Lögberg - 25.05.1939, Blaðsíða 6

6
LÍTILL
Þegar eg kom til þessa einkennilega gamla manns,
byrjaði eg á aÖ stama út vandræðum mínu/mi, en hann
tók fram í fyrir mér:
“Ekki eitt órð um það,” sagði hann. Eg kæri
mig ekki um mælgi. Látum okkur komast aði efninu.
Það er svona, kunningi. Það sem liggur fyrir er að
skrífa endurminningar rninar. Það er til allrar óhaimi-
ingju orðið nokkuð seint; en eg ætla samt að ráðast
í það og láta þar nótt sem nemur1 og kvöld er kemur.
Eg hefi hugsað mér að eg eigi þrjú ár eftir ólifað, og
ef tíminn er notaður vel, kemst talávert í verk. Eg er
70 ára og fæturnar eru á förum, en höfuðið er gott,
enn mjög gott. Á þremur árum ætti að vera mögu-
legt að rita endurminningar mínar. En engan tíma
má missa; það er það sem þessi fyrri ritari minn
skildi ekki. Flónið að tarna — strákur vel gefinn,
svo eg var i sjöunda himni yfir honum fyrst, — tók
það í höfuðið að verða ástfanginn og gifta sig. Að
þeim tíma var hann býsna iðinn. En svo einn morgun
kom hann, þetta flón, og bað um tveggja daga frí
til að gifta sig. Ekki minna, — jæja, tvo daga til
að gifta sig. Þú færð ekki eina mínútu til þess, sagði
eg-
“En kæri herra,” sagði hann.
“Það þýðir ekkert fyrir þig að segja kæri herra,
eða neitt annað, sagði eg. Ef þú þarft endilega að
hætta í tvo daga, þá verðurðu að hætta alveg og fara
héðan undir eins.”
“En eg fer þá alfarinn, herra!”
“Farðu vel,” sagði þetta flón. Það er á þig sem
eg verð að reiða mig að koma í staðinn fyrir hann og
halda áfram þessu verki sem verður að flýta fyrir.
Svona er það Daníel og svona komst eg i þjón-
ustu þessa manns. Þessi niaður er ágætisdrengur og
talsvert frumlegur eins og ábótinn þinn. Eftir klukk-
an átta að kveldinu er ,eg laus. Eg les blöðin í lestrar-
herlærginu þar sem ’gamli kunningi okkar Parrotti
býður mér góðan daginn. Manstu eftir honum. Þú
þekkir hann. Pierrotti úr Cerennes-f jöllunum. Hann
hefir glervöru til sölu og hefir búð við Passage du
Samon, og hvað honum er vel við mömmu. Hans
hús er mér altaf opið. Að vetrinum er það ágætur
verustaður. En úr því ,þú ert kominn, verð eg ekki
ráðalaus með kvöldin.
II.
Jack hafði nú lokið sinni löngu sögu. Nú var
það mitt að taka við og segja mina.
Með olnbogana á borðinu og höfuðið í höndunum
hlustaði hann þegjandi á rnína sögu, á mína játningu.
Af og til sá eg hann skjálfa og segja: Veslingurinn,
vesalings Lítill.
Þegar eg þagnaði, stóð hann á fætur og tók í
hönd miér og sagði með viðkvæmri rödd: Ábótinn
þýzki yar réttur eins og þú sérð, Daníel, þú ert bara
drengur enn og ekki fær um að ferðast einn um
þennan hrufótta heim, og það er rétt af þér að koma
til vetursetu hjá mér. í dag ertu ekki einungis bróðir
minn. Þú ert drengurinn minn líka, og þar sem móðir
þín er langt á braut, þá er það eg sem á að koma í
hennar stað. Viltu það, Daníel?, Viltu að eg gangi
þér í móðurstað ? Eg ætla ekki að auka þér nein
vandræði. Þú veizt þaö) vel. Alt sem eg fer fram á
er að miega ganga við hlið þér og leiða þig.”
Seim. svar féll eg um hálsinn á honum, faðmaði
hann segjandi: “Ó, Jack bróðir, hvað þú ert góður.”
Og þar grét eg heitum tárum án þess að ‘geta hjálpað
því alveg eins og Jack fyrrum að Lyon.
Nú sló klukkan sjö. Ljós kom í gluggana; fölt,
óstöðugt ljós fylti herbergið.
