Lögberg - 29.01.1942, Blaðsíða 2

2
LÖGBERG. FIMTUDAGINN 29. JANÚAR, 1942

F
Rao Grandle
yrir sunnan
Eftir Pálma.
(Framhald)
Mexico-borgin stendur á suð-
urhluta Miexico-sléttunnar, ná-
Jægt salt-vatninu Texcoco, og í
norð-vestur af “Mexicondalnuin.”
Borgin stendur hér um bil 7,500
(fet yfir sjávarflöt, og er lofts-
lagið þar injög heilsusamlegt og
milt. Þar er mjög sjaldan kald-
ara en 40° F. ytfir 0 á v.eturna
og aldrei heitara en 80° F. á
sumrin. Veturnir eru auðvitaö
♦ stuttir, þar sem borgin stendur
aðeins 19 gráður norður af mið-
jarðarlinunni. Mér var sagt að
ihúatala horgarinnar væri yfir
hálfa miljón manns.
Gistihús ’horgarinnr eru all-
mörg. Ferðafólk getur valið sér
gistihús að sniði Amieríkumanna,
eða 'þá þjóðleg Mexico hótel.
Munurinn er mikill, sérstaklega
hvað mataræði snertir. Á Ame-
riku gistihúsunum geta memi
hugsað sér, að þeir séu i raun
oig veru í New York, því jafnvel
allir í þjónustu gistihússins tala
þar ágæta ensku, en á Mexico
gistihúsunum eru aðeins fáir,
sem skilja eða tala ensku. Hvað
sjálfan mig snertir, þótti mér
miklu skemtielgra að gista á
Mexico gistihúsunum, því þar
var altaf svo mikið af háttum úr
Mexico þjóðlífi sem fyrir augun
bar. Kurteisi og nákvæmni var
þar meira áherandi og aðrir gest-
ir gistihúsanna fljótari til kunn-
ingsskapar sem altaf hjálpaði
okkur til þess að hafa betri og
meiri skemtun til þess að fylla
upp tómstundir okkar.
Miðdagsvierðurinn í þessuin
Igistihúsum er vanalega 7 eða 8
skiftur og get eg ráðlagt fólki,
sem þekkir ekki til hátta Mexico
búa, að byrja varlega, því það er
altatf gáta hvað borið er á borð
á næsta disknum. Eg hélt stund-
um, að fisikur væri aðal fæðan
og át viel, því með fiskinum var
mér borið glas af víni, en þegar
heljar mikil steik kom strax á
eftir víninu, vissi eg stundum
ekki ihvað til bragðs skyldi taka.
Það liggur í augum uppi, að ber-
serkslgangur kom á mig, svo að
eg tæmdi vínglasið áður en eg
gat byrjað á steikinni. Stundum
kom steikin á úndan fiskinunt
með allskonar öðrum réttum,
sem eg bið lesandann afsökunar
á, að eg aldrei lærði að nefna.
Öll fæðan á fyrsta flokks Mexico
giisti'húsum var ágætlega bragð-
góð og fram úr skarandi hrein-
Lega á borð borin. Kaffið fanst
mér þó illdrekkandi, mest vegna
þess, að Mexico-búar blanda það
með geitamjólk.
Þe'gar eg kom til baka úr ferð
minni um Mexico, spurði einn
blaðamaður mig, hvað mér hefði
þótt merkilegast við Mexico. Eg
sagði honum, að alt líf og lifn-
aðarhættir tfyrir sunnan Rio
Grande, væru svo litrikir og svo
margvíslegir, að slíkt væri að
mínu áliti alveg einstætt. Til að
Business and Professional Cards
Peningar til útláns Sölusamningar keyptir. Bújarðir til sölu. INTERNATIONAL LOAN COMPANY 304 TRUST & T.OAN BLDG. Winnipeg ST. REGIS HOTEL 286 SMITH ST„ WINNIPEG • Pægilegur og rólegur bústaður i miShiki borgarinnar Herbergi $2.00 og þar yflr; með baðklefa $3.00 og þar yflr. Agætar máltlðír 40c—60c Free rarking for Guextt

EYOLFSON’S DRUG DRS. H. R. & H. W.
