Lögberg - 13.01.1938, Síða 7

LÖGBERG, FIMTUDAGINN 13. JANÚAR 1938
7
At Utgörðum
(Framh. frá bls. 3)
Þér kemur ei gjald fyrir góðvilja
þann
til gengis að leiddir þú framándi
mann,
þvi létt er í vasanum — þyngir ei
þinn—
þakklæti flækingsins — Sigurður
minn.
IV.
Otgarðar.
Þrjá mánuði dvaldi eg í bænum í
góðu yfirlæti, sem mér verður
minnisstætt. Var eg viða boðinn og
kyntist nokkuð. Vil eg nú — fyrir
þeim, sem hingað hafa ekki komið—
iýsa bænum, en ófullkomin verður
su lýsing, J>ar eð eg var, eins og
K-N. heitinn, önnum kafinn þann
stutta tíma, sem eg dvaldist þar.
Skal þá fyrst hef ja máls á hibýlum.
Hér eru byggingar af ýmsri gerð,
ait frá hundakofum, upp i hallir, og
svo sundurleitar sem klæðaburður
kvenna, og er þá langt til jafnað.
Sum eru máluð hið ytra, voru flest
þeírra skjöldótt. Mál kvað ekki
endast hér á húsum miklu betur en
andlitsfarði. Kvað orsök til þess
reykur sá hinn rammi, er af seið-
mögnum stafar og síðar mun getið.
Önnur eru steind og stássleg. Stirna
þau sem snjókrystall i tunglsljósi og
"skjalli skygðari." Nokkur eru
klædd múrsteins eftirlíking og enn
önnur skreytt “nýju fötunum keis-
arans." Enn erti nokkur grá fyrir
járnum.. Eina bygingu sá eg kopar-
klædda; er það banki. , Var það og
rétt eftir annari forsjá gamla
Mammuths að Iáta ekki “Loft”
gamla miga alt út fyrir sér.
V.
Stórhýsi.
Samkomuhús (halls) eru hér
fleiri en eg fái nefnt. Vil þó reyna
a'ð gera ofurlitla úrlausn. Fyrst skal
frægt telja, Elks’ Hall, stendur
silfraður “glæsir” fyrir miðri höll-
inni á upphækkuðum grasfleti. Ber
sá höfuð hátt og er hornagassi hinn
mesti, er eg hefi séðan. Víð er inn-
ganga og vistarverur margar í höll
þessari. Margt er þar og ungs manns
gaman, sem að Glæsivöllum forðum,
þó ekki sé eins grátt, sem betur fer.
Fara þar fratn knattleikir ýmiskon-
ar. Læstrarsalur er þar og gnótt
goðra bóka. Heitir sá Goðmundur,
sem fyrir höllinni ræður svo sem
Hlæsivöllum forðum. Er hann ís-
Fndingur — hreinkynjaður norrænn
Aríi .— 0g höfðingi heim að sækja;
Fiðir hann lúðraflokk einn meiri-
háttar. Kváðu heyrnarlausir jafnt
sem heyrandi menn gleðjast við
g'ymjandann.
Fá hafa og afturkomnir hermen
, ™ttins vors Englakonungs “Val
sér bygða, en ekki var eg þa
mnandyra og veit ekki að segja fr
}>eini- Þú er “Jubile
’ ^að var bygt af Hudson Ba;
< anci Smelting félaginu o:
?e ' hæjarbúum til allra afnota
a er mikið hús og prýðilegt. Þa
, >ln e^' Far er dublað og dansaí
Þar spilaði Welcome.
