Lögberg - 02.10.1941, Blaðsíða 7

LÖGrBERG, FIMTUDAGINN 2. OKTÓBER, 1941
7
DiEP SEAN
FROM THE BIENFAIT
DiSTRICT
~A SIZE ÍUR Fvcn^" "??PPO
Jbtrh i)Qh. ~the, G&EEHThcuLeflTbthh.

Vísnabálkur
Þýðingar
úr kínversku
Eftir Desmond MacCarthij.
Góðfúsir lesendur eru beðnir
að hlaupa ekki á sig til þeirrar
ályktunar, að eg kunni að lesa
kínversku, eða að eg sé dómbær
um kínverskan kveðskap. Eg er
einungis einn af mörgum, sem
kinversk list, kínverskar forn-
bókmentir og kínversk þjóðar-
einkenni hafa tekið föstum tök-
um, og einn af þeim, sem
mundu óska þess, að enn fleiri
mættu verða þeirrar ánægju að-
njótandi, er þetta hefir veitt oss.
Og tíminn er hagstæður. í Eng-
landi eru þeir mjög fáir nú sem
stendur, sem ekki hafa samúð
með Kína.
Persónulegt gildi manns er oft
nánast táknað með lýsingarorði,
sem er dregið af nafni hans: —
eða ýmislegt svo sem menningar-
tímabil o. fl. er kent við nafn
hans í eignarfalli t. d. Shake-
speare’s, Dante’s Wordsworth’s,
Byron’s.—Og þannig er það líka
um þau lýsingarorð, sem dregin
eru af nöfnum þjóðanna. Leggið
þá spurningu fyrir yður, hvaða
áhrif orðið kínverskur hefir á
ímyndunarafl yðar? Það minnir
á forngripi,,frábæra, skringilega
og hjúpaða hátíðalegri rósemi.
Það leiðir fram í hugann hegð-
anafyrirmyndir, sem oft eru
þveröfugar við vorn hugsana-
feril, en þvingar þó stundum
fram hjá oss brosandi lotningu.
Vesturlandamaðurinn er sér þess
ómetanlegir verndarar Austur-
landa, —'eg veit það! en þó get-
ur það komið fyrir stundum, að
Vesurlandamaðurinn er sér þess
meðvitandi, að kínverskur vitr-
ingur hefir oftsinnis rétt til þess
að líta á hann sem siðleysingja.
Hann finnur hjá sér, að honum
hættir til að verða svo niður-
sokkinn í verklegar framkvæmd-
ir, að hann missir sjónar á tak-
markinu, sem þeim upphaflega
var ætlað að ná.
Til er gamalt orðtak á latínu
svohljóðandi: “Propter vitam
vivendi perdere causas,” sem oft
er vitnað til (enda þó orð þess
réttlæti það ekki) — sem viðvör-
unar gegn því, að hafa svo ann-
ríkt, að þér týnið því niður, sem
gerir lífið þess vert að því sé lif-
að. Þegar eg var í Ameríku fyr-
ir nokkuru, heyrði eg fólk vera
að tala um, hvað væri “í útvarp-
inu,” og hvort hlustandi væri á
það, en samtíinis — tíu sinnum
— fór það að deila um kosti
hinna ýmsu tegunda útvarps-
tækja. Þetta fólk lét sig meiru
varða tækið en tilganginn. og
þessu lílc viðhorf eiga sök á
mörgu þvi, sem Ijótt er, auð-
virðilegt og vonblekkjandi í
menningu vorri.—
Þær andlegu stefnur í bók-
mentum Evrópu, sem halda fram
afturhvarfi til núttárunnar, á-
sanit þar af leiðandi einföldum
lifnaðarháttum og ýms andans
mikilmenni hafa gerst talsmenn
að (Rousseau, Wordsworth, Tol-
stoy, William Morris), eru tján-
ingar þeirrar þreytu og leiða,
sem menn eru búnir að fá á
hinni vélgengu og ofskipulögðu
menningu vorra tíma. Þegar
nienn komast í slík geðbrigði, og
þeir eru margir, er það skap-
léttir, að virða fyrir sér hið forna
Kína, sem Vesturlönd hafa af-
máð.
