Lögberg - 24.05.1945, Blaðsíða 5

LÖGBERG, FIMTUDAGINN, 24. MAI, 1945
5
ÁH l < VUAI
tfVENNA
Ritstjóri: INGIBJÖRG JÓNSSON
Staða konunnar í
atvinnulífinu
II.
Eins og vikið vaV að í fyrsta
hluta þessarar greinar er nú
mikið ritað og rætt um það hvort
þeim konum, sem fengu atvinnu
utan heimilisins á stríðsárunum
muni leyft að skipa þessar stöð-
ur að stríðinu loknu, en þá koma
heim þúsundir ungra manna,
sem verða að fá atvinnu.
Það er rétt og sjálfsagt að
hinn afturkomni hermaður, sem
helgað hefir landi sínu mörg
bestu ár ævi sinnar, hafi forrétt-
indi fram yfir alla aðra hvað
atvinnu snertir. Ef ekki er til
atvinna fyrir bæði konur og
afturkomnu hermennina, munu
hermönnunum sennilega veittur
forgangsréttur, og enginn mun
vilja né dirfast að mótmæla því.
Hinsvegar dylst engum það að
það er brot á öllum frelsis og
lýðræðiskenningum að útiloka
konur frá starfsheiminum.
Stefnumark þjóðarinnar og
stjórnarvaldanna hlýtur því að
vera það, að skipuleggja atvinnu
lífið í landinu þannig, að nægi-
leg atvinna sé fyrir hendi fyrir
alla, sem óska atvinnu, bæði
konur og karla. Ef rétt er hald-
ið á spilunum, er engin ástæða
til þess að slíkt geti ekki tekist.
Við erum fámenn þjóð í víð-
áttumiklu landi — landi, sem
gætt er miklum náttúruauðæf-
um. Hér er mikið verk fyrir
hendi, að rækta landið, hagnýta
náttúruauðæfin, byggja sæmileg
húsakynni fyrir landsmenn,
framleiða matvæli og iðnaðar-
vörur, bæði fyrir okkur sjálf og
aðrar þjóðir, sérstaklega hinar
hungruðu þjóðir og kjæðasnauðu
þjóðir, sem leystar hafa verið
úr ánauð. Konur krefjast þess
réttar að taka þátt í hinu mikla
uppbyggingar starfi, sem fram-
undan er.
Samkvæmt skýrslum féllu í
Evrópu stríðinu um 37,000 ungra
canadiskra manna. Af þessirm
ástæðum eru nú í Canada fjöldi
ungra ekkna og stúlkna, sem
ekki munu giftast og verða fram
vegis að sjá sér farborða upp á
eigin spýtur. Þessar konur hafa,
í mörgum tilfellum, fyrir börn-
um eða einhverjum öðrum að
sjá. Ranglátt væri ef þeim væri
ekki gefið fullkomið jafnrétti við
karla, hvað atvinnu snertir.
Þá eru tímabil á ævi flestra
kvenna, þegar nauðsynlegt er að
þær fái atvinnu svo þær séu
sjálfstæðar og ekki byrði á for-
eldrum sínum, en það er tíma-
bilið frá því að þær ljúka skóla-
námi og þar til þær giftast. Þátt-
taka þeirra í starfsheiminum
þroskar þær á ýmsan hátt, þær
læra reglusemi, sturidvísi og
skipulögð vinnubrögð; þær verða
betur undirbúnar fyrir húsmóð
ur stöðuna, heldur en þær stúlk-
ur, sem setið hafa í foreldrahús-
um og varið þessu tímabili til
samkvæmislífs og skemtana, þar
að auk veitir þessi kunnátta og
æfing þeim öryggi. Ef eitthvað
skyldi koma fyrir seinna meir í
sambandi við heimilislíf þeirra
svo að þær verða að sjá fyrir
fjölskyldunni, þá eru þær ekki
á flæðiskeri staddar.
Flestir eða allir eru því fylgj-
andi að ógiftar konur fái at-
vinnu, en þó ríkir ekki fullkomið
jafnrétti hvað vinnulaun snertir.
Enn er konum, í mörgum tilfell-
um, greidd lægri laun fyrir sömu
störf og karlmenn inná af hendi;
má í því sambandi nefna t. d.
skólakennslu. Og enn er þeim
meinaður aðgangur, ef ekki með
lögum þá af hugsanavenjum al-
mennings, að vissum embættum
og stöðum. Leiðandi konur og
menn allstaðar, berjast gegn
aessum ójöfnuði, og hann er því
smám saman að hverfa. Allar
breytingar í þjóðfélagskerfinu
taka langan tíma. Það er ekki
hægt að búast við að hægt sé
að kippa í lag á stuttum tíma,
ójafnaðarástandi, sem varað hef-
ur í marga tugi alda. En við get-
um öll stuðlað að hverskonar um
DÓtum í þjóðfélaginu með því
að afla okkur upplýsinga um
Dau umbótamál sem við höfum
áhuga fyrir, ræða og rita um
aau og reyna að hafa áhrif á
hugsunarhátt almennings þannig
að hann beinist í rétta átt.
