Lögberg - 14.09.1939, Side 4

4
LÖGBERG, FIMTUDAGINN 14. SEPTEMBER 1939
-----------Högberg----------------------
GefitS út hvern fimtudag af
THE COIiUMBIA PRESS, LISDTKD
695 Sargent Ave., Winnipeg, Manitoba
Utanáskrift ritstjórans:
EDITOR LÖGBERG, 695 Sargent Ave„
Winnipeg, Man.
Editor: EINAR P. JÓNSSON
Verð $3.00 um árið — Borgist fyrirfram
The “Lögberg” is printed and published by
The Columbia Press, Eimited, 695 Sargent Avenue,
Winnipeg, Manitoba
PHONE 86 327
Aukaþing vegna átríðsins
Canada hefir af frjálsum vilja, og á eigin ábyrgð í nafni
þjóðréttinda sinna, sagt Þýzkalandi stríð á hendur; þetta
gerðist á sunnudagsnóttina var; þingi hafði verið stefnt
saman til aukafunda á fimtudaginn vegna Norðurálfustríðs-
ins með það fyrir augum, að kveða á um afstöðu hinnar
canadisku þjóðar til virkrar þátttöku í frelsisstríði lýðræðis-
þjóða gegn kúgun og vitfirring Nazismans þýzka; og nú
hefir Canada, einhuga og alráðin í orði jafnt sem athöfn,
skipað sér í brjóstfylking þeirra máttarvalda, er af heitastri
einlægni bera fyrir brjósti fæðingarrétt hins frjálsborna
manns hvar sem honum er í sveit komið án tillits/til hnatt-
stöðu og annara ytri ástæðna; hörð verður sú barátta, og
lapgvinn getur hún orðið líka; þó verður í hvorugt horft,
þar sem vitað er, að framtíðarfrelsi komandi kynslóða er í
húfi; helgrímu Hitlerismans verður svift af ásjónu alls lýðs
hvað sem það kostar, og hversu þungbærar, sem fórnirnar
kunna að verða.
Svo fagurlega endurspeglaðist canadisk þjóðeining í
þinginu, er striðsyfirlýsingin fékk framgang, að til fyrir-
myndar verður jafnan talið; í öldungadeildinni kom ekki
fram ein einasta hjáróma rödd, og aðeins fjórir þingmenn
neðri málstofunnar andæfðu þátttöku hinnar canadisku
þjóðar í herferð hennar gegn Hitler og myrkravöldum hans.
Leiðtogi C.C.F. flokksins, Mr. Woodsworth, mótmælti allri
þátttöku í hverskonar mynd pem væri; hann kvaðst einungis
mæla fyrir sinn eiginn munn; flokkurinn hefði með öllu
óbundnar hendur. Mr. Coldwell, þingmaður flokksins fyrir
Rosetown-Biggar kjördæmið í Saskatchewan, kvað flokkinn
eindregið hlyntan virkri þátttöku á hlið Breta og Frakka,
að herskyldu undantekinni. Social Credit þingmennirnir
frá Alberta tjáðust meðmæltir herskyldu þegar í stað, þó
þeir í meginatriðum aðvhyltust ráðstafanir stjórnarinnar;
þrír þingmenn frá Quebec lýstu yfir andspyrnu við stjórn-
ina vegna stríðsráðstafana hennar.
Áhrifamiklar og íturhugsaðar voru ræður þeirra Kings
forsætisráðherra og dómsmálaráðherrans Ernests Lapointe
í sambandi við ábyrgð og afstöðu hinnar canadisku þjóðar
gagnvart frelsismálum mannkynsins; lætur hinn víðkunni
blaðamaður, Grant Dexter, fréttaritari Winnipeg Free Press
þannig um mælt, að það hafi þeim, er á hlýddu borið saman
um, að í þetta sinn hafi Mr. King flutt sína máttkustu og
áhrifamestu ræðu. Foringi ihaldsflokksins, Dr. R. J.
Manion, kvað stjórnina eiga vísan allan hugsanlegan stuðn-
ing frá flokksbræðrum sínum þar til yfir lyki í þeim hildar-
leik, er nú væri hafinn og canadiska þjóðin óhjákvæmilega
yrði að taka þátt í. Hér fer á eftir stuttort inntak úr ræðu
Kings forsætisráðherra:
“Þjóðinni er afstaða mín að fullu kunn; eg hefi hvað
ofan í annað lýst yfir því, að ráðuneyti það, er eg veiti
forstöðu, væri með öllu ófáanlegt til þess að gera nokkrar
skuldbindingar fyrir þjóðarinnar hönd viðvíkjandi stríði
og friði; að á vettvangi hins canadiska þjóðþings yrði, ef
nauðsyn krefði gert út um slíkt, og hvergi nema þar.
Stjórnin leggur sínar eigin uppástungur fyrir þingið, og það
er á valdi þess einvörðungu hverjar undirtektir þær fá;
þessar ráðstafanir eru gerðar í nafni ábyrgrar, canadiskrar
þjóðar, sem til einkis nýlendu vanmáttar finnur; þjóðar,
sem finnur sig heima í þjóðkeðjunni brezku, sjálfstæð eins
og Bretland er sjálfstætt.
