Lögberg - 15.03.1945, Blaðsíða 6

6
LÖGBERG, FIMTUDAGINN. 15. MARZ, 1945
“Þarna kemur hann, mamma,” sagði Archie;
“eg á honum líf mitt að launa.”
Lafði Dysart leit við og sá fyrir framan sig
ungan mann, með svo frítt og göfugmannlegt
andlit, að hún vissi ekki hvað hún átti að
hugsa.
“Verner, komdu hingað,” sagði lávarður St.
Albans; “eg hefi talað svo oft við þig um móðir
mína, og hve vænt henni þykir um mig; hún
óskar eftir að fá að þakka þér fyrir að hafa
bjargað lífi mínu. Móðir mín, þetta er Verner
Elster.”
Lafði Dysart rétti báðar hendurnar á móti
honum, og augu hennar fylltust af tárum.
“Eg veit ekki hvernig eg á að þakka þér fyrir
að hafa frelsað líf sonar míns; með því frelsaðir
þú einnig mitt líf. Þú verður að fyrirgefa mér
að eg ge* ekki sagt meira.”
Og lafði Dysart, ein hin tignasta kona á
Englandi, grét hástöfum. Verner hneigði sig
virðulega fyrir henni.
“Kæra lafði Dysart, þú yfirvirðir það sem eg
gerði; þegar á allt er litið, var eg bara verk-
færi í hendi Guðs, til að bjarga honum.”
Nú kom jarlinn og þrýsti hendi hans afar
innilega.
“Það er fyrir mér eins og lafði Dysart,” sagði
hann, “eg á ekki orð til að túlka tilfinningar
mínar, en héðan í frá lítur þú á mig eins og
þú værir sonur minn ”
“Jarlinum og konunni hans, leist báðum svo
aðdáanlega vel á þessa ungu hetju. Lafði Dysart
sagði við sig sjálfa, að hún hefði aldrei á ævi
sinni séð nokkurt andlit, þar sem fegurð, gáfur
og göfgi var svo meistaralega sameinað. Fram-
koma hans, og látleysi hreif hana engu síður.
“Eitt er alveg víst,” sagði hún, “að þó hann
kunni að vera fátækur, að þá hefir hann hlotið
að vera alla sína ævi meðal mjög siðfágaðs
fólks. Eftir útliti sínu og framkomu, gæti hann
vel verið prins.”
Jarlinn var ekki síður hrifinn af Verner.
Hann dáðist að hans ágæta vitnisburði, sem hann
hlaut frá Oxford, og auk þess, hans göfuga
útliti og einörðu og tilgerðarlausu framkomu.
“Mér mundi hafa þótt vænt um að eiga slíkan
son,” hugsaði hann, “þá bærist nafn og frægð
Dysartanna víðar um.”
Þau buðu Verner að koma með sér á herra-
garðinn, Hatton Court, og vera þar sem einn
af fjölskyldunni, og hann gat ekki neitað því
góða tilboði; lávarður St. Albans vildi ekki
fara heim til sín, nema Verner kæmi með sér.
Jarlinn sagði að það gæti ekki verið um annað
að tala, en hann kæmi með þeim, sér væri það
óumræðileg ánægja að sjá manninn sem bjarg-
aði lífi sonar síns, heima hjá sér.
“Eg mundi ekki biðja þig að koma með okkur,
Mr. Elster, ef það væri eftir fyrir þig að vinna
þér einhvern námsheiður í Oxford, en þú hefur
þegar unnið þá alla. Sonur minn segir mér að
þú hafir ætlað þér að fara héðan hið bráðasta,
og leita þér að stöðu, sem húskennari, einhvers-
staðar. Hættu við það áfórm, eg skal sjá um
framtíð þína.”
Jarlinn sá á andliti hans að hann var í dá-
litlum efa um, hvort hann ætti að þyggja
boðið.
“Segðu mér nú hreinskilnislega,” sagði Jarl-
inn, “hvað er það sem veldur efa í huga þín-
um? Eg sé að það er eitthvað.”
