Lögberg - 22.06.1939, Blaðsíða 4

4
LOGBEBQ, FIMTUDAGINN 22. JÚNJ, 1939
---------------Höfitierg-----------------------------
GefiS út hvern fimtudag af
THE COIAIMBIA PRESS, IjIMITEI)
B95 Sargent Ave., Winnipeg, Manitoba
Utanáskrift ritstjórans:
EDITOR LÖGBERG, 69 5 Sargent Ave., Wirmipeg, Man.
Editor: EINAR P. JÓNSSON
Verð $3.00 um árið — Borgist fyrirfram
The “Lögberg” is printed and published by The Columbia Press,
Limited, 695 Sargent Avenue, Winnipeg, Manitoba
PHONE 86 327
Vort lán býr í oss sjálfum
Þó fjarlægðin geri fjöllin blá, þá gerir bún jafn-
framt mennina misjafnlega mikla. Ýmsum finst alt
bezt sem fjarst er, og þessvegna leita þeir tíðum langt
yfir skamt; þeim sézt yfir ómælisfeg-urð beimahagans
þar sem vagga þeirra fyrst stóð, og ræturnar standa
föstum fótum; leitarþráin er samt sem áður hverjum
heillyndum manni í blóð borin; hún leitar að framrás í
mörg-um og mismunandi myndum jafnt um farvegu stað-
reynda sem hugsjónalífs. Og dæmi munu til þess, að
innilegri fögnuður sé leitinni samfara en jafnvel fund-
inum sjálfum. Flestir menn eru í gæfuleit; þeir sendast
svo að segja landshornanna á milii í þokukendri eftir-
væntingu um gull og græna skóga, er finna megi ein-
ungis í námunda við fjöllin blá; ósjaldan verður það
efst á baugi að slíkir menn hverfi leitarþreyttir til
heimahagans með vonbrigðastimpil um brá og enni;
þeir höfðu leitað langt yfir skamt; horft úr sér augun'
eftir draumrænum ágætum hins fjarlæga, snúið baki við
unaði æskustöðvanna og raunspeki liins forna tíma að
holt es heima hvat.
Sá verður margs vís, er víða fer; hann getur fundið
margt, séð margt, og þráfaldlega lært margt, en stúnd-
um hefir hann líka týnt sér sjálfum; menn leita að hlut-
um, en ekki sér sjálfum; hlutina finna menn stundum, en
bjálfa sig ekki; menn leita hvíldar í hvíldinni og at-
hafnaleysinu, en ekki í þreytunni og eljunni þar sem
hina yfirgripsmestu hvíld er þó helzt að finna.
Menn þrá frelsi og sjálfsforrði; þó verða þeir áður
en varir auðsveipir skósveinar tízkunnar og vanans.
Margir menn, sem ferðast í skrautlegum bílum myndu
gjarna hafa kosið að ferðast með öðrum hætti, en koma
sér einhvern veginn ekki að því vegna þess að nágrann-
inn stýrir ef til vill enn]>á skrautlegri og verðhærri bíl;
hefðarfrúrnar klæða sig heldur ekki ávalt í samræmi við
það, er þær helzt myndu kjósa; þær sækja fyrirmynd-
irnar út fyrir heimilið, þó ekki sé lengra farið en til
næstu nýbýliskonunnar; þó hefir það verið svo á öllum
öldum, að hver sé sinnar gæfu smiður, og að lán vort
búi í oss sjálfum; trúmensku vorri við móðurmoldina,
uppnma vorn og ætt.
Sé um það að ræða, að skreyta heimilið að innan,
veggfóðra eitt herbergið eða svo, þarf vitaskuld að leita
á náðir sérfræðings til þess að ráða fram úr vandanum.
Og því ættu ekki húsráðendur að hafa öðru l»arfara að
sinna en því, að brjóta heilann um litasamræmið í vegg-
fóðri svefnherbergisins eða baðklefans?
Oft og tíðum er það fólk gæfusamast, sem úr minstu
hefir að spila; það á þess sjaldnast kost að ferðast í
verðháum bílum; það lætur sér jafnaðarlegast nægja
æfintýri á göngmför; það nemur margt af lífinu og sjálfu
sér, sem hinum, er meira berst á verður ávalt- sem lokuð
bók; það hefir komið auga á þá gullvægu staðreynd að
lán þess búi í því sjálfu; það finnur sinn auðnuveg í
faðmi átthaga sinna, og leitar ekki langt yfir skamt.
