Lögberg - 06.02.1941, Blaðsíða 7

LÖGBERG, FIMTUDAGIN.\ 6. FEBROAR, 1941
7
Hann var enn með breitt bros
<í andlitinu, er Spitt'ire-stríðs-
iluga kom þjótandi eins og örn
• veiðimóð utan úr háalofti og
stefndi beint að honum. Hið
fyrsta, sem tilkynti honum hætt-
una, er að honum steðjaði, var
þið háværara þrumuhljóð en
hans eigin hrevfil! gaf frá sér.
Hrosið lék enn um andlit hans
er kúlurnar strukust með brot-
hvin um flugstjórnartækin á
l>orðinu fyrir framan hann og
Messerschmidt flugan fór sinna
eigin ferða. Hann revndi af öll-
um mætti að komast upp úr
sæti sínu og kasta sér í fallhlif
ut úr skipinu, en húmið hreil'
hann á sína arma.
Nokkur augnablik horfði Spit-
fire-hetjan á reykjar-rákina, er
símagnaðist eftir því sem nær
jörðu dró. Svo hóf hann sig
asalaust i geiminn til móts við
Hugfylki sitt. Hann hafði rétt
nað þar ákveðinni stöðu sinni í
jylkingu, þegar hann heyrði sagt
i útvarpinu:
“Þetta er að tína þá upp,
drengur minn — það er einn enn
i sekkinn!”
Hann gretti sig ögn ólundar-
lega, og beið þess að heyra rödd
flugfylkis-fyrirliðans. Að lok-
l|m barst hún honum:
“Vel að verið, Devlin.”
Þá brosti Devlin aftur, en lagði
hönd mjúklega og því nær sem
uieð ástarhóti á hálsfestina sína.
Hann varð að segja móður sinni
frá því, að keðjan frá henni
hefði reynst sér sannur ham-
iugjunnar töfragripur. Aðeins
hrem dögum áður hafði hún sent
honum kveðjuna og krafist þess,
hann bæri hana um háls sér.
'Eg þarf hennar ekki hér
heima,” hafði hún sagt í bréfi
sinu. I>orpið okkar litla er svo
ufskekt og litilmótlegt til þess
Þýzkarinn geti verið að skifta
sér af því.” — (Wpg. Free Press
Mí»g. Sec.)—s.
Hæ, hœ, mig
ber undan
hörmunga
^röndum
EAtD v RMINNING A R
E/AA RS MA RKÚSSONA R
Vm RóLU-HJÁLMAR
til
hyrir nokkru barst mér það
eyrna, að einn gamall og góð-
Ur Reykvikingur, Einar Mark-
ússon, hefði í æsku sinni oft
Bólu-Hjálmar. Þeir eru
°rðnir fáir, sem þá sögu hafa
■'ð segja, og því kom eg að máli
'*ð Einar o'g bað hann að segja
lT|ér af viðkynning sinni við
hcnna undramann. Því enda
bútt ítarlegar lýsingar séu til af
^jálmari eftir samtiðarmenn
ans. þá er sjón sögu ríkari.
eir einir, sem hafa eigin augum
séð Hjálmar, geta að öllu leyti
'dað hvernig hann var í hátt.
n mynd er engin af Hjálmari,
Sein hunnugt er, nema hugmynd,
------------
gerð af manni, er aldrei sá hann.
Ekki getur Einar, að því er
hann sagði, felt sig við, að sú
mynd beri svip af Hjálmari.
—En hafið þér þá aldrei séð
neinn mann, sem minti yður á
Hjálmar? spurði eg Einar.
Hann kvað nei við því. Hjálm-
ar var engum manni svipaður,
sem eg hefi séð á æfinni, og
hefi eg aldrei fundið neinn, sem
eg gæti likt við hann.
—Hvar séuð þér Bólu-Hjálm-
ar?
