Lögberg - 12.10.1939, Blaðsíða 4

4
LÖGBERG, FIMTUDAGINN 12. OKTÓBER, 1939
\
-------— Högfatrg-----------------------
GefiS út hvern fimtudag af
THE COLiUMBlA PKJSSS, UMITED
e»5 Sargent Ave., Winnipeg, Manitoba
Utanáskriít ritstjórans:
ÍSDITOR DOGBISRG, 695 Sargent Ave.,
Winnipeg, Man.
Editor: EINAR P. JÓNSSON
Verð $3.00 um árið — Borgist fyrirfram
The "Lögberg” is printed and published by
The Columbia Press, Limited, 695 Sargent Avenue,
Winnipeg, Manitoba
PHONE 86 327
Vel og drengilega hugsað
Virðingarverð ræktarsemi við minningu hins frum-
stæða Birkibeins islenzkra bragfylkinga vestan hafs, Kristjáns
N. Júlíusar, kemur í Jjós hjá þeim vinum hans í Dakota-
bygðunum íslenzku, er nú hafa átt frumkvæði að því, að
reisa honum viðeigandi bautastein. Mr. Thorlákur Thor-
finnsson á Mountain, hefir fyrir hönd þeirrar nefndar, er
framkvæmdir hefir með höndum, reifað málið stuttlega
hér í blaðinu, en farið þess jafnframt á leit, að Lögberg
fylgdi því út hlaði með nokkrum áréttingarorðum frá eigin
brjósti; oss er ljúft að verða við þeim tilmælum, þar sem
K. N. var um langt skeið í hópi vorra hugstæðustu trúnaðar-
vina; maðurinn, sem með orðsins list og fágætri brjóst-
fyndi sinni hafði það veglega hlutverk með höúdum að
varpa ljósi á veg samferðamanna sinna og fækka drungatár-
unum á meðal þeirra, þó hann á hinn bóginn kæmi þeim
þráfaldega til þess að gráta af hlátri.
Þó K. N. væri að náðargáfu kímniskáld, þá mótuðust
ljóð hans, mörg hver, engu að síður af viðkvæmri alvöru;
um það ber eftirfarandi vísa raunhæft vitni:
“Sjáðu þetta sjúka barn, ,
svitinn döggvar brána;
láttu, Drottinn, líknargjarn
litla kroppnum skána.”
Kristján Níels JúJíus var maður viðkvæmur í lund og
hyggjuhreinn; ást hans á íslenzkri tungu barnslega einlæg
og fölskvalaus; aldna fólkið elskaði hann; æskan hópaðist
utan um hann eins og jafningja sinn og leikbróður.
Margt var um hagyrðinga og skáld í North Dakota
samtímis Kristjáni Níelsi Júlíusi; mannjöfnuður í þeim
efnum er bæði óþarfur og á ekki við; en víst er uin það, að
af þeim öllum var Kristján eini maðurinn, sem ávalt geklt
undir nafninu “Dakota-skáldið.”
Kristján Níels Júlíus orti sér til hugarhægðar eins og
þar stendur; hann orti af innri þörf vegna þess að hann
mátti eklíi ósyngjandi vera; sál hans fann sína Jjúfustu
hvíld í útstreymi ferskqytlunnar og annara fagurrímaðra
kviðlinga; þeir voru náfrændur Kristján og Jónas Hallgríms-
son; enda svipaði þeim saman um margt; opin augu beggja
fyrir unaðsleik náttúrunnar, og viðkvæm samúð með þeim
öllum, sem minni máttar voru, sameiginleg með báðum;
virði maður fyrir sér andlitsmyndir skáldanna beggja,
dylzt heldur ekki ættarmótið; drættir dulmjúks draumlyndis
þeir einu og sömu.
Þegar Kristján Níels Júlíus orti, kvaðst hann einkum
gera það öðrum til aðvörunar; hann gerði meira en það;
hann gaf íslenzkum ljóðsmiðum fagurt fordæmi í sínum
formströngu og fagurmeitluðu vísum.
I ljóðum Kristjáns N. Júlíusar skiftast á svo að segja
jöfnum höndum undirtónn hinnar þyngstu alvöru, og and-
hlær góðlátrar kínini; vísa sú. sem hér fer á eftir er tákn-
ræn um alvörustrenginn:
“Mér hefir lífið opnað und
enn með kvölum sárum.
Þornað blóð af þreyttri mund
þvæ eg burt með tárum.”
Nokkuð kveður við annan tón í eftirfarandi vísu:
“Enn er K. N. ern að sjá, þótt af sé fitan;
sízt þeir efa, sem að líta’ hann:
syndin hefir gert hann hvítan.”—
íslendingar í North Dakota ætla sjálfir að koma bauta-
steini Dakota-skáldsins upp, eða með öðrum orðum annast
um verkið; njóta þeir þar leiðsagnar ágæts manns þar sem
Mr. Olgeirsson er; mun lengi í minnum höfð víkingasnekkja
sú, er hann smíðaði fyrir hálfrar aldar landnámshátíð fs-
lendinga í North Dakota sumarið 1928; var þar um hið
mesta snildarverk að ræða.