Enginn þarf að ætla að þetta óbrotna fólk sé sneytt hug-
sjónum eða að fegurðartilfinningu þess hafi verið
stungin svefnþorn; það á líka sín lokkandi bláfjÖll og
þroskast í andlegri návist við hátinda þeirra; en svika-
gylling yfirborðsmenningarinnar fer fram hjá því, og
það unir glatt við sitt.
f sveitasögunni óviðjafnanlegu leggur Björnstjerne
Björnson Arna þannig orð í munn:
“Eg ætlaði að gera úr mér afbragðsmann,
eg ætlaði langt burt en veg ei fann,
eg vildi með stórmennum standa
þeim stærstu í verki og anda.
Nú sé eg hið dýrasta af drotni léð
og dyggasta með sér að bera,
er ekki að teljast þeim mestu með
en maður í reynd að vera.”
Vort lán býr í oss sjálfum. Og þó verksvið vort sé
takmarkað og hin dagelgu störf vor einskorðuð við stund
og stað, er ekkert það afl til í víðri veröld, er hamlað
geti oss frá því að stefna hugleiðis á blámans fjöll; þó
verða það handtökin heima fyrir, er að síðustu gera
garðinn frægan.
Fróðlegt rit og
nýátárlegt
The Icelandic Physiologus.
Facsimile Edition with an
introduction by Halldór
Hermannsson. 11 h a c a,
New York, Cornell Uni-
versity Press, 1938.
( Islandica, Vol. xxvii).
Fræðimenn víðsvegar um lönd
og aðrir þeir, er verulegan áhuga
hafa á að fylgjast með rann-
sóknum í bókmenta- og menn-
ingarsögu Islands, taka fegins
hendi hverju nýju bindi ársrits-
ins Islandica, sem Cornell há-
skólinn stendur að og Halldór
prófessor Hermannsson hefir
samið eða séð um útgáfu á frá
byrjun.
Þetta er 27. bindi ritsafnsins,
og æði nýstárlegt að efni, því
að það hefir inni að halda ljós-
prentaða útgáfu af brotutni þeiin,
sem við lýði eru, af islenzkri
þýðingu miðaldaritsins víðkunna,
The Physiologus. Er rit þetta
af ýmsum ástæðum hið merki-
legasta, fyrst vegna þess, að það
var eigi, svo vitað sé, þýtt á
önnur Norðurlandamál, og eigi
síður vegna hins, að þýðingabrot
þessi eru úr fyrstu myndutn
prýddu bókum á íslandi, sem
varðveizt hafa; en þau eru, að
því er Halldór telur, bæði að lík-
indum frá 12 öld.
Nú mun miargur spyrja:
Hverskonar rit er hér um að
ræða? The Physiologus (The
Bestiary) var safn dýralýsinga
með trúarlegu og táknrænu sniði
(religious natural history books),
og var aðaláherzlan lögð á það,
að nota lýsingar og háttu dýra
þeirra, er sagt var frá, sem uppi-
stöðu í trúarlegar og siðfræði-
legar dæmisögur. Nægir eitt
dæmi úr íslenzku þýðingunni
þessu til skýringar, en útgefandi
hefir fært stilinn til nútiðarmáls:
“Sirena jarteinir í fegurð
raddar sinnar sæti krása þeirra,
er menn hafa til sælu í heimi
hér, og gá þess eins og sofna
svo frá góðurn verkum. En
dýrit tekur rnenn og fyrirfer
þeim, þá er þeir sofna af fagri
röddu. Svá farask margir af
sællífi sínu, ef þat eitt vilja gera
í heimi hér.”
Uku myndir ritsins drjúgum á
áhrifagildi þess fyrir þeirrar
tíðar menn; en athugulum nú-
tíðarlesendum vekja þær sér-
staklega athygli á íslenzkri drátt-
list umræddrar aldar, enda þótt
myndirnar i þessum íslenzku
þýðingum séu gerðar eftir er-
Íendum fyrirmyndum, Útgáfa
þessi er því hréint ek-ki snauð að
menningarsögulegu gildi.
