Lögberg - 01.06.1939, Blaðsíða 5

LÖGBERG, FIMTUDAGINN 1. JÚM, 1939
5
YOUR
TELEPHONE
flÍBEfc PROTECTS YOU
RGRINST
When Danger
Threatens—
You Want Help
QUICKLY!
Farmhomes usually arequite
far apart and because they
are so isolated, become easy
prey for robbers of the road.
You and your family may be
held up at any time and
robbed ofmoney and valuable
belongings. Do not be caught
unawarcs! With your own
home telephone you can
quickly call aid.
Safeguard Your
Property the
Telephone Way
Þar blasir viÖ gríðarmikið landa-
bréf, upplýst rafljósutn; tekur
þetta yfinmikinn hluta veggjar.
Á kortinu sézt leiÖin sem Leifur
fór forÖum, og loftleið L,ind-
berghs ofiursta, er hann flaug
til Evrópu fyrir nokkrum árum,
með viðkomustað á íslandi.
fslenzkir atvinnuvegir eru
sýndir í tveimur greinum. Ann-
ars vegar er sjávarútvegurinn.
Er þar sýnd f jölbreytni íslenzkra
sjávarafurða, íslenzkur skipa-
stóll, hvernig unnið er á þeim
sviðum, og hvernig fiskurinn er
undirbúinn til útflutnings. Land-
búnaðarsýningin gefur glögga
hugmynd um sveitabúskapinn á
íslandi eins og hann er nú rek-
inn. í sambandi við þetta at-
riði sýningarinnar er vert að
geta þess að sérstök skýring imeð
myndum er gefin um það hvern-
ig 'laugavatn og heitar vatnslindir
eru hagnýttar til að búa til
vermireiti, þar sem ávextir alls-
konar og grænmeti dafnar eins og
þá er bezt lætur. Uppstoppaðar-ís-
lenzkar kindur af ýmsum litum,
sem stóðu í glerkössum, vöktu
mikla athygli. Þótti ullin ein-
kennileg og fögur. Kaupsýslu-
maður einn er inn kom taldi að
íslenzk gæruskinn væru glæsileg
vara til kápugerðar.
Glögg hugmynd og góð var
gefin um fræðslumál landsins,
með ágætum ljósmyndum af
fögrum skólabyggingum. Man
eg eftir myndum af þessum:
Hólaskóla, Laugarvatnsskóla,
Hallorimstaðarskóla og Menta-
skóla Akureyrar. Gamlar ís-
lenzkar bækur voru til sýnis í
glerskápum í litlu herbergi, sem
kallað var “baðstofan.” Það
sem mestá athygli vakti í “bað-
stofunni” voru útskornar súðir
og bekkir.
Listaverk íslenzkra fagmánna
eru hér til sýnis, og naut eg
þeirrar ánægju að kynnast einum
þeirra, hr. Þorleifsson. Hafði
hann málað allmargar af hinum
fögru olíumyndutn sem sýndar
voru, og sömuleiðis voru mál-
verkin á skálasvölunum hans
handaverk. Því miður eru mál-
verkin sýnd í stofu, sem er svo
lítil að myndirnar geta ekki notið
sín að fullu. Tvö forkunnar
fögur veggtjöld, með höndum
gjörð, vekja undrun og aðdáun
áhorfenda vegna þess hve eðlileg
þau eru. Annað þeirra sýnir
íslenzkan bóndabæ í miðju túni.
Hitt sýnir baðstofu að innan.
Hver meðlimur fjölskyldunnar
er á sínum stað, og hver með
sitt verk í höndum. Húsbónd-
inn situr fyrir itniðju og les fyrir
fólkið. Þessar veggmyndir, svo
nákvæmar út í yztu æsar, eru
hið mesta furðuverk listarinnar.
Fagrar standmyndir skreyta
svalirnar, og ýmsa aðra hluta
byggingarinnar. Margar þeirra
eru handaverk hins fræga mynd-
höggvara, Einars Jónssonar.
Er tillit er tekið til fólksf jölda
á Islandi, má með sanni segja að
sýning þess líði ekki að neinu
leyti við samanburð sýninga ann-
arg þjóða. Um listasafnið ís-
lenzka má hiklaust segja, að það
ekki aðeins þoli samanburð við
samsvarandi sýningar.muni ann-
ara þjóða, heldur standi langt
um framar mörgum þeirra, sem
wér auðnaðist að sjá. Sýningar-
nefndin á mikið þakklæti skilið
fyrir sína frammistöðu, fyrir að
koma sýningarmununum svo
simekklega fyrir og gjöra sýn-
inguna svo aðlaðandi og ánægju-
lega. Forstöðumaður Islands-
deildarinnar er hr. Vilhjálmur
Þór. Megi hróður íslands vaxa
að verðugu við sýningu þessa!