“Mér er ógeðfelt að vera vanþakklátur,” sagði
Verner, “og mér þykir óumræðilega vænt um
góðvild þína og göfugmensku, gagnvart mér,
en —”
“Já,” sagði jarlinn, brosandi, “en það er þetta
‘en’, sem mig langar til að vita um.”
“Þú fyrirgefur mér að eg tala blátt áfram.
Eg er ekki fæddur af hátt settu foreldri; faðir
minn var fátækur verkamaður, sem vann á
járnbraut, og hann dó af slysi, varð undir járn-
brautarvagni. Móðir mín er ómentuð alþýðu-
kona; hún lifir af ofurlitlum lífeyri, sem henni
er veitt. Heimili mitt er ósköp fátæklegt. Eg er
í engu sambandi við neinn, geri mér engar stórar
vonir, og mér dettur í hug að eg mundi ekki
eiga heima á hinum fína herragarði Hatton
Court. Eg verð að nota tímann vel og vinna
fyrir mér, en eg verð kannske dáðlausari til
þess, ef eg vendist alsnægta hóglífi.”
“Er þetta eina mótbáran, sem þú hefur?”
spurði jarlinn.
“Já, boð þitt er svo göfugt og gott, og vinátta
þín er mér svo dýrmæt, en það er svo mikil
fjarlægð milli okkar, svo fjarska mikil.”
Jarlinn rétti honum hendina.
“Veistu,” sagði jarlinn, “að þú ert sá göfug-
asti og fallegasti maður, sem eg hefi nokkurn-
tíma séð, þó eg sé búinn að lifa nokkuð lengi.
Eg hefi nú meiri virðingu fyrir þér en áður, og
margfalt meira traust. Þú ert einarður og sann-
orður — þú ert prúðmenni frá náttúrunnar
hendi, og það er mér heiður að eignast slíkan
mann að vin. Mér þykir sárast að faðir þinn
er dáinn, svo eg get ekki sagt honum hvaða
álit eg hefi á syni hans.”
Frá þessari stundu átti Verner engan ein-
lægari vin, en Jarlinn Dysart af Hatton Court.
Þegar hann sagði konunni sinni af samtali
sínu við Verner, sagði hún:
“Fáir mundu hafa verið svona hreinskilnir.
Flest allir, sem eg hefi kynnst, bæði menn og
konur, hafa ætíð reynt að gera sig stærri en
þeir voru. Presturinn okkar, til dæmis, hann
mundi hafa sagt: Faðir minn hafði Stöðu hjá
járnbrautarfélagi, svo maður mætti þá eins vel
ímynda sér að hann hefði verið forstjóri félags-
ins, eða í einhverri annari hárri stöðu. Það var
éitthvað óvanalega mikið í þessari einörðu og
hreinskilnislegu frásögn: “Faðir minn var fá-
tækur maður, hann var verkamaður á járn-
braut”. Það var þetta. sem vakti umfram allt
annað aðdáun mína á honum.”,
“Maður gæti hugsað að faðir hans hefði verið
prins,” sagði lafði Dysart.
Það var nú afráðið að Verner færi með þeim
til Hatton Court.
“Þú mátt ekki hugsa til að fara aftur frá
okkur fyr en Archie er orðinn vel frískur, og
alveg búinn að ná sér,” sagði lafði Dysart, “þá
erum við að hugsa um að ferðast til útlanda.
Það er gott fyrir Archie að koma yfir á megin-
landið og sjá sig um þar, og þú verður að koma
með okkur. Síðar getum við yfirvegað hvað
heppilegast verður að gera fyrir þína fram-
tíð.”
Hvað gat hann sagt við þessu? Þau höfðu
tekið hann að sér, sem hann væri þeirra eigið
barn. Þau litu ekki á fátækt hans né lága stöðu
foreldra hans, og fátæklegs heimilis; allt slíkt
var þessu óviðkomandi.
