Lögberg - 02.04.1942, Blaðsíða 3

LÖGBERG, FIMTUDAGINN 26. MARZ, 1942
3
Þegar þessi orð höfðu verið
löluð, heyrðist hljóð og líkið við
veginn lifnaði við og reis á fæt-
ur
Peningalánarinn hélt þegar til
dómkirkjunnar í Myra, þar sem
hann kraup við altari Nikulásar
helga og lét skírast.
Önnur sögusögn frá eldri
tímum segir frá Gyðingi einum,
sem hafði heyrt um hinn mikla
mátt Nikulásar helga. Hann lét
gera Líkneski af dýrðlingnum og
setti líkneskið í hús sitt. Hann
skijiaði líkneskinu svo fyrir.
“Nikulás! Hér er allur minn
auður. Eg skipa þér að gæta
hans, af þú gætir hans ekki vel,
mun eg hefna mín grimmilega
á þér.”
Dag nokkurn, þegar kaupmað-
urinn var ekki heima, kom
þjófar í hús hans og rændu öll-
iiI) auði hans, og skildu ekkert
eftir nema líkneski Nikulásar
helga.
Þegar kaupmaðurinn komst að
því, að hann hafði verið rændur,
varð hann æfareiður og hrópaði
að líkneskinu: “Nikulás helgi, eg
setti þig til að gæta fjársjóða
niinna. En sjá. Þú hefir ekk-
ert gert til að gæta þeirra og
þessvegna mun eg kvelja þig
ineð því að herja þig.” Með
þessum orðum tók Gyðingurinn
líkneskið og grýtti því til jarð-
ar. Þá skeði merkilegt krafta-
verk. Þetta sama kveld birtist
Nikulás þjófunum og sagði við
þá: “Hvers vegna hefi eg verið
barinn svo illa og þolað raunir
ýkkar vegna? Sjáið hve líkami
minn er bólginn og brotinn. Sjá-
ið hvernig rautt blóð rennur um
líkama minn. Farið strax og
biðjið og fastið, því að annars
mun guð á himnum gera öllum
mönnum kunnug afbrot ykkar
°g þið verða hengdir.”
“Hver ert þú?” spurðu þjóf-
arnir.
“Eg er Nikulás, þjónn Krists,
sem kaupmaðurinn hefir barið
svo fólskulega vegna þess að þið
tókuð auðæfi hans.”
Þegar dlagur rann, skiluðu
l>jófarnir kaupmanninum aftur
þýfinu, en kaupmaðurinn fór
Þegar til kirkju til að biðjasl
afsökunai' á því, hvernig hann
hefði farið með líkneski Niku-
lásar, og til að taka á móti
trausti guðs.
Afleiðing þessara síðustu helgi-
sagna er það svo enn þann dag
a dag, að á heimili hvers einasta
guðhrædds kaupmanns í Grikk-
landi og Rússlandi er til mynd
vða likneski af Nikulási helga.
Það er einnig sagt, að fyr á
tímum hafi peningalánarar hengt
gullpyngjur fyrir utan húðir
sínar. Þær áttu að tákna hin-
ar þrjár j>yngjur gulls, sem
Nikulás helgi gaf meyjunum
þremur. Á síðari tímum varð
þetta að þremur gullnum kúlum,
sem eru merki veðlánara, það er
einnig sagt, að kúlurnar þrjár í
•shjaldarmerki hinnar frægu
Medici-ættar eigi rót sina að
rekja til þessarar sömu helgi-
sugu. Áður en Medici-ættin
þuinst til valda í ítalíu, féksl
hún við kaupmensku.
