Lögberg - 09.11.1939, Blaðsíða 5

LÖGBERG, FIMTUDAGINN 9. NóVEMBER 1939
5
og seilist tíðum eftir erlendum yrkisefnum, er hann eigi
síður rammíslenzkur og sannþjóðrækinn. Honum eru ís-
lenzk yrkisefni hin hugljúfustu, og nær hann ekki sízt háum
og djúpum tónuin úr voldugri skáldhörpu sinni, þegar hann
beitir ljóðgáfu sinni á þau kvæðaefnin. Þau kvæði hans
geyma margar fullfagrar stórfeldar og sígildar lýsingar á
íslenzkri náttúru í hinum ýmsu hambrigðum hennar eftir
árstíðum og veðurfari. Því til sönnunar þarf ekki annað
en minna á kvæði eins og “Hafísinn,” “Haugaeldur,” “I
Slútnesi,” “Lágnættissól” og “Dettifoss,” hvert öðru fegurra
og snildarlegra. Hvergi sjást þess heldur gleggri merki en í
þessum og öðrum slíkum kvæðum skáldsins, hversu mikill
málari og myndasmiður hann er í ljóðum sínum. Eins og
öðrum djúpsæjum skáldum og hugsuðum, verða náttúru-
fyrirbrigðin honum ósjaldan táknrænar myndir af lífi
manna og kjörum.
í öðrum kvæðum hans er það saga íslands, sem heillar
huga hans og knýr hann til ljóðagerðar, eins og í “íslands-
ljóðum” hans; þar, sem i öðrum ættjarðarkvæðum hans,
einkum frá fyrri árum, hljómar löndum hans í eyrum sterk
lögeggjan til dáða:
Nú er dagur við ský, heyr hinn dynjandi gný
nú þarf dáðrakka menn — ekki blundandi þý,
það þarf vakandi önd, það þarf vinnandi hönd
til að velta í rústir og liyggja á ný.
Mikilúðlegar o.g meistaralegar eru lýsingar Einars í
kvæðum hans um íslenzka andans skörunga að fornu og
nýju: Egil Skallagrimsson, meistara Jón, Thorvaldsen og
Björn Gunnlaugsson. Mörg af þeim kvæðum hans eru í
bókinni Hvammar; þar er einnig hið stórfelda kvæði
“Frosti,” sem endar með þessu erindi:
. Hann sigldi frosin höf á undan öðrum,
og altaf fann hann rás og vök að fljóta.
Hann nam sér hrjósturlönd á jarðarjöðrum,
þar jafni enginn ryðja sást né brjóta.
Hans gnoð var heil og traust frá stjórn að stefni.
Hann stengdi voðir fast. Hann vakti af svefni.
Hans snild fór hátt og snögt, sem þytur fjaðra.
Hans snart til lífsins dauð og þögul efni.
Það er því auðsætt, að djúpstæð ást á íslandi og is-
lenzkri menningararfleifð, ásamt bjargfastri trú á íslandi
og hina íslenzku þjóð og á hlutverk hennar meðal þjóðanna,
eru meginstraumar í kvæðum Einars Benediktssonar. Hann
segir í í kvæðinu “Kveðja Skírnis”:
Vor æfi er svo skamvinn til æfistarfsins,
að efla þig, varðveita gimsteina arfsins: ■
Þín einkenni og mál þitt — sem aldrei varð týnt.
En Jífsstríð þitt, kristninnar lífstíð hálfa,
með leiðtoga enga, eða smærri en þig sjálfa,
það hefir þinn lögrétt til lífsins sýnt.
Hlöðum á grundvöll af hérlendri menning
því heilbrigða, lífvæna i erlendri kenning,
heimalryggir í hjarta og önd.
Einar Benediktsson hefir stundum verið nefndur í sömu
andránni og enska öndvegisskáldið Robert Browning, og
ekki út i bláinn. Báðir eru miklir hugsuðir, sem kafa djúpt
í lífsins sæ eftir perlum sannleiks og fegurðar. Ivvæði
Einars, jafnvel þau, sem eru hvað hreinræktaðastur nátt-
úrukveðskapur, eru heimspekileg að öðrum þræði. I öðrum
kvæðum hans, svo sein “Jörð,” “Pundið,” “Svartiskóli,”
“Starkaður” og “Stórisandur,”, má segja að heimspekin sé
hæði uppistaða og ívaf; þar glímir skáldið við dýpstu rök
tilverunnar, og er lítt að kynja, þó að hæði þurfi íhygli og
hugsanaþrótt til þess að fylgja honum i spor; en mjög eru
þau kvæði hans þrungin lífsspeki og glæsilegum hugsunum.
Mest ber þar á einhyggju og algyðistrú; í hans augum er öll
tilveran samfeld heild; honum virðist “sem speglist fjötruð
sál í írjóhnappsins daggarauga.” Þó að Einar sé enginn
kreddumaður í trúarefnum, hera kvæði hans því víða vitni,
að hann er trúhneigður maður. Glöggskygn er sá maður á
hin sönnu verðmæti trúarinnar, sem þannig yrkir:
Hafknörinn glæsti og fjörunnar flak
fljóta ba*ði. Trú þú og vak.
Marmarans höll er sem moldarhrúga.
Musteri guðs eru hjörtu, sem trúa,
þó hafi þau ei yfir höfði þak.
Kvæði Einars eru frumleg að málfari eigi síður en að
efnismeðferð. Þar er að finna gnægð óvenjulegra og marg-
breyttra samlíkinga; hann fer einnig mjög sinna ferða um
val á bragarháttum, og fellir þá löngum vel að yrkisefninu.
