Lögberg - 10.12.1936, Blaðsíða 2

9
LÖGBERG, FIMTUDAGINN 10. DESEMBER 1936
C.C.M. SIATIN6 CCTHTS Trade in your outfit on another
Sharpening Specialists—HOCKEY, RACING, FIGURE
R. J. LINTON, 644 Portage Avenue
Konungagrafir og grafhvelfingar
Ómæliskyr?5in í hellunum, ásamt
þýðleika loftsins, finst manni því
þægilegri sem sólarhitinn hefir veriC
meiri úti fyrir, og svo f jarlægÖin frá
áhrifum þeim, er stafa fiá storm-
æstu hafi veraldarinnar og glepja
hugann, gjöra þaÖ skiljanlegt, aö
þessir svölu hellar hafa verið einkar
hagkvæmir grafreitir; það er og
kunnugt að þeir frá alda öðli hafa
verið notaðir í því augnamiði af
Austurlandaþjóðum.
Fornkonungar Egýpta létu ekki
grafa sig í musterunum, þar sem óp
og hávaði frá torgunum gat borist
ofan í grafir þeirra, heldur kusu oér
óbygða og afskekta fjalladali til að
fela í hin fögru minnismerki sin í
þögulli kyrð jarðarinnar.—
Meðal allra þeirra rústa, er ráða
má af, hvar hin skrautlega borg
^Theba stóð í fornöld og opnaði sin
hundrað hlið fyrir ótölulegum fólks
grúa, er jafnvel ekkert, sem vekur
svo mikla eftirtekt, og grafir kon
unganna. Strax á leiðinni þangað
verður maður hrifinn af þeim stór
kostlega mismun á brosandi bökkum
Níl fljótsins og grjót-eyðimörkinni
er myndar viðeigandi forsal að þess
um undraverðu gröfum. Fyrir fáum
augnablikum hvíldi maður augun
svölum straumi fljótsins, á pálma
lundunum og ökrunum, er eiga fljót
inu að þakka frjósemi sína, en svo
mætir augunum eingöngu hryllileg
grjótauðn, og rísa þar standbjörgin
upp til beggja handa meðfram þess
um eyðilega fjalladal, og enda svo
í f jallatindum svörtum af sólbruna
Á daginn er þar grafarþögn, ekk
ert dýr hleypur hjá, ekkert tré er til
að hreyfa greinar sinar í vindinum
er rennir sér andvarpandi yfir eyði
mörkina, enginn lækur, engin upp
sprettulind, og enginn skýhnoðri
loftinu til að minna á rás tímans
Náttúran öll er sem storknuð, og
umbreytingarlaus, og má því með
réttu nefna dal þenna “Dauðans
skugga’’ dal.
Að seztri sól fer fyrst að heyrast
hljóð í þessari eyðimörk, en þau ein
göngu auka á skelfinguna. Það er
dimma geltið í sjakölunum, ógeðs
leg óp náttuglunnar og veinandi
hlátrar hýenunnar.
Fylgi maður eftir bugðum dals
ins, kemur maður um síðir þar, er
hann klofnar í margar gjár; hægra
megin enda þær í þverhnýptum
hömrum afar miklum, en vinstra
megin liggja þær út í hæðir nokkrar
litlar. Þenna stað höfðu fornkon-
ungar Egyptalands kosið sér til
hinnar eilífu hvíldar. Fáein skref
áfram, og þá sézt inngangurinn
grafreitina, og líkist hann námu-
munna. Það eru ólýsanleg áhrif,
sem grípa mann, þegar horfið er úr
brennandi og forsælulausri eyði-
mörkinni, og steypir sér ofan í þess-
ar frægu konungagrafir, og finnur
sig staddan í svölum hellisgöngunum
niðri í jörðunni.
Strax fyrir innan fyrstu dyrnar,
sem oftast eru með tveim hurðum,
miklum, og allar útflúraðar, fara að
sjást myndir eftir steinhöggvarana,
eru þær dregnar skærum litum á
svipuðum flötum. Gangar háir og
breiðir teygja sig lengra og lengra
inn í klettana.
Þar sem gangarnir breyta stefnu,
eða komið er að nýjum dyrum, sjást
myndir bæði á veggjum pg lofti.
Konungurinn sézt tilbiðja hina ýmsu
guði og gjöca reikning fyrir jarð-
neskri breytni sinni. Réttlát og frið-
söm iðja er sýnd öðru megin, og
refsingar vondra manria í helvíti
hinum megin. í loftinu eru himn-
eskar gyðjur. Þar sjást og tímar
dags og nætur með áhrifum þeirra á
mennina og þeirra stjörnufræðis-
legu þýðingu, og skýringu á því.