—Þeir faðir minn og hann
voru góðir vinir. Faðir minn,
Markús Gáslason var prestur að
Bergstöðum í Svartárdal árin
18(57—70. Hann fluttist þangað
frá Stafholti, en þar var hann
fyrstu prestskaparár sin aðstoð-
arprestur hjá tengdaföður sínum,
Einari Sæmundssyni Einarsen.
Árið 1870 fluttist hann að
Blöndudalshólum og þar var
hann meðan Hjálmar lifði. Hann
flutti húskveðju yfir Hjálmari i
Brekku beitarhúsum, eða “beit-
arhúakveðju,” eins og Hannes
Hafstein kemst að orði í æfisögu
Hjálinars. Faðir minn fylgdi
honum til grafar að Miklabæ í
Blönduhlíð, en þar hafði hann
kosið að hvíla við hlið konu
sinnar. Eg man eftir húskveðj-
unni, sá handrit hennar. Hann
notaði texta úr kvæði Hjálmars:
Vonarhlátur þess trúaða,” “Hæ,
hæ, mig ber undan hörmunga
ströndum,” og er þetta upphaf
einnar vísunnar, en öll vísan er
svona:
Hæ, hæ, mig ber undan hörm-
unga ströndum,
þar hrönnin og stormarnir leggja
sig meir,
finst mér sem andi frá ókunnum
löndum
inn til míns hjarta rétt svalandi
þeyr,
grátskýin þynnast og glansar af
degi,
svo get eg til landsvonar knerr-
inum beitt.
Frá himninum rödd nokkur
heyrist mér segi:
Ilalt þú trú þinni og óttast ei
neitt.
Við vorum á Bergstöðum, er
eg man fyrst eftir Hjálmari, svo
eg hefi ekki verið eldri en 6 ára
þá. Þvi eg er fæddur 1864.
Þetta var að vetrarlagi. * Hjálm-
ar gisti hjá okkur, það varð
lians vani. Eg sat hugfanginn
um kvöldið og hlustaði á karl-
inn. Faðir minn lét hann heyra,
hve vel eg væri læs. Hann lét
mig lesa i biblíunni.
Þeir ræddust við fram á nótt,
faðir minn og hann, og hafði
Hjálmar yfir mörg kvæði. En á
milli þess sagði hann draugasög-
ur. Svo mikil áhrif hafði hann
á mig þá, þó eg væri ekki eldri,
að eg man eina söguna, sem
hann sagði, eins og eg hefði
heyrt hana í gær. Sagan var á
þessa leið:
Hjálmar kvaðst hafa verið hjá
fóstru sinni og mig minnir að
hann segðist hafa verið á 9. ár-
inu, er hann eitt sinn sem oftar
var sendur með ljáspik til ná-
granna þeirra til dengingar.
Maður þessi, sem dengja átti
Ijáinn, var af ætt þeirri, er Þor-
geirsboli fylgdi.
Er Hjálmar bar upp erindi
sitt sagði bóndi að þetta væri
ekki hægt, hann gæti ekki dengt
ljáinn, það stæði þannig á fyrir
sér. En Hjálmar kvaðst snenima
hafa verið orðhvatur og hafi
hann brugðist illa við þessari
undanfærslu bónda, sagt að þetta
væri ekki af öðru en bölvaðri
illgirni og ótugtarskap að hann
vildi ekki dengja ljáinn fyrir
fóstru sína. Kíttu þeir um
þetta stundarkorn, unz bóndi
sagði: “Jæja. Eg ætla þá að
sýna þér hvernig er,” gengur að
smiðju sinni, opnar hana með
lykli, sýnir Hjálmari inn og
segir: “Sjáðu þetta, helv . . . .
ormurinn þinn.” Sjálfur Þor-
geirsboli er i smiðjunni og stend-
ur fyrir innan smiðjuaflinn, og
net þanið þvert fyrir framan
aflinn. Þá kvaðst Hjálmar hafa
horfið frá og sagt við bónda:
“Óí farið þið báðir til helvitis!”
En Hjálmar var skygn, eins
og allir vissu, og sagan ber með
sér, er hann var á ferð á jóla-
daginn í Æsustaðaskriðum.