Verner, ungur og lífsglaður naut hamingj-
unnar, og kveið ekkert fyrir framtíðinni. Lafði
Dysart sýndi ennfremur einlægni sína og góð-
vild með því, að senda margar verðmætar
gjafir til Mrs. Elster, og bauð henni að gera
eitthvað fyrir Robert, af því hann væri bróðir
Verners. En hann var ekki upp á það kominn,
að þyggja neitt slíkt.
“Það besta, sem eg get hugsað mér að gera,”
sagði Robert, við móður sína, “er að leita eftir
tækifæri til að bjarga jarlssyni; það er sjálf-
sagt auðveldasti vegurinn til að komast áfram
í heiminum.”
“Kannske þú hefðir ekki verið eins viljugur
og fljótur til að kafa ofan í hyldjúpt vatnið,”
sagði móðir hans.
“Nei,” svaraði Robert, með stærilæti, “eg
hefði reynt eitthvað, sem var auðveldara en
það. Þú getur sagt lafðinni, að það geti beðið
til síðari tíma.”
Jarlinn fór nú frá London heim til sín, með
konu sína, son og Verner. Það var langt frá
því að Archie væri orðinn jafn góður. Læknir-
inn var hræddur um að það gæti ef til vill
verið hætta á ferðum með hann.
Hvert sinn er hann sofnaði, hrökk hann
upp með hljóðum — hann dreymdi að hann
væri að drukkna, væri að sökkva dýpra ofan
í kalt vatnið. Verner var sá eini sem gat gert
hann rólegan; nærvera hans og upplífgandi
samtal og glaðværð, var ómetanleg hjálp fyrir
Archie, til að komast til heilsu aftur.
“Æ,” sagði lávarður St. Albans, er vagninum
var ekið heim að hinum volduga kastala Hatton
Court, “hér er mitt kæra gamla heimili, og
hefði það ekki verið fyrir þig, Verner, hefði
eg aldrei séð það aftur.”
21. KAFLI.
Það var ómögulegt annað en Verner væri
ánægður og findist hann eiga heima á Hatton
Court. Jarlinn og lafðin, hefðu ekki getað verið
honum elskulegri en þau voru, þó hann hefði
verið sonur þeirra.
Hatton Court var fagur staður; margar kyn-
slóðir hafði hann tilheyrt fjölskyldunni Dysart;
allslags' verðmæti frá fyrri kynslóðum voru
varðveitt og viðhaldið — skjöl, málverk, silfur
og allslags dýrgripir. Það var elsta aðals fjöl-
skyldan á þéim slóðum, og naut almennings
hylli og vinsælda. Byggingin sjálf var afar stór
og skrautlegur kastali frá löngu liðinni tíð.
Verner hafði aldrei séð slíkt skraut, það var
allt svo óvanalegt og nýtt fyrir hann. Þó var
eins og honum fyndist hann eiga svo vel heima
í öllu þessu skrauti, og lafði Dysart undraðist
hvernig á því stæði. Það leit strax svo út, eins
og hann hefði aldrei í öðrum húsakynnum
verið.
“Þú reynir að telja mér trú um að hann sé
sonur járnbrautar verkamanns,” sagði lafði
Dysart við mann sinn. “Má eg spyrja, lítur
hann ekki út eins og hann væri prins?”
“Jú, eg viðúrkenni það,” svaraði jarlinn.
Hefði hann ekki verið búinn að segja þeim
um foreldra sína, hefði undrun þeirra ekki
verið eins mikil.
Archie hrestist fljótt, það að vera kominn
heim, gerði hann rólegan, og hræðslan hvarf
úr huga hans.
Hve unaðslegur tími þetta var fyrir Verner!
Hvert sem hann leit mætti augum hans einhver
fegurð, sem vakti undrun og aðdáun í huga
hans, náttúran, eða listaverk, frá eldri og yngri
tímum. Hve ólíkt var ekki þetta líf því sem
hann hafði vanist á heimili Mrs. Elster; hér
voru listaverk og fáséðir náttúrugripir saman-
safnaðir frá fjarlægustu stöðum á jörðinni. Og
allt þetta var í svo aðdáanlegu samræmi hvað
við annað.
