Lögberg - 21.10.1937, Page 2

2
LÖGBERG, FIMTUDAGINN 21. OKTÓBER 1937
Sextíu ára minningarhátíð
Bræðrasafnaðar í Riverton
Elztur allra safnaÖa kirkjufélíigs-
ins er Bræörasöfnuður i Riverton,
stofnaður í aþrilmánuði 1877. Er
hann því þetta á fyrsta ári yfir sejJ-
tugt, síSan í vor síSastliSiS.
LandnámiS íslenzka, á bökkum
íslpndingafljóts, hófst aS hausti til,
áriS 1876, þá er “stóri hópurinn”
kom aS heiman og allmikil fylking
úr þeim hópi tók sér bólfestu norS-
ur viS fljót og lagSi grundvöllinn aS
hinni sögufrægu íslendingafljóts-
bygS.
Undir eins og nýja bygSin hófst
fóru menn 'aS hugsa um aS stofna
kristilegt safnaSarfélag. Á miSju
fyrsta ári landnámsins er hugmynd-
in orSin aS veruleik. SöfnuSurinn
er stofnaSur og verSur meS þaS
sama umsvifamikill og áhugasamur
i störfum í hinni nýju, íslenzku
bygS.
Rétt um sama leyti; eSa því sem
næst, rís upp hiS fyrsta íslenzka blaS
i Vesturheimi, “Framfari,” er var
stofnaSur og gefinn út af sömu
mönnunum er gengust fyrir stofnun
BræSrasafnaSar.
Svo aS segja fast á eftir þessum
tveimur merkilegu stofnunum kem-
ur stóriSnaSarfyrirtæki þeirra Sig-
tryggs Jónassonar og FriSjóns heit-
ins FriSrikssonar. Sögunarmylna er
sett á laggirnar. Skóginum er bylt
um. Bjálkarnir eru sagaSir í borS-
viS. Fjöldi manna eru settir til
verks. Gufuskip er keypt. ÞaS
flytur bæSi fólk og allskonar varn-
ing. Þar meS timbur og borSviS
frá sögunarmylnunni nýju, þaS er
ekki var jafnóSum tekiS til brúks
heima fyrir. MeS komu gufuskips-
ins hefjast undir eins samgöngur
milli umheimsins og íslenzka land-
námsins nýja, sem nú er orSiS yfir
sextíu ára gamalt.
ÞaS atriði eitt út af fyrir sig, aS
BærSrasöfnuSur er stofnaSur á
miSju fyrsta ári landnámsbarátt-
unnar, er stórmerkilegt. í miSju
annríkinu, þegar hinn nýkomni lýS-
ur var aS bylta um skóginum, koma
upp skýlum fyrir fólk og fénaS, og
var naumast kominn aS þv.í aS geta
ræktaS nokkurn blett af jörSu, þá
grípur þetta fólk fyrsta tækifæriS
til aS stofna hjá sér kristinn söfnuS.
í þessu felst, aS eg hygg, ekki smá-
ræSis mannlýsing á fólki því, er
landnámiS bygSi.
Um safnaSarmyndunina virSist
hafa veriS hiS bezta samkomulag.
Svo aS segja allir í bygSinni gengu
i hinn nýja söfnuS. Engin tvístring
þar, eSa sundurlyndi, aS þvi er séS
verSur.—
MikiS mannval átti BræSrasöfn-
uSur þgar í byrjun. Svo bættust og
bráSlega ýmsir liStækir menn í hóp-
inn, eftir því sem bygSin jókst og
• inn komu fleiri landnemar. VarS
söfnuSurinn snemma á tíS bæSi stór
og æriS starfsamur. Má sjá þetta
glögt í gömlum fundagerningum, er
enn munu til vera. Eru útdrættir úr
ræSum fundarmanna þar víSa bók-
aSir. Eitt hiS markverSasta þar aS
sjá, er þaS hve mikinn þátt konur
tóku í fundarstörfum og málum
safnaSarins yfirleitt. Vekur þaS
undir eins athygli manns, því fram
aS þeim tíma mun það naumast hafa
veriS venjulegt, aS konur tækju
nokkurn verulegan þátt i kirkjulegri
starfsemi. Hafa því konur BræSra-
safnaSar veriS, í þessu efni, engir
smávegis brautrySjendur.