Þegar mentamenn átjándu
aldarinnar vildu sýna fram á
þeirra tíma heimsku, völdu þeir
sér oft imyndaðan kínverskan
ferðalang fyrir málpípu. Þar
sem hann var kominn úr gagn-
ólíkum heimi, gat hann tekist
trúanlegur, er hann lét í ljós
bamslega undrun yfir því, er
fyrir augu hans bar, og óraskan-
Kg
einangrun hans, ásamt hæ-
verskri viðfeldni, voru skemti-
lega aðlaðandi. f “Citizen of
the World” (Heimsborgaranum)
kotar Goldsmith slíka skáldper-
sónu. Meira en hundrað árum
siðar voru lífsskoðanir Kinverja
notaðar af meiri alvörugefni, ó-
nafngreint þó, af G. Lowes Dick-
inson. fíréf Jóns Iíínverja, sem
hann er höfundur að, lýstu svo
samúðarfullum skilningi á kín-
verskum hugsunum og tilfinn-
ingum, að kínverskur stjórn-
málamaður í London ályktaði að
höfudurinn hlyti að vera sam-
landi hans, og Bryan, sem —
eins og þið munið — kepti um
forsetatign í Ameríku af hálfu
Demókrata, ritaði svar við bréf-
um þessum í þeirri röngu trú,
að svo væri. Þetta litla rit er
skýrt samið og vel læsilegt. Átti
það sinn þátt í því, að eg fyrir
nokkrum árum, fór að kynna
mér þýðingar prófessors Giles ú
kínverskum Ijóðum og óbundnu
máli.
Kvæðin í bók þessari eru mörg
yndisleg og oft skemtileg, sem
má þakka hinu undarlega sam-
bandi næmra tilfinninga og ná-
kvæms orðavals hóflegrar óná-
kvæmni i frásögn og háleitrar
siðfágunar. Ströng og forn erfi-
kenning stjórnaði ldnversku
skáldunum, skipaði þeim fyrir
um efnisval, meðferð og Ijóða-
form. Mörg af kvæðum þeim,
sem Giles þýddi, voru það sem
vér mundum nefna fyndnisstök-
ur (eða -kvæði). Kínverjar hafa
ljóðform áþekt þeim, sem þeir
nefna “stutt-hlé” (á ensku: Stop
short). Það er stutt kvæði, þar
sem efni kvæðisins eins og held-
ur áfram að enduróma i huga
lesandans eftir að orð kvæðisins
eru öll lesin. Stundum eru þessi
“stutt-hlé” notuð til þess að lýsa
áhrifum, stundum hugaræsing-
um:
Kveldsólin höllum geislum
þorpsins vegi þræðir;
þungi sorga minna æ!
í einrúmi fæðist.
Engum mæti eg ferðalang,
er fjör mitt glæðir,—
að fráskildum haustkalda,
sem um kornakra læðist.
Þarna er einstæðings-kendin
dregin saman i fjórum einföld-
um línum.
Hús mitt — fornkært —þú hefir
séð,
við heiður og dýrð þess eg þvj
bið:
Seg mér, var vetrar-plómutréð
vafið blómskrúði gluggann við?
Þetta eru smámunir, sem þó
gera heimþrána að yrkisefni.
Einnar visu minnist eg, sem
vér myndum vilja nefna “Sjálfs-
álit,” sem ensk skáld frá 17. öld
höfðu mætur á, og á staka þessi
að lýsa hrifningu:
Uppi’ á hátindi þessa hofs eg má
hartnær stjórnur örmum vefja
—Þó
málróm eg trauðla hefja tek.—
ó, sjá!—:
Trufla það kann guðs hvíld og
ró.
Hin óttablandna lotning, sem
þögn alstirnds himins vekur, er
með einni einustu bendingu lát-
in i Ijós. Að snerta þannig létt-
um höndum á efninu, hvort held-
ur er í bundnu eða óbundnu
máli, er það sem Kínverjar dáist
að. Ein lína eftir frægt kín-
verskt skáld hefir orðið að rnáls-
hætti: “Ein snerting — og vorið
er komið.” Málaralist þeirra
hefir að vísu átt sinn þátt í
myndun hendingarinnar, en
starfsaðferð skáldanna gæti og
hafa búið til orðskvið úr henni.
Erfikenning bauð þeim að leita
orða, sem blása manni í brjóst
meiru en þau lýsa.
Tíminn, sein kvæðasafn Giles
prófessors hefir verið ort á, nær
alla tíð frá 550 f. K. til átjándu
aldar, en þrátt fyrir það eru
kvæðin svo innbyrðis lik hvert
öðru (a. m. k. i þýðingu), bæði
í efnisvali og meðferð, að þau
gætu verið ort af skáldum, sem
hefðu verið uppi á sama tima.
