Lögberg - 11.05.1939, Blaðsíða 7

LÖGrBERO, FIMTUDAGINN 11. MAl 1939
7
Druknun
Látramanna 1812
Á Hvallátrum vestra var all-
|nikið útræÖi lengi fram eftir
óldum. Hefir þar löngumi verið
þrfbýli og stundum fjórbýli, að
hí er fornar heimildir votta.
árið 1812, þegar sá atburöur
?erðist, sem hér-verður frá sagt,
v°ru fjórir búendur á Látrum.
í^eir voru þessir: Ólafur Jóns-
s°n, 58 ára; Björn Bjarnason,
49 ára; Ólafur Bjarnason, bróÖ-
,r hans, 43 ára, og Sigríður
Hagnúsdóttir, 62 ára. SigríÖur
Lessi hafði veriÖ gift manni
Peim, sem Ólafur hét og var
Erlingsson. Hann var fyrir all-
löngu dáinn, en ekkja hans hélt
afram búskapnum á Látrum.
Sigríður var dugnaðarkona hin
'nesta, og lét vinnumenn sína
stunda búskap og útræði af
'uiklu kappi. Ráðsmaður hennar
öét Guðmundur Þorsteinsson.
Bonurn er svo lýst, að hann hafi
verið maður hægur i skapi og
dulur. Þótti Sigríði hann ekki
nógu vinnuharður, né sækja sjó
af slíku kappi, sem hún vildi.
Hvatti húiii hann því oft til sjó-
sóknar, og var það þó talinn ó-
Þarfi, því maðurinn var engin
jiðleskja. Guðmundur tók brýn-
,ngum húsfreyju með hinu mesta
jafnaðargeði, en þó kom það
fyrir, að honum rynni í skap,
°g sat þá oft lengi i honum
Þykkjan.
•
Svo er sagt, að síðari hluta
aprílmánaðar vorið 1812 kæmi
■nikið steinbitshlaup á mið þeirra
Gátramanna. Komu bátar jafn
au hlaðnir í land og var mikið
Lapp í mönnum um að hlaða,
eftir þvi sem fleyturnar framast
K>ldu.
Laugardaginn, fyrir kóngs-
öasnadag reru allir bátar í sæmi-
Kgu veðri 9g fiskuðu vel. Þegar
a daginn leið tók veður heldur
að spillast og lét Guðmundur
^orsteinsson kasta út nokkru af
aflanum, til þess að létta bátinn
°g verja hann fyrir áfölluim'.
^kki gerðist neitt annað tíðinda i
r°ðrjnum og náðu allir landi
heilu
og höldnu um kvöldið. En
Það er frá Sigríði húsfreyju að
aegja, að þegar hún frétti um
Lað, að báturinn hefði verið
ruddur, varð hún hin versta við.
^fyrti hún Guðmund ráðsmann
s,un mjög harðlega, kvað hann
hina mestu sjóbleyðu, sem
öfæddist hverja golu og ætti
'arla skilið að stíga út í bát
*raniar. Guðmundur svaraði
engu, en þó sáu menn, að hann
reiddist við.
. Nú var alt viðburðalaust, þar
öj á mánudagsmorgun. Þá var
röið alskipa frá Látrum, í blíð-
jSta og bezta veðri. Guðmundur
0fsteinsson reri eins og aðrir
var hann við sjöunda mann
jjasetar hans voru þessir: Jónas
'Jarnason, vinnumaður á Látr-
hjá Sigríði. Jónas þessi var
'Uikill maður vexti og svo sterk-
nþ að orð var á gert. Þorbjörn
•mnsson hét annar háseti. Guð
’Uundur ■> hann var einnig vinnu
U'aðm- hjá. Sigriði á Látrum
|,r'Öji hásetinn var Einar
'Jarnason, fóstursonur Sigríðar
’Usfreyju. Hann var aðeins 16
vetra gamall. Hinir þrír háset
pr.n.'r voru úr Gufudalssveit
‘Jörn Arnfinnsson frá Hall
S eir>snesi, Jón Jónsson frá
Skálanesi og Jón Höskuldsson,
giftur barnamaður.
•
Strax og komið var fram á
mið hófst steinbítsafli gifurlegur
og hlóðu flestir á skammri
stundu. Guðmundur aflaði mik-
ið og lét á skipið sem það fram-
ast þoldi. Var nú tekið til
segla og lagt af stað i land. Dá-
lítið var tekið að vinda, en þó
mátti veður enn heita þolanlegt.
Þegar þeir Guðmundur höfðu
siglt um hríð og tekið var að
gæta straumsins í Látrarröst,
kom það í ljós að skipið var of-
hlaðið og fóru hásetar að tala
um, að það myndi ekki geta
varið sig. Reyndist það svo, að
eftir því sem meira bar á straum
rastarinnar og vindur fór vax-
andi, varð erfiðara að verja bát-
inn áföllum, og gaf nú drjúgum
Vildu þeir þá ryðja, Björn
Arnfinnsson og Jónas. Fylgdi
Jón Höskuldsson þeim einnig í
í. Guðmundur formaður og
Jón af Skálanesi vildu ekki að
út væri rutt af aflanum. Töldu
menn, að i Guðmundi Sætu
frýjuorð húsfreyju og væri hon-
um enn skapþungt út af þeim.