Hið mikla bókasafn, var eitt af því sem
vakti mesta aðdáun hans. Það var fullkomið
safn af öllum bókmenntum þjóðarinnar, frá
elstu til nýjustu tíma. Við hvern bogaglugga í
lestrarsalnum stóð hægindastóll og lítið borð,
þar sem maður gat setið og lesið, og útsýnið
frá gluggunum yfir hið aðdáanlega fagra lands-
lag, æfagömul stór tré, sem stóðu til og frá. I
þessum indæla lestrarsal var nú Verner mest
af tímanum. Hann fann þar bækur, sem hann
hafði lesið um, og altaf langað til að sjá. Hann
fór snemma á fætur á morgnana, og meðan
allir sváfu, naut hann hinna bestu rólegheita
til að lesa, og þar orkti hann kvæði, sem gerðu
hann nafnfrægan um allt landið.
Verner bað jarlinn um, að hann gæfi sér
eitthvað ákveðið starf.
“Kennslustarf við skólann, mér mundi líka
það vel,” sagði Verner.
“Svo þér geðjast ekki þetta indæla letilíf,”
sagði jarlinn, brosandi.
'‘Jú, eg get gefið þér nokkuð að gera, sem eg
er viss um að þér mundi líka. Eg hefi nú upp á
síðkastið verið að óska mér að eg hefði skrifara,
þvi eg er nú að verða gamall og latur. Eg vildi
fá mér skrifara, sem gæti litið eftir allri minni
umsýslu, svarað öllum viðskipta bréfum, hald-
ið alla reikninga fyrir mig, og gert glöggt yfirlit
yfir þá, fyrir mig. Vilt þú taka þá stöðu hér á
hemili mínu?”
“Já, með mestu ánægju.”
“Þá geturðu byrjað strax. Eg borga þér 200
pund í kaup um árið, og eg ætlast til að þú
vinnir fimm klukkutíma á dag.”
“Hann verður langtum rólegri og hamingju-
samari,” sagði jarlinn við lafði Dysart, “en hann
hefur verið. Hann hefur viðkvæma sjálfstil-
finningu, og nú finnur hann ekki eins til þess
að hann sé eins og í skjóli velgjörða manna
sinna.”
Eftir þetta var Verner þekktur í nágrenninu,
sem skrifari jarlsins, og eins hamingjusamur og
nokkur maður gat verið. Hann fór snemma á
fætur á hverjum morgni, og vann af kappi, og
leit aldrei í bók, eða gerði neitt sem honum
sjálfum viðkom, fyr en hann hafði aflokið öllu
því sem hann átti að gera fyrir jarlinn. Eftir
hann hafði aflokið skyldustörfum sínum, hafði
hann nægan tíma til lestrar og námsiðkana.
Eftir klukkan 5 var hann æfinlega með fjöl-
skyldunni; hann gekk út með lafði Dysrat og
Archie, til að njóta hins fagra útsýnis, og er
þau komu heim var kvöldverðartími, og eftir
máltíðina naut hann ánægjulegra stunda í sam-
félagi við jarlinn og fjölskylduna í samkvæmis
salnum.
Eitt kvöld ræddu hjónin um það, að þau
þyrftu að endurgjalda öll þau heimboð sem
þeim voru gerð á árinu.
“Við eigum svo marga góðvini og nágranna,”
sagði lafði Dysart, og sneri sér að Verner.
“Ökkar bestu vinir eru Damers fjölskyldan á
Awonvold. Hefurðu nokkurntíma heyrt þeirra
getið.”
Nei, hann hafði aldrei heyrt það nafn.
“Allt, sem er fagurt hrífur þig, þú verður
hrifinn af að sjá lafði Damer. Hún er, undan-
tekningarlaust, sú elskulegasta kona, sem eg
hefi nokkru sinni séð, er hún ekki, Algeron?”
“Jú,” svaraði jarlinn, “hún er ekki einungis
elskuleg, en hún er svo viðfeldin og alúðleg, að
manni finst maður vera í sólskini í nærveru
hennar.”