PARK RIVER, N.D. TWEED
íslenzkur lyfxali Tannlœknar
Fólk getur pantað meðul og • 40« TORONTO QEN. TRUSTS
annað með pósti. BUILDING
Fljót afgreiðsla. Cor. Portage Ave. og Smith St.
PHONE 26 545 WINNIPEQ

Office Phone Res. Phone
Arthur R. Birt, M.D. 87 293 72 409
605 MEDICAL ARTS BLDG.
Winnipeg Dr. L. A. Sigurdson
Lækningastofu-slmi 23 703
Heimilisslmi 46 341 109 MEDICAL ARTS BLDG.
Scrfrœöingur i öllu, er aö /
húOsfúkdómum lýtur Office Hours: 4 p.m.—6 p.m.
Viðtalstlmi: 12-1 og 2.30 til 6 e. h and by appointment

H. A. BERGMAN, K.C. DR. ROBERT BLACK
Sérfræðingur i eyrna, augna, nef
islenzkur lögfrœöingur og hálssjökdðmum
• 216-220 Medical Arts Bldg.
Cor. Graham & Kennedy
Skrifstofa: Room 811 McArthur Viðtalstlmi — 11 til 1 og 2 til 5
Bulldlng, Portage Ave.
P.O. Box 1656 Skrifstofusiml 22 251
Phones 95 052 og 39 043 Helmlllssiml 401 991

DR. A. BLONDAL Dr. S. J. Johannesson
Physician & Surgeon 215 RUBY STREET
(Beint suður af Banning)
602 MEDICAL ARTS BLDG. Talsimí 30 877
Sfmi 22 296 •
Heimili: 108 Chataway
Simi 61 023 Viðtalstlmi 3—5 e. h.

J. J. SWANSON & CO. Thorvaldson &
LIMITED Eggertson
308 AVENUE BLDG., WPEG. !
• ! LögfrœOingar
F&atelgnasalar. Lelgja hús. Út-
vega peningalán og eldsábyrgð. 300 NANTON BLDG.
bifreiðaábyrgð o. s. frv. Talslmi 97 024
PHONE 26 821

Dr. P. H. T. Thorlakson DR. A. V. JOHNSON
205 Medlcal Arts Bldg. Dentist
Cor. Graham og Kennedy Sta.
Phone 22 866 •
O 506 SOMERSET BLDG.
Telephone 88 124
Res. 114 GRENFELL BLVD.
Phone 62 200 Home Telephone 27 702

DR. B. J. BRANDSON A. S. BARDAL
216-220 Medical Arts Bldg. 848 SHERBROOOKE ST.
Cor. Graham og Kennedy 8t*. Selur llkkistur og annast um út-
Phone 21 834—Oífice tlmar 3-4.30 farlr. Allur ötbúnaður sA besti.
• Ennfremur selur hann allskonar
Helmili: 214 WAVERLEY ST. minnlsvarða og legstelna.
Phone 403 288 Skrifstofu talslmi 86 607
Winnipeg, Manitoba Heimllis talslmi 501 662
byrja með, er frumsaga Mexico
að miklu leyti hulin í myrkri.
