Lögberg - 31.12.1942, Blaðsíða 4

4
LÖGBERG. FIMTUDAGINN 31. DESEMBER, 1942.
t-----------lögtoerg----------------------1
Gefið út hvern fimtudag af
THE COLUMBIA PRESS. LIMITED
695 Sargent Ave., Winnipeg, Manitoba
Utanáskrift ritstjðrans:
EDITOR LOGBERG.
69 5 Sargent Ave., Winnipeg, Man.
Editór: EINAR P. JÓNSSON
Verð $3.00 um árið — Borgist fyrirfram
The ‘‘Lðgberg’’ is printed and published by
The Colurnbia Press, Limited, 695 Sargent Avenue
Winnipeg, Manitoba
PHONE 86 327
Utvarpsræða hans há-
tignar Georgs Bretakon-
ungs á jóladaginn
Um jólin fremur en endranær, komum vér
í meðvitundinni gleggra auga á hina þung-
búnu skugga stríðsins; um þessi jól förum vér
á mis við margar þær unaðssemdir, er vér í
æsku vorri nutum; vér förum raunverulega á
mis við nærveru ýmissa ástvina vorra, er svo
voru oss kærir, að án þeirra finst oss jóla-
fagnaðurinn ófullkominn. En þó ytri tákn slíks
fagnaðar sé takmörkuð, þá er jólaboðskapur-
n>n eilífur og óumbreytanlegur; og það er í
þeim anda, að eg árna yður öllum gleðilegra
jóla; á þessum jólum eykur það á fögnuð vorn,
að vér erum þátttakendur í honum með sam-
herjum vorum frá Bandaríkjunum; vér bjóð-
um þá velkomna á heimili vor hvar, sem svo
býður við- að horfa, og eg treysti því, að upp
af slíku spretti eigi aðeins hlýjar endurminn-
ingar, heldur skapist með því varanlegur
grundvöllur skilnings og samúðar meðal beggja
þ.ióða.
Vegna nýlegra sigurvinninga sameinuðu
þjóðanna, verður mér það kleift, að ávarpa
yður með djarfhuga trausti á því viðhorfi,
sem framtíðin geymir í skauti sínu.
Fram með suðurströndum Miðjarðarhafs,
styttist óðum bilið milli hinnar fyrstu og átt-
undu herfylkinga vorra, í lofti, á sjó, og landi;
fvrir þessu hafa flýtt, og að framkvæmdum
stuðlað, samstiltar hetjusveitir frá Norður-
Ameríku; þá hafa og herskarar rússnesku ráð-
stjórnarríkjanna greitt óvinum vorum eitt
hnefahöggið öðru meira, þó enn sé eigi að
fullu vitað hver áhrif slíkt þegar hefir haft
á viðnámsþol og sálarlíf þýzku þjóðarinnar.
Vér erum fullir aðdáunar og undrunar yfir
hinni rammelfdu gagnsókn Bandaríkjanna og
þegna vorra frá Ástralíu víðsvegar um Kyrra-
hafið, þar sem í ekkert er horft, og aldrei
hopað á hæl.
Indland hefir horfst í augu við innrásar-
hættu, og gerir í rauninni enri; að þjóðinni sé
það ljóst hvað í húfi er, má marka af því,
að yfir miljón af fræknustu sonum hinnar
indversku þjóðar, er þegar undir vopnum, veldi
\oru til fulltingis, og er þetta þó í rauninni
ekki nema byrjun.
Oss er það ljóst, að fram undan bíða geysi-
leg átök, jafnvel margfalt þýngri þeim Grettis-
tökum, er vér þegar höfum lyft; vér horf-
umst í augu við þau eins og hugprúðum
mönnum sæmir, vitandi það, að nú stöndum
vér eigi lengur einir, né heldur illa búnir að
vopnum; vér horfumst í augu við framtíðina
með sama baráttuþrekinu, sömu viljafestunni
og vér gerðum meðan útsýnið var sem allra
myrkast, staðráðnir í því að rækja skyldur
vorar til þess ítrasta, eða þar til yfir iýkur.
