.
Eins og nafnið bendir til er hér
um drög að lýsingu íslands að
ræða. Auk þeirra rannsókna er
höfundur gerði sjálfur, liggur
bókinni til grundvallar rækileg-
ur lestur alls hins merkasta, sem
um efnið hefir verið ritað. Er
þar stutt yfirlit yfir jarðfræði
landsins og myndun, loftslag og
jurtagróður, landslagslýsingar og
loks stuttur leafli um þjóðina og
hennar hætti.
Hér er þjappað saman á þett-
prentaðar 150 síður tiltölulega
miklum fróðleik um ísland, en í
svo stuttu riti er, eins og við má
búast, víða fljótt yfir sögu farið.
En úr því bætir yfirgripsmikil
ritskrá, sem vísar lesandanum á,
hvar nánari upplýsinga sé að
leita um sérhvað það, sem á er
drepið. Bókin er því þannig iir
garði gerð, að þeir, er langar að
fræðast um ísland geti að ágrip-
inu lesnu snúið sér beint að þeim
heimildum er til eru um þau
atriði, er þeir kynnu að /vilja
fræðast betur um. Getur ritskrá-
in 623 rita og ritgerða eftir ís-
lenzka menn og erlenda — á ís-
1 e n z k u . Norðurlandamálum,
ensku, þýzku og frönsku.
Öll ber bókin þess merki, að
mikil vinna hefir verið í hana
lögð, og mun höfundur gæta allr-
ar varúðar í dómum sínum um
þau atriði, er fræðimenn greinir
á um eða enn eru lítt rannsökuð.
Bókina helgar hann minningu
Þorvaldar Thoroddsen, “er með
þrautseigum og rækilegum rann-
sóknum sínum lagði öruggan
grundvöll undir landfræði ís-
lands.”
Landfræðisstofnun Berlínarhá-
skóla hefir gefið bókina út og er
henni þar með skipað í röð vís-
indarita.
Enda þótt Þjóðverjar hafi allra
erlendra manna mest ritað um ís-
land, svo margt sé hægt að lesa
á þýzku um íslenzk efni, auk þess
sem íslendingar sjálfir hafa þar
eftir sig látið, hefir dr. Iwan unn-
ið þarft verk og þakkarvert með
þessu riti. Rækt sú við fornger-
manskan menningararf, sem
þjóðernisjafnaðarstefnan boðar,
vekur þá löngun hjá fleiri og
fleiri Þjóðverjum að vita einhver
deili á landinu, þar sem Ljóða-
edda fæddist. Mun þá þessi fs-
landslýsing handhægur leiðarvís-
ir, svo langt sem hún nær.
—Kn. A.—Mbl.
Með óskum
Alls velfarnaðar
í tilefni af 60 ára landnámi
Islendinga í Canada
KIEWEL BREWING
COMPANY LIMITED
SÍMI 201178 !
The
BEST VALUE
in
USED CARS
is to he found at
BREEN BR0S.
CHRYSLER and PLYMOUTH
Distributors
Cor. Graham and Main
PHONE 95 313