J Ireyfimyndahús eru tvö í bænun
og eraðsókngóð. Fjögur eru þar Oj
1 f ,°^ 1'.vab hér enginn svo þyrstu
T>a a omi^> að ekki fengi fullnægju
ar emur ekki bergiborð á bjór
ong, enda ekki “Þór” komið þai
5 borgerB^margar °S bir«8ir sen
miðli alladat beir ausaát^ald
,, . ,^a> >0 mest bert a þv
storstreym, . "b„rg„„ardö „ P£|
s,o kallas. >eir dag„, „
Hudson Ba.y Mi„i„g Md Sme| “
borgar verkalý* sin„m & j
haltsmanafiarlega BúSi, eru l,í
opnar trá kl. 8 til 6 ,e„julegai e]
bregSa þeirr, regln á „ef„dum dd
um, eru þá opnar fram undir lá
nætti; er það annálsverð hugulsemi
“Komið til min, allir þér, sem erfið
18 og þunga eruð hlaðnir,” vér vilj
um létta yðar byrði—mættu þæ
hafa skráð yfir dyrum. Eru kauptr
sýnilega sammála þeirri skoðun ser
>'l grundvallar lá fyrir kvöldbæna
lestrinum gamla og góða, sem tíðk
aðist í mánu ungdæmi á íslandi, un
að ekkert skyldi að óþörfu átt undi
nóttinni. Er það og í fullu sam
rænn við gloggskygni kaupsýslunn
ar. Vel gæti það fyrir komið og hefi
jafnvel skeð, að sá sem er bráðlif-
andi í dag sé kannske “steindauður,
eða jafnvel alveg dauður” að
rnorgni. Og hvað yrði þá um vinnu-
launin ? Ja, það er bágt að segja og
óskemtilegt til afspurnar að láta til-
viljanirnar grípa þannig fram fyrir
hendumar á sér. Þeir eru og marg-
ir, sem eru afhleðslu sinnandi. Hin-
ir .fyrirfinnast einnig sem þylja bæn-
ir sínar og hætta á að hagræða sjálf-
ir um sitt.
Krkjur eru hér þrjár og þjónandi
prestar; sér kennilýður sá fyrir sál-
arheill manna og svíneldi andans
gegn þóknun. Hér er og (hjálpræð-
isher. Gerir hann af og til úthlaup á
andskotann úr virki sinu; heldur svo
heim sigri hrósandi, þeytandi lang-
spil og lúðra, básúnur og bumbur og
er hávaði í hans för.
Sjúkrahús eru hér tvö, hjúkrun-
arkonur og læknar. Leggja þeir gott
til líðunar manna og lækna jafnvel
suma, eins og gengur. En þar eð
“heilbrigðir þurfa ekki læknis við,”
kyntist eg þeim ekki, en þess má
geta að borin var þeirn vel saga.
VI.
Hudson Bay Mining and Smelting
Co., Ltd., rausn þess, góðvild
og galdrar.
Ekki kyntist eg forráðamönnum
þess félags, en þeim mun betur
verkalýð þeim er hjá þvi vinnur og
uppi ber að mestu leyti lífsframfæri
hinna, sem ekki vinna hjá félaginu.
Það sem eg því segi 'hér um félagið,
er eftir öðrum, en áreiðanlegum og
kunnugum haft. Skólar eru hér
tveir, og báðir veglegar byggingar.
Þá hinn fyrri var bygður, var bæj-
arfélagið smátt og lítillar umkomu.
Varð þó ekki slegið á frest að
byggja hann, því börn voru mörg i
liænum. Hófst því bæjarráðið
handa. En sem skólinn var í smíð-
um, dreif óvæntan reka á fjöru bæj-
arins. Bracken kom hér i kynnis-
för. Leit hann yfir verk það er
unnið var og þótti gott, þó skarnt
væri á veg koniið., Var nú til hans
leitað um liðsinni. HugÖi hann að
vandlega og lofar siðan ríflegum
stuðningi, verði verkinu lokið innan
mánaðar. Þetta þótti bæjarráðinu
óyndislegur böggull og óþarfur með
skammrifinu, en varð þó við að taka.
Varð þó óhægt um vik, þar eð menn
voru í önnum við hýsing lóða sinna.
