Lögberg - 08.04.1943, Blaðsíða 2

2
LÖGBERG, FIMTUDAGINN 8. APRÍL 1943.
“Það er sama hvað
það kostar
Viðlal við séra Sigurbjörn Á.
Gíslason.
Það er einn af þessum svölu
haustdögum, þegar kuldinn er
svG kaldur vegna viðbrigðanna
eftir sumarið. Eg labba í rökkr-
inu heim aj5 Ási. Mig er lengi
búið að laríga til að rabba við
séra Sigurbjörn um löngu liðna
daga, þegar hann var ungur
stúdent og horfði fram í lífið
eins og eg nú. Annars eru 'mörg
sporin, sem ungir og gamlir
stúdentar eru búnir að ganga
heim að Ási, og margar eru
bækurnar, sem við erum búnir
að bera þaðan, því að altaf
getur Sigurbjörn birgt okkur
upp af nýjum bókum.
Og nú er nýbúið að veita hon-
um einstæðan heiður, sem eng-
um hefir verið veittur fyrr.
Hann hefir verið vígður prestur
í viðurkenhingarskyni fyrir vel
unnið starf að kirkju- og líkn-
armálum.
Hann býður mér inn á nota-
lega skrifstofu sína. Þar sýnir
hann mér nokkrar nýjar bækur
og síðan tökum við tal saman.
— Hvenær tókstu stúdents-
próf?
— Það var vorið 1897. Mig
langaði þá mest til að læra stærð
fræði eða eðlisfræði, því að
mér hafði ekki fundizt. kynni
þau, sem eg hafði af guðfræð-
inni í Latínuskólanum, skemmti-
leg. En það reyndist ókleift.
Eg fór því strax' í Prestaskól-
ann um haustið. Eg hafði ætlað
mér alð sigla strax eftir 4.
bekkjar prófið, en faðir minn
dó þá um það leyti, svo að úr
því gat ekki orðið.
Fyrsta árið mitt í Prestaskól-
anum vorum við 9 alls, presta-
skólamennirnir: Halldór Jóns-
með flot,
bein til
ann greið-
yerð fyrir
rgang’. þér
andvirðio
ge-nefndar,
Lrar líknar-
grendinni,
refið Volun-
5e_nefndinni
beinin ef
: slíku í um-
ar, eða
fitu og bem
nús yðar, og
breinsara
þeim
$F«35
son einn í 3. deild, Magnús
Þorsteinsson, Pétur Þorstein-
son og Stefán Kristinsson í 2.
deild og með mér í 1. deild
Böðvar Bjarnason, Jónmundur
Halldórsson, Ólafur Briem og
Friðrik Friðriksson, þá nýkom-
inn frá Kaupmannahöfn.
Kennarar voru 3: Þórhallur
Bjarnason, Eiríkur Briem og Jón
Helgason.
Eg komst brátt að þeirri niður-
stöðu, að guðfræðinámið var als
ekki leiðinlegt' og sá kennar-
inn, sem mér hafði þótt leiðin-
legur í Latínuskólanum, þótti
mér nú skemtilegur í Presta-
skólanum, þótt langbezt væri að
vera með honum einum.
Við prestaskólamennirnir héld
um alltaf vikulega fundi á laug-
ardögum. Þessa fundi revndi
Friðrik Friðriksson til að fá
okkur til að enda með sambæn.
Hann var sá, sem bar langt
af okkur öllum í trúarþroska og
sá eini, sem eg heyrði nokkurn-
tíma tala um trúarvíssu oftar
en í ræðustól. Annars held eg,
að við höfum ekki skilið hann
fyllilega, þótt okkur þætti vænt
um hann. Hann er að ýmsu
ólíkur okkur. Hann las t. d. mest
á nóttunni. Hans starfssvið var
aðallega á meðal drengjanna.
Annars héldum við sjálfir
barnaguðsþjónustur bæði í
Templarahúsinu og suður í Nes-
skóla. Jón Helgason hafði byrj-
að þessar barnaguðsþjónustur
1892—’93, en nú höfðu presta-
skólamenn þær orðið á eigin
spýtur. Þær voru mjög vel sótt-
ar, einkum í Templarahúsinu,
og voru oft mikil vandræði
vegna þrengsla. Einu sinni fór
“Ella litla landshöfðingja”, Elín
Stephensen, að gráta af þrengsl-
um, og varð eg að taka hana
á handlegginn og bera hana í
gegnum þröngina.