Maður að nafni Baldvin Hin-
riksson átti heima úti í Hallár-
dal. Hann var bróðir sr. Hin-
riks Hinrikssonar, er þá var
prestur að Bergsstöðum í Svart-
árdal. Baldvin var mikill smið-
ur og var sagt að hann kynni
einskonar “kaldabras.”
Æfi hans lauk þannig, að hann
skar sig á háls með rakhnifnum
sínum á jóldagsmorguninn. Um
þann atburð var þetta kveðið:
Myrkrasjóli manninn skar
er miðaði sól við Æginn.
Fáfnisbóla freyrinn snar
féll á jóladaginn.
Þenna jóladagsmorgun var
Hjálmar á ferð út Æsustaðar-
skriður í Langdal ineð fleiri
mönnum. Alt í einu kallar
Hjálmar til samferðamanna
sinna og segir: “Víkið úr göt-
unni, piltar!” Þeir gerðu svo og
Hjálmar sjálfur sömuleiðis. En
er Hjálmar var kominn á göt-
una aftur og þeir hinir, sagði
hann þeim, að hann hefði séð
hálsskorinn inann koma á inóti
þeim, með höfuðið aftur á haki
og þekt að það var Baldvin, er
þar fór.
Hjálmar kom til okkar í
Blöndudalshóla á hverju ári
meðan hann lifði og gisti altaf
fleiri nætur. Það var hátíð, er
hann bar að garði.
Þá vantaði aldrei umræðuefni,
föður minn og hann. Og oft
hafði hann yfir kvæði. Aldrei
man eg að hann hefði með sér
handrit eða læsi upp af blöðum.
Og framsagnarlag hans man eg
vel. Það var einkennilegt. Það
dró ekki niður í honum í enda-
lok erindanna, og aldrei dró
hann seiminn. Þvert á móti.
Hann hækkaði róminn í síðustu
orðum hverrar vísu.
Alkunnuigt er, hve djúpa og
hljómmikla rödd hann hafði. En
málfar hans alt og framsetning
prmhnq
L distii
• •
inctrOe and persuasDe
UBLICITY that attracts and compels action on
the part of the cusitomer is an important factor
in the development of business. Our years of experience
at printing and publishing is at your disposal. Let us
help you with your printing and advertising problems.
Ohe COLUMBIA PRESS LIMITED
695 Sargent Ave. WINNIPEG Phones 86 327 - 8
var þannig, að hvert orð, sem
hann sagði, læsti sig inn i hug
maiins. Og þó varð hver mað-
ur ennþá gagnteknari, er hann
varð fyrir tindrandi eldsnöru
augnaráði hans. Augun höfðu
ekki tapað svip né ljóma, þó
hann væri kominn þetta til ára
sinna, um sjötugt, er hann var
gestur á heimili foreldra minna
á Bergstöðum, er eg sá hann i
fyrsta sinn.
En heyrnin var dauf og henni
hrakaði á þessum árum. Eg
man vel eftir spjaldinu, er hann
hafði altaf meðferðis allra síð-
ustu árin. Það var brot úr
reikningsspjaldi og gat á, en
dreginn spotti í gatið og griff-
ill bundinn við. Það kom fyr-
ir, að hann gat ekki greint hvað
inenn sögðu við hann. Tók
hann þá griffilinn og spjaldið
úr vasa sínum og bað menn að
skrifa það, sem þeir vildu sagt
hafa.
