Lögberg - 06.04.1939, Qupperneq 4

4
Lö GrBERG, FIMTUDAGINN 6. APBÍL, 1939
--------------Högberg ----------------------------
GefiS út hvern fimtudag af
THE COIiUMBIA PRESS, UIMITED
695 Sargent Ave., Winnipeg, Manitoba
Utanáskrift ritstjórans:
EDXTOR LÖGBERG, 695 Sargent Ave., Winnipeg, Man.
Editör: EINAR P. JÓNSSON
Verð $3.00 um árið — Borgist fyrirfram
The “Lögberg” is printed and published by The Columbia Press,
Limited, 69 5 Sargent Avenue, Winnipeg, Manitoba
PHONE 86 327
Frumvarp Mr. Thorsons
Lögbei'g lét þess ný\’erið getið, að Mr. J. T. Thorson,
K.C., þingmaður Selkirk kjördæmis, hefði borið fram í
Sambandsþinginu frumvarp til laga, um sjálfsákvörðun-
arrétt canadisku þjóðarinnar viðvíkjandi afstöðu hennar
til stríðs og friðar; þetta töldu margir eigi aðeins æski-
legt heldur og í rauninni sjálfsagt; meðal þeirra, er
svipuðum augum litu á málið og Mr. Thorson, voru
þeir lögfræðingarnir H. A. Bergman, K.C., og Mr. G.
S. Thorvaldson, samanber áliteskjal það, er þeir undir-
skrifuðu ásamt leiðandi mönnum úr hinum ýmsu stéttum
innan vébanda hins canadiska) ]>jóðfélags; þetta áminsta
skjal birtist í dagblaðinu Winnipeg Free Press, og gat
Lögberg þegar að nokkru um innihald þess.—
Frumvarp Mr. Thorsons kom til umræðu á föstu-
daginn í vikunni sem leið, og var “talað í hel.” Fylgdi
Mr. Thorson frumvarpi sínu úr hlaði með voldugri og
rökhugsaðri ræðu, er örðugt var að hrófla við þó ítar-
legar tilraunir af hálfu nokkurra þingmanna væri til
þess gerðar, svo sem af Mr. Church, afturhaldsþing-
manni fyrir eitt Toronto kjördæmið; taldi Mr. Church
frumvarpið “móðgun við brezkfædda borgara hinnar
canadisku þjóðar. ” Kvað hann Breta hafa fyrsta manna
stofnað til nýbygða í Canada; þar á eftir liefðu aðrir
þjóðflokkar komið, og orðið aðnjótandi þess frelsis, er
brezkir menn hefðu lagt grundvöll að. 1 tilefni af stað-
hæfingu Mr. Church, lét Mr. Thorson þannig ummælt:
“Eg vildi mega geta þess, að eg hefi ekki veiít
brezka veldinu varaþjónustu eina; eg var þrjú ár í
heimsstyrjöldinni miklu, og þar af 18 mánuði í brezka
hernum, og eg get fullvissað Mr. Church um það, að
af mínum þjóðflokki gengu hlutfallslega fleiri menn í
herinn en af hinum brezkfæddu í þessu landi. Enginn
láti sér það til hugar koma, að mér ekki beri til þess
full réttindi, að tala eins og canadiskur maður í sölum
þessa þings.”
Mr. Thorson sagðist ekki deila um það, livort
Canada ætti að vera hlutlust í ófriði, heldur um rétt-
indin til þess að taka slíka afstöðu, ef svo byði vdð að
horfa. “Þó konungfurinn sé einn og ódeilanlegur, ” sagði
Mr. Thorson, “þá er krúnan deilanleg.” “Og því ætti
stjórn, sem ekki er vor eigin stjórn, að fá hrundið
Canada út í stríð. 0g því ættum vér að fela jafn yfir-
gripsmikið ákvæðisvald yfir lífi vors eigin fólks í hendur
forsætisráðherra Breta, hvað mikið sem vér kunnum að
dá hann og hversu mikill m^.ður sem liann kann að vera
í þann og þann svipinn. Vér verðum að bera fulla
ábyrgð á meðferð utanríkismála vorra með það fyrir
augum, að sérhvert það spor, er vér stígum, verði í
samræmi við frjálsan og yfirlýstan vilja vors eigin fólks.
Það, sem fyrir mér vakir með frumvarpi mínu er, að
vernda þjóð mína gegn þeim stefnum og straumum, er
stofnað geti til fjörráða við einingu hennar.