Eg starfaði sjálfur jafnframt
mikið að bindindismálum og
ferðaðist um tvö sumur á veg-
um stórstúkunnar. Eg varð líka
til að bera upp í Regluna þá
Friðrik Hallgrímsson og Harald
Níelsson.
Einu sinni í mánuði voru
haldnir guðfræðingafundir á
víxl heima hjá kennurunum,
prestunum eða biskupi. Kandi-
datar, sem í bænum voru, voru
einnig með á þessum fundum,
og þar féll mér langbezt við
Harald Níelsson, sem þá var
nýkominn frá háskólanum og
ekkert farinn að gefa sig að
spiritisma, en áhugasamur mjög.
Á þessum árum kom til lands-
ins norskur prestur, Kjeld Stubb
hann var sendur af alþjóða
Jíristilegu stúdentahreyfingunni,
til að stofna til kristilegs starfs
meðal stúdenta hér. Það var
árið 1898.
Honum var mjög vel tekið.
Hann hélt opinbert erindi, sem
var mjög vel sótt, og mætti öll
embættismannastétt bæjarins.
Síðan boðaði hann til stofnfund-
ar að kristilegu stúdentafélagi
og var það stofnað. Meðlimir
20—30 og þar á meðal allir guð-
fræðingarnir. Fyrsti formaður
var kosinn Stefán Kristinsson,
síðar prestur að Völlum í Svarf-
aðardal. Grundvöllur félagsins
var mjög breiður. Það hélt fundi
sína einu sinni í mánuði í litla
salnum í Templarahúsinu. Þetta
félag lifði samt ekki nema eitt-
hvað tvö ár. Þó má nefna þann
árangur af þessu starfi, að árið
1901 fóru 5 íslendingar á alþjóða
kristilega stúdentamótið, sem
haldið var í Leckö í Svíþjóð.
Eg lauk embættisprófi vorið
1900 um mánaðamótin júní og
júlí.
Jón Helgason lagði þá mikla
áherzlu á það við okkur kandi-
datana, að við færum ekki strax
út í prestsskap. Hann vildi út-
vega okkur dvöl hjá merkum
prestum í Danmörku. Eg tók
því feginshendi. Hann skrifaði
því Skovgaard-Petersen. hvort
hann gæti tekið mig til sín, en
úr því gat samt ekki orðið vegna
heilsuleysis konu hans. Skov-
gaard-Petersen auglýsti samt í
Kristilegt Dagblad eftir presti,
sem vildi taka íslenzkan kandi-
dat fyrir heimiliskennara. Prest-
ur nokkur á Jótlandi, H. P.
Bjarnesen í Gudum, gaf sig
fram. Hann var merkur prestur,
var í stjórn Indremissianarinn-
ar og auk þess af . íslenzkum
ættum. —
Þetta vor trúlofaðist eg Guð-
rúnu Lárusdóttur — bréfin henn
ar um trúmál voru ærið ólík
venjulegum kærustubréfum. —
Hún latti mig ekkert þessa
áforms. Faðir hennar var spurð-
ur, hvort hann væri ekki
hræddur við að gefa dóttur
sína öðrum eins nýguðfræðingi
og eg var þá.
“O, Sei, sei nei”, svaraði hann,
“hann ætlar að sigla og verður
orðinn breyttur, þegar hann
kemur aftur.” —
Eftir prófið fór eg heim að
Neðra-Ási í Hjaltadal. En í
ágúst hélt eg út með einar 260
kr. í vasanum, sem mamma
hafði tekið til láns. Þótt þú
hennar væri dágott, voru engir
peningar fyrir hendi.
Það var ráð fyrir gert, að eg
ynni fyrir uppihaldi mínu með
kennslunni, en allar ferðir átti
eg að borga sjálfur, og mátti
ferðast hvert sem eg vildí um
Danmörku til að kynnast trú-
málastarfi.
Jóni Helgasyni þótti farar-
eyrir minn nokkuð lítill og bauð
mér að láta sig vita, ef á skorti.
Það bauð hann víst engum
seinna. Eg er hræddur um, að
honum hafi þótt árangurinn af
utanför minni ekki sá, er hann
ætlaðist til.
Friðrik Friðriksson gaf mér
meðmælabréf til Olfert Ricard
og b^ð hann að taka á móti mér,
sem væri hann sjálfur kominn,
enda var gott til hans að koma.
Þegar út kom fór eg strax að
kenna 4 börnum séra Bjarnasens
önnur 3 voru yngri.