Rétt í þessu reið alda á bátinn
og lá við sjálft að hann mundi
fylla. Tóku þeir nú að ryðja í
ákafa, Björn og Jónas. Þegar
Guðmundur sér það, stekkur
hann frá stýrinu og fram í rúm-
ið til að hamla því, að þeir köst-
uðu út fiskinum. Sagði Björn
svo síðar, að aldrei hefði hann
séð Guðmund svo viðbragðs-
fljótan sem þá.
Snerist nú báturinn og fylti og
tók að sökkva. Jónas mælti þá:
“Þar sérðu nú fyrirsjón þína,
Guðinundur.” Um leið og skip-
ið fyltist, reið undir það alda og
hvolfdi því. Komust allir á
kjölinn, nema sveinninn Einar,
sem flaut fyrir aftan skipið.
Hafði hann sagt þegar sökkva
tók: “Guð almáttugur hjálpi
okkur, nú erum við allir farnir.”
Aftur snerist skipið og urðu þeir
þá viðskila við það, Þorbjörn og
Guðmundur formaður. Hinir
fjórir náðu taki á skipinu á ný
og komust á kjölinn.
Nú er að segja frá Birni
Bjarnasyni og skipverjum hans.
Þeir hófu uppsiglingu skömmu á
eftir Guðmundi. Sáu þeir til er
skipið sökk. Mælti þá einn há-
seti: “Þar feldi Guðmundur.
Björn svarar reiðilega: “Smánist*
þið að þegja og gáið að verki
ykkar.” Stóðu hásetar hans í
austri, því skipið var mjög hlað-
ið. Sigldu þeir svo áfram í land.
Varð Birni þetta mjög til ámælis
og töldu flestir, að björgun hefði
verið möguleg. Sögðu og sumir,
sem litlir voru vinir Björns, að
liann mundi ekki syrgja það,
þótt Sigríður yrði að hætta bú-
skap rnóti honum á Látrum.
Þótti Björn þessi harðdrægur og
gróðamaður mikill.
Nú sjá þeir, sem á kilinum
voru, að Björn heldur áfram til
lands. Þótti þeim þá óvænkast
sinn hagur. Veltist skipið þarna
í röstinni um hrið og missa þeir
af því Jón af Skálanesi og Jónas.
Þá náði Jónas því aftur og voru
þeir nú þrír á kjölnum, hann,
Jón Höskuldsson og Björn.
Litlu siðar misti þó Jónas af
skipinu með öllu.
Nú bar að Ólaf formann,
bróður Bljarnar þess, sem fyr
var getið og í land hafði siglt.
Voru þeir þá enn á kjölnum
Jón og Björn Amfinnsson.
Þegar Jón sá Ólaf leggja að,
sagði hann: “Komið þið bless-
aðir «í Jesú nafni að bjarga
okkur.”
Björgun var óhæg, því straum-
ur var mikill og bára töluverð,
en skip Ólafs hlaðið af fiski. Fór
því nokkur timi í að leggja að
flakinu. Segja sumir að Jón
kallaði þá: “Takið hann Björn
fyrst.” En þó var Jón svo
þrekaður orðinn og þrotinn að
kröftum, að hann misti takið ör-
skömmu síðar og sökk þegar.
Sló nú felmtri á háseta Ólafs og
féllust þeim hendur; er þeir sáu
manninn drukna fyrir augum sér.
Hvatti Ólafur þá menn sína að
róa að og ná manninuimi, sem
eftir var á kilinum. Björn varp-
aði sér þegar til skips Ólafs, er
hann sá sér fyrst færi, og náði
með annari hendi í slíðrið. Inn-
byrti Ólafur hann þegar og
sigldi til lands. Var Bjöm
þrekaður mjog eftir sjóvolk
þetta, en náði sér þó furðu fljótt.
•
Sigríður húsfreyja fréttir nú
um mannskaða þenna og bar hún
sig ærið vel í fyrstu. Var jafn-
vel orð á því gert, hve lítið svo
stór atburður fékk á hana. Skiþ
það, sem Látramenn höfðu
druknað af, hét Haukur. Það
fann sá maður, sem Sigurður
hét, Þorfinnsson úr Breiðuvik.
Flutti hann það heim í Látra-
lendingu. Þegar hann kom með
skipið, var Sigríður úti stödd, á-
samt stúlku þeirri, er Kristín
hét
“Hvaða skip er þar í lending-
unni?” spyr Kristín og bendir á
skipið. Sigriður imælti: “Ekki
þarftu að benda mér á það, og
vildi eg að það hefði aldrei fyrir
mín augu komið. Svei því og
marg svei því!”
Eftir þetta gerðist Sigriður
undarleg og lá við hreinni sturl-
un með köflum. Varð hún að
hætta búskap á Látrurn og dvaldi
síðan all-lengi á Vatneyri. Þó
batnaði henni að lokum veikindi
þessi og varð hún gömul kona.