Menn afa þó jarðleifar og tákn,
um það, að þar hafa lifað þjóð-
flokkar eftir þjóðflokk, sem
staðið hafa á tiltölulega háu
menningarstigi, undir sérstöku
stjórnarskipulagi með trúarskoð-
unum, sem að engu leyti tók
baksæti við aðrar trúarhugmynd^
ir þess tímabils. , Þessir þjóð-
flokkar virðast hatfa lifað þar
einangraðir svo öldum skiftir, án
áhrifa frá Evrópu eða Asíu og
menning þeirra virðist hafa “gró-
ið upp úr jörðinni.” Hið fyrsta
sem eg tók eftir i Mexico borg-
inni, var hve margir ólíkir þjóð-
fJokkar virtust vera þar saman-
komnir. Þar sá eg Indíána at'
mörgum ólíkum stofnum. Nafnið
Indiáni er algengt notað um all-
ar frumþjóðir Miexico, sem lifðu
þar fyrir komu Spánverja tii
landsins. Andlit þessara þjóð-
flokka eru stórskorin, koparrauð
og sumstaðar næstum svört að
yfirlitum. Margt af þessu fólki
minti inig á Eskimóa og jafnvel
Mongóla. Þá eru í Mexico-borg-
inni, menn frá öllum löndum
jarðarinnar: Borgin er Paradis
allra Evrópu-flóttamanna, sem
þaðan hafa flúið vegna ýmsra
pólitiskra ástæðna um síðastliðin
20 ár. í þessari borg er fátækl-
inga flokkurinn tilfinnanlega
stór og fátækt og getuleysi hræði-
lega áberandi. Á hina hliðina
hefir inikill auður og allsnægtir
safnast saman í hendur rdka
fólksins sem lifir þar í veröld
út af fyrir sijg. Miðstéttin í
Mexico virtist mér likjast fátæku
stéttinni í Bandardkjunum. Mál-
verk, hljómlist og ritmenska og
yfirleitt alt, sem að Jistfengi lýt-
ur, er þar á háu stigi og félags-
líf á meðal listamanna er þar
ágætt. Myndasmdðar eru þar á
svo háu stigi að eg mundi hugsa
mig um tvisvar, eins og Njáll
gamli, áður en eg opnaði mynda-
stofu þar. Eg gleymi aldrei
kvöldinu, sem eg dvaldi á lista-
manna-klúbbnum. Allir vor»
hjartanlega vinsamlegir við mig
og vildu gera mér dvöl mína þar
svo skemtilega sem i þeirra valdi
stóð. öllum þótti það yfirnátt-
úrlegt að eg væri íslendingur og
konan mín var i sjöunda himni
yfir öllum þeim lotningar og
kurteisismerkjum sem þeir sýndu
henni. Hið eina, sem skygði á
ánæjgju mina um kvöldið, var
það, að allir drukku þar kaffi
og geitamjólk, svo mér fanst
það eðlilegt að segja “mud in
your eye” eins og Bandaríkja-
menn segja þegar þeir drekka á-
fengi; og vist er um það, að þessi
tildrykkju-orð eiga vel við kaftfi-
drykkju í Mexico!
Eitthvað hið allra fyrsta sem
ferðamenn gera er þeir koma
til Mexico-borgar, er að heim-
sækja lystigarðinn í Xochiinilco.
Þar er ein af þessum merkilegu
kirkjum, sem svo margar borgir
í Mexico eru svo ríkar af. Annars
er Xochimilco lítið þorp með
geysimiklu sölutorgi. út frá
þessu sölutorgi liggja síki svo
mörgum mílum skiftir. Þessi
siki koma frá vatni, sem einnig
er kallað Xochimilco. Bakkarnir
á síkjuni þessum eru skreyttir
með allskonar blómum, sem er
mjög auðvelt að rækta alstaðar
í Maxico. Sikin eru full af alls-
konar bátuin, sem allir hafa eins
konar sólskygni isem einnig eru
skreytt með blómum af öllum
litum.
Indlánar hreyfa báta þessa frá
einum stað á annan um þessi
síki ög sitja farþegarnir undir
sólskygnunum og njóta fegurð-
arinnar, sem þessi sund eða sýki
hafa að bjóða. Bátunum er
mjakað áfram með langri stöng,
sem nær tit botnsins. Á meðan
á þessu stendur koma aðrir bát-
ar samhliða. Sumir þeirra hafa
strengleika-hljóðfæraflokk, sem
leikur alls konar Mexico lög fyrir
fáein cents, ef menn svo kjósa.
Aðrir bátar hafa margskonar
varning til sölu. Þessir sölubátar
eru ekki aðgangsfrekir en fjar-
lægjast á augabragði ef menn
vilja ekki kaupa varning þeirra.
Eg keypti þar fáeinar flöskur af
bjór fyrir farþegana, sem voru
á bátnum sem eg var á. Á með-
an við drukkum bjórinn,
beið hinn báturinn eftir
flöskunum en hélt umsvifalaust
leiðar sinnar er við höfðuin skil-
að þeim , til baka. Eg gleymi
seint þessum litríku, draum-
kendu stundum á Xochimilco
síkjunum. Veðrið var gott, al-
staðar var fegurð og skraut og
umfram alt, fyrir þá sem sáu
það, þarna var alt (fult af lát-
Iausum myndum af þjóðlífi
Mexico-búa í baráttu þeirra fyrir
tilverunni.
Eins og menn vita, er Mexico-
borgin fræg fyrir nautaötin, sem
þar eru haldin. Margir koma
alla leið frá Bandaríkjunum
með þeim tilgangi að sjá þau.