Nikulás helgi og börnin
En það er fyrir börnin og ást
þessa góða dýrðlings á sakleys-
inu, að Nikulás hefir komið til
°*<kar, sein verndarengill jóla-
hátíðarinnar. Tvær ganvlar helgi-
sögur fjalla beinlínis um velferð
karnanna. önnur þessara Ihelgi-
sagna segir frá manni einum,
Sem hélt veizlu til að fagna syni
smum, sem var að koma frá
uami. Til veizlunnar bauð hann
kirkjuþjónunnm. Meðan verið
'ar að borða, kom kölski dulbú-
lnn sem pílagrímur, barði að
dyrum hússins og bað um pen-
Inga. Faðirinn bað son sinn að
^eía aumingja manninum eitt-
hyað. Sá vondS sá andlit drengs-
ins og beið eftir honum á kross-
götuin og drap hann. Faðirinn
grét yfir missi ddengsins sins og
hin mikla sorg hans gerði það
að verkum, að hann hrójiaði:
hjarti, elskulegi sonur, hvernig
líður þér? ó, heilagi Nikulás!
Eru þetta launin, sem eg fæ
fyrir ást mína til þín?”
Ekki höfðu þessi orð fyr verið
töluð, en að drengurinn opnað:
augu sín og vaknaði. Það var
engu líkara en að hann hefði
aðeins sofið.
Seinni Ihelgisagan, sem befir
tengt nafn Nikulásar helga við
skólapilta, er viðkvæm og hefir
orðið nokkrum eldri evrópiskum
listmálurum að efni. Einn eða
tveir franskir alþýðusöngvar og
gamalt normanskt þjóðsögu-
kvæði eru bygð á þessari sögu
um skólajjiltana þrjá.
Sagan segir frá þremur skóla-
pilturn, sem gistu í Myra á leið
til skóla síns. Gestgjafinn i
Myra sá að þeir höfðu meðferðis
skólagjald sitt og um nóttina, er
þeir voru sofandi, fór hann í her-
bergi þeirra, myrti þá og rændi.
Hann dró lík þeirra út í garð
og kastaði þeim í saltker, full-
viss um að þau myndu aldrei
finnast.
En Nikulás helgi vissi um
þenna ljóta verknað og fór beint
í garðinn hjá gistibúsinu. Þarna
fyrir framan saltkerin hað hann
bænar og hað guð á himnum um
að gefa piltunum sálir þeirra
aftur, því þeir væru saklaiusir af
öllu illu og líkamir þeirra væru
svo ungir.
Strax kom líf í skóladrengina,
sem stóðu á fætur í saltkerun-
um og vitnuðu á inóti hinum illa
gestgjafa.
Þessi saga var undirstaða pré-
dikana Bonaventura belga eitt
sinn. Hann var uppi á 13. öld.
— Fram á seinustu ár var það
siður skólaj>ilta í Englandi að
hrópa nafnið “Nikulás” í leikj-
um sínum og kepni. Þegar nafn
það var nefnt, var talið að þeir
sem þannig ákölluðu heilagan
Nikulás, þegar á þurfti að halda,
fengju vernd hans gegn því að
lúta í lægra haldi.
Skipun hins unga biskups i
Myra í upphaifi kristninnar leiddi
til venju, sem haldin var í Eng-
landi í margar aldir. Drengur
var kosinn sem gerfibiskup í
hverri einustu kirkju. Venju-
lega var hann valinn úr drengja-
kór kirkjunnar og oftast á degi
Nikulásar helga, 0. desemer.
Vald hans stóð þar til á Heilaga
sakleysis degi, 28. desember.
Ungbiskupinn og félagar hans
framkvæmdu allar dómkirkju-
legar venjur þessa daga, nema
hvað þeir sungu ekki messur.
Hinrik VIII. lagði þessa
skrítnu venju niður. Hún var
endurreist af Maríu drotningu
1552 og loks afnumin með öllu
af Elísabetu drotningu. í öðrum
Evrópulöndum hélst þessi venja
fram til 1799.