Það var aðeins í fyrsta sinn,
sein hann heimsótti okkur, að
hann kom að vetrarlagi. En
siðar Jiegar hann var á ferðinni
um Húnavatnssýslu, var það að
sumri til. Reið hann altaf jarpri
hryssu. Hann fór aldrei nema
fót fvrir fót. Reiddi hann stóra
þverpoka í hnakknum, er voru
úttroðnir af allskonar matvælum,
er menn höfðu bugað að hon-
um þar sem hann kom. En
hann átti, sem kunnugt er, fleiri
vinum að mæta í Húnavatns-
en i Skagafjarðarsýslu. Og þó
átti hann vitanlega ýmsa vini í
Skagafirði, eins og t. d. þau
Valadalshjón, Pétur Pálmason og
Jórunni. f Valadal var hann
altaf aufúsugestur. Og eg heyrði
í mínu ungdæmi, að það væri
við Pétur í Valadal, sem hann
orkti vísuna:
Mátaðan dreytil mælir hér
mundin fremdum tama.
Fögnuð hnignum færir mér
flaskan miskunsama.
Þegar Hjálmar var á ferðinni
var haiin ávalt i síðri eltiskinns-
úlpu yztri fata. Var úlpan úr
sauðskinni og ullinni snúið inn.
Var það hin skjólbezta flík. Var
fvrirferðin mikil á Hjálmari, er
hann var kominn á bak þeirri
jörpu með allan farangurinn, er
hann reiddi undir sér.
Aldrei minnist eg jiess, að eg
sæi Hjálmar brosa, hvað þá
hlæja. Yfir honum og öllu hans
tali var svo mikill alvörunnar
þungi. Og fáskiftinn fanst mér
hann vera í framkomu sinni. En
aldrei man eg til þess, að okkur
börnunum stæði neinn ótti af
honum, þó mikilúðlegur væri
hann ásýndum. Fyrir barns-
minni mínu er hann þannig, að
af honuin hafi lagt hlýleik í
okkar garð.
En tvent er það, sem fastast
er í minni minu um hann, hin
hljómþunga rödd og hin eld-
snöru, tindrandi augu.
Síðan barst talið að Sölva
Helgasyni, þeim mjög umtalaða
manni. Hann var einn þeirra
manna, er oft gisti á Blöndudals-
hólum á bernskuárum Einars.
Um Sölva sagði Einar meðal
annars:
—Þeir voru ærið ólíkir menn
Hjálmar óg hann, en eg minn-
ist þeirra beggja vegna þess, að
okkur þótti það skemtileg til-
breyting þegar þeir komu, hvor
heldur sem var. Og það sem
okkur þótti skemtilegast við
Sölva voru teikningar hans.
Teikningarnar og hinar útkliptu
myndir sínar flutti hann með sér
í flötum kassa, er hann batt á
bak sér. Var kassinn 40—50
pund með öllu saman. Hann
kallaði þessa hirzlu og það sem
i henni var “sálina hans Sölva.”
Eitt sinn fékk hann að geyma
“sálina” í kirkjunni i Blöndu-
dalshólum i 2—3 ár. Og þegar
hann loksins fór með hana, þá
var það að vetri til í mikilli ó-
færð. Gekk hann þá á þrúgum.
Þegar hann opnaði kassann
vildum við börnin fá að hand-
leika myndirnar. En ekki var
við það komandi. Varð Sölvi
hinn reiðasti og sagði, að við
mættum ekkert snerta, því, sagði
hann, “þið hafið ekki augu í
gómunum.” —V. St.
—Lesb. 17. nóv. 1940.
Together They Fight
NORWAY IN THE WAR
Last year Winnipeg had the
privilege of hearing one of Nor-
way’s famous inen, Mr. C. J.
Hambro, telling of the invasion
of Norway. This week another
prominent Norwegian, Mr. Ben-
jamin Vogt, will arrive in Min-
nipeg to tell of Norway’s heroic
part in the present war. Mr.
Vogt will lecture under the
auspices of the Norwegian ReliCf
Committee Friday evening at 8
p.fn. in the Westminster Church,
cnrner of Maryland and West-
minster.
Mr. Vogt took part in the fight
in Norway from the beginning
of the German invasion. “It was
a hitter struggle” he said, “to
stem the German onrush, but
it had to lie done to gain time
till the help could come from
Great Britain.” The sniall Nor-
wegian forces fought in the val-
levs. they fought among the
mountains, they fought fiercely
for they fought for their homes.