Fáum orðum vil eg, áður en
lýkur, fara um nokkur önnur at-
riði sem sérstaklega vöktu at-
hygli mína. Því miður var sýn-
ingarskáli Canada ekki tilbúinn,
eða opinn, dagana sem eg var á
sýningunni, en mun hafa verið
fullgjör nokkrum dögum seinna.
WaShingtonríkið, hið “sígræna
ríki” eins og það er stundum
kallað, þar sem eg átti heima
fyrir skemstu, hafði mjög at-
hyglisverða sýningu, sem hér er
ekki tækifæri til að lýsa. Mjög
þótti mér mikils um vert að sjá
mynd af Friðarboganum í
Blaine, sem stendur á landa-
mæralínunni milli Bandaríkjanna
og Canada, og var reistur þar til
minningar um ioQ ára frið anilli
þjóðanna. Ekki hafði eg átt
þess von að sjá nafn Blaine bæj-
ar á veraldarsýningunni í New
York. En nafnið og myndin
vöktu hjá mér margar hlýjar
minningar um vini og starfs-
systkini, lengst í fjarska — hinu
megin á hinu mikla meginlandi
Ameríku.
Eftirtektarverðasta atriðið í
sambandi við ítölsku sýninguna
er útlistun á því hvernig fatnað-
ur er búinn til úr mjólk. Margt
er skrítið i hanmoníum! Þessi
fína, mjúka mjólkur-ull er búin
til úr undanrenning, og kallast
“lanital.” Ostefnið í mjólkinni
er skilið frá, hert og þurkað.
Með sérstökum efnablöndum er
það þéttað svo að myndar smá-
þræði. Er það síðan skorið,
þvegið, þurkað og kembt og er
þá tilbúið fyrir vefstólinn. Með
þessari aðferð fuMyrða forstöðu-
menn þessa iðnaðar að framleiða
megi eins mikið “lanital” á finKm
mínútum, eins og fataefni, sem
fáist af hundrað kindum í ull
á ári hverju.
Margar þjóðir hafa tekið upp
þessa nýjung, þar á meðal Bret-
land og Canada.
Fimm ungar stúlkur höfðu
þann starfa á hendi að ganga
fram og aftur og sýna sig í
búningum úr þessu efni.
Öndvegi skipar á sýningu
Japans-manna eftirlíkan af 'hinni
heimsfrægu “Frelsis-klukku”
(Liberty Bell) Bandaríkjanna.
Þetta líkan er einn þriðji hinnar
upprunalegu stærðar klukkunnar.
Er likan þetba alsett perlum og
demöntum og er fagur vottur um
listfengi hinna austurlenzku gull-
smiða.
Vafalaust er “gimsteinahúsið”
sá skálinn á sýningarsvæðinu,
sem mestan geymir veraldarauð-
inn. Þar erú samankomin meiri
auðæfi en jafnvel Kroesus lét
sig nokkru sinni dreyma um. Eru
þarna hrúgur af höggnum og ó-
höggnum gimstejnum, virði
margra miljóna. Sámfara mjúku
undirspili og tempruðum ljósum,
heyrist rödd ósýnilegs ræðu-
manns, sem skýrir sögu gimstein-
anna. Aðeins fimtíu manns er
leyft að koma þarna inn í einu,
og vopnaðir verðir eru til staðar
sem vaka yfir hverri hreyfingu
gesta. Er eg gekk út úr skála
þessum, heyrði eg ávarp, sem
mér fanst lærdómisríkt. Gömul
hjón gengu rétt á undan mér.
Gamli maðurinn þreifaði eftir
slitinni og kreptri hönd förunaut-
ar síns, og mælti ofur hlýlega:
“Æ, lof mér að halda um gim-
steininn minn!”
Þessi orð, töluð af svo ábæri-
legu kærleiksþeli, vöktu hjá mér
þessa spurningu: Eru ekki önn-
ur verðmæti til sem æðri eru
gulli og gimsteinumi?
Frá Islandsýningu
í New York
Jcelandic Pavilion,
World’s Fair,
24. maí, 1939.
Hin mikla heimssýning var
opnuð þann 30. apríl eins og
kunnugt er, af Roosevelt forseta
Bandaríkjanna. Viðstaddir þá
athöfn voru 600,000 manna, þar
á meðal fulltrúar og gestir frá
þeimi 62 þjóðum, sem þátt taka
í sýningunni, og fjöldi amerískra
stórmenna víðsvegar að.
Strax að lokinni vígsluræðu
forsetans voru þær sýningar, sem
tiibúnar voru opnaðar almenn-
ingi. Voru það flsetar hinar
amerísku sýningar, en ekki nema
tvær erlendar, svo kunnugt sé.
Þessar tvær voru sýningar Is-
landsi og Japan.