Sú venja, að Ihengja upj> sokka
barnanna á jólunum er einnig
sett í samband við nafn Nikulás-
ar helga og á rót sína að rekja
til hinna dularfullu miðalda. Svo
er sagt í gamalli sögu, að ungar
stúlkur í ákveðnu klaustri hafi
hengt sokka sína á klefahurð
abbadísarinnar á jólunum. Hver
einstök stúlka skrifaði nafnið
sitt á blað og bætti nokkrum
velvöldum orðum við til Niku-
lásar helga. Blöðin voru brotin
saman og sett í sokkana.
Næsta morgun voru sokkarnir
fullir af sælgæti.
Stúlkurnar í klaustrinu skrif-
uðu vinstúlkum sínum og sögðu
frá þessari venju. Á hverju ari
voru sokkarnir fyltir með sæl-
gæti. Þegar önnur börn, hingað
og þangað í Evrópu, heyrðu frá
þessu sagt, tóku þau að skrifa
Nikulási helga og hengdu upp
sokka sína á jólakvöldið. Marg-
ir hlutu laun fyrir trú sína á
Nikulás helga og á þann hátl
skapaðist venjan að hengja upp
sokka sína á jólunum.
Það var ekki fyr en nokkrum
öldum eftir að Nikulás helgi dó,
að hann var valinn verndardýr
liingur jólanna. Nafnið Sankta
Claus er hrein amerisk afbökun
á gamla hollenska nafninu San
Nicolaas.
Nikulás helgi var alt sitt langa
líf biskuj> yfir Myra. Hann varði
hinn kristna málstað þegar hann
var ekki í miklum hávegum
hafður. Hann varð gamall og ör-
vasa í þjónustu Guðs. Hann er
talinn hafa látist árið 32(>.
Margar sögur um kraftaverk
hans komust á kreik mjög fljótt
eftir dauða hans. Árið 430 var
hann orðinn svo frægur, að
Justinus keisari bygði kirkju
honum til heiðurs í Miklagarði.
Eftir því, sem árin liðu varð
hann og áfrek hans frægari. Ár-
ið 1087 var marmara kista hans
flutt úr dómkirkjunni í Myra til
Bari í ítalíu. Hinir vaídamikln
kaupmenn í Neapel heimtuðu að
hinn góði dýrlingur yrði fluttur
til hafnarborgar 4>eirra.
Vegna kraftaverka sinna hefii
Nikuliás helgi orðið verndardýr-
lingur allra skólapilta, kirkju-
þjóna, ógiftra meyja, sjómanna
og kaupmanna. Hann er eink-
um verndari barnanna, því mörg
góðverk hans voru gerð fyrir
hamingju barnanna. Honum
þótti vænt um þau og það er trú
margna að það sé hann, sem sjái
um að börnin fái jólagjafir. Og
þegar börnin hugsa um Nikulás
helga, þá eru þau ávalt góð börn.
—(Lesbók Mbl.).
Fjölbreytni lífsins
Eftir Pétur Sigurðsson.
Fjölbreytni lífsins er mikil,
mannfélagsgátan flókin og mað-
urinn sjálfur mjög takmarkaður
hvað vit og þekkingu áhrærir.
Maðurinn er hugsandi vera, þótt
hann hugsi oft lítið. Hann gefst
auðveldlega upp við ofureflið, er
fljótur til að mynda sér skoðan-
ir, taka trú á þær, einblína svo
á eitthvað eitt og álykta, að alt
sé undir þessu eina komið. En
einhæfnin er orkugjafi, heitri
trú fylgir oft ofurkapp og öf-
stæki, og þar af allir árekstrar
manna og þjóða.
Kúgaðir menn halda t. d. að
alt sé fengið með frelsinu, en
vanþroskaðir menn nota frelsið
sér til tortímingar. Mannlíf og
mannfélag er mjög fjölþætt og
verður því að taka tillit til allra
þáttanna, annars fer illa og eru
dlæniin þar deginum ljósari.