Fyrsta sunnudaginn, sem eg
dvaldi í Mexico-borg átti merki-
legt nautaat að vera haldið. Til
þess að vera viss um að sjá alt
sem bezt urðum við að borga
tvöfalt verð fyrir aðgöngumið-
ana okkar. Þessi sæti höfðu
verið keypt upp af einu félagi,
sem nú seldi þau fyrir tvöfait
verð til ferðamanna frá Banda-
ríkjunum.
Leiksviðið, sem er mjög stórt,
með hringsætum sem taka við
hvert upp af öðru, hefir rúm
fyrir hér um bil 50,000 áhorf-
endur. Særin, sem á móti sólu
snú eru ódýrustu sætin. þó þau
séu því dýrari, sem menn sitja'
nær hringsviðinu. Auðvitað sát-
urn við skugga megin í fremstu
röð. Þaðan gat eg svo vel tekið
myndir af því sem fram fór.
Leikurinn var opnaður á
þann hátt, að athetjurnar og
hjálparmenn þeirra gengu hring-
inn í kringum leiksviðið. At-
hetjurnar voru í vönduðum lit-
klæðum. Hjálparmennirnir voru
einnig skrautklæddir þó minna
bæri á litum í búningi þeirra.
Það er ekki ofsagt, að eg hefi
sjaldan séð betur bygða eða
gervilegri íþróttamenn en þennan
atberserkjahóp Fólkið hrópaði
uppörfunarorð til uppáhalds at-
hetja og kastaði blómum til
þeirra. Mest bar þó á ólátunum
í kvenfólkinu. Eftir þessa hring-
ferð athetjanna komu þrjár
stúlkur fram á sviðið, klæddar í
þjóðbúning Mexico, riðandi á úr-
valis hestum. Þær riðu einn
hring um sviðið og aftur kváðu
við hróp fjöldans og blómum var
kastað til þeirra. Eftir að þess-
ar stiilkur hurfu af leiksviðinu
kom kyrð yfir fjöldann og leik-
sviðið var autt hérumbil tvær
minútur. Þá komu þrír menn
út um suður, vestur og austur
hlið athringsins. Þeir gengu hér
um bil 15 fet á móti hver öðrum
en stóðu nú hreyfingarleysir. Þú
opnaðist norðurhliðið og heljar-
mikið svart naut kom út. Nautið
reisti hausinn og er það sá
manninn við suðurhliðið þaul
það eins og leiftur i. áttina til
hans. Maðurinn flýði á bak við
hliðið. Hið sama átti sér stað um
mennina við hin hliðin. Nú stóð
nautið á miðju sviðinu og litaðist
um í allar áttir. Þá komu 0
menn út sviðið og einn af þeim
þaut á móti nautinu. Þessi at-
hetja hafði rauðan dúk fyrir
framan sig. Þegar nautið kom
að honum hafði hann tíma til að
stökkva til hliðar, en á sama
tima, að halda rauða klæðinu
nákvæmlega þar sem hann hafði
staðið. Nautið lyfti dúknum með
hornunum án þess að saka at-
hetjuna. Svo mikill hraði var á
nautinu, að það gat ekki stöðv-
ast fyr en í hér um bil 15 feta
fjarlægð frá athetjunni. Þá sneri
nautið við en nú hafði athetjan
haft tíma til þess, að búa sig
undir áhlaup nutsins. Þetta fór
frám um stundarsakir. Leik-
sviðið kvað við atf öskri áhorf-
endanna, þó að margir sem ekki
höfðu séð nautaat áður stæðu á
öndinni. Nú drógu hjálparmenn
athetjunnar athygli nautsins að
sér. Einn þeirra hafði tvær örv-
ar hér um bil tveggja feta lang-
ar sem hann hristi að nautinu.
örvar þessar voru með öngul-
lagaða odda, gerðar á þann hátt,
að ómögulegt var að losast við
þá eftir að þeir hötfðu náð festu.
Þessi hluti atsins, var að mínu
áliti mjög hættulegur, því mað-
urinn sem hélt á örfunum, hafði
engan rauðan dúk til þess að
villa nautið, sem stefndi beint að
honum með hausinn niður við
jörðina, tilbúið að reka hin odd-
hvössu horn inn i hold hans og
kasta honum dauðum til jarðar.