Prestsheimilið í Gudum varð
mér brátt mjög kært. Prestur-
inn var að.vísu þurr á manninn
og stríðinn “eins og Islending-
ar”, en ágætur í einkasamtali og
í ræðustól, frúin dugleg og elsku
leg húsmóðir, og börnin gáfuð
og mér brátt mjög handgengin.
— Tvær elztu dæturnar, ný-
fermdar þá, og sú yngsta, heim-
sóttu mig sumarið 1939. Voru
2 þeirra þá orðnar hjúkrunar-
konur fyrir löngu, en sú þriðja
kennslukona. —
— Hvernig kom þér trúarlífið
fyrir sjónir?
Það var aðallega tvennt sem
vakti athygli mína.
Það voru hinar tíðu altaris-
göngur og persónuleg samtöl.
Við hverja formessu voru
mjög fjölmennar altarisgöngur,
þetta 20—70 manns í sveita-
prestakalli, sem hafði um 3000
manns.
Á eftir hverri síðdegismessu
safnaðist svo hópur manns heim
til prestsins og talaði saman um
trúmál. Það sem einkenndi tal
þeirra mest, var trúarvissa. Þeir
töluðu um hana hjá sjálfum sér
og spurðu aðra, hvort þeir “ættu
vissu”.
Eg fann, að sjálfur átti eg
þetta ekki. Eg hélt fyrst, að
þetta væri trúarvilla, en svo
mundi eg eftir, hvað segir um
trúarvissu í 9. kafla Helgakvers.
Eg sannfærðist einnig við lestur
Biblíunnar, að þetta var ekki
trúarvilla.
Eg átti í baráttu út af þessu
í einn eða tvo mánuði. Það sem
háði mér mest, var, að eg fann
að eg varð að prédika öðruvísi
en eg hafði lært, ef eg eignaðist
þessa vissu, en það þóttist eg
viss um, að yrði ekki vel séð
heima.
Eg fékk líka bréf frá Jóni
Bjarnasyni í Winnipeg, þar sem
hann bað mig að gerast prestur
vestra, en eg fann, að eg átti að
fara heim.
Svo var það á stórri samkomu
í kornhlöðu nokkurri, þar sem
þrír prestar töluðu. Baráttan
stóð sem hæst milli þess, sem
eg vissi að eg átti að gera og
þess, sem eg vildi sjálfur gera.
Þá tók eg mína ákvörðun: “Það
er sama, hvað það kostar, eg
skal prédika sannleikann, þegar
eg kem heim til Islands.” Og
þegar eg hlýddi kallinu, þá varð
eg öruggur. Á þeirri ■ stundu
eignaðist eg líka sömu fullvissu
og hinir áttu. — Þetta var í
nóverbermánuði árið 1900.
Eg fór svo brátt að taka þátt
í kristilegu starfi. I prestakall-
inu var mikið starfað. Haldnar
voru þrjár samkomur í viku
auk messanna, ein fyrir hjón,
ein fyrir pilta og ein fyrir stúlk-
ur. I þessu starfi tók eg þátt
og ferðaðist auk þess mikið í
nágrenninu.
I byrjun desember var eg bú-
inn með aurana að heiman. Þá
fékk eg bréf frá Ólafi Halldórs-
syni konferensráði með 200 kr.
styrk frá kennslumálaráðuneyt-
inu. Þannig rættist úr því. —
I febrúar fór eg alfarinn frá
heimiliskennslunni í Gudum.
Eftir það var eg á sífeldu ferða-
lagi og kynnti mér allt, sem
kostur var á. En fór þó við og
við að hvíla mig til séra Bjarn-
esens.
Um páskaleytið fór eg til
Þýzkalands og dvaldi í kyrru-
vikunni í Herrnhuta-bænum
Kristiansfeldt. Þar átti eg
ógleymanlega daga.
Um vorið fékk eg styrk frá
“Det Classenske Fideikomis” til
að fara til Noregs, var þarí á
fundum og kynntist þar mætum
mönnum. Eg hafði fengið með-
mæli frá Ricard og Skovgaard-
Petersen, og komu þau í góðar
þarfir, því það þótti ekki alls
staðar meðmæli að vera íslend-
ingúr í Noregi um þær mundir
vegna framkomu tveggja landa
minna litlu fyrr.
Norskir kennimenn og söfn-
uðir báru mig á höndum sér
þann mánuð, sem eg var hjá
þeim.