Loks er komið í súlnasal mikinn,
með hvolfþaki yfir; á veggjunum
eru málverk á gull-gulum grunni, og
salurinn því nefndur “Salurinn
gullni.” Hér átti hin konunglega
kista að standa í miðjum sal; var
hún 6—io fet á hæð.
Þegar gröfin — sem nú hefir ver-
ið lýst — var búin að því er þurfa
þótti, og konungur hafði enn svo
góða heilsu, að hann gat gert ráð
fyrir að lifa lengi, var annar súlna-
salur höggvinn út frá þeim fyrri, og
út frá honum svo aftur ný göng og
klefar, og loks endaði með fögrum
súlnasal, sein vanalega var bæði
meiri og skrautlegri en sá fyrri, og
fengist tími til, bætt við nýjum. klef-
um til beggja hliða, 'var hann sér-
staklega ætlaður fyrir helztu fórnir
til þess dána. Á þessu gekk svo til
þess konungurinn dó, var þá lík hans
smurt og kistulagt að 70 dögum
liðnum. Svo var kistuloktinu læst
með slíkri íþrótt eða steinloks bákn-
ið var svo heljar þungt, að þeir sem
leituðu i kisturnar, urðu að brjóta
þau í sundur, því engin tök voru að
lyfta þeim af.
Þegar maður svo minnist þess, að
allir þessir löngu gangar, skrautlegu
sálnasalir og hliðarherbergi, eru
meitluð út úr harðasta kletti, þökt-
um miklurm veggjamálverkum, er oft
ná 5-600 fet inn í fjallið, hlýtur
mann að undra, hve ógurlegri vinnu
hefir verið eytt í þessar klettagrafir,
og jafnframt þakklátur fyrir að vera
uppi á þeim tima og meðal þeirra
þjóða, er atorku mannanna er varið
til nytsamari starfa.
Létist konungurinn áður en lokið
væri málverkinu, myndaletrinu og
öðru flúri, varð við það að sitja, því
eftirmaður hans átti að jafnaði fult
í fangi með sína grafhvelfingu.
Það voru ekki eingöngu konung-
arnir, er báru umhyggju fyrir
skrautlegum legstöðum í iðrum jarð-
arinnar, heldur einnig höfðingjarn-
ir og auðmenn, er kusu sér leg i
svölum steingröfum.
Fyrir ofan fornborgina “Thebu”
voru óslitnar ’ raðir skrautlegra
mustera, náðu þær alla leið frá
Gourna og upp að Medinel Abou, og
tóku því nær yfir mjóa eyðimerkur-
rimann, sem liggur milli áveitu akra
Xílar og upp að fjallsrótum. Þar eru
grafreitir svo rniklir ummáls, að
hvergi sér út yfir; liggja þar graf-
irnar hver með annari, eins og hólf
í böflugnabúi, ýmist grafnar ofan í
steingrunn sléttunnar eða inn í hæð-
irnar, sem þar eru margar.
Þessar neðanjarðarhallir, sem með
fyrstu var ætlað að geyma stein-
kistur og múmíur eru nú á tímum
aðsetursstaður þjóðflokks, sem
Fellaka eru kallaðir, það eru egypsk-
ir bændur með búpening sinn. Á
5. og 6. öld höfðust þar við einsetu-
menn. Með því híbýli þessi eru
rúmgóð og liggja tiltölulega hátt yfir
dalnum, er útsýnið þaðan hið feg-
ursta, og því ákjósanlegasti bústað-
urinn i öllu Thebu héraðinu.
Dauðraborgir frá dögum forn-
þjóðanna eru um alt efra Egypta-
land. Einna merkastar eru þær við
Siout er eitt sinn hét Lykopolis, þar
liggja grafirnar inn í Lybisku fjöll-
in, þar í stallabjörg, sem ná yfir
mílu vegar. Þá eru aðrar við El
Kab (Elethya) hjá Asúan (Syene),
hjá Madfunch (Abydos), hjá Kan.
(Antæopolis) og fjölda öðrum stöð-
um, og mundi hver af gröfum þess-
um vekja hina mestu eftirtekt ferða-
manna í öðrum löndumt, en þar sem
hver dauðraborgin er annari meiri,
tekur ferðamaðurinn tæpast eftir
æim.