“Við verðum strax að bjóða þeim,” sagði
lafði Lysart. “Lafði Damer var svo nærgætin
og hugsaði svo mikið um þig, Archie, meðan þú
varst veikur, hún skrifaði okkur nokkrum sinn-
um.”
“Hve langt í burtu héðan er herragarðurinn,
Avonwold?” spurði Verner.
“Hér um bil 60 mílur. Algeron, hefurðu heyrt
hvort Miss Charteris er komin heim?”
Archie greip hér fram í, og spurði: “Hvar
hefur Miss Charteris verið?”
Lafði Dysart hló, og sagði: “Eg er ekki sú
eina heimska móðir í heiminum, að vilja ekki
láta barnið mitt fara frá mér, Archie. Eftir
langa yfirvegun gaf lafði Damer loksins eftir
að senda Rose dóttur sína á nafnfrægan skóla í
París, en hún mátti ekki hugsa til að hún væri
þar ein síns liðs, svo Miss Charteris fór með
henni til að sjá um hana og líta eftir henni. Já,
þú hlærð að þessu, Archie, en eg skal segja þér,
að eg var alveg eins hrædd um þig, þegar þú
fórst til Oxford.”
“Rose var litla konan mín, þegar við vorum
lítil,” sagði Archie; hún var indæl lítil stúlká.
Sé hún eins falleg nú, þegar hún er fullvaxin,
hefi eg ekkert á móti því að hún verði konan
mín.”
“Þú hefur nógan tíma til að hugsa um það,”
sagði móðir hans. “Nú skulum við ákveða það
að Damers borði hér miðdegisverð í næstu
viku, ef ekki er búið að bjóða þeim annað.”
Verner var ekki lítið forviða að fá að sjá,
þessa svo mjög dáðu lafði Damer á Avonwold,
og það svo fljótt. Boð9bréfið var sent samstundis,
og boðið þegið. Lengi mintist Verner dagsins,
er Damers frá Avonwold komu til Hatton Court.
Það var í september mánuði og tréin voru
búin að taka á sig sína margbreytilegu og fögru
haustliti, blómagarðurinn alþakinn skrautleg-
um haustblómum. Mörgum öðrum var boðið til
þessarar veizlu, og á tilteknum degi kom hver
skrautvagninn eftir annan, með hina tignu
gesti.
“Elskulegasta konan á Englandi,” sagði Verner
við sjálfan sig; “eg er forvitinn að sjá hvernig
hún lítur út.”
Hann hafði aldrei kynnst neinni afburða
fríðri konu, bara lesið um slíkar, og nú átti
hann að fá að sjá slíka konu. Lafði Dysart,
var lágleg, og myndarleg kona, en hún var ekki
fríð, svo Verner hlakkaði til að fá að sjá þetta
umrædda fríðleiks fyrirbrigði, sem lafði Dysart
lét svo mikið af.
Það stóð svo á, að hann hafði störfum að
gegna fyrir lávarðinn er gestirnir komu, svo
hann sá þá ekki fyr en hann kom inn í sam-
kvæmissalinn, en þá voru allir gestirnir sest-
ir.
Lafði Dysart kom á móti honum, og sagði:
“Verner, nú skal eg kynna þér lafði Damer.”
Hann fylgdi henni þar til hún nam staðar,
þá blasti við sjónum hans svo undurfrítt og
góðlegt konuandlit, sú mynd hvarf honum aldrei
úr minni eftir það.
“Elskulegasta konan á Englandi! — fegurri
en Venus, og tignarlegri en drotting,” hugsaði
hann.
Þar sat lafði Damer, klædd í himinbláann
guðvefjarkjól með öllu því skrauti sem tilheyrði
slíkum samkvæmisbúningi.
En þrátt fyrir hennar skrautlega búnað, var
það ekki búningurinn, sem hreif huga hans,
og vakti aðdáun hans, það var hennar fríða og
góðmannlega andlit, og göfugi svipur og höfuð-
lag. Hann hafði aldrei hugsað sér slíka mynd.
