Lögberg - 02.11.1939, Blaðsíða 3

LÖGBERG, FIMTUDAGINN 2. NóVEMBER 1939
3
Þekkingarneistar
íslenzknð af
Jakobínu .1. Stefánsson
(Framh.)
ANCHORAGE er ba*r í svo-
nefndri Cooks-vík í suðurhluta
Alaska; stækkar hann óðum.
Hann stendur við Alaska-
járnbrautina, í norðurátt frá
sjávarþorpinu Seward og er
stærsti bær við þá járnbraut,
að Fairbanks undanskildri,
sem er við norðurenda braut-
arinnar. f Anchorage var
fólkstala 2,217 (1930).
*
AKLAVlK er lítill bær eða
þorp sem stendur við mynni
Mckenzie-árinnar í Norður-
Canada; íbúatala, þ. e. a. s. í
sjálfu þorpinu, rúml. 200
manns. Þar er skóli í tveim
deildum, og spítali áfastur við
hann, einnig er búð í þorpinu.
Skólann sækja börn úr nær-
liggjandi héröðum, einnig
börn úr þorpinu, og voru þar
82 nemendur, er menn síðast
vissu, en kennarar voru flest
ef ekki alt katólskar nunnur
af frönskum ættum. Mjög
margt af nemendum er Indí-
ána- og Eskimóa-kyns. Ná-
kvæmar lýsingar af Aklavik er
erfitt að fá, vegna geypilegrar
fjarlægðar og lítt færra vega.
Bezt er að komast þangað með
loftfari.
*
POINT BARROW er nyrzti
bær, eða réttara sagt þorp í
Alaska. Þar eru ekki nema
100 Eskimóar. En niu milum
sunnar er aðalþorpið, með
sama nafni (Barrow), og það
er stærra en hitt, því þar eru
300 Eskimóar og milli tíu og
tuttugu hvítir menn. Þar hef-
ir stjórnin skóla, Presbyterar
trúboðsstöð og sjúkrahús.
Verzlun er þar einnig, loft-
skeytastöð, tæki til veðurat-
hugana og pósthús.
(Point Barrow og Aklavik
eru einna nafnkendust — þó
fámenn séu — af hinum
norðlægu bygðum — að Nome
undanskildri — því þar hefir
svo oft verið viðkomustöð
frægra norðurfara).
+
CHURCHILL i Manitoba,
sem flestir kannast við, er við
norðurenda Hudsonsflóabraut-
arinnar, sem liggur fró The
Pas, alla leið norður að sjó
(Hudsonsflóa), þar er höfn og
hafnarbyggingar miklar, og
hafa Canadamenn kostað
miklu fé til þeirra hafnar-
virkja. fhúatala tim Ö00.
BAKER LAKE er eina
bygðin við eða inn af Hudsons
flóanum, mjög vestarlega.
Upplýsingar um íbúa þess
staðar eða verzlunarsambönd
er, ef nokkur eru, eins og
stendur mjög erfitt að fá.
♦
COOPERMINE er einnig í
Norður-Canada, á strönd
Norðurshafsins. Ekki er hægt
að segja um það hér, hve
niargir eða hverjir eru íbúar
Þess staðar, því upplýsingar
Þar um eru óviða til. Þó vita
menn með vissu að þar er
viðkomustöð fyrir loftbáta.
*
Hin norðlægasta borg i
heimi er Hammerfest i
Noregi, með 4000 ibúa. En
hún (eins og Reykjavík á ís-
landi) er í “gamla heiminum”
eins og Norðurálfan er stund-
uin kölluð, svo um hana vita
flestir.
Um vissan tíma ársins,
þ. e. a. s. frá 13. maí til 29.
júlí sézt aldrei þar sól. En
fulla tvo mánuði af vetrinum
keinur sólin aldrei upp —
allan þann tíma hvílir nið-
dimm nótt yfir þessari litlu
borg.
Hammerfest er 200- mílum
norðar en Beringssundið við
Alaska. Kringum borg þessa
er umhverfið sem heimskauta-
hjarnbreiða — grýtt, nakið
og gróðurlaust; en mitt í þess-
ari líflausu náttúru þróast
borgarlíf þetta, með öllum ný-
tízku menningar- og þæginda-
tækjum og fyrirkomulagi, því
bæjarbúar fylgjast vel með
tímanum í öllu þess háttar.
Þar er gefið út blað, þar er
talsími, kvikmyndahús og
búðir; borgin lýst með raí'-
magnsljósum, enda mun ekki
af því veita fyrir hina löngu
og dimmu heimskautanótt,
sem stendur yfir meir en tvo
mánuði.
Golfstraumurinn, þessi hlýi
straumur úthafsins, tekur
enda við Hammerfest-strönd,
eftir að hafa farið 5,000 míl-
ur. Við þessi endimörk hefir
hann löngum fært fiskimönn-
um bæjarins gjafir af því sem
þeim kemur bezt — en það er
trjáviður margskonar, sem
sogast hefir inn í straumþunga
hans á hinni afarlöngu leið.