Síðan var eg á norrænu sunnu
dagaskólaþingi og norrænu
heimatrúboðsþingi í Kaupmanna
höfn.
Að síðustu var eg einn af 5
íslendingum, sem tóku þátt i
norræna stúdentamótinu í
Leckö. Hinir voru Friðrík Frið-
riksson, Ásgeir Ásgeirsson, Jón
Brandsson og Jón Þorvaldsson.
Það mót hafði sérstaka þýðingu
fyrir mig, því að þar opnuðust
augu mín fyrir því, að “ný-
guðfræðin” er alls ekki vísinda-
leg guðfræði.
Að þessu móti loknu hélt eg
með Jóni Þorvaldssyni og Jóni
Brandssyni til hvíldar, í Gud-
um og nokkru síðar heim til
íslands haustið 1901. Við kom-
um fyrst á Seyðisfjörð. Þegar
við félagarnir fjórir frá mótinu
gengum í kirkju á Seyðisfirði
og tókum þátt í söngnum, þótt
við “sætum ekki við hljóðfær-
ið”, héldu sumir kirkjugestir að
við værum drukknir. Það frétti
eg 17 árum síðar.
Eitt má minnast á enn — seg-
ir séra Sigurbjörn. — I Dan-
mörku kynntist eg Moltke
greifa, hirðstjóra konungs. Hann
var lifandi trúaður maður. Hann
kvaðst ætla að tala við konung
um starfið á Islandi. Árangur-
inn varð sá, að konungurinn
sendi upp frá því árlega gjöf
til heimatrúboðsstarfs á íslandi,
og hélst það þangað til Friðrik
VIII. andaðist. —
Þegar heim kom, voru við-
brigðin mikil. Erlendis var mað-
ur alls staðar borinn á hönd-
um, en hér heima voru alls
staðar olnbogaskot og skammir.
Það er ágætt; annars hefði mað-
úr getað ímyndað sér, að maður
væri eitthvað mikið sjálfur.
Utanferðir mínar síðan, og þær
eru orðnar margar, hafa verið
mér ógleymanlegir — og lík-
lega ómissandi — endurlífgunar-
og endurhressingar tímar, en
bezt var þó þegar konan mín
gat orðið samferða og notið
með mér kærleikans, sem alls
staðar mætti okkur í samfélagi
Guðs barna, — sagði hærum-
krýndi presturinn að lokum.
Eg þakkaði prestinum ánægju-
lega kvöldstund. Eg fann, að eg
hafði verið að hlusta á mann,
sgm er gæddur óvenjulegu þreki
og þegar eg hugsa um það
sem síðan hefir gerzt, einnig
óvenjulegri fórnfýsi. Hann hef-
ir unnið mikið starf til hjálpar
og líknar, en ekki alltaf hlotið
þakklæti að launum.
Hann hefir viljað vinna fyrir
Guð, bundinn af hlýðni við frels
ara ^inn.
Kristilegt Stúdentabl.
Góðir gestir frá Islandi
í Los Angeles, Cal.
Laugardaginn 20. þ. m. höfðu
þau hjónin Jón Thorbergson
og frú hans, mikið kveðjugildi
fyrir hin ungu og ágæ,tu hjón
Svein Einarsson og frú Aðalheiði
Guðmundsdóttur Jónssonar heild
sala í Reykjavík, sem að undan-
förnu hafa dvalið á Hollywoo'd
Plasa Hótelinu í Hollvwood í
tvær til þrjár vikur, á ferðalagi
sínu um Bandaríkin, eru þau
bæði alin upp í Reykjavík, en
munu nú eiga heimili á Hjalt-
eyri við Eyjafjörð.
Auk áðurnefndra hjóna voru
þarna Elinborg Thorarinsen
dóttir Jakobs Thorarensen í
Reykjavík skálds og rithöfund-
ar, er hún afar glæsileg stúlka,
gjörir hún ráð fyrir að dvelja
hér fyrst um sinn og jafnvel
í framtíðinni, líka voru þar
þrír stúdentar af Norðurlandi.