Af hinu forna úrvalsliSi safnaS-
arins eru nú, aS þvi er eg bezt veit,
aðeins þrír háaldraSir menn á lífi.
Þeir eru Jóhann Briem, á Grund,
Jóiias Jónasson á Lóni, og Sig-
tryggur Jónasson, bróSir hans, fyrr-
um ritstjóri Lögbergs og þigmaSur
í Manitoba um tvö kjörtímabil. Þor-
steinn bóndi Eyjólfsson á Hóli mun
hafa komiS snemma i nýlenduna og
í söfnuSinn, en naumast fyr en um
1880.—
Jóhann Briem var löngum i stjóm
BræðrasafnaSar og lang-oftast þar
formaSur. Kemur hann meira viS
sögu safnaSarins en nokkur annar
maSur. Jónas á Lóni gegndi skrif-
arastörfum í söfnuðinum í fjölda
mörg ár. Var hann enn í því em-
bætti fyrst þegar eg kyntist BræSra-
söfnuSi, áriS 1905, og raunar tals-
vert mörg ár eftir þaS. Sigtryggur
Jónasson flutti tiltölulega snemma
burtu úr bygSarlaginu og keniur því
ekki eins mikiS viS safnaSarsöguna
eins og þessir merku og ágætu sam-
herjar hans.
ViS hátíSar guSsþjónustuna i
kirkjunni, er fór fram sunnudaginn
26. september, gátu þeir bræSur
Jónas og Sigtryggur, ekki veriS. Er
Jónas nú áttatíu og sjö ára. Hefir
legiS rúmfastur í nokkur ár, en er
aS öðru leyti allhress. Sigtryggur
er lítiS eitt yngri, er áttatíu og fimm.
Hefir haft fótaferS aS þessu. Er
enn frábærlega skýr og minnugur,
en hefir veriS venju fremur lasinn
í seinni tíS. Gat því ekki veriS viS-
staddur. — Jóhann Briem er nú hátt
á öSru ári yfir nírætt. Er fæddur
aS Grund í EyjafirSi þ. 7. des. 1845.
Er nú einn eftir allra systkina sinna,
hinna mörgu barna þeirra Ólafs
timburmanns Briem og Dómhildar
konu hans Þorsteinsdóttur frá
StokkahlöSum í EyjafirSi. Tvö
önnur systkinin, en Jóhann, komu
hingaS vestur. Þau voru frú Rann-
veig, kona Sigtryggs Jónassonar, nú
látin fyrir allmörgum árum, og
Jakob Briem, er andaSist aS Betel,
á Gimli, fyrir örfáum árum síðan.
Jóhann Briem er enn furSu ern,
þrátt fyrir hinn háa aldur. Hefir
stöSuga fótaferS. Er skýr í huga og
minnugur á eldri viSburði. Sjón
hefir hann nokkra, þó ekki geti hann
lesiS nú orSiSj og heyrn sæmilega.
Sat hann undir prédikunarstól viS
hátíSarmessuna og gat aS mestu
fylgst meS því er fram fór. En með
því guSsþjónustan varS í lengra lagi,
treystist hann ekki til aS sitja sam-
sæti þaS er fram fór á eftir.
1
Verzlunarmentun
Oumflýanleg nú á tímum!
Vaknandi viðskiftalíf krefst vaxandi vinnukrafts. ViS-
skiftavenjur nútímans krefjast sérþekkingar á öllum
sviSum. Þessvegna er verzlunarmentun blátt áfram
óumflvjanleg. Bnda er nú svo komiS, aS verzlunar-
skólanám er taliS óhjákvæmilegt skilyrSi fyrir atvinnu
viS skrifstofu- 0g verzlunarstörf.
UNGIR PILTAR og UNGAR STÚLKUR, sem ætla
sér aS ganga á verzlunarskóla (Business Oollege) í
Winnipeg, ættu aS spyrjast fyrir á skrifstofu Lög-
bergs; þaS verSur þeim til drjúgra hagsmuna.