Er þessháttar feng ætíð tekið
feginshendi í Hammerfest,
því, eins og geta má nærri, á
gróðurlausu landi, er þar eng-
inn skógur eða viðartekja.
*
VISINDA LEGS
EFNIS
Geimgeislunum stafar stöð-
ugt á jörð niður, fara gegnum
mannslíkamann, ekkert nema
blý getur stöðvað þá. En upp-
runi þeirra er mönnum hul-
inn ráðgáta.
Dr. Robert Millikan, vel-
þektur eðlisfræðingur hér j
landi, sem lengi undanförnu
hefir fengist við vísindalegar
CAL0NA
MEÐALS/ET
ÞRÚGNAVÍN
petta eru ljúf-
íeng og tær
þrúgnavín press-
uð úr ljúfustu
vínþrúgum rækt-
uðum í hinum
Míilríka Okanag-
an dal í British
Columbia.
Hreinindi þessara
v I n a, fegurð,
b r a g ð gæði og
hressingarmagn
hafa fengið lof
hjá öllum, er
skil kunna á
g 6 ð u m vlnum.
Hrein, velgörótt
þrúgnavín því nær 30% að styrk-
leika. í flöskum eða gallónum.
Calona vln búið til vestanlands
fyrir vestanlands fólk.
CALONA WINES LIMIIED
Kelowna, B.C.
Thin advertlsement is not inserted by
the Oovernment LJquor Control Com-
mission. The Commission is not re-
sponslble for statements made as to
the quality of products advertised.
rannsóknir um uppruna
þeirra, býst nú að fara með
tvo aðra vísindamenn með
sér, til fjarlægra landa, hæði
Ástralíu, Tasmaníu og Ind-
lands, til að reyna, með nýj-
ustu og fullkomnustu vísinda-
tækjum, — fimtíu að tölu -—
á mismunandi hnattbreiddar-
stigum, að gera sem fullkomn-
astar tilraunir að ráða hina
miklu og torsóttu gátu um
uppruna geimgeislanna.
Loftbáta af vissri gerð, ætla
þeir Dr. Millikan og sam-
verkamenn hans, að hafa við
þessar rannsóknir.
Geimgeislar þessir eru tald-
ir að ýmsu leyti ólíkir hinum
öðrum þektari geislum og
geislaefnum; þeir koma úr
öllum áttum hins auða rúms
(geimnum), en af hinum ó-
vanalega stvrkleik jieirra, vita
menn, að þeir hljóta að vera
frá einhverjum óþektum afl-
stöðvum, sem enginn veit, að
svo komnu, hvar muni geta
verið.
+
Nú á tímum fara rannsókn-
ir og uppgötvanir i stjörnu-
fræði fram næstum að öllu
leyti með ljósmyndatökum.
Myndaplatan er með vel gagn-
sæju gleri, á þvi hingað og
þangað svartir deplar, en það
eru stjörnur, plánetur og
fleira efniskent í hálofti. Svo
bætist með tímanum við, því
saman platan er oft notuð ári
seinna við nýjar rannsóknir
og uppgötvanir.
*
Vísindalegar athuganir, svo
sem lím áhrif af hinum vana-
legu breytingum á afstöðu
sólar, tungls og annara himin-
hnatta, athuganir um segul-
magn jarðar, síkvika raf-
magnsstrauma í einum stað
eða öðrum, sólbletti, norður-
Ijós, landskjálfta, hvirfilbylji,
regnfall, veðurstig næst jörðu
— alt þetta hefir afarlengi
verið rannsakað, en hvers
vegna ávextir af fleiri alda
rannsóknum koma svo seint—
jafnvel enn vantar mikið á —
mun óhætt að fullyrða, að er
af því, að vísindamennirnir
vinna i þekkingarleit sinni,
hver út af fyrir sig, eða hver
í sinu lagi, sagði einn nafn-
kunnur vísindamaður í
stjörnu- og eðlisfræði. Hver
þeirra (vísindamannanna) um
sig athugar aðeins um þá
grein náttúrufræðinnar, sein
hann hefir sérstaklega lagt
sig eftir, án þess að hafa hug-
mynd um eðlis-skyldleika
þeirra afla, sem þar eru að
verki, þó á yfirborðinu sýnist
íllólik, né að rás þeirra, sem
áföll hljótast stundum af —
séu i raun og veru tímabundin.
Það má t. d. mikið gagn
hafa af stjörnufræðislegri
þekkingu við veðurathuganir,
þannig er það um fleiri sér-
greinar náttúruvisinda, ef at-
huganir væru gerðar allar i
einu, og samböndin — þó
e i n k u m hin tímabundnu
breytingastig þeirra — væru
svo jafnt yfirskoðuð, að heild-
arþekking og ályktanir þar af
fengjust; en þess háttar rann-
sóknir fleiri manna, sem vildu
verða samtaka í náttúrufræði-
legum athugunum, og hafa
hliðsjón hver af annars upp-
götvunum, til að upplýsa sín-
ar eigin, vegna hins eðlisfars-
'lega skyldleika alls í náttúru-
FIVE ROSES
^TAíí FLOUR
Bætið Five Roses á innkaupalistann
f>enna morgunn og njótið hrifningar
við bökunina.