Þess er ekki að vænta, að vel
takist ineð skipulagningu mann-
lífsins á jörðu, því að fram að
þessu hafa menn unnið að því
af ofurkappi og trú, en ekki þekk-
ingu og með vísindalegum að-
ferðum. Fram að þessu hafa
stjórnmál verið öllu fremur trú-
arbrögð en visindi. Við kenn-
um ekki okkar ungu mönnum
mannfélagslfræði við háskólana
eins og sumar aðrar vísinda-
greinar, og þar af leiðandi eig-
um við enga vel lærða og sér-
fróða menn í vandamálinu
mesta — skipulagningu mannfé-
lagsins.
Fyrir 27 árum sagði dr. Helgi
Péturss við inig: “Mannkynið er
í helvíti svo lengi sem það trúir
aðeins.” Þetta þóttu mér sterk
orð í þá daga og miður þægileg.
Nú finst mér eg sjá speki þeirra.
Á meðan menn höfðu náttúru-
trú í staðinn fyrir náttúruvis-
indi, gerðu menn lífið á því sviði
að sannkölluðu helvíti. Ef mað-
ur var veikur, þá var sjálfsagt
að reka illa andann út með gló-
andi járntöngum eða einhverju
slíku. Ef hann þjáðist af sjón-
depru, þá mátti reyna að reka
nál í auga hans og reka illa and-
ann út. Ef einhver var dular-
gáfum gæddur, þá var hann
galdramaður og því sjálfsagt að
brenna hann. Vildu nienn hafa
einhver inök við náttúruöflin,
urðu menn að gera bandalag við
guð eða djöfulinn, til ills eða
góðs. Aðrar leiðir þektu menh
ekki. Náttúrutrúin sat í hásæti,
náttúruvísindin voru ekki komin
til valda. Getur nokkur maður
gert sér Ijóst, hvílíkar þjáning-
ar og hryllilegar skelfingar þessi
blinda náttúrutrú leiddi yfir
mannkynið öldum og árþúsund-
um saman?
En því er ver, að stjórnmái
þjóðanna eru enn trú, en ekki
vísindi, og þessvegna er nú jörð-
in kvalastaður mannkynsins —
sannkallað helviti. Við verðum
að skipuleggja þjóðlíf okkar vís-
indalega, en ekki samkvæmt sér-
skoðunum pólitískra heittrúar-
inanna. Þjóðskipulag okkar og
stjórnskipulag þarf að vera
“organiskt” en ekki “mekaniskt.”
Þjóðir þurfa að búa við rcttar-
stjórn, en ekki drottin vald. Við
eigum að hafa þjóðræði, en ekki
flokkræði. Við verðum að lull-
nægja í stjórnskipulagi okkar
öllu réttlæti, annars leiðir upp-
lýsing, fræðsla og frelsi til tor-
tímingar.
Það er mikið talað um mann-
kosti og þjóðarheill veltur auð-
vitað að miklu leyti á mannkost-
um einstaklinganna, en mann-
kosti er erfitt að rækta nema
nwnnréttindi séu í heiðri ihöfð.
En mannkostir og mannréttindi
fara forgörðum, nema réttlætið
sé undirstaða alls athafnalífs
manna, viðskifta og menningar.
Frelsið er eitt af dýrmætustu
réttindum manna, en eins og
áður sagt, nota menn frelsið sér
til tortímingar, ef ekki mann-
kostir og þroski koma til greina
jöfnum höndum. Til þess að
andlegur þroski og mannkostir
geti dafnað með mönnum, er
upplýsing og þekking nauðsyn-
leg, en upplýsing og þekking
reynist að einhverju leyti mann-
skemmandi, ef menn eru látnir
búa við rangsleitni.
Þetta fernt verður að fylgjasl
að: Frelsi, upplýsing, siðferðis-
þroski og réttlæti. Áratugum
sainan höfum við lagt alla stund
á að upplýsa menn — upplýsa og
fræða, en ekki hirt að sama
skapi um, að láta þá njóta fullra
réttinda. En að upplýsa nrenn
og láta þá búa við ransgleitni,
gerir menn vonda menn. óupp-
lýsti maðurinn kemur síður auga
rangsleitnina og gengur því
möglunarlaust fram hjá henni
og finnur síður til hennar, en
upplýsti maðurinn sér hana,
finnur sárt til hennar og geti
hann ekki náð rétti sinum og
unnið hug á rangsleitninni, j>á
býr um sig gremja og jafnvel
hatur í huga hans, og það er
auðvitað mannskeminandi. Dæm-
in eru mörg meðal þjóðanna.