Islendingar gengu undir fána
sínum, ásamt öðrum þátttakandi
þjóðum að palli þar sem sátu
forsetinn og aðrir tignir gestir,
og hlýddu á vígsluræðurnar, og
annað það er þar fram fór. Að
vígsluathöfninni lokinni var
gengið til íslandsskálans, og bauð
framkvæmdarstjóri Vilhjálmur
Þór íslendingum sem viðstaddir
voru og skyldmennum þeirra til
skálans. Lýsti hann sýningunni
með stuttri ræðu, og sagði hana
opnaða. Viðstaddir voru Harald-
ur Árnason kaupmaður, úr fram-
kvæmdarnefnd sýningarinnar og
Garðar Gíslason stórkaupmaður,
sem þakkaði Vilhjálmi Þór og
Haraldi Árnasyni fyrir velunnin
störf í þágu lands og þjóðar,
með opnun og framkvæmd sýn-
ingarinnar, fyrir hönd sýningar-
ráðsins. Var þ-vi næst litast um
í skálanum og fóru gestirnir lof-
samlegum orðurn um sýninguna.
Að þessu loknu var skálinn
opnaður almenningi, og fyltist
hann á svipstundu. Um 5000
manns munu hafa komið inn á
sýninguna þennan fyrsta dag.
Síðan hefir aðsaknin verið mjög
góð og suma daga geysimikil.
Að kvöldi þess 24. þ. m. munu
sýningargestir samtals hafa verið
um 37,000.-—
Strax var ljóst að sýningar-
gestum þótti sýningin merkileg
frásögn um Mf, sögu og starf
íslenzku þjóðarinnar. Ummæli
gesta hafa verið mjög lofsam-
leg og daglega hefir fjöldi
manna snúið sér til starfsfólks
sýningarinnar og látið i ljósi á-
nægju sína yfir sýningunni.
Blaðaummæli hafa og verið á
sömu lund. The Newx York
Herald Tribune skrifar:
Blaðamaður sem heimsótti
sýninguna þann 1. maí skrifar í
blað sitt (Bath Times Maine)
undir fyrirsögninni “Iceland’s
Exhibit ready at Start, — one
of few foreign Concessions Com-
pleted.” Talar hann um sýning-
una í heild sinni mjög vel, og
segir að sumt sé “exceptionally
well done.” Hann segir enn-
fremur:
“Throughout the Exhibit there
is evidence that Iceland is
conscious of her potential im-
portance as a stepping off place
in the event of regular airlies
between America and Europe.”
“An actual size model of a
living roomi (baðstofa) was
particularly interesting. Carved
walls gave the room an artistic
atmosphere. We felt that we
would like nothing better than
curling down in a corner and
pour through a few of the vol-
umes that were exhibited.”
Hann lýsir og í greininni þeim
liluta sýningarinnar sem fjallar
um iðnað þjóðarinnar og talar
um það alt í sama tón. Öll önn-
ur blaðaskrif um sýninguna hafa
verið í sama tón.
Ennþá hafa fáir íslendingar,
Austmenn eða Vestmenn, heim-
sótt sýninguna. En vonandi fjöl-
roenna þeir áður en langt tun
Mður sérstaklega á íslandsdaginn
á sýningunni sem er 17. júni.
ið, en#þeir voru nefndarmenn-
irnir af hálfu Vestur-Islendinga
er verið hafa í ráðum með hinni
íslenzku sýningarstjórn um sýn-
ingarmálið. Fyr um daginn
skoðuðu Ikrónprinsh j ónin sýn-
inguna.
LAUSAVfSUR BALDVINS
JÓNATANSSONAR
Sumargleði
Þegar Baldvin bjó á Brunná
í Eyjafirði, mætti hann eitt sinn
sóknarpresti sinum, Matth. Joch-
umssyni, á götu, og kastaði fram
fyrri part þessarar visu. Ekki
stóð á botninum.
Svanur fagurt sumarlag
syngur á bláum tjörnum.
(B. J.) •
Guð er að bjóða góðan dag
grátnum jarðar börnum.
(Matt. Joch.)
Haustvísa 1913
Hvítna fjöllin feiknahá,
faðmast mjöll og hlynur.
Hríðarvöllinn ofan á
álfahöllin stynur.
Staka
Nú er eg með bogið bak,
brotinn fót og marinn.
Eftir liðið andartak
allur verð eg farinn.
Staka
Nú er áin öll að sjá,
undir snjáa feldi.
SveLlagljáinn sveipast má,
Sunnubráar eldi.
(Útsýn yfir Laxárdal í Suður-
Þingeyjarsýslu, 15. jan. 1939)
—Lesbók.
“It will be well to pause be-
fore the beautiful statue of Leifr
Eiriksson and proceed with a
visit to Iceland. There the Ice-
landers remind you that their
home is a land of countless
geysers and that theirs is the
oldest parliamentary govemment
in the world.”
Þann 3. maí hafði fram-
kvæmdarstjórn sýningarinnar há-
1 degisboð fyrir Friðrik krónprins
[ og Ingiríði krónprinsessu og
! fylgilið þeirra. Sátu hófið um
50 manns, bæði íslendingar og
| Danir og Bandaríkjamenn. Is-
lendingar frá Canada, sem boðnir
I voru, gátu þvi miður ekki kom-