“Sé þjóðernisleg tilvera Bretlands hins mikla í
hættu, horfir málið að sjálfsögðu öðruvísi við. En eg
fvrir mitffeyti vildi ekki vita til þess að Canada færi í
stríð, sem einungis snerist um metnað eða fjárhagsleg
ldunnindi, né heldur í því augnamiði einu að veita ráðn-
ingu forustumanni einhvers einræðisríkis.
“Flestir af oss innan þessara þinghúsveggja eru
orðnir of gamlir til þess að fara í stríð. En ef til ófrið-
ar kæmi yrði æskan fyrir skakkafallinu; það er hún,
sem yrði eyðilögð.. -En slíkt hlyti að varpa ósegjanlega
þungri ábyrgð á herðar þeim canadiskum mönnum, er
úrskurð feldu.”
Ekki verður um það deilt, að frumvarp Mr. Thor-
sons og afstaða hans til þessa mikilvæga máls, hvíli á
drengilegum grundvelli; enda er flutningsmaður þess
kunnur að því að vera maður “þéttur í lund.’ Og á
þeim sama drengskapar grundvelli verður málinu alveg
vafalaust ráðið að fullu til lykta áður en langt um líður.
Islendingum er það mikill sæmdarauki, að eiga á
þingi slíkan fulltrúa mannréttindastefnunnar sem Mr.
Thorson er.
háránleg flónska
Lögbergi hefir borist í hendur
j Aprílhefti tímarits nokkurs, er
j ‘,Movie Digest” nefnist; er það
1 gefið út í bænum Pickering í
Ontario fylki; kennir þar
margra grasa, og það jafnvel alt
annaS en góÖra grasa. Hefti
þetta flytur greinarkorn, eða
réttara sagt útdrátt úr grein,
sem upprunalega var birt i
enska ritinu “Men Only,” sem
heitir “Going to the Movies in
Iceland.” Höfundurinn er J. H.
B. Peel; hann skrásetur Islend-
inga afdráttarlaust sem Eskimóa-
þjóÖ og fer um þá hinum auÖ-
virðilegustu orÖum, og alt þetta
afhroÖ sýnist vera spunnið út
af því, aÖ maðurinn sækir tvö
kvikmyndahús í Reykjavík, eÖa
þykist hafa gert það, þó manni
gæti jafnvel flogiö í hug við
fljótan lestur aÖ hann hefði
aldrei til íslands komið. Nokk-
urri furðu gegnir þaÖ, að tuttug-
ustu aldar timarit skuli skipa
íslenzku þjóðinni á bekk með
Skrælingjum.
Framkvæmdarnefnd Þjóð-
ræknisfélagsins mun hafa tekið
þessa, fáranlegu Islendingalýs-
ingu til athugunar, og er það
vel.
Valdine Conde
Hún hefir verið nefnd undra-
barn, þessi hálf-íslenzka stúlka,
Valdine Oonde, sem enn er ekki
nema tiu ára gömul, og hún ber
líka fyllilega nafn með rentu;
hún var tæpra fjögra ára er hún
fyrst vakti athygli á sér fyrir
píanóspil; hún naut sinnar fyrstu
tilsagnar hjá móðursystur sinni,
frú Guðrúnu Helgason píanó-
kennara hér í borginni. Nú
hefir Valdine leikið með tveimur
frægustu sympóníu-orkestrum á
þessu meginlandi í New York
og Toronto, og getið sér slíkan
orðstír, að með fágætum telst;
ljúka hljómlistardómendur upp
einum munni um það, að Valdine
sé hvorki meira né minna en
verulegt afbrigði; hún er dóttur-
dóttir hr. Sigvalda Nordals í
Selkirk, sem er föðurbróðir Sig-
urðar Nordals prófessors við
háskóla íslands.
Ef þér og meðlimir
fjölskyldunnar
þarfnist fjárhagslegs stuðn-
ings í lifanda lífi
S júkrahúsvistar
ekknastyrks eða
hjátpar til barnanna
örorkutryggingu
ellistyrk
eða önnur hlunnindi sam-
kvæmt félagslögum vorum, þá
gangiS t félagsskapinn nú
þegar.
pér getiS skrifað eftir upp-
lýsingum á tslenzku, ef þér
æskið.
Ihe Central Canada
Benevolent Ass’n
325A MAIN STREET,
WINNIPEG
Hinn brákaði
reyr
Eftir Jónas Jónsson.