Þykkt gulbrúna hár, snjóhvítt hátt enni, dökk
fjólulit augu dreymandi og djúp.
“Lafði Damer,” sagði lafði Dysart, “þú hefur
heyrt mig tala um ungu hetjuna, sem bjargaði
lífi sonar míns, viltu nú leyfa mér að kynna
þér hann. Lafði Damer, Mr. Verner Elster.”
Lafði Damer leit sínum skæru augum á hann.
Hann vissi ekki hverslags tilfinning greip sig
á þessu augnabliki — einhver óljós kend —^
eins og einhver barnsleg löngun til að falla
fram að fótum hennar og kyssa hendur hennar.
Tillit hennar virtist eins og rugla allt hans
vitsmunalega afl — í stuttu máli sagt, hann
skildi ekki sjálfan sig.
“Það er mér sönn ánægja að sjá þig Mr.
Elster.” sagði hún í mildum málróm, sem hjálp-
aði honum ekki til að ná valdi yfir hinni undar-
legu hrifningu, sem hafði gripið hann.
Eins og allt kvennfólkið, var hún hrifin af
hans óvanalega andlitsfríðleik, og gáfulegu út-
liti. Hún horfði eins og utan við sig á hann.
Hún dró hinn íburðarmikla guðvefjarkjól sinn
ofurlítið að sér, og þauð honum að setjast hjá
sér; eftir það hafði hún augun ekkki af honum.
Þau sátu þar, sem alókunnug hvort öðru. Hugs-
um oss bara, ef hún hefði vitað, að fyrir tuttugu
árum lá hann við brjóst hennar örfá augnablik,
að hann væri barnið, sem hún ennþá, af og til
hugsaði til með söknuði. Það ^ar eins og ein-
hver móðurleg tilfinning vaknaði í hjarta henn-
ar fyrir honum. Og þegar jarlinn kom til að
leiða hana til borðs, sagði hún:
“Eg vona, að Mr. Elster fái sæti við borðið
nálægt okkur; mér geðjast hann svo vel.”
Og jarlinn, sem vildi gera allt sem hann gat
til að geðjast lafði Damer, sem best, skipaði
fyrir um sæti fyrir Verner, eins og hún ósk-
aði.
22. KAFLI.
Borðhaldið fór fram eftir öllum viðhafnar-
venjum. Lafði Damer bar af öllum öðrum við-
stöddum hefðarkonum; auk síns fríða andlits,
bar hún ekki síður af öðrumtað andríki og
vitsmunum. Hún var alveg snillingur í að halda
uppi fjörugum og aðlaðandi samræðum. Lá-
varður Damer var líka meir en lítið upp með
sér af henni. Hún hafði krýnt líf hans með ást,
fegurð og heiðri. Þó leitað væri langt til baka
í ættarsögu Damers fjölskyldunnar, var engan
að finna sem hafði varpað meiri heiðri og að-
dáun á fjölskylduna en hún.
Verner Elster var alveg hrifinn af henni. Nei,
slíka konu hafði hann aldrei getað hugsað sér.
Hún var algjörlega ný opinberun fyrir hann-
Hann hafði ekki kynnst öðru kvennfólki en
sem var á borð við Mrs. Elster, úttauguðu af
þrælkun, og vöntun allra lífsþæginda, án ment-
unar og siðfágunar. Nú skildi hann hvernig
á því stóð, af hverju svo mörg skáld höfðu
sungið konum svo mikið lof í ljóðum sínum;
hann horfði óaflátanlega á lafði Damer, og virti •
hana fyrir sér, það var tilbeiðslukend í huga
hans, sem yfirskygði allar aðrar hugsanir. En
hvernig slík tilfinning hafði náð svo miklu
valdi yfir sál hans, það skildi hann ekki; hann
var eins og í draumi. Hann kastaði þessari and-
legu lömun af sér, og kom fyllilega til sjálfs sín,
og nú kom hans skáldlega hugarflug í ljós 1
samræðunum við gestina, svo allir hlustuðu a
hann og dáðu málsnild hans og siðprýði.