“Þetta er dagrenning; Daníel,” sagði Jack. “Nú
er mál að sofna. Háttaðu fljótt; þú þarft þess!”
“Og þú, Jack ?”
Ó, eg! Eg hefi ekki ferðast tvo klukkutíma á
járnbraut. Og svo áður en eg fer til húsbóndans
þarf eg að ná nokkrum bókum úr lestrarherberginu,
og eg ntá ekki missa mikinn tíma. Hacqueville er ekki
til að leika sér að. Eg kem aftur klukkan átta. Þeg-
ar þú vaknar skaltu fara að létta þér upp um fraim alla
muni.
Hér byrjaði Jack á að gefa ýms heilræði nauð
synleg mönnum líkum mér. Til allrar óhamingju
þegar hann fór að gefa mér bendingarnar, liafði eg
lagst upp í rúm og þó eg sofnaði ekki alveg, þá náði
eg ekki hugmyndunum nákvæmlega. Þreytan, matur-
inn og tárin gerðu það að verkum að eg var hálf-
sofandi. Eg hlustaði og heyrði einhvern vera að koma
og fara í herberginu, glæða eldinn, loka gluggunum
og krækja þeim, og svo að koma til mín annað slagið,
láta eða breiða eitthvað ofan á fæturnar á mér, kyssa
LÖGBEJtG, FIMTUDAGINN 25. MAJ, 1939
mig á ennið, fara svo ofan hægt, án nokkurs hávaða,
út um dyrnar.
Ef svaf nokkra klukkutíma og eg held eg hefði
sofið, þar til Jack hefði komið aftur að kveldi, ef
stór klukka raddrám, hefði ekki alt í einu rifið mig
upp. Það var heljastóra klukkan að Sarland, þessi
ofsalega tröllskessa, sem hringdi sem fyr; “Ding,'
dong! Ding, dong!” Vaknið þið! Ding, dong! Klæðið
ykkur! Eg stökk fra!m á mitt fólk alt í einu, með
opinn munninn til að hrópa sem fyrri sem svefnstofu-
gætir: “Komið þið, drengir!” En þegar eg áttaði
inig á að eg væri hjá Jack, fór eg hlæja og dansa til
ng frá í herberginu. Það sem eg tók fyrir klukkuna
að Sarland, var afarstór klukka í verkstæði í nágrenn-
inu, sem hringdi alveg eins harkalega og grimdarlega
eins og klukkan að Sarland.
Eg fór út að glugganum og oþnaði hann. Eg
bjóst yið að sjá fyrir neðan breiða garða með skugga-
legum einmana trjám, og mann inteð lyklakippu á sleiki-
fingri á ferð íheðfram veggjunum. Það brást.
Þegar eg opnaði dyrnar hringdu klukkurnar al-
staðar tólf á hádegi. Eg stóð þarna augnablik og
horfði á skinið í ljósunum í hvelfingunni, á stöngunum
háu, í turnunum, þegar eg alt í einu heyrði hávaða
utan úr bænum. Eg veit ekki hversvegna það .var; en
eg fékk sterka löngun til að komast í hópinn, njóta
þessa lífs og fjörs sem þarna var á boðstólum, svo
eg sagði við sjálfan Hnig: Eg fer að kynnast París!
Þann dag hefir sjálfsagt margur Parísar-maður,
þegar hann settist að borðinu að kveldinu, sagt: “Hvað
hann var einkennilegur, litli maðurinn, sem eg mætti
í dag." Sannleikurinn var að hár mitt var of langt
fyrir mórauðu buxurnar of stuttar, og1 svo viskaleðurs-
skórnir. Alt þetta gerði Lítinn ábærilega hlægilegan
útlits. | |
Það var aðeins einn dagur enn þar til vetur byrj-
aði. Fjöldi fólks var úti á strætum. Dálítið utan við
ntig af öllum asanum og óhljóðunum á strætunum,
varð eg seinast einn á ferð og gekk eitthvað út í blá-
inn meðfram múrunum. Eg rakst á einhvern og
sagði fyrirgefðu, og varð sótrauður í framan. Svo/
/tafizaði eg frammi fyrir hverri einustu búð. Hvað
sem fyrir hefði komið, hefði eg ekki surt til vegar.
Þannig hélt eg áfram í klukkutíma, þar til eg kom
að afarstórum trjám framan við húsaröð nokkra
Trén vöru afarhá, en grönn. Alt í einu heyrði eg
. svo mikinn hávaða á meðal þeirra, sem þarna voru
á ferð með vagna aðeg stanzaði skelkaður.