Jónas Jakobsson, Þingeyingur að
ætt, les hann veðurfræði. ör-
lygur Sigurðsson, skólastjóra frá
Akureyri, sem leggur stund á
teikningar og listmálningu, og
ennfremur Halldór Þorsteinsson
sem lærir Suðurlanda mál,
frönsku spönsku og ítölsku, hafa
allir þessir ungu menn dvalið
töluvert á annað ár í Ameríku,
og virðist sem að þeir uni hér
vel hag sínum. Það er í raun
og veru gott og hressandi að
kynnast þessu lífsglaða og þrótt-
mikla unga fólki, sem virðist
fært í allan sjó, og það er blátt
áfram eftirtektarvert, að það
virðist næstum eins auðvelt fyr-
ir það að mæla á ensku sem
móðurmálið, og svo annað að
það er eins flott og fágað eins
og það hdfði gfengið út úr
gluggunum á Broadvay. Og fög-
ur er íslenzkan á vörum þess!
Eg hafði kynst öllu þessu
fólki áður, að undanteknum
Halldóri, sem er nýlega kominn.
hingað frá Berkley. — Svo tal-
ið barst þangað. Hann sagði það
væri yfir tuttugu stúdentar þar
frá Islandi, og halda þeir vel
hópinn, líka sagði hann að all-
margir landar væru þar aðrir
t. d. sagði hann, að þar væri
íslenzk kona, Sigríður Benó-
nýs, kaupmanns, í Reykjavík,
sem er blátt áfram sem móðir
móðir Islendinganna, sem stunda
nám í Berkley.
Heimili Thorbergsons hjón-
anna stendur á hárri hæð er
útsýnið mjög fallegt t. d. sézt
yfir mikinn hluta Los Angeles
og Hollywood, og jafnvel út á
hið nú ókyrra og blóðuga Kyrra
haf. Jón er Reykvíkingur að ætt
og mun hafa komið til Ameríku
fyrir fjörutíu árum síðan, hefir
hann farið víða og fengist við
margt, kann frá mörgu að segja
vel, og fróður um margt, mikill
söng og gleðimaður.
Samkvæmi þetta stóð alla
nóttina, og var hið ánægjuleg-
asta í alla staði, mikið um söng
dans og píanóspil, og veitingar
hinar allra beztu, þau hiónin
Gunnar Matthíasson og kona
hans voru þdr ásamt börnum
sínum og Thora Matthíasson
söng þar af sinni miklu snild,
og ennfremur söng þar Helen
Thorbergsson Anderson, alkunn
söngkona hér um slóðir, ýmsir
fleiri skemtu þar, líka var þar
Þorsteinn Bjarnason áður Hótel
haldari í Winnipeg, en í s. 1-
fjórtán ár hefir hann búið 1
Hollywood.
Nú eru þau Aðalheiður og
Sveinn farin heimleiðis, og
óskandi er að þegar þetta unga
náms og ferðafólk hverfur aftur
tii íslands að það geti hugsað
og sagt um hina dreyfðu og
tvístruðu íslendinga á afréttum
Ameríku eitthvað á sömu leið
og Halldór sagði um Sigríði
Benónýs í Berkley.
Skúli G. Bjarnason.
Los Angeles, Calif.
Séra Guðmundur
Arnason
1880—1943
Skildir enn skarðast —
Skjaldborgir hrynja.
Farinn fjölþættur
feigan um göng.
Snemmendis snjallur,
Snorra list tamdi,
einnig með Agli
iðkaði söng.
Trúarlíf tapar <
talsmanni bestum,
frjálslyndra fræða
framtaka þarfs.
Islenzkra ergða
unnendum fremri,
Heill göfgis hugsjón.
Hollvættur starfs.
Brjóstvörn í barning
bræðra vinsnauðra;
matið ómengað
á menningarsjóð.
Ráðhollur, reifur,
rökin þétt hnituð;
málskrúð né mærðir
sízt mörkuðu slóð.
Skjótar en skyldi
sköpin að runnu,
um hádegi haustsins,
og hetjumóðs þörf.
Þakkar styrk þáðann
þjóðin Snælenzka.
Lútir í lotning
við landnemans störf.
Samherjar sakna
samvinnu þýðrar
miðlun og niannúð,
málskyngi þor.
Svifinn mót sólu,
sólskini unni.
Manndáða myndir
marka hvert spor.
Jóhannes H. Húnfjörð.
WOMEN-Serve with the C.W.A.C.
You are wanted — Age limits 18 to 45
Full information can be obtained from your
recruiting representative
Canadian Womens Army Corps
Needs You
Get Into the Active Army
Canada's Army Is On The March
Get in Line — Every Fit Man Needed
Age limits 18 to 45
War Veterans up to 55 needed for
VETERAN’S GUARD (Active)
Local Recruiting Representative