Engar þær ráðstafanir, sem stjórnin hefir gert, áttu eða
máttu skiljast á þann veg, að henni væri það ljúft að mæla
með því að þjóðin legði út i stríð, þó henni á hinn bóginn
skildist að undir kringumstæðunum myndi vilji þjóðarinnar
hallast á þá sveif.
Fyrsta viðfangsefnið, og fyrsta skylda hinnar cana-
disku þjóðar lýtur að því að tryggja þjóðaröryggið heima
fyrir; um þetta efni fórust hermálaráðherra vorum þannig
orð á sambandsþingi þann 15. febrúar 1937, og gildi þeirra
stendur óhaggað þann dag í dag:
“Sá liður fjárlaganna, sem til umræðu liggur að þessu
sinni, og útgjöldin, sem áætluð eru í því sambandi, lýtur
að óhjákvæmilegum öryggisráðstöfunum innanlands við-
víkjandi strandvörnum, samgöngu og siglingaleiðum öllum
þannig að adrættir hvorki teppist né útflutningur hindrist;
að öryggi hafnarbæja við vötn og sjó sé ávalt og á öllum
tímum trygt hvað sem í skerst.”
Spurningin um það,” sagði Mr. King,” að senda her-
afla til vígstöðva í Evrópu, krefst þeirrar alvarlegustu íhug-
unar, er framast má auðið verða. Eg veitti því athygli, að
KAUPIÐ AVAL.T
LUMBER
hja
THE EMPIRE SASH & DOOR CO. LTD.
HENRY AVENUE and ARGYLE STREET
Winnipeg, Man. - Phone 95 551
á miðvikudaginn var lýsti
utanríkisráðherra Ástralíu yfir
þ\á í þingræðu, að stjórnin
hefði enn sem komið væri
engar ákveðnar ákvarðanir
gert í þá átt að senda mann-
afla til vígvalla handan um
haf; enda væri varnirnar
heima fyrir ákveðinn og sjálf-
stæður þáttur í varnarathöfn-
um brezka veldisins í heild;
þetta fer að miklu leyti saman
við skoðanir hinnar canadisku
stjórnar, þó henni sé það jafn-
framt ljóst, að ýms atriði
hagsmunalegs éðlis, sem og
náin samvinna á sviði flota-
mála og loftvarna, þoli litla
bið.
Stjórnin hefir heitið því
fyrir hönd hinnar canadisku
þjóðar, að verja eins og fram-
ast má verða Newfoundland
og strendur Labrador; slíkt er
óhjákvæmilegt vegna öryggis
hinnar canadisku þjóðar; þá
skoðast það og ófrávíkjanleg
siðferðisskylda, að vér látum
Bretlandi og samherjum vor-
um, í té allan þann vistaforða
og öll þau hergögn, er vér
megum án vera, því á þessum
sviðum verður þörfin mest.—
Vér höfum tekið að erfðum
frá Bretlandi heilagar mann-
réttinda og lýðræðisstofnanir,
sem oss ber að standa vörð
um hvernig sem viðrar og
hvernig sem móti blæs; at-
burðir síðustu ára hafa fært
oss heim sanninn um það, hve
hætta sú, sem nú vofir yfir
er grimmúðg, og þörf hins
ítrasta átaks brýn til varnar
landráni og kúgun. Oss er
öllum í fersku minni útreið
Ethiópíu, bræðravígin á Spáni,
landráns-herför Japana gegn
Kínverjum, innlimun AustuV-
ríkis, Munich-vandræðin, of-
beldis-innlimun Albaníu í
ítalska veldið, hernám Þjóð-
verja í Memel, og síðast en
ekki sízt miskunnarlaus ráns-
för Hitlers gegn Bohemiu og
Moravíu, að ógleymdri hern-
aðarlegri undirokun Slovakíu;
i þessu efni má réttilega svo
segja, að ein syndin hafi boð-
ið annari heim; ein undirok-
unin á fætur annari, eitt land-
ránið á fætur öðru! Við svo
búið má ekki lengur standa,
eigi mannfrelsið ekki að verða
þurkað út af jörðunni, og
þessvegna hefir canadiska
þjóðin tekið þá ákvörðun, sem
nú er heimi kunn.”
Áður en Mr. King lauk ræðu
sinni, lýsti hann yfir því, að
stjórnin hefði tekið allar hugs-
anlegar ráðstafanir í þá átt,
að útiloka okurgróða í sam-
bandi við þátttöku Canada í
núverandi styrjöld; máli sínu
lauk forsætisráðherra á þessa
leið:
“Tvenn öfl hafa frá alda
öðli verið að verki í mann-
heimum; afl hins illa og afl
þess góða; ef vér eigi tökum
höndum saman og berjumst
til þrautar til útrýmingar hinu
illa afli, eigum vér það á sí-
feldri hættu, að það góða verði
grafið til fulls og alls.”