Horfði nú til vandræða. En hér
sannaðist sem oftar hið fornkveðna,
“þegar neyðin er stærst er hjálpin
næst. Félagið H. B. M. and S. frétti
hve komið var máli. Sendi smiði
sina alla á vettvang og bygði húsið
bænum að kostnaðarlausu. Bracken
kvað hafa orðið ókvæða við, er hon-
um bárust fréttir hvar komið var.
Stóð þó refjalaust við orð sín, sér
og meðstjórn sinni til sóma.
Nú með því að bærinn óx örara
en bæjarráðinu fiskur um hrygg,
horfði enn til vandræða1. Varð ekki
undan því komist að byggja annan
skóla. En “oft er í holtinu heyrandi
nær.” Félagið hefst handa, byggir
skólann ($11,000 byggingu) ; réttir
hana yfir til bæjarins afnota gegn
$1.00 iðgjaldi á ári! Segja reikn-
ingsfróðir að eftir 11,000 ár verði
þeir búnir að borga skólann. All-
góður gjaldfrestur ? Ljós eru hér
áhverju strætishorni og víðar. Kvað
reikngur félagsins til bæjarins fyrir
ljósaneyzlu hljóða upp á 7,000 (sjö
þúsund) um árið. Bærinn, sem nú
verður borubrattari með ári hverju
skrifar út ávisun til félagsins, en fé-
lagið virðist í því tilfelli sinna lítið
um sinn hag; gleymir að draga þær
út? Skaútaferðir eru hér og skíða.
Skauta'hringur er hér einn meiri-
háttar. Bygði félagið hann og af-
henti bænum hann til afnota endur-
gjaldslaust, að því er mér er sagt.
Er sá allur af stáli ger og hinn ásjá-
legasti. Fleira heyrði eg af rausn
félagsins, en man ekki með sann-
indum frá að segja, nema boðið kvað
það og búið til hjálpar bænum, er í
harðbakka slær.
Þa er þar komið máli mínu að
segja frá seið þeim hinum mikla, er
félag þetta fremur, en fáorður hlýt
eg að verða, sökum fávisi. Þyrfti
eg margs að spyrja sem “gangleri"
forðum, fyr en eg yrði fróður um
mögn þau hin miklu, og vélar, sem
þar eru að verki og lúta manninum,
til ótrúlegra afkasta. Þar er þá fyrst
NEW SEWAGE DISPOSAL PLANT, WEST KILDONAN
frá að segja, að frá stórhýsi einu
liggja göng niður í iður jarðar; þar
niður fara námamenn og láta greip-
ar sópa um gersimar “Mammotlis.”
Flafði þó karl sá svo fyrir komið
sjóðum sinum, að hvorki skyldi möl-
ur né ryð þeim granda, og fyrir
komið þeim í grjóti. En námamenri
eru líka fjölkunnugir og fara i
kringum karlinn. Bora þeir, sprengja
og grafa upp grjót það, sem gersem-
arnar felur, hefja það á þar til gerð-
um lyftum til yfirborðs jarðar, en
þar fer fram sá hinn mikli seiður,
sem grjótinu breytir í gull og aðra
verðmæta málma. Þar uppi starfar
hin ósýnilega og máttuga flagðkona
sem ::Electra” heitir og knýr hjól
öll og vélar í hreyfing. BryðUr hún
jötnabeinin geigvænleg og gnýstir
tönnum. Spýr hún bruðningnum í
eld þann, sem aldrei deyr, en en frá
þeim hreinsunareldi, renna málm-
elfur til móta.
VII.
Vinmibrögð og afmkoma.
Verkamenn þeir er hjá félaginu
vinna er mér sagt að séu frá einu
upp undir t\>ö þúsund að tölu. Bær-
inn kvað telja um 7 þúsund. All-
margir þeirra hafa bygt sér heimili.