Margir af yður, er á mál mitt hlustið, dveljið
nú handan við hin breiðu höf; yður er það
ljóst, hve mikils vert það er, að standa vörð
um þessi útvígi veldis vors, er víðskygnir for-
feður lögðu grundvöll að, og þess vegna leggið
þér yður í líma um vörn þeirra; og einmitt
þá, er sýnt var að slík útvígi væru í hættu,
opnuðust augu vor allra fyrir raunverulegu
gildi þeirra, því án slíks skilnings gat það vel
hafa komið fyrir að vér töpuðum þeim; sumir
yðar haldið nú ef til vill upp vörn í fyrsta
sinn á æfinni við Gibraltar, Malta, Cyprus,
Ceylon, eða á Indlandi; aðrir, sem orð mín
heyra, geta verið staddir í Aden, Syríu, Persíu,
Madagascar, eða í Vestur-Indlandseyjum; og
vafalaust hlusta margir heima hjá sér í þeim
löndum, sem þeir eru bornir og barnfæddir;
en hverjar svo sem aðstæður yðar eru, og
hvar, sem þér á þessum tímamótum eigið
dvöl, þá munuð þér ávalt í rauninni hitta
yður sjálfa heima, og í órjúfandi vináttusam-
bandi við veldisheildina; fjarlægðir koma þar
ekki til greina; þér eruð kvistir á sama fjöl-
skyldumeið, og böndin, sem knýta oss öll sam-
an á tímum friðarins, eru jafnvel enn sterk-
ari og innilegri vegna sameiginlegrar hættu.
Drottningin og eg, finnum til djúprar sam-
úðar með þeim öllum, er orðið hafa fyrir ást-
vinamissi; sorg þeirra er vor sorg og metnaður
þeirra vor metnaður; vér sendum einnig hjart-
fólgnar samúðaróskir þeim, sem á sjúkrahús-
um dvelja, eða sitja í fangabúðum um jólin;
hugprýði þeirra og þol, vekur hjá oss heita
aðdáun; sameiginleg barátta og sameiginlegir
erfiðleikar, veita oss nýja og gleggri yfirsýn
yfir bróðureðli vort, en ella myndi verið hafa,
og færa oss í andlegum skilningi nær hver
öðrum.
Þau mörgu ár þungrar reynslu, sem að baki
oss liggja, hafa fært oss heim sanninn um nauð-
syn samstiltra átaka í þágu sigursins, og þess
friðar, sem koma á; þess friðar, sem grund-
vallaður skal í nafni þeirrar framtíðar, er
tryggja skal öllum jarðarbörnum skilyrðis-
lausan sjálfsákvörðunarrétt.
Drottningin og eg höfum heimsótt svo að
segja hvert einasta og eitt iðjuver í landinu, og
hefir það vakið hjá okkur óblandna ánægju,
að vera sjónarvottar að hinni síauknu her-
gagnaframleiðslu, sem nú má heita að beitt
sé á sérhverjum vettvangi stríðssóknar hinna
sameinuðu þjóða; við erum og engu síður þakk-
lát fyrri vaxandi matvælabirgðir, sem þeir, er
jörðina erja, hafa knúð fram úr skauti hennar
í ríkari mæli en nokkru sinni fyr.
Þeir af yður, sem nú eruð önnum kafnir við
hin mörgu og mismunandi skyldustörf í þágu
þjóðar og lands, munu þegar friður er feng-
inn, njóta ógleymanlegra endurminninga um
margskonar vináttutengsl, sem stofnað hafði
verið til á tímum hinnar þýngstu reynslu.
Látum oss svo öll ganga brynjubúin gegn
framtíðinni, án þess að missa af þeirri stað-
rtynd, að jafnvel sigurinn skapar hjá oss ný
og vandasöm viðfangsefni, er leggja oss aukna
abyrgð á herðar; styrk þann, er til þess þarf,
að ráða viturlega fram úr slíkum vandamál-
um, sækjum vér í lífsreynslu þjóðar vorrar
og sögu.