Andaðist hún hjá séra Daða,
syni Jóns prests Ormssonar í
Sauðlauksdal.
Af Birni Arnfinssyni, manni
þeim er bjargað var, er það að
segja, að hann bjó síðar að
Kletti í Kollafirði. Varð hann
gildur bóndi og þótti i hvívetna
hinn mesti og röskasti maður.
(Eftir imunnlegum heimildum
og Vestfirðingasögu Gísla Kon-
ráðssonar).
Gils Guðmundsson.
—Lesbók.
Námsskeið!
Námsskeið!
Námsskeið!
Á öllum tímum kemur sparnaður sér vel; þó ekki
hvað sízt þegar hart er í ári.—
Við höfum til sölu námsskeið við helztu verzl-
unarskóla (Business Colleges) borgarinnar. Það
borgar sig fyrir yður að leita upplýsinga hjá
okkur tafarlaust.
CThe Columbia Press Limited
SARGENT & TORONTO
Winnipeg, Man.
GEFINS . . .
BLÓMA OG MATJURTA FRÆ
Otvegið Einn Nýjan Kanpanda að Blaðinu, eða Borgið Yðar Eigið
Áskriftargjald Fyrirfram
Frœið er nákvœmlega rannsakaO og ábyrgst aO öllu leyti
TAKIÐ ÞESSU KOSTABOÐI!
Hver gamall kaupandi, sem borgar blaðið fyrirfram, $3.00 áskriftar-
gjald til 1. janúar 1940, fær að velja 2 söfnin af þremur númerum, 1., 2.
og 3 (I hverju safni eru ótal tegundir af fræi, sem sézt I auglýslngunni).
Hver, sem sendir tvö endurnýjuð áskrftargjöld, $6.00 borgaða *fyrir-
fram, getur valið söfnin nr. 1., 2. og 3.
Hver, sem útvegar einn nýjan kaupanda og sendir áskriftargjald
hans, $3.00, fær að velja tvö söfnin úr nr. 1., 2. og 3. Hinn nýi kaup-
andi fær einnig að velja tvö söfnin úr nr. 1., 2. og 3.
Allir pakkar sendir móttakanda ,að kostnaðarlausu.
No. 1 COLLECTION—Vegetables, 15 Packets
SPENCER SWEET PEA COLLECTION
8—NEW BEAUTIFIIIj SIIADES—8
Regular full size packet. Best and newest shades in respective
color class. A worth-while saving buying two. See regular Sweet
Pea List also.
SEXTET Qt’EEN. Pure White. GEO. SITAWVER. Orange Pink.
Five or six blooms On a stem. WELCOME. Dazzling Scarlet.
AA7HAT JOY. A Delightful Cream. MRS. A. SEARLES. Rich Pink
BEAUTY. Blush Pink. shading Orient Red.
SMILES. Salmon Shrimp Pink. RED BOY. Rich Crimson.
No 2 COLLECTION—Flowers, 15 Packets
EDGING BORDER MIXTURE. MATHIOLA. Evening scented
ASTERS... Queen of the Market, stocks.
the earliest bloomers. jnGNONETTE. Well baianced
BACHELOR’S BUTTON. Many mixture of the old favorite.
new shades. ________ „ _
CALENDULA. New Art Sliades. NATURTIUM. Dwarf Tom Thumb.
CALIFORNIA POl’PY. New You can never have to° many
Prize Hybrids. Nasturtlums.
CLARKIA. Novelty Mixture. PETUNIA. Choice Mixed Hy-
CLIMBERS. Flowering climbing brids.
vines, mixed. rOPPY. Shirley. Delicate New
COSMOS. New Early Crowned Art Shaaes.
and Crested.
EVERLASTINGS. Newest shades, ZINNIA. Giant Dahlia Flowered.
' miXed. Newest Shades.
No. 3 —ROOT CROP COLLECTION
Note The Ten Big Oversize Packets
BEETS, Half Txrng Blood (Large PARSNIPS. Enrly Sliort Romul
Packet) (Large Packet).
CABBAGE, Enkhuizcn (Large RADISH. Frcnch Brcakfast
Packet 1 (Large Packet).
'■ TURNIP, Purplo Top Strap
CARROT. Chnntcnay Half Long TjCaf (Tinrgc Packct.) The
(Large Packet). early white summer table
ONION, Yellow GIo1>c Danvcrs, turnip.
(Large Packet). TURNIP, Swcdc Cnnadian Gem
LETTUCE. Grand Rapids. This (Large Packet).
packet will sow 20 to 25 feet of ONION, Whitc Pickling (Large
row. Packet).
Sendið áskriftargjald yðar í dag!
(Notið þennan seðil)
To TIIE CÖLUMBIA PRESS, LIMITED, Winnipcg. Man.
Sendi hér með $........ sem ( ) ára áskriftargjald
fyrir “Lögberg." Sendið pðst frtt söfnin Nos.:
NAFN ................................................. ...
HEIMILISFANG ...........................................
FYLKI ..................................................