Komið inn á skrifstofuna, eða skrifið
The Columbia Press Limited
EF ÞÉR KENNIÐ MAGNLEYSIS
NOTIÐ NUGA-TONE
pau hln ýmsu elturefni, er setjast aC
I llkamanum og frá meltingarleysi stafa,
verða að rýma sæti, er NUGA-TONK
kemur til sögunnar; gildir þetta einnig
um höfuðverk, o. s. frv.
NUGA-TONE vísar óhollum efnum á
dyr, enda eiga miljðnir manna og
kvenna því heilsu sína að þakka.
Notið UGA-SOL við stýflu. Petta
úrvals hægðalyf. 50c.
TORONTO og SARGENT, WINNIPEG
Fjórir prestar tóku þátt i hátíSar-
haldinu. Umsjón og stjórn alla,
bæSi viS hátíSarmessuna og í sam-
sætinu, hafSi sóknarprestur, séra
SigurSur Ólafsson. ASkomnir
prestar voru séra Kristinn K. Ólafs-
son, forseti Kirkjufélagsins, séra
Rúnólfur Marteinsson, fyrrum
sóknarprestur, og séra Jóhann
Bjarnason, er þar var lengi þjónandi
presrur.
Fyrstu ræSuna 5 kirkjuiini flutti
séra Rúnólfur Marteinsson. Mint-
ist hann í prédikun sinni á ýmislegt
í sögu safnaSarins, eins og viS átti
viS slíkt tækifæri, um leiS og hann
boSaSi fagnaðarerindi Jesú Krists
alment. Þá talaði séra Jóhann
Bjarnason. SiSastur talaði forseti,
séra Kristinn K. Ólafson. Flutti
hann söfnuSinum árnaðaróskir
kirkjufélagsins, um leiS og hann
flutti skorinort og tímabært erindi.
Mælti hann á enska tungu. VerSur
ekki hjá því komist lengur, í starfi
Kirkjufélagsins og safnaSa þess, aS
nota enska tungu, jafnframt hinu
íslenzka máli, viS vel flest tækifæri.
HátíSarsöngva hafði söngflokkur
kirkjunnar æft og leysti það fólk
starf sitt af hendi mjög prýðilega.
Öll var messan tilkomumikil og
hrífandi.—
í samsæti því, er fram fór á eftir,
í hinum stóra fundarsál Riverton-
bæjar, tók fjöldi manns þátt. Fóru
þar fram1 ræðuhöld, söngur og hljóS-
færasláttur, eins og venjulegt er í
slíkum siamsætum. Veitingar önn-
uðust konur og ungar meyjar
BræSrasafnaSar. Var veitt af mik-
illi rausn. RæSumenn voru þeir
J. J. Bíldfell og A. S. Bardal, auk
aSkomnu prestanna, er allir töluðu.
Fór samsætið fram hiS bezta, undir
Iipurri og ágætri stjórn sóknarprests,
séra SigurSar Ólafssonar.
Fyrstur þjónandi prestur BræSra-
safnaðar var Dr. Jón sál. Bjarnason,
er þjónaði söfnuðinum frá 1877 til
1880, aS h'ann fór heim til íslands og
gerSist prestur á Dvergasteini. ViS
prestsþjónustu af honum tók þá séra
Halldór Briem, er síSar lagði niSur
prestsskap og varð kennari viS gagn-
fræSaskólann á Möðruvöllum og
kendi þar í fjöldamörg ár.
Saga BræSrasafnaSar er orSin
bæði löng og merkileg. Þegar söfn-
uSurinn hefur göngu sína, leggur
hann af staS meS hinu fríðasta föru-
neyti. VirSist þaS hafa verið nokk-
urs konar fyrirboSi fyrir lánsamlegu
og merkilegu starfi safnaSarins.
BræðrasöfnuSur hefir æfinlega átt
mikið mannval og á þaS enn þann
dag í dag. í mörg ár hefir hann
einnig veriS ýmist þriðji eða fjórði
stærsti söfnuður kirkjufélagsins.
Hefir Árdalssöfnuður stundum náð
hinu þriðja sæti, en BræðrasöfnuSur
þá haft hið fjórða. En þess á milli
hefir hinum eldra söfnuSi stundum
veitt betur. Á þetta hefir ekki veriS
minst, svo eg viti, og veit eg ekki
hvort viðkomandi söfnuSir hafa
sjálfir nokkurntíma eftir þessu tek-
iS. Þetta er saga er skýrslur herma.