Samherjar vorir í Evrópu treysta því, að
oss lánist að koma því til vegar, að undir-
okuð lönd þeirra endurheimti frelsi sitt, og
vér fögnum því, að þjóðhöfðingjar þeirra og
stjórnarvöld eiga hjá oss griðland, þar til birtir
af degi friðsamlegrar nýsköpunar um álfuna
þvera og endilanga.
Barátta vor á hafinu, í lofti og á landi, og
einnig á vettvangi hins borgaralega lífs heima
fvrir, hið undrunarverða samræmi, sem þar
kemur í ljós á öllum sviðum, ætti að verða
þeim nothæfur leiðarvísir, er gera eiga teikn-
ingu að þjóðfélagsbyggingú framtíðarinnar.
Fyrrum forseti Bandaríkjanna — Abraham
Lincoln, — sagði oft sögu af litlum dreng, er
bar í fangi sér enn þá minni dreng upp brekku;
er burðarsveinninn var spurður að því, hvort
byrði hans væri honum eigi ofurefli, svaraði
hann á þessa leið: “Þetta er ekki byrði; þetta
er bróðir minn.”
Látum oss öll bjóða framtíðina velkomna í
anda bróðurkærleikans, og leggja með því
grundvöll að nýrri veröld í samfélagi við guð;
veröld, þar sem allir megi dvelja saman í rétt-
læti og friði.
Hraðfara afturhald
íslendingar hafa verið að spreyta sig á því
að þýða nýja nafnið á gamla afturhaldsflokkn-
um: Hvað er “Progressive Conservativism” á
íslenzku? spyrja menn, og svörin verða ýmis-
leg t. d. “Framsækið afturhald”. Nei, það væri
álíka rétt og “hvítsvartur”. Eða “Framhaldandi
afturhald”. Nei, það væri á borð við “Ijós-
dökkur”.
Mér detttur í hug að “Hraðfara afturhald”
sé eina þýðingin, sem við eigi.
Það er annars engin nýlunda að afturhalds-
fiokkurinn skipti um nöfn og leiðtoga. Blaðið
Ottawa Journal, sem fylgir afturhaldsstefn-
unni, sýndi fram á það nýlega hversu skamm-
lífir leiðtogar flokksins hefðu verið, það getur
þess að einungis tveir menn hafi verið leið-
togar frjálslynda flokksins frá byrjun til þessa
dags. Það eru þeir Sir Wilfrid Laurier og
W. L. Mackenzie King; en afturhaldsflokkur-
inn hefir á jafnlöngum tíma skipt um leið-
toga tíu sinnum. Þeir eru þessir:
1. Sir John A. McDonald.
2. Sir J. J. C. Abbott.
3. Sir John Thompson. N
4. Sir Mckenzie Bowell.
5. Sir Charles Tupper.
6. Sir Robert Borden.
7. Arthur Meighen.
8. R. B. Bennett greifi.
9. Dr. R. Manion.
10. John Braken.
Blaðið “Toranto Star” telur upp hinar mörgu.
og einkennilegu nafnabreytingar flokksins og
eru nöfnin, sem hér segir:
1. Conservative party — soðið upp úr “Tory”
flokknum gamla.
2. Liberal—Conservative party.
3. Union Goverment — 1917.
4. National Liberal and Conservative party
— 1920.
5. National Liberal Conservative party —1920.
6. National Liberal and Conservative party
aftur 1921.
7. Liberal Conservative — aftur 1922.
8. National Conservative party — 1938.
9. National Goverment party — 1940.
10. National Goverment Conservative party
— 1940.
11. Progressive Conservative party — 1942
•— Hraðfara afturhaldsflokkur.
Reynið ykkur á þýðingunum.
S. J. J.
Silfurbrúðkaup
Á sunnudaginn 19. júlí voru
um fimmtíu manns gestir Mrs.
Ingibjargar Thordarson, sem
lengi lifði í Garðarbyggð en
sem nú dvelur mest í Chicago, í
veglegu samsæti á Edgewater
Beach Hótel í Detroit Lakes,
Minnesota. Var tilefni þessarar
veizlu að í desember á þessu
ári hafa þrjú af börnum Mrs.