Þó Kristján Níels Júlíus ætti lengst af heima í North
Dákota, og fslendingar í þeim bygðarlögum, öðrum fremur,
tileinkuðu sér hann, þá eru kvæðin hans eign allra fslend-
inga jafnt, án tillits til þess hvar þeim er í sveit komið;
þessvegna er það oss öllum jafn skylt, að leggja nokkra
steina í grunninn, eftir efnum og ástæðum; áætlað er að
bautasteinninn verði reistur á leiði skáldsins á komandi
vori í hinu fagra friðarhofi við Eyford kirkjuna.
Tillög í minnisvarðasjóðinn sendist til féhirðis nefnd-
arnnar, Mr. W. G. Hillmans, Mountain, N. Dak., er kvittar
jafnóðum fyrir þau í íslenzku blöðunum.
Þegar þér þurfið
að senda peninga í burtu--
SKULUM VÉR GERA ÞAÐ
FYRIR LÍTIL ÓMAKSLAUN
Vér skulum með ánægju hjálpa yður við
að senda peninga hvar sem vera vill í
Evrópu og Bandaríkjum.
THE ROYAL BANK
OF CANADA
______Eignir yfir $800,000,000 ________
Hátíðahöld
Undir umsjón miðskólans á
Mountain (The Mountain High
School) í .tilefni af 20 ára af-
mæli miðskólans þar, og 58
ára afmæli alþýðuskólans. í
haust eru 58 ár liðin síðan
séra N. S. Thorláksson stofn-
aði alþýðuskóla hér og var
sjálfur fyrsti kennarinn. Og í
haust eru 20 ár liðin síðan
miðskóli var hér stofnaður.
Hátiðahöldin byrja á föstu-
dagihn 20. október kl. 8 e. h.
Fyrst verður “bonfire” úti á
vellinum norður af samkomu-
húsi bæjarins, síðan dansleik-
ur í samkomuhúsinu. Meðan
á dansleiknum stendur verð-
ur drotning hátíðahaldsins
(“The Homecoming Queen”)
krýnd; fer sú athöfn fram kl.
10.30, þar í samkomuhúsinu.
Þær sem keppa um drotning-
ar-hlutverkið eru: Ingibjörg
Ólafson, fyrir hönd fjórðu
deildar í miðskólanum, Emily
Kristjánson fyrir hönd annar-
ar deildar, og Hilda Holm fyr-
ir hönd fyrstu deildar. Veit-
ingar verða seldar á staðn-
um að kveldinu.
Laugardaginn 21. okt., kl.
2 e. h., verður skrúðför með
ýmsum táknsýningum (floats)
sem fara um allan hæinn.
Þar á eftir verður samsæti í
samkomusalnum, þar sem
reynt verður að sýna þroska
skólastarfsins á liðnum ára-
tugum; og þar sem ýms list-.
ræn verk nemenda verða líka
til sýnis. Veitingar verða þá
einnig til sölu í kjallarasaln-
um. Aðgangur ekki seldur að
samkomunni.
Sunnudaginn 22. okt. verð-
ur guðsþjónusta í kirkju Vik-
ursafnaðar kl. 11 f. h. Fer
guðsþjónustan fram á ensku.
Söngurinn verður undir um-
sjón skólafólksins, en séra H.
Sigmar prédikar. Við þessa
messu mæta meðal annara
sem flestir er hafa útskrifast
úr miðskólanum á Mountain.
Eftir messuna (kl. 12.30)
verður máltið framborin i
kjallarasal samkomuhússins.
Máltðin kostar 45c fyrir hvern
einstakling. Þeir, sem ' óska
eftir að vera þar viðstaddir
eru vinsamlega beðnir að út-
vega sér aðgöngumiða að mál-
tíðinni sem allra fyrst hjá
Guðbjörgu Einarson, Moun-
tain, N.D. Er mjög æskilegt
að allir væru búnir að útvega
sér aðgöngumiða fyrir 17.
okt., svo að nefndin geti vitað
við hvað mörgum hún á að
búast. Rúmið leyfir ekki að
selja meir en 150 aðgöngu-
miða, þessvegna líka þörf að
útvega þá í tæka tíð.
Eftir máltíð þessa á sunnu-
daginn verður opinber sam-
koma í efri sal samkomuhúss-
ins, byrjar hún kl. 2.30 e. h.
Aðgangur að þeirri samkomu
ekki seldur. Allir velkomnir.
Frjáls samskot. Ýmsir sem
hafa sérstaklega komið við
sögu skólans á Mountain
munu taka til máls á þessari
samkomu. Dr. R. Beck mun
flytja þar erindi um inenta-
mál. Ymislegt mun þar fram
fara til skemtunar og fróð-
leiks. Veitingar verða þá líka
til sölu á staðnum.
Fólk minnist þess að við
þessi hátíðahöld sem standa
frá föstudagskveldi, 20. októ-
her til sunnudagskvelds 22.
október, eru allir boðnir og
velkomnir á samkomurnar.