Svo mikil rangsleitni hefir
blómgast i viðskiftum, atvinnu-
málum, embættisveitingum og fé-
lagslifi, yfirleitt, í hádegisbirtu
upplýsingar og þekkingar, að
hver unglingur alt niður í barns-
aldur, sér þetta, finnur til þess
og talar um það.
“Réttlætið upphefur lýðinn, en
syndin (rangsleitnin) er þjóð-
anna skömm.” — Heilamentun
hefir verið ræktuð á kostnað
hjartamenningar, fróðleiki á
kostnað góðleikans, dugnaður á
kostnað dýgðanna og kænskan á
kostnað réttlætisins. Upplýsing
hefir reynst mannskemmandi
sökum rangsleitninnar, og mann-
kostir ekki notið sdn sökum
skorts á mannréttindum. Hér
er því auðsætt, hvað gera þarf.
Heiðarleiki og réttlæti þarf að
ieysa hlutdrægni og hagsmuna-
græðgi af hólmi, mannvit og
þekking að koma í staðinn fyrir
ofurkajip, og stjórnvísindi í stað-
inn fyrir ofsatrú á pólitískum
sérskoðunum og flokksmálum.
Þjáningarnar, sem náttúrutrúin
leiddi yfir mannkynið, voru
liðnar, og á mörgum sviðum af-
máðar, er náttúruvísindi tóku
við áf náttúrutrú. Þá tóku lærð-
ir læknar að græða sár og mein
manna, og þá lærðu menn að
notfæra sér náttúruorku, auð-
legðl og gæði á mörgum sviðum.
Kunnátta kom í staðinn fyrir
blindni og hjátrú. Slíkt hið
sama skeður þegar stjórnvisindi
leysa stjórnmálatrú af hólmi. Þá
breytist helvíti styrjalda og bylt-
inga í fagra guðs veröld. Við
höldum því áfram eyðimerkur-
ferðalagi okkar í áttina til ljóss-
ins út við sjóndeildarhringinn.
—(Dagur).
SEEDTIME:
cvrLct
HARVEST'. ..
By
Dr. K. W. Neatby
J Dirtctor, Affricultural Dcpartwuni
North-West Line Elevators Ansociation
THE FLAXSEED SITUATION
Canada, in normal times im-
ported, on the average, 250 mil-
lion pounds of vegetable oils.
These consisted of edible oils for
vegetable shortening, and large
quantities of non-edible oils for
the manufacture of soap. The
Far East contributed' cocoanut,
palm and palm kernel, peanut,
castor and soybean, while from
the Mediterranean area we ob-
tained olive oil Ifor both soap and
edible purposes. Smaller quan-
titis of chinawood and perilla
were öbtained from China and
Japan for the jiaint industry.
The spread of the war in reecnt
months has cut off the source of
supply of over 60 percent of our
vegetable oils.
Flaxseed is the only oil-j>ro-
ducing crop at present .grown
extensively in Canada, which can
be used as a substitute. While
it is not quite as good for soaj>
or edible purposes it can be
diverted to uses which would
not be practical in normal
periods.
The flax crop in Canada has
increased miaterially in recent
years reaching a j>roduction of
about 6V2 million bushels in
1941. 1 However, in 1942, it is
estimated that we could use 20
million bushels if it were avail-
able. While it would be be-
yond the capacity of our manu-
fatturing plants to handle a croj>
of this volume, we must bear in
mind that as these sources ot'
supply of vegetaible oils are lost
to us, so also are tlhey beyond
the reach öf our allies, the
United States and Britain. While
defence industries and ship-
building continue to expand,
larger quantities of linseed oil
will be required for paints, for
their protection, and as supplies
of vegetable oils diminish, larger
quantities of linseed oil may be
diverted to other uses than paint.