Svo varð þó ekki, því atberserk-
urinn virtist hvertfa yfir horn
nautsins ög þarna stóð hann
ómeiddur hér um bil á sama
staðnum á eftir að nautið hafði
farið fram hjá honurn, en báðar
örvarnar stóðu teinréttar upp frá
herðakamb nautsins á milli
herðblaða þess. Nú drógu allir
sig til hliðar en nautið stóð á
miðju leiksviðinu afar mótt og
blóð þess rann frá sárunum
unidan örvunum, sem stóðu þar
óhreyfanlegar. Þá opnaðist
norðurhlið leiksviðsins og maður
kom ríðandi út. Maðurinn hafði
rauða kápu yfir sér, en hestur-
inn var brynjaður með stálvöfn-
um ullarflóka, sem var meira en
8 þumlunga þykkur. Þessi uJl-
arflóki latfði næstum því tii jarð-
ar frá báðum hliðum hestsins.
Maðurinn hafði langt spjót í
hendi sér og reið tignarlega fram
með grjótveggjum leiksviðsins.
Nautið starði á manninn og hest-
inn um stund á meðan mann-
fjöldinn stóð á öndinni og beið
eftir því, sem nú mundi eiga sér
stað. En biðin var ekki Jöng.
Nautið sveigði svirann til jarð-
ar og þaut að hestinum og rali
hornin í ullarflókann og lcastaði
bæði manni og hesti upp að
grjótmúrnum. Á meðan þetta
skeði, var maðurinn á hestinum
ekki aðgerðarlaus, en rak spjót-
ið í nautið á inilli ritfja þess
fyrir aftan herðablöðin. Svo reið
hann hestinum til baka til norð-
urhliðsins á meðan nautið var
að átta sig á því hvað komið
hefði tfyrir. Nú' kom athetjan
aftur og æsti nautið til ásóknar.
Nautið gerði árás eftir árás á
hann, en var nú auðsjáanlega
seinna í snúningum en það hafði
áður verið, vegna blóðrásar og
mæði. Athetjan sýndi nú yfir-
burði sína með því að strjúka
sfður nautsins með maganum er
það fór fram hjá honum og á
þann hátt ata klæði sín með
blóði nautsins. Svo kom örva-
maðurinn aftur og. þessi leikur
hélt áfram þar til sex örvar stóðu
upp úr herðurn nautsins. Nautið
var enn í fullu fjöri, þó það auð-
sæilega væri nú auðveldara fyr-
ir athetjuna að verjast áhlaupum
þess. Nú komum við að enda
leiksins. Athetjan gengur á móti
nautinu með sverð í hendi.
Nautið horfir á hann um stund
en ræðst svo beint að honum.
Athetjan víkur sér fimlega til
hliðar og istingur sverðinu um
leið að hjöltum niður á milli
herða nautsins. Nautið stöðvast
og Htur í ltringum sig. Blóðið
streymir frá nösum þess og
munni. Svo fellur það niður.
Það hreyfir fæturna eins og það
ennþá væri á hlaupum á eftir
athetjunni en svo liggur það
hreyfingarlaust. Þá opnast eitt
hliðið og maður kemur ríðandi
út og leiðir tvo hesta. Reipi er
fest um horn nautsins og hest-
arnir draga það af leiksviðinu.
Athetjan og atberserkirnir koma
fram og taka á móti tfagnaðar-
látum fólksins. Fyrsti J>áttur
leiksins er á enda, en leikurinn
var í sex þáttum þennan dag, því
fimm önnur naut biðu likra
endaloka á bak við grindur
norðurhliðsins.