BáSir söfnuðirnir eiga sér merki-
lega sögu, þó vegferS annars þeirra
sé lengri orSin en hins. Trúmenska
viS fagnaðarboSskap Jesú Krists og
lífræn safnaSarstarfsemi, eru þau
aðalsmerki er hvern kristinn söfnuS
eiga að prýða. Hygg eg að báSir
söfnuðir og margir aðrir, eigi þau
dýru merki og séu vel' aS þeim
komnir. VerSur þá naumast ágrein-
ingur um tölur, er stundum segja
ekki söguna nema að hálfu, þó þær
séu hins vegar oft mjög lærdóms-
ríkar.
1 grein þessari hafði mig mikið
langað til aS minnast á heilan hóp af
ágætu fólki, er fyr eða siSar, hafa
bygt upp og eflt BræSrasöfnuS, í
gegnum þessa sextíu ára sögu hans.
En eg hvarf frá þeirri hugmynd aft-
ur, bæSi vegna nokkurs ókunnug-
leika á fyrri hluta sögu safnaSarins,
og eins hins vegna, að eg óttaðist að
mér myndi sjást yfir ýms nöfn, er í
StojD uAcluertisinq
and the world will pass you by and forget
you are in business.
Aduertisinq Couraqe
is the vital spark in the midst of a complex
competitive society which lights the fires
of better business.
For distinctive and effective
advertising use the services of
THE COLUmBIA PRESS LimiTED
SARGENT AVENUE AT TORONTO STREET, WINNIPEG
PHONE 86 327
slíkri upptalningu hefðu átt aS vera,
jafnvel frá þvi tímabili -er eg átti aS
heita kunnugur safnaSarsögunni.
Gat þá vel svo fariS, að upptalning
hinna merku nafna, hefSi orSiS svo
ónákvæm, að hún hefði fremur virzt
af handahófi ger, en af góðri og
j skýrri þekkingu. HefSi þá veriS
miSur komiS en skyldi, eins og hver
1 maður getur séð.—
Hugur manns hvarflar til frum-
herjanna, er enn eru á lífi. Sárt
! fann maður til þess, aS Jónas á Lóni,
hinn trúverSugi og ábyggilegi starfs-
maður BræðrasafnaSar í sextíu ár,
gat ekki veriS viSstaddur í kirkjunni.
Hins vegar má það teljast merkileg-
ur, sögulegur viðburður, aS Jóhann
Briem, hinn stórmerki leiðtogi safn-
aðarins frá fyrstu tíS, var svo hress
að hann gat veriS viS hátíSarmess-
una. Það var hinum mörgu vinum
: hans verulegtgleSiefni.
Jóh. B.
Myndatökur úr lofti af
hálendí Islands
YfirmaSur þessa starfs er P.
Bruhn ofurstalautinant sem tók við
y
af Jensen ofurstalautinant, en hann
annaSist yfirstjórn landmælinganna
hér á landi, unz hann féll frá. Flug-
mennirnir heita S. Grönbech, sjóliSs-
lautinant og H. Hárms, kapteins-
lautinant, en myndatökumar sjálfar
hafSi með höndum Herskind flug-
maSur. Er hann einn af kunnustu
flugmönnum Dana og hefir þeirra
mesta reynslu í því starfi, sem hér
er um aS ræSa, því að hann hefir
starfað að myndatökum úr lofti í
Grænlandi. NotaSur var flugbátur
og þar sem mikiS var flogiS yfir há-
lendi landsins viar flugiS áhættu-
samara en ella, en aldrei kom neitt
óhapp fyrir, ASeins einu sinni var
nauðlent (vegna þoku), á Þingvalla-
vatni. V'arSskipiS Hvidbjörnen var
notað fyrir stöðvarskip flugvélar-
innar. Hefir varðskipsforinginn,
Kommandörkapteinn Foss, hinn
mesta áhuga fyrir myndatökunni.