Contributed by Dr. W. G. Mc-
Gregor, Cereal Division, Central
Experimental Farm, Ottawa.
—Hvenær verður bók klassisk?
—Þegar fólk, sem ekki hefir
lesið hana, segist hafa gert það.
* * *
Jón Ketilsson kemur með
framlengingarvíxil i bankann.
Gjaldkerinn: — Þér eruð altaf
vanur að framlengja til þriggja
rnánaða. Af hverju hafið þér
iframlengt þennan til sex mán-
aða?
Jón Ketilsson: — Af því að
núna i skammdeginu eru dag-
arnir svo stuttir.
Business and Professional Cards
H. A. BERGMAN, K.C.
íslenxkur lögtrœöingur
Skrifstofa: Room 811 UcArthur
Building, Portage Ave.
P.O. Box 1656
Phones 95 052 og 39 043
Thorvaldson &
Eggertson
Lögfrœðingar
300 NANTON BLDG.
Talsfmi 97 024
DR. A. V. JOHNSON
Dentiat
0
506 SOMKRSBT BLDG.
Telephone 88 124
Home Telephone 27 702
A. S. BARDAL
848 SHERBROOOKE ST.
Selur Ukkistur og annast um Ot-
farir. AUur OtbönaCur sA bectl.
Ennfremur selur hann allskonar
mlnnlsv&rSa og legstelna.
Skrifstofu talsfml 86 607
Heimilis talslmi 601 562
Dr. S. J. Johannesson
215 RUBY STREET
(Beint suCur af Banning)
Talsími 30 877
0
Viðtalstfmi 3—5 e. h.
j Arthur R. Birt, M.D. ! 605 MEDICAL ARTS BLDG. WÝinipeg Lækningastofu-slmi 23 703 Heimilissími 46 341 i Sérfrœöingur i öilu, er að húðsjúkdómum lj/tur | Viðtalstími: 12-1 og 2.30 til 6 e. li. DR. ROBERT BLACK SérfræCingur f eyrna, augna, nef og hélssjflkdömum 216-220 Medical Arts Bldg. Cor. Graham & Kennedy VlCtalstfmf — 11 til 1 og 2 tll 5 Skrlfstofusfmi 22 251 Helmillsslmi 401 991
1
Office Phone Pe«* Phone
EYOLFSON’S DRUG 87 29? 72 409
PARK RIVER, N.D.
íslenzkur lyfsali Ðr. L. A. Sigurdson
Fölk getur pantaC meOul og 109 MEDICAL ARTS BLDG.
annað með pósti.
Fijót afgreiðsla. Office Hours: 4 p.m.—6 p.m.
and by appointment

Peningar til útláns DRS. H. R. & H. W. TWEED
Sölusamningar keyptir.
Bújarðir til sölu. Tannlœknar
INTERNATIONAL LOAN 0 406 TORONTO GEN. TRUSTS
COMPANY BUILDING
304 TRUST & LOAN BLDG. Cor. Portage Ave. og Smith St.
Winnipeg PHONE 26 646 WINNIPEG
DR. B. J. BRANDSON
216-220 Medical Arts Bldg.
Cor. Gr&ham og Kennedy Sts.
Phone 21 834—Offlce tfmar 3-4.30
0
HeimiU: 214 WAVERLET ST.
Phone 403 288
Winnipeg, Manltoba
ST. REGIS HOTEL
285 SMITH ST„ WINNIPEG
0
pœgilegur og rólegur búetaður
i miðbiki borgarinnar
Herbergi 32.00 og þar yflr; meC
baOklefa 32.00 og þar yfir.
Agætar mfUtfOir 40c—60c
Free Parteing for Ouestt