Skammlifi jarðlifsins, fallvelta
hamingjunnar, sársauki vöntun-
arinnar, gleði einverunnar, skiln-
aðarsorgin, náið samband við
einfalda hluti, beiskja endur-
minninga unaðssemdanna, og
ást, eins og hún speglast í hinum
kyrru vötnum endurminningar-
innar, — en ekki i ofsafullum
geðshræringum, — eru endur-
tekin yrkisefni þeirra. Drykkju-
kvæði og lofkvæði tli hernaðar
eru algeng, en ölteitið í ljóðum
þeirra verður aldrei að ærslum.
“Milli þessara hvarflandi
kvæða, og ljóðakveðskapar Ev-
rópu er sami skyldleiki og milli
lyktar og smekks,” ritaði Lytton
Strachey. “Hin hversdagslegustu
Ijóð vor eru eins og fastur lík-
ami með holdi og blóði i sam-
anburði við kínversk ljóð, sem
oft gefa aðeins ávæning af efni
sínu, eu hafa þó til að bera likt
og ilm, þrátt fyrir óáþreifanleik
sinn, hin undarlegu knýjandi öf!
til vakningar endurminninga og
skáldskapar.” Mikið af ljóða-
kveðskap vorum er í anda
“dramatískur.” Kinversk ljóða-
gerð er undantekningarlaust
íhugandi.
En það er og annar eiginleiki,
sem einkennir hana og hefir
annar þýðandi, að nafni Arthur
Waley, samtíðarmaður vor, látið
hann koma skýrar í ljós. Bækur
hans með nefndum þýðingum
er auðvelt að komast yfir. Hafa
þær haft töluverð áhrif á nútíð-
ar skáld ensk, þó litla eftirekt
hafi vakið. Þessi eiginleiki er,
að orðrétt er skýrt frá sann-
reyndum í frásögn, sem veldur
geðbrigðum, án allrar háfleygi í
orðfæri eða skáldlegrar skrúð-
mælgi. Þessi orðrétta frásögn
er að sumu leyti kjarni kín-
verskrar ljóðagerðar. Coleridge
sagði, að Ijóðagerð væri “hið
bezta orðaval í beztu orðaröð.”
Orðið “bezt” í þessu sambandi
er að vísu nokkuð óljóst. En
mörg nútiðarskáld velja þann
kostinn, að seinja kvæði sin með
sem eðlilegustu orðavali og orða-
röð. Þýðingar hr. Waleys eru
snildarleg dæmi þessarar tegund-
ar, og er sá kostur nauðsynleg-
ur kvæðaþýðanda úr kínversku.
Skal nú tilfært sem dæmi kvæði
eftir Po Chu I, sem var uppi
nærri samtímis því, er Canute
(Knútur) réði ríkjum í Eng-
landi:
Sneyddur hamingju og sjúkur —
maður fertugur.
Snotur og falslaus—telpa þriggja
vetra.
Ekki drengur — en þá dægra-
stytting
til að deyfa viðkvæmni — við og
við koss!
Sá dagur kom — að þeir snögg-
lega hana frá inér tóku;
skuggi anda hennar ráfaði, eg
veit ekki hvert.
Og þegar eg minnist, að rétt um
sama leyti sem hún dó,
komu skrítin hljóð frarn á var-
irnar, hún var að byrja talað
mál að læra.
Þá veit eg, að bönd holds og
blóðs
byrðar ieggja á oss, aðeins
hrygðar og sorgar.
Með því um síðir tímann fyrir
hennar fæðingu að hugleiða,
með hugsun og skynsemi rak eg
frá mér harminn.
Síðan hjarta mitt gleymdi henni,
margir hafa dagar liðið —
og hefir þrisvar sinnum betur
breyzt 1 vor.
f morgun, rétt áðan, mig aftur
gagntók hin gamla hrygð. '
Á gangvegi — sem sé — mætti’
eg fóstru hennar.
Síðasta bindi af þýðingum hr.