Hafa þeir bygt eftir 'hendinni sem
kallað er, eða smám saman lagað
húsin eftir efnum og ástæðum, og
flestir bygt sjálfir í hjáverkum og
hjálpast að. Allmörg hús voru bygð
á þennan hátt á liðnu sumri, en fæst
fullgerð hið innra. Sú bygginga-
vinna sem aðallega gaf atvinnu í
bænum. á síðastl. sumri var í því
fólgin að lyfta húsum, byggja undir
þau grunn og hressa upp á þau, og
svo viðbætur til útleigu. Þeir, sem
ekki hafa atvinnu hjá félaginu, vinna
hvað sem fyrir kemur og missa
margann daginn, eins og gengur um
skotspónavinnu. Eru slíkar inntekt-
ir stopular og óvissar, sem að likum
lætur. Afkoma er því með ýmsu
móti. Eru hér og hitir margar, sem
háma í sig afraksturinn, auk hinna
óhjákvæmilegu útgjalda, en þau eru
tneiri hér en í mörgum stöðum öðr-
um. Hér er ekki gróðr^rmoldinni
til að dreifa, er því lítið um garð-
rækt og hennar hlunnindi að sama
skapi. Er því alt innflutt og dýrt.
Til dæmis voru kartöflur 950 mæl-
irinn, mjólk 8 pottar fyrir dalinn,
hey 12—ið dali tonnið, eldiviður
$6.00 hlassið af tamraks-pólum,
spruce og poplar eitthvað rninna.
Ljós og vatn er líka alldýrt. En
menn eru vongóðir um að þau út-
gjöld lækki eitthvað á næstunni.
Segja að Sam frændi, þ. e. félagið,
hafi ól'iklegra gert og eftirtölulaust.
Húsaleiga er há hér. Þriggja her-
bergja ibúðir leigjast fyrir 35 til 40
dali á mánuði, hiti þar í. Hús inn-
arlega i bænum leigjast frá 45 upp
i 60 dali, þægindalaus með öllu;
lengra frá mun mega fá kumbalda
fyrir minna.
VIII.
Mcnningartœki.
Flin Flon er af fróðum talinn
þriðji stærsti bærinn í Manitoba,
þ. e. að ibúatölu. Furðar því engann
á því þó frétti, að þar eru menning-
artæki fyllilega tilsvaranleg stærð
bæjarins. Tvö vikublöð starfrækjast
þar við góða afkomu. Heita þau
“Times” og “Miner" að bæajrnafn-
inu forskeyttu. Kyntist eg ritstjóra
"Times” og “Miner" að bæjarnafn-
hann íslendingur við góðan orðstír ;
stjórnaði hann áður lúðraflokki
þeim, er að framan getur, og sem
G. Guðmunds. (Mundy) tók við af
honum. Ollu því annir hans við
blaðið. Sá eg tvo prentara að verki
í prentsmiðju hans. Útsendla hefir
hann ótal sem fara með fagnaðar-
erindið um bæinn. Keypti eg af og
til bæði blöðin og fanst þau allgóð
aflestrar.
Útvarpsstöð var reist hér á síðast-
liðnu hausti; Starfrækt er hún af
þeim Bridgemans feðgurn; er það
framspor mikið í menningarátt og
þágu. Er það og viðtækjaeigendum
aukip ánægja, því sambandi þeirra
við umheim var mjög ábótavant:
kváðu málmar í nánd orsök þess.
Það er mín ætlun að nú hafi eg
getið þess helzta sem í frásögur er
færandi. “En hvat es missagt es i
fræðom þessom es sjálfsagt at hafa
þat er sannara reynisk.”
Með þakklæti til allra þeirra
kveiina og þeirra rnanna, sem eg
kyntist. I
A Björnson.
Gyðja miskunnseminnar
Kwan Yin
(Framh. frá bls. 5)
Chuang og drotning hans höfðu ekki
eignast son.