Var hingað komið í maímánuði og
verið hér sySra fram í ágúst, en þá
fariS norður, og var veSurfar hag-
stæðara hér. ÞýSir eigi að fást viS
myndatökur úr lofti, nema í heið-
skíru góðu veðri. Eru myndirnar
teknar úr 4,000 mtr. hæS. Einkan-
lega var veðurlag í júlímánuSi óhag-
stætt.
TíSindamönnum útvarps og blaSa
voru gefnar upplýsingar um starf-
semi þessa síSdegis á laugardag, af
G. Zoega vegamálastjóra og Her-
skind flugmanni. Ennfremur sýnd-
ar myndir, sem teknar voru o. s. frv.
Mikla eftirtekt vöktu myndir af
Þingvöllum, Reykjavík o. fl. stöS-
um, en þær vöru teknar úr minni
hæS en myndirnar af hálendinu.
Þegar litiS er á Þingvallamyndirnar
i myndsjá er sem maSur sjái ná-
kvæmt “model” af staSnum, svo
skýrar eru myndirnar. — Myndirn-
ar — svo og hálendismyndirnar —
eru og stórmerkilegar, ekki aSeins
frá landmælinga sjónarmiSi og upp-
dráttagerSar, heldur og vegna þess,
aS þær hafa hinar glegstu hug-
myndir, sem hægt §r aS fá^af þeim
breytingum, sem verSa á landinu, af
völdum eldsumbrota o. s. frv., og
eins sýna þær, ef slíku starfi er
haldið áfram, breytingarnar, sem
verða á jöklunum, og væri þaS t. d.
stórfróSlegt, ef vér hefSu slíkar
myndir af landinu frá fyrri tímum.
VerSur vísindamönnum framtíðar-
innar hið mesta gagn af slíkum
myndasöfnum. Svo er hitt, aS með
þessu móti fást nákvæmari lýsingar
af landinu en hægt er með öSru
móti, en mikil framhaldsvinna er
vitanlega enn eftir, þ. e. uppdráttar-
gerðin, og fer hún fram í Kaup-
mannahöfn.
FlogiS var frá Reykjavík alt aust.
ur yfir Vatnajökul og teknar mynd-
ir af allmiklum hluta jökulsins. Var
lagt kapp á, að ná góðum myndum
af hálendinu. Var ómældur 1/5
hluti landsins, er verkið hófst, aSal-
lega hálendið, óbygðir og jöklar.
Alls voru teknar um 800 myndir.
HepnuSust yfirleitt betur myndirn-
ar, sem1 teknar voru fyrir norSan.
FlogiS var frá Akureyri vestur til
HrútafjarSar og á hinn bóginn alt
til Beruf jarSar. Var flogiS yfir há-
lendiS fyrir norðan Vatnajökul í
þessum flugferSum og jafnvel yfir
jökulinn. Voru þetta áhættusöm
flug, þar sem svo langt var flogið
frá stöðvarskipinu, enda var ekki
upphaflega gert ráS fyrir, að flug-
ferðunum væri þánnig hagað. Var
upphaflega gert ráð fyrir, að stöðv-
arskipiS yrði fyrst i HvalfirSi, þá á
EyjafirSi (Akureyri) og svo á
BerufirSi, en því var breytt vegna
óhagstæðs veSurs. Hafa flugmenn-
irnir sýnt áræSi og áhuga í starfi
sínu og notað hvert tækifæri sem
gafst. Alls var flogiS 11,000 km.,
en flugklukkustundir voru alls 72,
en myndatökuklukkustundir eru
talsvert færri. Upphaflega var gert
ráS fyrir, að á 120 myndatöku-
klukkustundum yrSi hægt aS taka
loftmyndir af hinu ómælda svæSi.
Myndirnar eru teknar “stereoskop-
iskt” og við framhaldsvinnuna eru
notaðar mjög dýrar og vandaSar
vélar, sem búnar eru til í Þýzka-
landi (af Zeiss-verksmiSjunum).
Steindór Sigurðsson vann nyrSra
aS landmælingum í samvinnu við
flugmælingamennina. HamlaSi veS-
ur einnig mælingum þeirra.
ÞaS hefir komiS í ljós, aS Kjöl-
ur er miklu breiSari milli jökla, en
sýnt er á kortum, en Hofsjökull
miklu minni en uppdrættirnir sýna.