Thordarson verið gift í tuttugu
og fimm ár, en var álitið heppi-
legra að koma saman að sumr-
inu en að bíða vetrarins. Þessi
þrjú börn hennar eru einka-
sonur hennar og kona hans, Mr.
og Mrs. T. W. Thordarson,
Fargo; og dætur hennar Runa
og Olavia og menn þeirra, Mr.
og Mrs. John Freeman, Fargo:
og Mr. og Mrs. William Free-
man, Bowbells, North Dakota.
Eru þeir John og William syn-
ir þeirra velþektu hjóna, Mr..
og Mrs. George Freeman, sem
lengi lifðu í Upham, en sem nú
i eiga heima í Bottineau, North
Dakota. Katrín kona Thordar
er dóttir þeirra góðkunnu hjóna
O. K. Ólafsonar og konu hans
Sigurbjargar heitinnar Thomas-
dóttur Ólafsonar frá Garðar.
Mikið gleðiefni var það Mrs.
Thordarson, að öll börn heennar
voru þarna viðstödd og flest
öll tengdabörn og barnabörn
líka.
Klukkan hálf níu um kvöldið
var sezt að dekkuðum borðum,
skreyttum með alskonar blóm-
um, í stórum og fallegum borð-
sal hótelsins.
Eftir máltíðina, sem var bæði
margbreytt og ljúffeng, stóð
upp Árni Gíslason, dómari frá
New Ulm, Minnesota, og tengda
sonur Mrs. Thordarson, og tal-
aði nokkur orð. Gengu orð hans
aðallega út á að hæla tengda-
móður sinni fyrir hennar mörgu
og góðu kosti og talaði ræðu-
maður af þekkingu þar sem að
tvö undanfarna vetur hafði Mrs.
Thordarson haldið til hjá þeim
Gíslason hjónum. Þar á eftir i
sínu embætti sem veizlustjóri
kallaði dómari Gíslason á hina
og aðra til að tala, þar á meðal
Mrs. Thordarson, sem bauð gest-
ina velkomna; George Freeman;
Ásmund Benson, lögmann frá
Bottineau; Dr. K. Ólafson,
Cando; og svo heiðursgestina
eða silfurbrúðgumana, John og
William Freeman og T. W.
Thordarson. Gengu flest allar
þessar ræður út á að þakka Mrs.
Thordarson fyrir gestrisnina og
höfðingskapinn í þetta sinn og
svo líka fyrir margt annað gott
og gilt er ræðumenn hefðu not-
ið af hennar hendi við mörg
önnur tækifæri. Sonur hennar
lýsti hinu mikla og góða starfi
móður sinnar. Rifjaði hann upp
erfiðleika frumbýlisáranna og
þar með hennar erfiða og full-
komna dagsverk, sem því fylgir
að ala upp stóra fjölskyldu,
voru börnin átta. En samt hafi
hún æfinlega tíma til að taka
þátt í opinberu starfi og til að
verða öðrum að hjálp og góðu,
Aldrei var of mikið að gjöra
til að taka á móti gestum, því
móðir þeirra var æfinlega sér-
lega gestrisin og allir sem að
dyrum báru voru boðnir og vel-
-komnir gestir og var þar oftast
húsfyllir.
Börn sín sendi hún á hærri
skóla hvað erfitt sem það var
og hvað mikið sem sýndist þurfa
á þeim að halda heima. Eftir
lát manns síns, stjórnaði hún
stóru búi í mörg ár með kjarki
og dugnaði. — Að endingu af-
henti T. W. Thordarson móðir
sinni demantshring í minningu
föður síns og í þakklæti fyrir
alt starfið og öll árin, sem móð-
ir hans fór margs á mis, til þess
að sinna annara og þeirra þörf-
um.
Á skemtiskránni var líka ein-
söngur, sem William Morrish
Freeman söng og spilaði á
píanó fyrir hann systir hans
Doris Mae Freeman. Eru þau
börn Mr. og Mrs. William Free-
man.
Þar næst las veizlustjóri
skeyti frá vinum og vandamönn-
um, sem gátu ekki verið við-
staddir. Skeyti komu frá: Dóm-
ara og Mrs. G. Grímsson, Rugby,
Mrs. Kristínu Goodman, Milton,
Tememark Hanson, Edinburg;
Mrs. John A. Johnson, Tacoma,
Washington; Mr. og Mrs. Alvin
Ingibo, Winnett, Montana; Mr.
og Mrs., Richard Nelson, Buena
Park, California; Rev. og Mrs.