Konungur kallaði eitt sinn Miao
Shan fyrir sig og skýrði fyrir henni
fyrrætlun sína og hvernig allqr
framtíðarvonir hans væru bygðar á
lienni.
“Það er afbrot,” svaraði hún, “að
hlýða ekki óskutn föður síns en eg
bið þig afsökunar, ef eg er ekki
sömu skoðunar og þú.”
“Láttu mig heyra skoðanir þinar,”
svaraði konungurinn.
“Eg vil ekki giftast,” svaraði
Miao Shan. “Eg vil ná andlegri
fullkomnun og verða að helgri
manneskju; auðnist mér það, skal eg
á einhvern hátt sýna þér þakklæti
mitt.”
“Úrhrakið þitt,” svaraði konungur
reiðilega, “þú lætur þér detta í Hug,
að þú getir kent mér, æðsta valdhafa
i rikinu og drotnanda svo mikillar
þjóðar! Eru nokkur dæmi til þess,
að konungsdóttir gerist nunna? Er
nokkur virðuleg kona í þeim félags-
skap? Kastaðu frá þér öllum kenj-
um um klaustur og segðu mér undir
eins, Ihvort þú vilt heldur giftast
fræðimanni eða herforingja.”
“Enda þótt flestir hafi mætur á
konunglegri tign og þrái hamingju
hjónabandsins, vil eg einungis verða
nunna. Völd og auðæfi þessa heims
freista mín ekki. Einasta löngun
min er að gera hjarta mitt æ
'hreinna.”
Konungur stóð upp, reiðilegur
mjög, og skipaði að reka dóttur sina
á dyr.
En þegar Miao Shan sá, að hún
gat ekki svo berlega óhlýðnast föður
sinurn, tók hún til annara ráða.
“Ef þú krefst sVo eindregið að
eg giftist,” sagð hún, “skal eg fara
að ráðum þínum — þó með því eina
skilyrði, að eg fái að giftast lækni.
Eg þrái að losa mannkynið við alt
böl, sem þjáir það. Eg vil jafna
stéttamuninn, þannig að bæði æðri
og lægri verði aðnjótandi hins góða.
Ef þú vilt verða við þessari bón
minni, get eg þrátt fyrir alt orðið
Búddlha, frelsari mannkynsins. Þess
gerist ekki þörf að leita upplýsinga
hjá spámönnum, hvaða dagur sé
heillavænlegastur til giftingarinnar.
Eg er reiðubúin að giftast þegar i
stað.”
Þegar konungurinn heyrði þetta
svar, slepti hann sér alveg af bræði.
“Óhræsis kjáninn þinn,” æpti hann
upp yfir sig, “að þú skulir dirfast
að fara með annan eins þvætting i
nærveru rninni.”
An frekari vííilenginga kallaði
hann á Ho T’ao, sem var foringi
hallarvarðliðsins. Þegar hann kom,
kraup hann á kné og beið fyrirskip-
ana konungs. Konungur sagði;
“Þessi ófétis nunna svívirðir mig.
Sviftu hana hirðskrúðanum og rektu
hana á burt. Farðu með hana í garð
drotningarinnar og láttu hana
krókna þar i hel. Þá verður einni
áhyggju létt af mér.”
Miao S'han féll fram á sájónu
sína og þakkaði konunginum. Siðan
fór 'hún með To T’ao út í garð
drotningarinnar, og þar lifði hún
einsetulífi. Eini félagsskapur henn-
ar voru blómin og stjörnurnar, og
vindurinn einasti vinur hennOr.
Sámt var hún ánægð, því öllum tor-
færum á leið hennar til nirvana var
rutt úr vegi. Og af mikilli gleði
skifti hún á glaumi hallarlifsins og
yndisleik einverunnar.