Myndir teknar úr lofti af svæSum,
sem eru tiltölulega lítiS kunn eSa
állsendis ókönnuS af vísindamönnum
munu leiSa margt nýtt og fróSlegt
í ljós.
Væri æskilegt aS halda áfram
starfinu, en fullyrSa má, að meS því
fengist nákvæmur grundvöllur að
uppdrætti af hálendinu.
Rikisstjórnin leggur á yfirstand-
andi ári 60,000 kr. til mælinganna,
en Danir bera kostnaS af allri vinnu
í Danmörku og Hvidbjörnen sem
fyr segir notaður sem stöðvarskip.
—Var Hvidbjören því ekki viS land-
helgisgæsluna í sumar.
—Vísir 13. sept.
Vísur Konráðs Gíslasonar
“KonráS prófessor Gíslason (d.
4. jan. 1891) var meira skáld en
margur hver, sem fyllir dagblöSin
meS kvæSi og lætur eftir sig heilar
ljóSabækur,” segir dr. Jón Þorkels-
son þjóSskjalavörður, “en hann.orti
sjaldan og þá einungis í kátínu á
yngri árum, þegar hann var í sinn
hóp. Er því margt af vísum hans,
þótt þær séu vel gerðar, svo lagaS-
ar, að þær eru ekki ætlaSar né hent-
ugfar til aS verða prentaSar. En
allar eru þær merkilegar og lýsa á
ýmsa vegu lífi íslenzkra stúdenta i
Höfn um hans dagá (ca. 1831—
1840). Vér höfum þegar fyrir
löngu (þetta var ritað skömmu eftir
dauða dr. K. G.), safnað vísum
þeim, er vér höfum komist yfir,
ýmist eftir honum sjálfum eða
kunnugum' mönnum, svo að vér höf.
um líklega visurnar réttari en flest-
ir menn aðrir. Af því nú aS oss
þykir óþarft að láta vísur þessar
niSur falla með öllu, koma hér
nokkurar þeirra til sýnis, er vér telj-
um helst svo lagaðar, að prentaðar
sé, og er enginn klaufabragur á
þeim.
/
1. Um Shisby skóara:
Ef þú djöflast upp á mig
meS eitraSan skollafjngur,
sjálfur fjandinn sæki þig,
Shiesby skó-gySingur.
II. ÁriS 1833 lögðu þeir Jón Sig-
urðsson (forseti, d. 1879) og Skafti
Timotheus Stefánsson (d. 1836) frá
íslandi til Kaupmannahafnar-há-
skóla um MikkjálsmessuskeiS og
tóku sér far með Flensborgarskipi.
Þeir fengu útivist langa og náðu
ekki til Kaupmannahafnar fyrri en
undir jól um veturinn. Voru menn
þá farnir aS telja þá af fyrir löngu
og héldu að skipiS mundi hafa far-
ist. Um það kvað KonráS:
Á sjávarbotni sitja tveir
seggir í andarslitrum,
aldrei komast aftur þeir
upp úr hrogna-kytrum. |
Sjávarbylgjur belja oft,
bragnar niðri hljóSa,
aldrei sjá þeir efra loft
ellegar ljósiS góða.
III. KonráS bjó um tíma á GarSi
með Torfa Jónssyni Eggerz, bróSur
séra FriSriks í Akureyjum. Torfi
andaðist ' Kaupmannahöfn i janúar
1836, og hafSi verið lengi veikur;
hafSi hann um hríð, áSur hann lézt,
hryglu fyrir brjósti. ÞaS var eitt
kveld, aS Konráð kom inn í her-
bergi þeirra Torfa og ætlar aS fara
að hátta; varð hann einskis var,
nema heyrði snörl nokkurt í hálf-
dimmunni, en maðurinn myrkfæþ-
inn; hljáp hann því út óg inn í her-
bergi Jónasar Hallgrímssonar, sagði
sínar farir ekki sléttar og kvaS:
Alt var kyrt og alt var hljótt,
en eitthvað heyrði eg tista ótt
í húsi því,
mér á burt eg flýtti fIjótt,
því fara vildi eg ekki um nótt
í klammari.
—Visir.