Eg sá aldrei enda þessa leiks,
því þegar annað nautið hafði
verið Játið laust, varð eg var
við það, að ljósmælirinn á
myndavélinni minni hafði fallið
svo mikið, að nú var ómögulegt
að taka myndir af snöggum
hreyfingium. Kolsvört ský grúl'ðu
yfir borginni og litlu seinna byrj-
aði >að rigna svo óskaplega, að
það liktist miklu fremur fossa-
tföllum. Fólk leitaði til útgang-
anna með þeirri áfergju, að eg
átti fult i fangi með það, að
verjast því, að konan mín væri
troðin undir fótum manna. Töf-
in varð okkur þó til láns, því
handriðin sem lágu til hæstu sæt-
anna brotnuðu yfir höfðum okk-
ar og féllu niður á manngrú-
ann fyrir framan okkur qg tals-
vert margir menn og konur með
þeim. Daginn eftir las eg í
blöðunum, að þrettán manns
hefði dáið eða stórskaðast við
þessar slysfarir.—
Eg hafði tekið leiguvagn til
atsins en nú var auðvitað ómögu-
legt að ná í annan leiguvagn, til
að taka okkur til baka til gisti-
hússins. Við höfðum setið í
fremstu sætunum og urðum því
með þeim seinustu til þess að
ná útgöngiu. Við vorum auðvit-
að holdblaut og þar sem konan
mín hatfði hatft illkent kvef, þótti
mér ástæður okkar ískyggilegar.
En það var um ekkert annað að
gera en bíða þangað til hægt væri
að ná í Leiguvagn. Við fundum
dálítið skjól undir múrvegg, sem
stóð skamt frá einni höfuðgöt-
unni. Eftir dálitla stund, vorum
við ávörpuð af manni, sem hafði
tinnig leitað skjóls undir þessum
sama múrvegg. Hann talaði á-
gæta ensku og öll framkoma
hans var mjög snyrtimannleg.
Hann sagði okkur að hann væri
einn af þessum skrásettu leið-
sögumönnum borgarinnar. Með
hjálp hans komumst við á enid-
anum til gistihússins.
(Framhald)
--------—y---------
Voltaire
G. E. Eyford færði í letur.
(Framhald)
Eftir að þau komu til Cirey,
eyddu þau ekki tímanum í iðju-
leysi. Þau unnu af kappi alla
daga að vísindalegum rannsókn-
um, isérstaklega á sviði náttúru-
fræðinnar. Þau keptust um að
vera hvort öðru slyngara í að
ráða hinar dularfullu gátur lfís-
ins laga.
Fjöldi fræðimanna og aðrir
heimsóttu þau, því þau voru afar
gestrisin, en það var sem óskrif-
að lögmál, að gestirnir urðu að
finna sér eitthvað til skemtunar
og afþreyingar þar til eftir kvöld-
verð, þvi þau vildu ekki fara frá
starfi sínu fyr en ^dagsverkinu
væri lokið; en eftir kvöldverð
skemtu þau gestunum í sínu
prívat leikhúsi, eða Voltaire las
fyrir þá hinar íjörugu skáldsög-
ur sínar og Ijóð.
Bráðlega varð Cirey nokkurs
konar miðstöð, sem skapaði og
mótaði nýjan hugsunarhátt.
Höfðingjar af borgarastétt og
aðalsmenn veigruðu sér ekki við
að iheimsækja Voltaire, til að
njóta gestrisni hans, kynnast
hinum nýja hugsunarhætti, sem
þar var að ná svo sterku haldi á
hugum margra, bæði af æðri og
lægri stéttum í þjóðfélaginu, og
ekki hvað sízt að sjá Voltaire
sjálfan leika erfiðustu hlutverk-
in í leikritum sínum. Voltaire
var hæst ánægður með að vera
eins og miðpunktur, eða brenni-
depill í þessu spilta, en að svo
mörgu leyti glæsilega mannfélagi.
Hann sá allra manna bezt galla
og eyind þjóðar sinnar, og varði
lífi sínu til að benida á orsakirn-
ar, sem hann taldi að væru vald-
andi hinu hörmulega ástandi
undirstéttanna, svo sem: hjá-
trú, fáfræði, hræsni og ósann-
sögli yfinstéttanna; um alt þetta
fór hann ómjúkum höndum i
hinum mörgu skrifum sínum.
Á þessum árum skrifaði hann
margar af skáldsögum sínum.
Það eru ekki skáldsögur í vana-
legum stíl. Söguhetjurnar eru
ekki persónur, heldur persónu-
gerðar hugsjónir, en Iþorpararnir
í sögunum eru, hjátrú, fáfræði,
og blind vanafesta; en atburð-
irnir hugsjónin.
Saintímiis Voltaire var annar
maður uppi á Frakklandi, sem
hafði og mikil áhrif á þjóð sína.
það var Rousseau. Hans hugs-