En forn Egyptar smurðu ekki ein-
göngu mannalíkami, heldur einnig
ýmiskonar dýr er þeir trúðu á, svo
sem uxann Apis hinn guðdómlega,
og heilaga fuglinn íbis, og ennfrem-
ur hunda og ketti og jafnvel krókó-
díla; voru þeir imynd glötunarinn-
ar, og sannar það bezt hve þjóðin
var á lágu siðmenningarstigi, er hún
gat fallið til svo heimskulegs átrún-
aðar. í fjallgarðinum hjá Manfa-
loot, er f jöldi af krókódíla múmíum
vistaðar þar í ógnar djúpum helli,
sem sárfáir ferðamenn hafa ráðist
í að kanna, ekki eingöngu af því hve
miklum erfiðleikum það er bundið,
heldur hversu loftið þar er eitrað í
hyldýpinu. Þegar ferðamaðurinn
Leigh gjörði tilraun að kanna helli
þenna 1812 dóu tveir af félögum
hans. Tuttugu árum seinna fór sam-
landi hans Ágústus St. John ofan i
penna ógurlega djöflagíg, og mun
aði þá litlu að hann léti lífið fyrir
forvitnina.
Þegar hann hafði skriðið inn í
þröngt op, kom hann ásamt félög-
um sínum inn í mikinn sal, er hefði
sómt sér mæta vel að vera hlið að
undirheimum. Gólfið var þakið alla
vega löguðum stórdyngjum af heljar
björgum, og milli þessara hauga-
gynu við sjónum þeirra kolsvartar
hyldýpis gjár. Feikna dropsteina-
myndir kolsvartar, héngu eins og
dauðar slöngur niður úr þakinu, og
öfan eftir hliðarveggjunum. Alt var
sótlitað, eins og þar hefði eldur ver-
ið kyntur afarlengi; þar var drauga-
legt og bleytu slepja á öllu, andrúms-
loftið svo þrungið af svo megnri
fýlu, að borið saman við venjulega
nálykt, var hún sem ilmur. Leður-
blökur héngu í flyksum neðan í loft-
inu, eða slettust framan í þá félaga
úr óteljandi hliðarhellum og göng-
um. Smám saman þrengdist hellir-
inn og lækkaði, svo að þeir urðu að
skríða á fjórum fótum, og stinga
höfðinu vel undir sig, til að verja
það árekstri við loftið, ofan á þetta
bættist svo óþolandi hiti, svo St.
John, sem ekk hiafði hlýtt ráðum
leiðsögumannsins, varð að fara ná-
lega úr hverri spjör, og galt því fult
fyrir ógætni sína, samt sem áður
reyndi hann að skríða nokkur
hundruð fet áfram á eftir leiðsögu-
manninum, þar til hann ætlaði að
falla í svima af ógleði sem óx mikið
við þá megnu hrælykt. Seinast varð
hann að snúa við og komst með ill-
um leið að útgöngunni.
Monró þjónn hans og félagi, á-
samt nokkrum af fylgdarmönnunum
héldu samt áfram, og að liðugri
hálfri klukkustund komu þeir aftur
og höfðu þá meðferðis tvær krókó-
díla múmíur; kváðust þeir hafa
skriðið ýmist upp eða ofan eftir
mörgumi göngum, er víkkuðu eða
þrengdust, þar til að fyrir þeim
varð hellir 30 feta langur og 8 feta
breiður; þar voru þessi ógeðslegu
skriðdýr. Úr loftinu héngu niður
dropsteina drönglar, þaktir vax-
kendri húð svartri, logaði hún sem
bik, er kveikt var á henni, hefir það
liklega myndast af ýmsum loftteg-
undum, þenna óra tíma.
Múmíur krókdílanna voru reistar
upp á endann með veggjunum. Þó
Egyptar bæru mikla lotningu fyrir
skriðdýrum þessum, sem ímynd guð-
dómsins, sýndu þeir þó minni um-
hyggju í geymslu þeirra, en sinum
eigin líkama. Múmíur þessar voru í
engum trékistum eða steinkistum,
heldur voru skrokkarnir að smurn-
ingunni afstaðinni vafðir fyrst i
pálmablöð og þar utan yfir í gróft
léreft. Innyflin voru smurð sér og
lögð í dálítinn kökk millum pálma-
blaðanna.
Vér skulum nú hverfa frá gröf-
um fornkonunga Egyptalands og lit-
ast um í hvelfingum þeim eða “cata-
combum” sem þeir fyrstu kristnu
söfnuðust saman í til bænahalds, og
voru grafnir.