Waley’s er safn af nokkurum
elztu ljóðum Kínverja. (The
Book of Songs, Allen and Unwin,
10 s. bd.). Eru þau talin ort um
600 f. K. — Hafa þau alt fram á
siðustu tíma verið notuð af Ivín-
verjum sem siðalærdómstextar,
og útskýrð af þeim, einkum ást-
arljóðin, sem samlikingar, eins
og vér höfum skýrt Lofkvæði
Salómons í Biblíunni. Vil eg til-
færa hér eitt sýnishorn, sem lík-
ist mjög alþýðuvísum margra
landa. Efnið í kvæðinu er um
tvo elskendur, sem verða að
skilja að morgni dags. “ó! guð,
hvað dögun þessa dags er fljót
í förum,” er viðkvæði úr al-
þektu Suður-Frakknesku kvæði,
þeirrar tegundar, sem Swinburn
þýddi lauslega. Þetta kínverska
kvæði gæti og mint á atriði lir
Rómeó og Júlíu, nema hvað hér
er það konan, sem minnir á, að
skilnaðarstundin sé komin:
Kbnan:
Haninn galað hefir;
hátt nú dagur skín.
Elskhuginn:
Haninn gól ei, heldur var
hljóð það flugnakliður.
Konan:
Morgunroðinn austurloftið
lýsir,
og Ijós dagsins vitjar mín og
þín.
Elskhuginn:
Afturelding sérðu ekki,
uppfennandi máni birtu gefur.
Flögrar mýið — syfjað, mátt-
lítið;
mjög það væri sæluríkt til
morguns, hlutdeild í draum-
um þínum eiga.
Konan:
Fljótur nú! Heim skaltu halda!
Með hatri mínu þessa annars
færðu’ að gjalda.
Hún vill auðvitað með þessu
koma í veg fyrir ógæfu.
Þetta kínverska hugarfar er
samband tveggja gagnstæðra
hátta í viðhorfinu við helminn:
Annars vegar: Austurlenzkt af-
skiftaleysi, sem metur lítils tæki-
færi lífsins —, og hins vegar:
næmur skilningur á mikilvægi
mannlegrar göfgi og erfikenn-
ingar. — Frá hinu fyrnefnda
stafar dulspekin.
Konfúsíus er þjóðfélagslegur
spámaður þeirra og borgaralegur
siðameistari. Dultrúar gætir
minst hjá honum 1 hópi hinna
fornu vitringa. Trúarbrögð hans
eru fremur siðalærdómur en
trú. Mörg viturleg og mannúð-
leg spakmæli eru eignuð honum:
“Gerið ekki öðrum það, sem þér
vilduð ekki, að þeir gerðu yður.”
“Launið gott með góðu, og sýnið
réttvísi gagnvart því illa.” —
Hann hét réttu nafni Kung, og
við andlát hans virtist líf hans
hafa mistekist. En eftir dauð-
ann var hann metinn sem meiri-
háttar spámaður. Saga hans —
undir nafninu Kung — hefir ver-
ið skrásett skemtilega og i all-
löngu máli af hr. Carl Crow.
(Master Kung, útg. Hamish
Hamilton, verð: 12s 6 d.).
Eg hygg, að unt sé að gera
sér nokkura grein fyrir skap-
einkennum þjóða af málsháttum
þeirra. Skulu hér fáeinir kín-
verskir málshættir tilfærðir:
“Takið eins vægt á göllum
annara, eins og yðar eigin.”
(Þetta er málsháttur hinna
hreinskilnu).
“Ef þér hneigið yður á annað
borð, þá hneigið yður djúpt.”
(Málsháttur þessi á við greinda
menn, sem kunna að sýna til-
slökun á viðfeldinn hátt).
“Ef hamingjan brosir — hver
gerir þá ekki hið sama? El:
hamingjan gerir það ekki —
hver þá? (Orðtak hinna fyndnu).
“Maður með rautt nef kann
að vera algjör bindindismaður,
en enginn fæst til að trúa þvi.”
(Þetta er óneitanlega mjög kæn-
lega mælt).
“Hægara er að veiða týgris-
dýr, en að æskja sér greiða.”
(Þetta er málsháttur dramlátra
ættflokka).
“Beygið höfuð yðar, ef ufsirn-
ar eru lágar.” (Á þetta við
kurteisa menn, sem vita, að
gagnvart þeim litilsmetnu eiga
hinir ríku og voldugu að vera
sérstaklega hæverskir).