K. K. Ólafson, Seattle, Washing-
ton; Mr. og Mrs. J. K. Ólafson,
Gardar; Dr. og Mrs. Peter ólaf-
son, Ithaca, N. Y; Dr. og Mrs.
Lioyd Thomas, Sussex, La Jolla,
California. Sendu þau Sussex
hjónin Mrs. Thordarson og öll-
um heiðursgestunum blóm —
kvenfólkinu blómvendi en
mönnunum blóm.
Þar næst voru afhentar silfur-
brúðhjónunum margvíslegar
gjafir af silfurborðbúnaði. Eftir
miklar og margar hamingju-
óskir lauk svo þessu gleðimóti.
Ingibjörg Thordarson nú yfii
áttrætt fæddist á íslandi. Voru
foreldrar hennar Snæbjörn
Hannesson og Sólveig Guð-
mundsdóttir, og lifðu þau á
Hrísum í Helgafellssveit í Snæ-
fellsnessýslu. Eftir fermingu var
Ingibjörg send nokkra vetur á
Kvennaskólann í Reykjavík. Til
Ameríku kom hún með foreldr-
um sínum 1883 og kom þetta
fólk fyrst til Winnipeg. Eftir
þriggja ára dvöl þar flutti fjöl-
skyldan til Garðarbygðar, þar
sem Snæbjörn keypti land.
Árið 1889 giftust þau Grímur
og Ingibjörg. Var hann einn af
fyrstu landnemum í Garðar-
byggð. Búnaðist þeim vel og
árið 1895 byggðu þau stórt og
fallegt hús — þá eitt reisuleg-
asta í bygðinni.
Af átta börnum þeirra lifa sjö
Eru þau: Sólveig (Mrs. A. B.
Gíslason); Thordur; Runa (Mrs.
John Freeman); Olavia (Mrs.
William Freeman); Thyri (Mrs.
A. O. Bainter); Dorothy (Mrs.
Marvin Rafson); Julia (Mrs.
George R. Blackburn). Þar að
auki ól Ingibjörg upp Mary
Thordarson dóttur Thordar sál.
læknis, sem lifði í Minneota,
Minnesota.
Árið 19J8 flutti Ingibjörg af
landinu til Minneapolis, og hef-
ir hún lifað þar og í Chicago
síðan.
Ingibjörg er mjög frísk og
fjörleg, eins og hún hefir æfin-
lega verið, er kát og gefin fyrir
félagsskap. Hún er mjög skýr,
les mikið, sem hún hefir bæði
gagn og gaman af. Nú er hún
á mis hjá dætrum sínum, þar
sem hún lifir í mesta yfirlæti.
Eru börn hennar öll fyrirmynd-
ar manneskjur, svo það ma
sannarlega segja að það sé bjart
yfir þessum síðari árum Ingi-
bjargar og þá gleymast nokkurn
vegin erfiðu dagarnir, með sínu
striti og stríði, sem fyrir hana
eru nú liðnir.
Veizlugestur.
Wartime Prices and
Trade Board
Spurningar og svör.
Spurt. Geta félög lagt 8%
rentur á lífsábyrgðargjöld, sem
ekki hefur verið hægt að borga
vegna atvinnuleysis?
Svar. Rentur á svona skuldum
eru óháðar lánalÖgunum. Það
er best að finna lögmann eða
leita til “Poor Persons Advisory
Centre”, sem mætir á hverjum
mánudagskvöldi kl. 7,30 í Law
Courts byggingunni á Broadway
Ave., Winnipeg.
Spurt. Eg hef verið vinnu-
kona á heimili, en hefi nú ný-
lega sagt upp vistinni til þess
að vinna við stríðsiðnað. Kon-
an, sem eg vann hjá neitar að
fá mér aftur skömtunarbókina
mína. Fæst ný bók?
Svar. Nei, en ef þú tilkynnir
næstu skömtunarskrifstofu þá
verður ‘bókinni skilað til þín.