Samhliða Rómaborg keisaranna
ogRómaborg páfanna, er til þriðja
Rómaborgin, engu ómerkari hinum
tveimur. Tvær fyrstu borgirnar
teygja sig hátt upp með kirkjum og
höllum og rústum á bökkum Tiber-
fljótsins og ljóma þar í ilríkum geisl-
um sólarinnar, en sú siðasttalda er
falin í skauti jarðarinnar, og þótt
öldurnar hamist á sæ mannlífsins
hið efra, megna þær þó ekki að
raska ró þeirrar ósýnilegu Róma-
borgar. Frá turnhvelfingu St.
Péturs kirkjunriar höfum vér það
bezta útsýni yfir þá “eilífu” borg.
Þaðan sjáum vér í senn byggingar
og minnismerki, og þaðan getum vér
bezt dæmt um afstöðu þessarar
Rómaborgar, undir jarðar eða “cata-
combanna.”
Vér sjáum 15 stræti eða vegi
liggja út frá miðdepli borgarinnar,
stefna þær í allar áttir út úr borg-
inni og nærsveitunum, og hverfa svo
i fjarska; þetta eru sömu þjóðvegir
er þær sigursælu hersveitir forn
Rómverja fóru eftir er þeir voru að
brjóta heiminn undir ánauðarok sitt.
Á báðar hendur meðfram þjóð-
veginum eru svo “catacomburnar”
grafnar í jörðu niðri, og þó þær
svo sem sú sýnilega Rómaborg sé
skift í stórar deildir, mynda þær
engu síður 50-60 smærri hverfi, í
geysi miklum hring utan um mið-
depil borgarinnar, og laga sig sem
næst eftir ummáli hennar.
Vér höfum ekki ábyggilegar sög-
ur af því hvenær þessar “catacomb-
ur” voru grafnar, en sennilegt er að
þær hafi orðið til með þeim hætti, að
á blómaöld borgarinnar, þegar hún
var sem óðast að byggjast, hafi þótt
ráðlegra að taka byggingarefnið
neðan úr jörðunni, sem var leir og
sandur, heldur en frá yrktu yfir-
borði hennar. Með því jarðlögin
voru þétt í sér og hörðnuðu við á-
hrif loftsins, var auðvelt að skilja
eftir fáeinar súlur, til að halda uppi
námunni ,og grafa svo áfram eftir
þörfum. Með þessum hætti var
jörðin undir borginni öll sundur-
grafin, án þess sæust nokkur merki
á yfirborðinu. Svo þegar kristnin
hafði rutt sér það til rúms í heims-
borginni, að hún fór að vekja eftir-
tekt manna, og þegar ofsóki)irnar
hófust gegn þeim í stjórnartíð
Nerós, voru námur þessar mjög svo
hentugt hæli ofsóttum mönnum, og
samkomustaður þeirra. Hagaði svo
til að'námumunninn væri á jarðeign
kristins manns, eður velunnara mál-
efnisins, þá var enginn staður jafn
óhultur, þar við bættist og það, að
gangarnir voru krókóttir eftir jarð-
lögunum og þörfum þeirra er létu
vinna námuna, og mjög var örðugt
að finna þá menn er þar leyndust.