Hvert átti eg að fara þaðan? hugsaði eg með
sálfum mér. Hvemig átti eg að finna hús Jacks aftur?
Ef eg spyrði turnvörðinn að Saint Germain des Pres.
myndi hann hæðast að mér.
Án þess að hugsa meira um þetta stanzaði eg
framan við leikhúsauglýsingu; það var um mann í
ýrnsum gerfum sem ætlaði að koma fram á sviðið
það kvöld. Til allrar óhamingju gaf þessi auglýsing,
þótt hún væri töfrandi, engar upplýsingar um turn-
vörðinn að Saint Germain, svo. eg átti á hættu að vera
þarna týndur til dómsdags, þegar alt í einu Jack
!>róðir stóð við hliðina á mér. Hann var eins hissa
og eg.
“Hvað er þetta? Það ert þú, Daníel! Hvað
ertu að gera hér? Hamingjan góða!”
Eg svaraði rólegur: “Þú sérð það. Eg er að
ganga mér til skemtunar.” „
Hinn góði'bróðir, Jack leit á mig með aðdáun:
“Þú ert orðinn Parísar-maður nú þegar! Virkilega!
Undirniðri var eg auðvitað mjög glaður að vera
þarna við liliðina á honum, og eg stakk handlegg min-
ifmi undir hans alveg eins og þegar pabbi kom að mæta
mér á bátnum fyrrum.
“Hvíh'k hepni, að við skyldum mætast 'nér,” sagði
Jack. “Húsbóndi minn er nú raddlaus í dag og gat
ekki lesið fyrir, svo hann gaf mér frí til klukkan eitt,
og jafnvel þar til á morgun, svo eg tók tæfifærið
að taka mér langa göngu.”
Svo dró hann mig af stað — og þarna vorum
við inni í hinni miklu Parísarborg, hvor við annars
hlið, stoltir af að vera þarna saman.
Nú var alur ótri horfinn, þegar bróðir minn var
við hlið mér. Það var samt eitthvað sem hræddi ntig.
Þarna sem við gengurn eftir strætinu, þá horfði
Jack svo einkennilega á mig hvað eftir annað, eins og
með meðaumkvun. Eg þorði ekki að spyrja hvað
væri að.
"Þessir Viskaleðurskór fara þér býsna vel,” sagði
hann eftir tímakorn.
“Já, er það ekki, Jack?” sagði eg.
“Jú, þeir eru snotrir,” sagði hann, en svo bætti
hann við: “Það gerir ekkert til. Þegar eg er orðinn
rikur, kaupi eg þér góða skó til að hafa í húsinu og
aðra fyrir strætin.”
Vesalings Jack, hann sagði þetta án þess að
meina að ntóðga mig; en það kom mér illa, þetta var
það bezta sem eg átti. Þegar eg var undir fögru
plöntuðu trjánum, hlýt eg að hafa verið í rneira lagi
skritinn i augum þeirra sem fratn hjá fóru, og þó
Jack segði þetta alt vinalega, um skóna góðu, þá vildi
eg fara heirn strax.
Við fórum inn. Við settumst við eldinn og sát-
um þarna allan daginn nnasandi urn alt og ekkert, eins
og þegar tveir smáfuglar kvaka hvor að öðrum, vina-
lcga. Þegar kotnið var að kvöldi klappaði einhver á
dyrnar. Það var þjónn hertogans, og kom hann með
kistu mína.
"Agætt!" sagði Jack. “Við skulum nú skoða
klæðnað þinn." Og svo byrjaði skoðunin. Einhver
hefði haft gatnan að sjá i kistuna, og sjá hvernig
tnér leið. Jack var á hnjánum við kistuna og dró
ttpp hvert plaggið eftir annað og sagði álit sitt um
hvað sem var.
Þar var orðabók, trefill, önnur orðabók. Blíðum
við. Pípa! Svo þú reykir? Og önnur pipa! Þvílík
eign! Hvílikar píptir! Ef þú hefðir eins mikið af
sokkunt, þá væri vel!”
Hamingjan á hæsta tindi! Hvað sé eg? Vísur,
visur!. Það eru Ijóð. Þú hefir verið að yrkja.