Mr. Vogt was captured and held
prisoner, but was able to make
his escape to England to which
land also the Norwegian govern-
ment had been forced to flee.
The Norwegian government
decided now to take over the
great merchant fleet that still
was sailing on all the oceans.
When Hitler got hold of Nor-
way only a small part of her in-
ternational merchant fleet was
in the home waters and these
only fell into the German hands.
One of the men appointed bv
the government to direct the af-
fairs of these 1,500 modern
ships was Mr. Vogt. Norwav’s
great tanker fleet, the world’s
largest, is also controlled by the
Norwegian Trade and Shipping
Mission which is the name of
the concern established by the
Norwegian government. These
tankers are all in the British
service bringing the much need-
ed oil to the British ships and
Air Force The Norwegian
Troops in Iceland, the Norwegian
army í England, the Norwegian
Air Force and Navy in Canada
will have a jilace in this lecture.
When it hecame necessary to
establish a Canadian office, Mr.
Vogt was requested to take over
the management of that office.
He has much to tell, is con-
sidered a great speaker and as
many as possible should go to
hear him next Friday.
BORGIÐ
LÖGBERG
r
Innköllunar-menn
LÖGBERGS
Amarantli, Man............B. G. Kjartanson
Akra, N. Dakota ........B. S. Thorvardson
Árborg, Man................Elías Elíasson
Árnes, Man.............Magnús Einarsson
Baldur, Man..................O. Anderson
Bantry, N? Dakota......Einar J. Breiðfjörð
Bellingham, Wash.........Arni Símonarson
Blaine, Wash.............Arni Símonarson
Brown, Man.....................J. S. Gillis
Oavalier, N. Dakota......B. S. Thorvaldson
Cyprees River, Man...........0. Anderson
Dafoe, Sask..............J. G. Steplianson
Edinburg, N. Dakota.......Páll B. Olafson
Edmonton .............'.................
Elfros, Sask.....Mrs. J. H. Goodmundson
Foam Lake, Sask..........................
Garðar, N.' Dakota........Páll B. Olafson
Gerald, Sask...................C. Paulson
Geysir, Man................ELías ELíasson
Gimli, Man. .................0. N. Kárdal
GLenboro, Man..........................0. Anderson
HalLson, N. Dakota ........PálL B. OLafson
IlayLand, P.O., Man....Magnús Jóhannesson
Ilecla, Man..............Gunnar Tómasson
Hensel, N. Dakota ...........John Norman
Hnausa, Man.........................Elías Etíasson
Husavick, Man................O. N. Kárdal
Tvanlioe, Minn.................. B. Jones
Kandahar, Sask............J. G. Stephanson
Langruth, Man........................John Valdimarson
Leslie, Sask..........................Jón ÓLafsson
Lundar, Man..................Dan. Lindal
Markerville, Alta......................O. Sigurdson
Minneota, Minn..................B. Jones
Mountain, N. Dakota.......PáLL B. OLafson
Mozart, Sask.............................
Oakview, Man...............
Otto, Man....................Dan. Lindal
Point Roberts, Wash..........S. J. Mýrdal
Red Deer, ALta.........................O. Sigurdson
Reykjavík, Man.......................Árni Paulson
Riverton, Man.......................Björn Hjörleifsson
SeattLe, Wash................. J- J. MiddaL
Sclkirk, Man..........................Th. Thorsteinsson
Siglunes P. O., Man....Magnús Jóhannesson
Silver Bay, Man..........
Svold, N. Dakota........B. S. Thorvardson
TantalLon, S^sk...........J. Kr. Johnson
ITpham, N. Dakota......Einar J. Breiðfjörð
Víðir, Man...........................ETías Elíasson
Vogar, Man..........................Magnús Jóhannesson
Westbourne, Man........................Jón VaLdimarsson
Winnipegosis, Man....Finnbogi HjáLmarsson
Winnipeg Beach, Man...........O. N. Kárdal
Wynvard, Sask.............J. G. Stephanson