Sumir þessir gangar voru svo auð-
lagaðir, að þeir gátu komið í stað
kirkjulegra samkomustaða, er með
uppljóman sinni og óhultleikanum,
höfðu dularfult aðdráttarafl. Þess-
ir umfangsmiklu gangar voru og
einkar hentugir greftrunarstaðir
fyrir þá trúuðu, með því hin heið-
inglega líkbrensla fann ekki sam-
ræmi við guðstrúar auðmýkt þeirra
kristnu né reglur Biblíunnar, og ekki
hættulaust að jarða lík að háttum
kristinna manna, með minnismerkj-
um og áletrunum i ásýnd óvinveitts
lýðs. Það var því eðlilegt að þess-
ir námugangar væru hagnýttir, er
svo lítið þurfti fyrir þeim að hafa,
auðvelt að laga þá eftir þörfum. Við
það bættist svo það, að sá kærleiks-
ríki félagsandi er ríkti hjá þeim trú-
uðu er átti að ná út yfir gröf og
dauða, leyfði ekki að einangra likin
í fjölskyldu grafreiti — eins og sið-
ur var hjá Rómverjum — heldur
átti söfnuðurinn að halda saman eft-
ir dauðann, með því hann taldi sig
eina f jölskyldu. Neðanjarðar borg-
in var lika nógu stór fyrir þá alla,
og fögur tilhugsun að hvíla þar sem
í lífinu hafði verið skjól fyrir hin-
um heiðnu harðstjórum, og þar sem
þeir höfðu heyrt það orð, er gaf
þeim styrk til að fórna öllu. Það
var ennfremur ljúf og blessunarrík
hugsun fyrir þá lifandi, sem söfn-
uðust saman í þessum þögulu göng-
um, að þeir dánu bræður þeirra og
systur væru jafnvel mitt á meðal
þeirra eftir dauðann. Einkum varð
þó sambandið millum samkomustað-
ar og greftrunarstaðar þýðingar-
mikið á liinum þungbæru ofsóknar-
tímum. Ekkert var sjálfsagðara en
borin væri sú mesta lotning fyrir
píslarvottunum, sem með óbifanlegu
trúarþreki .höfðu fórnað blóði sínu
til vitnisburðar um sannleiksgildi
kenningarinnar, og að virðing sú er
sá framliðni ekki gat öðlast í lífinu,
væri sýnd líkamlegum leifum hans;
það þótti jafnframt ávinningur að
hafa þetta fyrir augunum til þess
jafnan að vera mintur á skyldu þá,
er mönnum bæri að sýna i óbifan-
legri staðfestu. Tilkomumest þótti
það, að safnast saman við grafir
þeirra og halda þar hina friðsömu
máltíð kærleikans ásamt þeim, og
var það talinn sérstakur kostur að
vera í nálægð við þá, og bíða svo
upprisunnar, er menn vonuðust eftir
innan skamms.
Á annari öld var farið að bera
sérstaka lotningu fyrir gröfum písl-
arvottanna, og þá voru “catacomb-
urnar’’ teknar fyrir sameiginlegan
grafreit. Flest grafletrin, sem ann-
ars minnast nokkuð á ræðismenn
rikisins eru frá 4. og 5. öld, og
nokkur sýnliega frá síðari tímum.
Auðskilið er það og sömuleiðis að
lotning sú, er borin var fyrir “cata-
combunum” hefir ráðið mestu um
það, að þar var bæði messað og lík
lögð til geymslu; jafnvel eftir að öll
hætta var um garð gengin — en eigi
er með nokkru móti hægt að ákveða
hversu lengi það hefir haldist, en
þegar kirkjurnar á miðöldunum
fyltust af helgum beinum pislarvott-
anna hafa “catacomburnar” verið
með öllu gleymdar; þær hafa gengið
úr sér smám saman, dyrnar að þeim
fallið saman og hefðu týnst algjör-
lega, ef ekki væri það að þakka fá-
einum mönnum, áhusýisömum, er
fundu þær á 16. og 17. öld og könn-
uðu þær með mestu erfiðismunum
og lífsháska.
Meðal manna þeirra, er sköruðu
fram úr öðrum í þeirri grein, var
hinn óþreytandi Bolio. Hann helg-
aði “Catacombunum” 33 ár af æfi
sinni frá 1567—1600. Á hinum
mörgu ferðum sínum umi héraðið
(Campagne) rakst sá frægi forn-
fræðingur eitt sinn á niðurhrunda
tígulsteins hvelfingu, hjá miklum
malarhaugum. Þetta var vinstra
megin við Appía veginn skamt frá
St. Marja kirkjunni í Palmis.
Honum skildist strax að hér leynd-
ist gangur ofa» í “catacomburnar,”
og klifraði samstundir ofan í dálitla
holu; hann tróð sér lengra og lengra
ofan í holu þessa, en bráðlega
þrengdist hún svo, að hann varð að
skríða, en ekki kom honum til hug-
ar að gefast upp,, þó mikið væri um
grjóthrun í viðbót við erfiðleikana.
Daga og nætur hélt hann áfram
þessum hættulegu rannsóknum, og
að lokum fann hann þarna borg
niðri í jörðunni. Hann kannaði svo
í allar áttir, en fann engin takmörk-;
því lengra sem hann komst því oftar
skiftust gangarnir í fleiri greinar, og
var hver grafarkjallarinn yfir öðr-
um. Þegar maður virðir fyrir sér
teikninguna af þessum “catacomb-
um” sem Bosio með þessum hætti
fann 1593, hjá San Calixto, er teygir
sig meðfram Appía-veginum, beggja
megin frá núverandi hliðum Róma-
borgar, langt fram hjá San Paolo,
verður um málið álíka og allrar
Kölnarborgar, og þó er þetta tiltölu-
lega lítill hluti þessarar dauðra borg-
ar, er vefur sinn undirjarðarkranz
um þá eilífu Rómaborg.