Að siðustu má geta þess, að
það er ávalt lærdómsrikt, að
taka til athugunar sögur þær, er
útlendar þjóðir hafa sér til gam-
ans. Kinverjar hafa injög svip-
aða kímnigáfu og vér (þ. e. Eng-
lendingar). Hér eru að lokum
tvær vinsælar sögur teknar úr
Bókmentasögu Kinvcrja eftir
Gile:
“Kbna nokkur, sem var að
skemta elskhuga sínum i fjar-
Lítið heyrist núorðið af nýjum
tækifærisvisum, og er svo að sjá,
sem mjög hafi dregið af hagyrð-
ingum vorum, síðan styrjöldin
hófst. Tyær þingvísur hafa þó
nýlega heyrst. Er hin fyrri eins
konar eftirmæli eftir-þingið og
hljóðar svo:
Margt var gert á þingi því,
það var furðu natið,
stórum lykli stakk það i
stjórnarskráargatið.
önnur vísan er kveðin út af
tillögum dýrtíðarnefndar um
aukaskatt á tekjur manna árið
1940. En eins og kunnugt er,
var skattalöggjöfin endurskoðuð
á þinginu í vetur og skattstiginn
lækkaður nokkuð. En hér er
vísan:
Þingmenn góðir þegnum frá
þyngsta skattinn draga,
en leggja bara annan á
eftir nokkra daga.
Blaðið hefir ekki heimild til
að láta nafn höfundar fvlgja.
“Þorstlátur” hefir sent blað-
inu eftirfarandi vísur. Sefnir
hann þær “Eftir lokunina”:
Sigli eg um sorgarhaf,
sólarþreki týni;
veru eiginmanns . síns, varð alt
i einu fyrir því ónæði, að hún
heyrði mann sinn berja að dyr-
um. f mesta flýti kom hún
friðli sínum fyrir í hrisgrjóna-
poka, sem hún svo faldi á af-
viknum stað í herberginu. En
þegar eiginmaður hennar kom
inn, kom hann auga á þetta og
spurði með þjósti: “Hvað hef-
irðu látið í þennan poka?” Kona
hans var of óttaslegin til þess að
geta svarað, og eftir óþægilega
þögn heyrðist rödd lir pokanum,
sem sagði: “Aðeins hrísgrjón.”
Hér er önnur: “Læknir nokk-
ur, sem hafði beitt röngum að-
skynsemin er skrælnuð af
skorti á brennivíni.
Framundan er niðdimm nótt,
neyð og fár eg hreppi;
verði ekki pnað fljótt,
enda eg á Kleppi.
Tveir vísubotnar hafa blaðinu
borist í viðbót við þá, er birtir
voru í blaðinu 2. maí við vísu-
helminginn: Á himnarískis hall-
ardyr, hef eg smiðað lamir.
Hinn fyrri er svo:
Utan þeirra stendur styr,
stappa þegnar gramir.
G.
Og “Kona” hefir sent eftirfar-
andi botn:
Heilagt málið hér sem fyr
með háði káma tamir.
—(íslendingur 20. júní).
--------V----------
Einn hverfisstjórinn i loft-
varnaliði Lundúnaborgar er frú
Jean Findley, sem stjórnar loft-
varnasveitunum i Ilford. Hún
ber ábyrgð á öryggi 54,000 íbúa
borgarinnar og stjórnar 800
manna liði. Einn*af þeim er
maður hennar, sem er sjálfboða-
liði. Frú Findley segist gefa
honum skipanir óbeint, en heima
fyrir gefi hann skipanir.
ferðum í sjúkdómstilfelli, var
tekinn höndum af vandamönn-
um sjúklingsins og settur i
bönd. Að næturlagi tókst hon-
um að losa sig og komast undan
með þvi að synda yfir fljót
nokkurt. Þegar hann kom heim,
hitti hann son sinn, sem var ný-
byrjaður að nerna iæknisfræði,
og sagði við hann: “Legðu ekki
svo injög að þér með lestur
námsbókanna; það er fyrst og
fremst áríðandi að kunna sund.”
(Þýtt úr The Listener
15. desember, 1937).
Guðm. Halldórsson þýddi.
—(Sunnudagsbl. Visis).
A BRITISH SURPRISE ATTACK IN THE
WESTERN DESERT.
By a surprise movement British troops made a penetration as
far as Capuzzo in the Western Desert. German reinforcements
were rushed forward from the Tobruk area, and many counter-
attacks followed. The British accomplished their object of forcing
the enemy to disclose his strength and, inflicting heavy casualties,
withdrew slowly to their forward positions, bringing back hundreds
of prisoners and destroying a large number of German tanks and
guns.
Indian troops who played such a great part in Eritrean cam-
paign seen in the photograph in a Breen gun carrier during this
attack.