Ágætiskvæði hans “Hvarf síra Odds frá Miklabæ” er gott
dæmi þess; það er rétt eins og maður heyri skeifurnar skella
við isa í upphafserindum kvæðisins. Hin mikla trú Einars
á máttarvald íslenzkrar tungu er alkunn, og hún er bæði
aðdáunarverð og eftirbreytnisverð; hann hefir sýnt það í
verki, að hann fór ekki með neitt málamyndahjal, þegar
hann hélt því fram, að orð væri “á íslandi til um alt, sem
er hugsað á jörðu”; orðgnótt hans er nærri því ótrúleg og
jafnast á við hina miklu hugmyndaauðlegð hans.
Þá er það ekki sízt eftirtektarvert um Einar Benedikts-
son, hversu mikla virðingu hann hefir jafnan borið fyrir
list sinni og köllun; ríki ljóðlistarinnar er honuin heilagt
musteri, sem ekki má saurga með neinu lágu eða lítilsverðu;
hann hefir aldrei látið hvikulan bókmentasmekk samtíðar-
innar leiða sig á villigötur í þeim efnum. Hann er, eins og
Guðmundur Friðjónsson komst snildarlega að orði um
hann, höfundur, “sem aldrei hefir borið á borð fyrir sálirnar
flautir né froðu; og ávalt hefir hann borið virðingu fyrir
skáldgyðjunni, vandað ávalt til skáldlegra hugsana sinna
og klætt þær í búning úr vönduðu og nærskornu efni.”
Með stórbrotinni og listrænni ljóðagerð sinni hefir
Einar Benediktsson gefið jákvætt og varanlegt svar við
spurningunni, sem hann spyr óbeinlínis í lókalínunum í
afbragðskvæðinu “Svanur”:
Er nokkur æðri aðall hér á jörð,
en eiga sjón út yfir hringinn þröngva
og vekja, knýja hópsins veiku hjörð
til hærra lífs — til ódauðlegra söngva.
MANNALÁT
Laugardaginn 21. október
vildi það sorglega slys til að
Sveinn Sveinson, gjaldkeri
Pembina sýslu frá Cavalier,
N. D. varð fyrir sög, sem
brotnaði, er hann var þar á-
samt með öðrurn við sögun á
búgarði sínum í Svoldarbygð.
Var höggið svo mikið, að hann
dó af afleiðingum þess á
mánudaginn 23. okt. Var hann
í sjúkrahúsi í Grand Forks er
hann dó. Sveinn var sonur
Björns sál. Sveinssonar, sem
lengi bjó í Svoldar-bygð, en nú
er nýlátinn og konu hans
Kristinar Guðbrandsdóttur.
Fæddist Sveinn að Svold, N.D.
30. des. 1891 og ólst upp þar
í bygðinni. Hann innritaðist
í Bandaríkjaherinn 1917 og
var í nokkrum stórum orust-
um á Frakklandi, en kom þó
heim aftur ósærður. Árið 1920
giftist hann hérlendri konu,
Agnes May Bechtel. Lifir
hún mann sinn ásamt 5 börn-
um þeirra, sem öll eru i
heimahúsum mjög mannvæn-
leg og myndarleg. Einnig eft-
irlætur hann eina systur í
Oregon og tvo bræður í N.
Dak. Sveinn vann við banka-
störf og ýms bókfærslu og
skrifarastörf, og hafði tvívegis
verið kosinn gjaldkeri þessar-
ar sýslu (County Treasurer).
Sveinn var mesti myndar- og
dugnaðarmaður, hugrakkur og
djarfur. Hann var drengur
góður og vel að sér um margt.
Hann var góður íslendingur
jafnframt því að vera góður
Ameríkumaður.
Jarðarför Sveins fór fram
undir umsjón hermannafélags-
ins í Cavalier og var höfð í
“Court House” sýslúnnar í
Cavalier. Séra H. Sigmar
stýrði útfararathöfninni og
flutti einnig útfararræðu. Líka
flutti Rev. McDonald, prestur
presbytera kirkjunnar í Cava-
lier þar útfararræðu. Feikna
fjölmenni fylgdi hinum látna
til grafar. Hann var jarðsung-
inn i grafreitnum við Cavalier.
Frá Vogar
(Framh. frá bls. 2)
landa hér í sveit að stórum
mun, en hún hefir kent mönn-
um meiri varfærni en áður
var, og gjört menn tortrygga
við nýbreytni. Er þar ætið
vandratað meðalhófið, eins og
í flestum tilfellum.
Kreppan var heldur að réna
þetta síðastl. ár, og verð á
gripum hefir verið hærra i
haust, en um mörg ár undan-
farin. En nú kom striðið, sem
elur nýjan ótta hjá mönnum,
því enginn veit hvað af því
kann að leiða, eða hvað lengi
það varir. Það mun því meiri
ástæða til að fara varlega nú
en nokkru sinni áður.—
Eg glevmdi að geta þess að
akuryrkja hefir hepnast sæmi-
lega hjá flestum i þessum
bygðum; en þeir eru fáir sem
stunda hana að nokkru ráði.
Þá hafa allmargir gjört til-
raunir í þá átt í sumar eink-
um ineð Alfalfa, og hefir það
gefið góða raun. Er þ\á lík-
legt að bændur haldi áfram
með ræktun á því til fóður-
bætis. Jarðvegur er hér grýtt-
ur og gruunur, en er sagður
betur lagaður til að rækta
Alfalfa en korntegundir. Þess
væri líka þörf að hér væri
aukin framleiðsla á kraftfóðri.
Það má kalla ókleift að kaupa
hingað fóðurkorn á því verði
sem það og gripir hafa verið
undanfarin ár, því gripir hafa
varla selst svo þeir hafi borg-
að fóður sitt.
Guðm. Jónsson
frá Húsey.