Það er auðsætt að “catacomburn-
ar eru mjög óreglulegar, þær eru að
miklu leyti aðeins þröngir gangar, og
liggja þvert hver um annan. I þess-
um göngum eru grafirnar gerðar í
hliðarveggina höggnvar í kalkstein-
inn og lokað með tígulstein eða mar-
maratöflum. Oft eru 8-10 grafir
þannig hver upp af annari. Ein-
staka gröf er skreytt með flúri.
Sumstaðar eru ferköntuð her-
bergi eður margköntuð, skreytt mál-
verkum með hvolfþaki yfir. Eru
þar jafnan fegri legstaðir, og hafa
heyrt til ættum eða píslarvottum, og
jafnvel samkomuhús safnaðarins.
Áletranir á gröfunum eru einfald-
ar og stuttar, en hjartnæmar. Vana-
| lega uppfyllingar orð svo sem:
j “hinn maklegi” eða “hinn elskulegi,”
1 og þeim er hrósað sem “indælum
sálum” eða með ennþá áhrifameiri
orðum svo sem “sætari en hunang”
—þá er “sakleysi” og “hegðunar-
prýði” höfð sem lýsingarorð, enn
j fremur “fegurð,” “hyggindi” og
“friðsemi.” Sambandi sona og for-
j eldra er oft lýst á viðkvæman hátt á
minningartöflum sem eftirlifendur
hafa sett þeim. Þá er trygð þræl-
anna og minst;; óskir um frið og
blessun vantar sjaldan. Vanalega er
aldrinum bætt við, en stöðu í mann-
félaginu aldrei, en aftur var þess
getið, ef hann hafði gjört eitthvað
i þarfir sáfnaðarins, t. d. steinhöggv-
ari og námumaður við sjálfar “cata-
■ comburnar.” Stundum eru þessi orð
látin nægja: “Hann sefur” og sum-
! staðar sár vonarfull bending til
framtíðarinnar. Viðkvæmnin í lýs-
ingunum samfara einfaldleikanum,
er svo atorkuleg að maður finnur
til að hér er engin uppgerð, engin
hræsni, og þau miklu og göfugu á-
hrif þeirrar nýju trúar, koma kann-
: ske hvergi betur í ljós en í þessum
stuttu eftirmælum þeirra nýju ját-
! enda.
Ofsóttir af keisurunum — er síð-
ar meir leiddu kristnina til hásætis
j — læddust þeir fyrstu kristnu á
j kvöldin ofan í “catacomburnar.”
Þar voru samankomnir án alls stétta-
rígs konur og börn og gamalmenni
og fátæklingar, til þess«að flytja
þeim ósýnilega guði lotningu sína,
og á meðan hátíðlegtir söngur —
sem stjórnað var af virðingarverð-
um presti — endurómaði af þús-
undum guðhræddra manna, og hin
almenna bæn sté upp til hirnins gegn-
um svo mörg sameinuð hjörtu og
hreinar hugrenningar, og þegar sjálf
messan stóð yfir, kom það oft fyrir
að meðlimir safnaðarins báru líkin
að trúbræðrum sinum—sem drepnir
höfðu verið af böðlum Nerós eða
Dómitíanus — inn í mannf jöldann ;
þessar dýrmætu leyfar höfðu þó að
minsta kosti verið hrifnar undan
grimdaræði harðstjóranna og fá nú
að hvíla á meðal trúbræðra sinna.
Söfnuðurinn andvarpar ekki, hann
ákærir ekki, en hann biður ef hægt
er enn heitar en áður.
Svo heyrast alt i einu skelfingar-
óp, söngurinn þagnar. Bjart ljós af
kyndlum lýsir upp dimm göngin:
það hefst áhlaup af grimmum her-
mönnum. Þeir ráðast eins og óarga-
dýr á bráð sína, brytja niður varn-
arlaust fóllcið, elta konur og börn,
25 oz. $2.15
40 oz. $3.25
G*W
OLD RYE
WHISKY
(Gamalt kornbrennivín)
GOODERHAM & WORTS, LIMITED
Stofnsett 1832
Elzta áfengrisgerð í Canada
ThJe ad v'ertisement is not inserted by the Government Idquor Control Commission. The
Commission is not responslble for statements made as to the quality of products advertised.