Fyrir tuttugu árum kom fá-
tækur sveitapiltur héðan vestur
í bygðir íslendinga i Ameríku
og byrjaði að vinna þar. Hann
kunni ekki tungu landsmanna.
Hann átti hvorki að frændur
eða vini. En hann byrjaði að
starfa að erfiðustu og minst
borguðu vinnunni, sem völ var á,
eins og venjulega verður hlut-
skifti umkomuleysingjanna í
framandi löndum.
Eftir fáein ár kom þessi mað-
ur heim til landsins aftur. MeÖ
eljusemi og harðri vinnu hafði
hann dregið saman um io þús.
kr. En eftir eitt sumar hafði
hann verið féflettur af manni
nærri Reykjavík, svo að heita
mátti að hann væri aftur orðinr.
allslaus. Sá sem sveik af hon-
um fék, fékk kunningja sinn til
að klæðast dulbúningi og þykjast
vera einn af bankastjórum
Landsbankans. Þessi gervimað-
ur ráðlagði síðan aðkomumann-
inum að biðja svikarann að
geyma og ávaxta féð, sem dreg-
ið hafði verið saman með margra
ára striti við erfið kjör í Vestur-
heimi.
Svikin komust upp og þeir
sem þar voru að verki fengu
hegningu eftir fyrirmælum lag-
anna. En pilturinn, sem mist
hafði aleigu sína kunni ekki við
sig í gamla landinu og fór aftur
til Vesturheims.
Hann byrjaði að nýju að safna
sér fé og dró ekki af sér í þeirri
viðleitni. Hann var talinn
tveggja manna maki við erfiðis-
vinnu og var eftirsóttur að mörg-
um gróðursælum húsbændum. |
Hann átti hvorki konu eða börn
og fáa vini. Hann bjó í fátæk-
legu þakherbergi, eldaði mat sinn
sjálfur og þvoði þvott sinn að
sið einstæðinga i Atneríku. ^
Heimþráin var enn vakandi,
og nú í haust var hann ráðinn
til íslandsferðar. Hafði honuni
í vesturförinni lánast að draga
saman nokkur þúsund krónur.
Þær voru með nokkrum hætti
hans eini vinur. Fyrir þeim
hafði hann barist með margra
ára hörðu erfiði.
Á heimleiðinni varð'hann að
bíða nokkra daga eftir skipi i
Edinborg. Þar virtist hann hafa
kynst íslendingi, sem búsettur
er í Englandi. Samtal þeirra
verður til þess, að landinn að
vestan fær þá Eugthynd að hann
geti grætt nokkur hundruð krón- ;
ur á því að skifta dollurum sín- j
um i Edinborg og kaupa fyrir
þá fjárhæð íslenzkar krónur. Og I
þetta gerði hann. Það er vafa- |
samt að honum liafi verið nema :
að litlu leyti ljóst, að þessi at- [
höfn var brot á íslenzkum lög- ;
um. Helzt er svo að sjá, að
hann hafi með mikilli einfeldni
talað um þetta gróðabrall sitt við
hvern sem v,ar, og ekki farið |
dult með. En þegar skipin !■
koma í nánd við ísland, eru
gestunum sýnd eyðublöð, þar
sem þeir eiga a*ð tilgreina hvað [
þeir hafi meðferðis af pening-
um og í hvaða mynt. Þá fær
landinn ótvírætt aðhald um að
hann hafi fest fótinn i möskvurn [
laganna. Hann gefur ranga
skýrslu um fjáreign sína og gerir
viðvaningslega tilraun til að fela
hina nýfengnu seðla í fötum sín-
um. En þegar komið er til
Reykjavíkur finna tollverðirnir
penngana, og sjá hina röngu j

*T. EATON C?,MITED
“Warrendale” is our
best regular Eaton
value in a shirt. And
very hard to beat
from any other angle.
The Spring showing of W|arrendales features a splendid
variety of sturdy broadcloths in striking stripes and capti-
vating checks. Likewise the popular plain shades. Now
is the best time to select yours, when assortments are com-
plete. All in collar-attached style, as Fashion dictates.
Sizes 14 to 17
An Eaton Branded Line, at
Men’s Furnishings Section,
The Hargrave Shops for Men, Main Floor
$1.00
"WARRENDALE"
SHIRTS
A
Famous
Dollar's
Worth