Hversvegna hefirðu aldrei sagt mér frá því? Eg hefi
líka ort á mínum tíma — kvæði: Religion! Manstu
eftir því kvæði, í tólf þáttum. Látum oss nú skoða
þessi kvæði.”
“Ó-nei, Jack; það er ekki vert,” sagði eg.
“Samt sem áður er það skáldskapur,” sagði Jack
og hló. “Látum okkur sjá. Seztu þarna og lestu mér
þín vers. annars les eg sjálfur, og þú veizt hvað eg
les illa.”
Þetta kom ntér af stað: Eg byrjaði að lesa.
Þetta voru kvæði, stími eg hafði ort að Sarland,
undir fögru trjánum hjá lindinni á sléttunni grösugu,
þegar eg var að ferðast með nemendur, góða og illa.
Iíg hefði varla trúað sjálfum mér til þess, en eg las
kvæðin með ekki litilli hrifningu. Þið getið hugsað
ykkur það! Eg hafði aldrei sýnt neinum tnanni þau
áður, og svo var dómarinn ekki af verri endanum.
Ifann var höfundur kvæðisins: Religion!.
Það var sigurvinning, sem eg vonaðist ekki eftir.
Eg hafði varla lokið við lesturinn, þegar Jack kom
þjótandi til mín og hljóp upp um hálsinn á mér. “Ó,
Daníel f Hvað það er ágætt, ágætt!”
Eg horfði á hann alvarlegur. Er það virkilega
svo, Jack, að þú álítir þetta gott?”
“Afbragð, kæri bróðir, afbragð! Þegar eg hugsa
um að þú hafðir alla þessa fjársjóðu í kistunni og
lézt mig ekkert vita, þá er eins og maður geti varla
trúað því.”
jOg svo fór Jack bróðir að stika fram og aftur
um herbergið, masandi stöðugt. Alt í einu stanzaði
hann og sagði mjög alvarlegur: „
“Það er óþarft að hika við að segja það, Daníel:
Þú ert skáld, og þú ættir að gera það að lífsstarfi
þínu að yrkja!”
“Ó, Jack, það er svo erfitt, sérstaklega í byrjun.
Það er svo litið upp úr því að hafa.”
“Uss! Eg skal vinna fyrir okkur báðum, þú þarft
ekki að óttast.”
Eg reyndi að koma með ýms mótimæli, en Jack
hrakti það alt. En svo voru nú mótmæli mín ekki
mjög mikils virði. Eg mótmælti ekki mjög ákveðið.
Þessi einlægi áhugi bróður míns gagntók mig og dró
kraft úr mínum mótrfiælum.
Meðan við vorunt að ræla um þetta leiv timinn.
Klukkan að Saint Germain taldi fram stundirnar glað-
lega. “Við skulum fara að borða,” sagði Jack bróðir,
og hann leiddi mig inn i matsöluhús að Saint Benoit.
Það var lítil bygging og var aðeins eitt borð sett,
vanalega stórt, en nokkur hólf voru þar og sátum við
í því fremsta, í nágrenni við menn mjög illa klædda
og luingraða, sem rökuðu af diskum sínum þegjandi.
“Þeir eru víst skáld, eða einhverjir lista'menn, þessir,
sagði Jack lágt. Og eg hugsaði með mér að slík sjón
væri lítil uppörfun fyrir mig. Eg varð víst fremur
þlingbúinn en eg lét ekki á neinu bera, til þess að kæla
ekki ákafa Jacks.
Miðdagsverðurinn var góður. M. Daníel Eyssette
sýndi talsvert fjör, en þó enn meiri matarlyst. Þegar
við vorum búnir að borða flýttum við okkur upp *
turninn og Daníel reykti þar kritarpípu sína í ákafa
við gluggann; et) á meðan sat Jack við borðið og var
niðursokkinn í einhvern reikning, sem virtist gefa hon-
vún fullmikið að hugsa um. Hann sneri sér hvað
eftir annað að stólnum, órólegur mjög, taldi á fingr-
ununi; en alt í einu reis hann á fætur og hrópaði:
“Bravó! Eg hefi reiknað dæmið!” v-
“Hvaða dæmi, Jack?” sagði eg.
“Eg liefi reiknað út útgjöld okkar tveggja urn
mánuðinn. Það verða sextíu frankar.”
“Hvernig er það? Sextíu? Eg veit ekki betur en
að þú fáir hundrað franka um mánuðinn hja hertog'
anum.”