Aðal tilgangur hátíðahaldanna
er að leggja sem sterkasta á-
herzlu á gagnsemi og nauðsyn
miðskólanna jafnvel í hinum
mannfáu bæjum og skólahér-
uðum.
Sérstaklega er skólanum og
forstöðunefndinni það mikið
áhugamál að viðstaddir geti
verið sem allra flestir: (1) úr
hópi þeirra sem hafa nokkurn
tíma sótt miðskólann á Moun-
tain, síðan hann var stofnað-
ur; (2) úr hópi þeirra, sem
hafa verið kennarar i mið-
skólanum síðan hann var
stofnaður; (3) úr hópi þeirra,
sem hafa verið í embættum
fyrir skólahéraðið hér síðustu
tuttugu ár; (4) úr hópi þeirra
sem voru nemendur á alþýðu-
skólanum hér fyrsta árið (fyr-
ir 58 árum).
Gleymið ekki stað og stund.
Hjálpið til að gjöra hátðahöld-
in sem hátiðlegust.
Um grafreiti
Það er tilfinningaspursmál
fyrir flestum, ef grafir vina
þeirra og ættingja týnast. fs-
lendingar eiga grafreiti í flest-
um stöðum, þar sem söfnuðir
hafa verið stofnaðir í þessu
landi, beggja megin línunnar.
Og sumir af þeim grafreitum
eru í allgóðu lagi, undir góðu
eftirliti. Sérstaklega í seinni
tíð, síðan Sameinaða kvenfé-
lagið tók það að sér að líta
inn í það mál. En margir
munu þurfa enn betra eftirlit,
ef vel á að fara og grafir eiga
ekki að týnast.
Það ætti að búa til upp-
drátt (Blue Print) af hverjum
grafreit og halda bók yfir alla
bletti, sem seldir eru, og allar
greftranir, og númera hverja
röð og hverja gröf.. Steypa
númerin í sement, annað hvorl
í móti eða bora holu 12 til 14
þml. djúpa, og um 3 þml. á
breidd, svo það sé hægt að
stimpla númerinu á efri end-
ann. Það má ganga svo frá
þessu, að engin gröf tapist, ef
kortið er rétf og bókhaldið
er vel passað. Svo þarf að
setja nóg fyrir hverja gröf til
að fá sjóð til að líta eftir við-
haldi garðsins, bæði birðingu
og slætti, m. fl.
Eg skrifa þetta af tvennum
ástæðum. Fyrst sú, að eg hel'i
fundið út að það er erfitt að
finna grafir í sumum gömlum
íslenzkum grafreitum, þar
sem alt hefir verið lagt á
minnið. Og annað það, að
mér hafa borist nokkur bréf
í seinni tíð, frá kvenfélagskon-
um, sem hafa tekið að sér að
annast um hirðing grafreita
sinna safnaða.
Eg mætti kannske bæta því
við hér, að eg held að eg sé
sá eini íslendingur, sem hefi
auglýst í báðum íslenzku viku-
blöðunum og Sameiningunni,
í fleiri tugi ára, að eg hefði
Iegsteina til sölu. En eg sé
það í hvert skifti sem eg fer
út um land, að nýir steinar
hafa verið settir upp. Eg veit
af hverju það er, að landar
mínir hafa ekki komið til mín
til að fá verð á steinum. Á-
stæðan er sú, að þeir, sem
verzla með þá vöru, vakta
dagblöðin, og senda bækur og
myndir til ættingjanna strax
og þeir sjá dauðsfall í blöðun-
um, og senda svo sina agenta
út.
En það ætti enginn að
kaupa legstein eftir mynda-
bók. Þvi það er alt annað að
sjá steininn á mynd, eða sjá
hann sjálfan. Og eg vil helzt
ekki selja legstein nema að
kaupandinn sjái hann sjálfur.
Með kæru þakklæti til þeirra
mörgu sem hafa verzlað við
mig. Og eins þeirra, sem
hafa leitað ráða til mín i
þessu efni. Það er traust sem
eg virði mikils.
A. S. Bardal.
Campbell River, B.C.
(5. október 1939)
Herra ritstjóri Lögbergs:—-
Tíðarfarið hefir verið hér í
sumar hið ákjósanlegasta, en
nú eru fyrstu fölnuðu laufin
á linviðnum farin að falla til
jarðar. Þau falla hægt og
þögult til síns seinasta áfanga,
eins og að líkfylgd væri á
ferðinni. Líka má segja að
“fölnað sé himinsins blessaða
Ijós,” því nú eru fleiri þoku-
dagar og oftar skýjað loft. Þá
eru þokulúðrarnir sífelt drynj-
andi frá vitum og skipum,
sem manni gæti vel hugsast
að kæmi frá einhverjum ó-
sýnilegum vörum frá ná-
ströndum, svo finst mér þeir
vera óhugðnæmir. Þeir eru
samt nauðsynlegir fyrir sjó-
farandann, til að minna á
hættur og torfærur, sem þeir
þurfi að forðast. Alt þetta
minnir okkur á að haustið sé
komið. Við, sem búum hér á
vesturströndinni getum hug-
hreyst okkur með því, að við
vitum að þegar haustið er