Senator Meighen leiddi á
laugardaginn athygli öldunga-
deildar að því, að stjórnin
ætlaði ekki að lögleiða her-
skyldu; hann kvaðst sjálfur
mótfallinn herskyldu; þjóðin
væri samsett af óteljandi þjóð-
ernisbrotum, og herskylda
gæti skaðað þjóðeininguna.
Klettafjöll og
Kyrrahaf
Efti-r Sig. Júl. Jóhannesson
(Framh.)
Á heimilinu þar, sem við
dvöldum var ungur maður, að
mestu leyti alinn upp hjá
Mrs. Thomson. Hann heitir
Benedikt Hallgrímsson. Móð-
ir hans var systir fyrri konu
séra Sigurðar ólafssonar, en
stjúpa hans (seinni kona föð-
ur hans) dóttir Hinriks Ei-
ríkssonar að Point Roberts.
Þessi efnilegi piltur er að læra
söng; virðist hann hafa mikla
hæfileika í þá átt, og er yfir
höfuð liið mesta glæsimenni.
Hann fylgdi mér um ýmsa
parta borgarinnar og sýndi
mér margt mrekilegt og eftir-
tektarvert; þar á meðal hinar
miklu skipalokur, sem eg gat
um siðast.
Eitt var það samt, sem hann
sýndi mér, er eg hafði meiri
áhuga fyrir en nokkru öðru:
það var æfagamalt hafskip
(seglskip) geysistórt; lá það
inni i hafnar-afkima hrörlegt
og hnignandi, en þó með öllu
tilheyrandi utan og innan —
þegar eg flutti hingað vestur
fyrir fjörutíu árum, kom eg
yfir Atlantshafið á norsku
seglskipi heljarmiklu og ekki
ósvipuðu þessu skipi. Við
lögðum af stað frá Preston á
Englandi (tuttugu mílur frá
Lundúnaborg) og lentum í
Canada, þar sem heitir Beaver
Point í Quebec; var skipið að
sækja byggingarvið, en flutti
aðeins sand til seglfestu vest-
ur. Við fengum andbyri alla
leið og var þv( siglt í nokkurs
konar krákustíg — “krusað”
sem kallað er á sjómannamáli.
Vorum við þrjátíu og sex (36)
sólarhringa á leiðinni, og fanst
mér það langur timi, því eg
var hálfdauður úr sjósótt alla
leiðina, en varð samt altaf að
vinna. Skipið hét “Inga” og
var frá Bergen í Noregi. Þetta
gamla skip í Seattle heitir St.
Paul. Það er þar til sýnis —
ekki einungis skipið sjálft,
heldur einnig alt, sem því til-
heyrir utan og innan: sigl-
ingaáhöld, sjóklæði , veiðar-
færi, björgunartæki, o. s. frv.
Auk þess er í skipinu geysi-
mikið safn af alls konar skelj-
um, kuðungum, kröbbum,
krossfiskum, igulkerjum o. f 1.;
er þetta safn frá öllum heims-
ins löndum og ótrúlega fjöl-
breytt. Þar er einnig heljar-
mikið sjóker með alls konar
lifandi fiskum (Aquarium),
sumum fáséðum eða jafnvel
óþektum hér í álfu; eru þeir
fluttir sunnan — og austan
úr höfum.
Það var skrítið að skoða
þetta gamla skip: skoða borð-
in, sem sjómennirnir höfðu
setið við, skoða rúmin, þar
sem þreyttir menn höfðu
hvílst fyrir sjötíu (70) árum;
skoða fötin þeirra og alt, sem
eftir þá sást.
Sumstaðar voru svolitlar
hyllur úti í einu horninu á
þessum svefnklefuin. Við þau
borð hafa þeir setið, hugsað
heim og skrifað hver til sinna
átthaga. Mér fanst sem eg
gæti skapað í huganum lif-
andi menn og séð þá hallast
skrifandi niður að þessum
litlu hornborðum, og mér
fanst eg nærri því geta “lesið
úij penna” hjá þeim. Það var
víða skuggsýnt niðri i skipinu
og mér fanst eins og sálir
þeirra, sem þar höfðu unnið
og unað, væru þar á sveimi i
hverjumj krók og kima.
Á sterku tréborði, sem stóð
á fjórum föstum fótum, lá
opin bók; hún var stór og
gömul; það var dagbók, sem
skipstjórinn hafði haldið. Eg
stóð talsvert lengi við þetta
horð og fletti blaði eftir blað
í bókinni. Var það bæði skrít-
ið og skemtilegt að lesa þessa
bók — og alls ekki ófróðlegt;
hún skýrir sumstaðar greini-
lega frá daglegum viðburðum.
Á einum stað í skipinu var
beinagrind af hval, sein hafði
verið 91 fet á lengd; hryggj-
arllðirnir voru hafðir fyrir
RMHERST
« «ta 25 - 2--> OZ‘ * -
0 OZ. —
-rrr1?^
40 oz.
$2.00
O.ST.UUERS U.M.TtO
AMHEBrjHEBSTBUBO. ONT. M I
This advertisement is not published or displayed by the Liquor
Control Board or by the Government of Manitoba.