Þú átt, hvort sem er, að láta
þá vita um breytingu á heimilis-
fangi.
Spurt. Hvenær lækkaði mjólk-
urverðið?
Svar. Mjólkurverðið lækkaði
um tvö cent hver pottur þann
16. desember.
Spurt. Sonur okkar er vænt-
anlegur heim um hátíðarnar.
Hvaða ráðstafanir er hægt að
gera viðvíkjandi matarskamti á
meðan hann er heima?
Svar. Hátíðafríið er vanalega
ekki nema fimm dagar. Bráða-
birgðaskömtunarspjöld fást ekki
nema gestir séu sjö daga eða
lengur. Sonur þinn fær því eng-
an aukaskamt, og það sem þið
fáið nú, verður að nægja ykkur
öllum.
Spurt. I gær sendi eg litla
drenginn minn í búð með tvo
sykurseðla, en kaupmaðurinn
neitaði að láta nokkuð út á
seðlana. Var þetta rétt hjá
honum?
Svar. Já. Lausir seðlar eru
ekki gildir. Þú hefðir átt að
senda bókina og láta kaupmann-
inn taka seðlana úr henni.
Spurt. Eg hefi að undanförnu
leigt herbergi og fengið þrjár
máltíðir á dag þar sem eg bý.
Nú ætlar húsmóðirin að hætta
við miðdegisverðinn en við eig-
um að borga það sama og áður.
Er þetta leyfilegt?
Svar. Nei. Samkvæmt leigu-
lögunum er þetta sama sem
hækkun á leigunni. Þú átt að
tilkynna næstu skrifstofu “War-
time Prices and Trade Board”.
Spurt. Fá formenn hinna nýju
skömtunarnefnda nokkur laun
fyrir það starf?
Svafr. Nei. Formenn hinna
500 skömtunarnefnda, sem nú
er verið að stofna þvert yfir
Canada, og aðrir nefndarmenn,
eru allir ólaunaðir.
Spurt. Er hægt að fá jólagjöf-
um skipt?
Svar. Já. Það má skifta jóla-
gjöfum fyrir aðrar vörur með
líku verði, ef skift er innan
tólf virkra daga frá því gjöfin
var meðtekin.
Spurningum á íslenzku svar-
að á íslenzku af Mrs. Albert
Wathne, 700 Banning St. Winni-
peg. Fólk er góðfúslega beðið
að láta nafn og heimilisfang
fylgja spurningum sem sendar
eru í bréfum.
Frá Isiandi
Virkjnn Andakilsfossa
Á sameiginlegum fundi sýslu-
nefnda Mýrasýslu og Borgar-
fjarðarsýsilu og fjárhagsnefndar
Ákranesskaupstaðar, er haldinn
var á Hvanneyri síðastliðinn
sunnudag, var samiþykt að sýsl-
urnar |Og Akrane'síkaupstaður
mynduðu með sér félag um
virkjun Andakílsárfossa. Mark-
miðið er að hdfjast handa um
framkvæmdir eins fljótt og unt
er.
Virkjunin, ásamt leiðslum til
Akraness og Borgarness, er á-
ætluð að kosta 5 milj. kr.
Hækkun simagjalda um 100%
Landssímastjórnin hefir á-
kveðið að hækka öll símagjöld
innanlands um 100% frá 1. okt.
næstk. að telja.
Hækkunin nær ekki til skeyta,
sem send eru ti'l annara landa,
þar sem verð þeirra er háð al-
þjóðasamningum.
Hækkun simgjaldanna er
fyrst og fremst afleiðing kaup-
hækkamanna.
Heitt vatn í Vestmannaeijjum
Bæjarstjórn Vestmannaeyja-
kaupstaðar hefir samþykt að láta
bora eftir heitu vatni eða gufu,
með hitaveitu fyrir augum, ef
hitinn reyndist nægilegur. Þykir
líklegt, að jarðhiti leynist þar í
jörðu, þvi að þar eru fornar eld-
stöðvar og á nokkrum stöðum
frýs aldrei eða festir snjó.
—Tíminn 24. sept.