Foreldrar hennar og systur og
hirðmeyjarnar reyndu lengi árang-
urslaust að fá ihana ofan af fyrirætl-
un sinni. Loks lét hún i ljós þá ósk
að ganga í ákveðið klaustur, er kall-
að var “Musteri hvítu spörfugl-
anna.” Konungur gaf leyfi sitt, að
hún færi þangað, en skipaði jafn-
framt svo fyrir, að alt yrði gert
henni þar til ama og erfiðleika.
En guði himnanna féll hún svo
vel í geð vegna sjálfsfórnar hennar
á öllum sviðung að hann hélt vernd-
arhendi sinni yfir henni í sérhverri
raun. Þegar Ihenni var t. d. skipað
að ínatreiða handa öllum nunnunum
í klustrinu og þjóna. þeim, skipaði
himnaguðinn drekanum að grafa
brtinn við eldhúsdyrnar, tígrisdýri
að færa henni brenni, fuglunum að'
safna grænmetinu og öllum öndum
himinsins að aðstoða hana í skyldu-
störfum hennar, svo að hún trufl'-
aðist ekki í viðleitninni til að ná
fullkomnun.
Konungurinn, faðir hennar, frétti
þetta alt og brást reiður við. Hann
sendi híerdeild til klaustursins og
skipaði þeim að brenna það til kaldra
kokt ásamt öllu, sent i því var.
Þegar hermennirnir komu til
klaustursins og fóru að kveikja i
því, reif Miao Shan sig í góminn,
svo blæddi. Því næst stökti hún
blóðinu til 'himins, og þegar i stað
kom steypiregnskúr, sern slökti eld-
inn á svipstundu.
Þegar konungur frétti þetta, varð
hann ennþá reiðari, sendi menn til
að handtaka Miao Shan og toka
hana af lifi. En hininaguðinn skip-
aði einum anda sinna að bjarga
henni, og um leið og böðullinn ætl-
aði að framkvæma aftökuna, stökk
andinn í tígrisdýrslíki niður á af-
tökustaðinn og þreif Miao Shan úr
höndum hans. Hann fór með hana
inn í skóg og skildi hana þar eftir
meðvitundarlausa. Þegar hún rank-
aði við sér aftur sagði Bikldha henni
að fara í Shang Shan-musterið á
Pu-tu-f jallinu og helga sig þar trú-
arlöngun sinni. Og eftir níu ár var
hún sjálf orðin Búddha vegna síns
helga lífernis.
Þegar hér var komið sögu, hafði
Miao Chuang konungur syndgað svo
mjög, að guðirnir lögðu þá refsingu
á hann, að líkami hans skyldi alsett-
ur kýlum, sem engin leið væri að
lækna.
Þegar Miao Shan frétti þetta,
stakkhún úr sér augun og skar einn-
ig holdið af handleggjum sínum og
renydi að lækna föður sinn með því.
En himnaguðinn varð svo hrærður
yfir þessu göfuglyndi og sjálfsfórn-
arvilja, að hann gerði hana að
Bodhisatva Kwan Yin yfir Suður-
höfum.
Sumar sagnir segja, að þegar
Miao Shan var að komast inn í
dýrð himnaríkis, hafi hún heyrt
neyðaróp neðan af jörðunni. Hún
nam þá staðar af meðaumkvun. Af
því á svo að vera dregið nafnið
Kwan (Shih) Yin (þ. e. sú, sem
veitir athygli neyð eða bænum jarð-
arbarna).
—Lesb. Morgunbl.
THOSE WHOM WE SERVE |
IN THE FIELD OF COMMERCIAL PRINTING M
AND PUBLISHING BECOME LASTING FRIENDS
BECA USE— |
OVER THIRTY YEARS EXPERIENCE IN ENGRAV-
ING, PRINTING AND PUBLISHING IS PART OF
THE SERVICE WE SELL WITH EVERY ORDER ^
WE DELIVER. =
| COLUMBIA PRESS LIMITED |
695 SARGENT AVENUE - WINNIPEG - PHONE 86 327