ríkinu, hversu ólíkt sem það
virðist ven\ — þyrftu að fara
l'rarn jafnt í hita- sem kulda-
belti jarðar, og einnig í hinu
tempraða.
MANNALÁT
Látinn er á heimili þeirra
Mr. og Mrs. B. S. Thorwaldson
í Cavalier öldungurinn Einar
Guðmundsson, 105 ára að
aldri. Er talið að hann hafi
verið elzti fslendingur, sem
uppi var; og um eldri mann
ety hann er ekki vitað í þessu
ríki; var hann orðinn þjóð-
kunnur, því mynd hans og
umsögn um hann hafði birst
í fjölda-mörgum stórblöðum
landsins. Einar sál. fæddist
á Kolfreyjustað í Fáskrúðs-
firði, S.-Múlasýslu 30. jan.
1834. . Foreldrar hans voru
Guðmundur Magnússon og
Margrét Pétursdóttir. ólst
hann upp hjá þeim til tvítugs-
aldurs.
Kona Einars hét Guðrún
Ásgrímsdóttir. Eignuðust þau
son og dóttur. Dóttir þeirra
dó 14 ára, en sonur þeirra,
Guðmundur, jsem lengi bjó
stóru búi i Hensel-bygð lézt
fyrir tveimur árum, þá nálægt
áttræðisaldri. Einar misti
konu sina árið 1916, brá hann
(Framh. á bls. 7)
$uöines0 anö
DR. B. H. OLSON
Phones: 35 076 . 906 047
Consultation by Appointment
Only
HeimiU: 5 ST. JAMES PLACE
Winnipeg, Manitoba

Qiaiöó
Dr. P. H. T. Thorlakson
205 Medical Arts Bldg.
Cor. Graham og Kennedy Sts.
Phone 22 866
Res. 114 GRENFELL BLVD.
Phone 62 200
DR. B. J. BRANDSON
216-220 Medical Arts Bldg.
Cor. Graham og Kennedy Sts.
Phone 21 834—Office tlmar 3-4.30
HeimiU: 214 WAVERLEY ST.
Phone 403 288
Winnipeg, Manitoba
DRS. H. R. & H. W. |
TWEED
Tannlœknar
•
406 TORONTO GEN. TRUSTS !
BUILDING
| Cor. Portage Ave. og Smith St. j
I PHONE 26 545 WINNIPEG !
DR. ROBERT BLACK
Sérfræöingur I eyrna, augna, nef
og hálssjúkdómum
216-220 Medicai Arts Bldg.
Cor. Graham & Kennedy
Viðtalstlmi — 11 til 1 og 2 til 5
Skrifstofuslmi 22 251
Heimilissími 401 991
DR. A. V. JOHNSON
Dentist
•
506 SOMERSET BLDG.
Telephone 88 124
Home Telephone 36 888
Dr. S. J. Johannesson
806 BROADWAY
Talsimi 30 877
•
ViÖtalsttmi 3—5 e. h.
DR. K. J. AUSTMANN
410 MEDICAL ARTS. BLDG.
Stundar eingöngu, Augna-
Eyrna-, Nef og Háls-
sjúkdóma.
ViCtalstlmi 10—12 fyrir hádegi
3—5 eftir hádegi
Skrifstofusími 80 887
Heimilissimi 48 551
H. A. BERGMAN, K.C.
islenzkur lögfrœOingur
Skrifstofa: Room 811 McArthur
Building, Portage Ave.
P.O. Box 1656
Phones 95 052 og 39 043
J. T. THORSON, K.C.
islenzkur lögfrœðingur
800 GREAT WEST PERM. Bldg.
Phone 94 668
A. S. BARDAL
848 SHERBROOOKE ST.
Selur likkistur og annast um út-
farir. Allur útbúnaCur sá bezti.
Ennfremur selur hann allskonar
minnisvarCa og legsteina.
Skrifstofu talslmi 86 607
Heimilis talslmi 501 562
J. J. SWANSON & CO.
LIMITED
308 AVENUE BLDG., WPEG.
Pasteignasalar. Leigja hús. Út-
vega peningalán og eldsábyrgC af
öllu tægi.
PHONE 26 821
ST. REGIS HOTEL
285 SMITH ST., WINNIPEG
•
Pœgilegur og rólegur hústaður
I miðblki borgarinnar
Herbergi $2.00 og þar yfir; meC
baCklefa $3.00 og þar yfir.
Agætar máltlCir 40c—60c
Free Parking for Ouests