I glöggum og gagnorðum inn-
gangi rekur útgefandinn fyrst i
höfuðdráttum sögu íslenzkra
bókmenta á 12. öld; lýsir siðan
hinum erlendu frumritum þýð-
ingabrotanna, og ræðir að lokum
ítarlega um efni þeirra, meðferð
þess og myndir þær, er prýða
þau.
Ekki er því að neita, að ýms
bindi ritsafnsins eru meira við
almennings skap heldur en þetta
nýjasta þeirra, enda mun það
fyrst og fremst ætlað fræði-
mönnum. En þýðingabrot þessi
af víðfrægu riti, sem vafalaust
hefir haft sín áhrif á ýmsan hátt
í íslenzku menningarlífi, voru
fyllilega þess virði, að gefa þau
Minni Veáturheims
(Pluti á Islendingadegi að Mountain, N.D. 16. júní 1939)
Bftir Richard Beck
Landið sem hló við Leifi heppna forðum
likt eins og draumsýn risi þar úr hafi;
landið, sem hlaðið lífsins nægtaborðum1,
lýðunum snauðu reyndist auðnugjafi;
land, er varð þjóðum ljós á vegi frelsis,
ljómar oss enn sem mynd ins brotna helsis!
Margt er að þakka, mjúkhend fóstra varstu
mæddum og þjáðum börnum allra landa;
örlátri hönd þeiin gæfublómin barstu,
brendir þeim djúpt í hjarta nýjan anda,—
andann þann göfga, er engan bróður smáir,
einungis sálarkjarnann hreina dáir.
Wjashington ennþá vakir oss í minni,
vorbjarmi skín um landsins föður prúða;
Lincoln, sem viti’ í ljósdýrð bjartri sinni,
leiðina varðar, búinn hetju-skrúða.
Sögunnar himinn, settur þeirra stjörnum,
sigurleið markað trúum landsins börnum.
Berast að eyrum yfir breiðu höfin
ógnþrungnar raddir blóðgra frændaviga;
frelsinu sjálfu gerð er víða gröfin,
grátur og kvein frá brjóstum þjóða stíga.
Þakklátum huga því skal lands vors minnast,
þróttur og frelsi hér í eining tvinnast.
Minni Islands
AÐ MOUNTAIN 16. JÚNÍ 1939
Nú logar jörðin öll í heiftareldi,
sem andi dauðans stjórnartaumum héldi
og dagur lifsins kominn væri að kveldi.
En byssuvöldin sóa arði og auði
sem öllum skyldu miðla frjálsu brauði —
þau rýja fólkið eins og svæfða sauði.
Og dauðinn ratar jafnt í höll sem hreysi
og hikar ei þótt fólkið varnir reisi —
Hin eina vörn er algert varnarleysi.
Já, eina vörnin; það veit þjóðin okkar
og því er vist að enginn hana lokkar
í vopnagerð — þar gleymast allir flokkar.
Vor ættjörð; — drottins eini friðarblettur,
og öllum heimsins löndurn betur settur;
í vopna stað þar ríkja lög og réttur.
Þó sverðum beittu synir þínir forðum,
og sögur þeirra ljómi af frægða mörðum,
er öllu breytt — og æðra tafl á borðum.
Og þú ert eina þjóðin fyr og síðar,
sem'þekking hlaut af glöpum fyrri tiðar,
og himnabrú úr brotnum flökurn smiðar.
A vorri jörðu aldrei hefir andað
nein önnur þjóð, sem til var betur vandað;
því kónga og þrælablóði var þar blandað.
C)g mundu hvað þú ert og átt að verða
og engum leyf þinn mikla hlut að skerða:
sem vegaljós á brautum friðarferða.
Þig drottinn blessi norður i Atlantsálum;
hann orni þínum hundrað þúsund sálum
með sigurúrslit öllum þínum málum.
Og fjöldi af “Jónum” framtíð þína krýni,
á friðarhimi eins og stjörnur skíni,
en enginn “Hitler,” enginn “Mussolini.”
Sig. Júl. Jóhannesson.
út á jafnvandaðan og smekk-
legan hátt eins og hér er gert.
Það er aldrei neinn klaufa- eða
fljótfærnisbragur á ritum þeim,
er koma frá hendi Halldórs Hér-
mannssonar; hann byggir ávalt
á traustum grunni víðtækrar og
djúpstæðrar vísindamensku. Meg)
hans sem lengst við njóta!
Richard Beck.