Eins og áður hefir verið vikið
að, er andstaðan gegn þátttöku
einhleypra kvenna eða ekkna í
atvinnulífinu horfin að mestu.
Aðal ágreiningsatriðið nú, er það
hvort veita eigi giftum konurn
sömu réttindi. Aðal spursmálið
þessu sambandi hlýtur að vera
aað, hvaða áhrif það myndi hafa
heimilislífið og börnin ef að
húsmæður almennt færu að gefa
sig að störfum utan heimilisins.
Vissulega verður velferð barn-
anna að sitja í fyrirrúmi fyrir
öllu öðru.
En margar giftar konur eiga
engin börn og aðrar eru búnar
að ala upp börn sín og þau era
farin í burtu af heimilinu. Þess-
ar konur, ef þær eru fullhraust-
ar, æskja þess, sumar hverjar að
mega taka að sér störf utan
heimilisins. Er það sanngjarnt að
meina þeim það? Tækni nútím-
ans hefir gert heimilisstörfin
léttari, þær hafa því talsverðan
tíma afgangs til annara starfa.
Sumar konur verja þeim tíma
til margháttaðrar félagsstarf-
semi og stjórnmálastarfsemi; til
þess að menta sig á ýmsan hátt;
til að aðstoða mann sinn í starfi
hans eða vinna með honum að
hans áhugamálum, þanmg geta
þær haft meiri áhrif til góðs í
þjóðfélaginu heldur en þó þær
fengju stöðu utan heimilisins,
enda æskja þær þess venjulega
ekki. Aðrar konur eyða þessum
tíma í fánýtar skemtanir, svo
sem bridge, kvikmyndir, rómana
lestur, tedrykkju o. s. frv. Þegar
þær eyða þannig tímanum til
lengdar, verða þær leiðindagjarn
ar og óánægðar. Mundu þær
ekki verða nýtari borgarar og
mundi það ekki vera uppbyggi
legra fyrir þjóðina ef starfsorku
þessara kvenna væri veitt inn í
atvinnulífið? Á stríðsárunum
fengu margar þessar konur at
vinnu og er vonandi að í fram-
tíðinni verði atvinnumálum
þjóðarinnar skipað þannig að
þær hafi fullkomin rétt til at-
vinnu ef þær æskja þess.
Með mæður er alt öðru máii
að gegna. Að ala upp börn, ann
ast þau og upala þau vel ásamt
því að stjórna heimilinu er full-
komið starf fyrir hvaða konu
sem er Og hvaða starf er þjóð-
félaginu mikilvægara en það, að
gefa því börn, sem í framtíðinni
mynda betra mannfélag? Það er
hið háleita hlutverk mæðranna.
Á þessum styrjaldarárum voru
konur hvattar mjög til þess að
vinna að vopnaframleiðslu og að
iðnaðinum. í hinum stóru iðnað-
ar borgum fengu þúsundir
kvenna, sem ekki höfðu áðu:
starfað utan heimilisins, atvinnu
vði iðnaðar fyrirtæki og vopna-
verksmiðjurnar, meðal hverra
voru þúsundir mæðra. Afleiðing-
in af þessu varð vitanlega sú
að fjöldi barna voru vanrækt.
Þau fengu ekki reglubundnar
máltíðir og engin var til að líta
eftir þeim, þegar þau komu
heim úr skólanum. Eitt mest.a
vandræðamál þessara stórborga
eru börn og unglingar, sem lent
hafa á glapstigu af þessum or-
sökum.
Til þess að bæta úr þessu á-
standi stofnuðu stjórnarvöldin
sumum borgym, vöggustofur
fyrir börn á aldrinum 2 til 5
ára, þar sem litið var eftir þeim
meðan mæðurnar voru við vinnu
sína. Einnig voru gerðar ráð-
stafanir til þess að sjá um það
að eldri börnin fengju nærandi
miðdegisverð í skólunum og að
umsjón væri höfð með leikjum
peirra á kvöldin, þar til foreldr-
arnir kæmu heim. Þetta voru
stríðsára ráðstafanir og er von-
andi að ekki þurfi að grípa til
þessara neyðar úrræða í fram
tíðinni, og að mæðurnar snúi sér
aftur til barna sinna og heimilis-
ins. Slíkt hlýtur að vera hollast
og heillavænlegast fyrir börnin,
fyrir þær sjálfar og mannfélagið
heild sinni.
Margir þeir, sem telja sig rót-
tæka, eru þó þeirrar skoðunar
að þetta fyrirkomulag sé ákjós-
anlegtj'að mæður jafnt og aðrir
eigi að starfa utan heimilisins og
ríkið sjái að mestu leyti um upp-
eldið, telja þeir rússneska fyrir-
komulagið í þessum málum,
mjög til fyrirmyndar. Þessi hlið
málsins mun rædd frekar í næsta
blaði.
Icelandic Canadian
Evening School
Lokasamkoma skólans var
haldin mánudagskvöldið 14. maí
og var prýðilega sótt. Skóla-
stjórinn, Mrs. H. F. Danielson,
stjórnaði samkomunni. Próf.
Skúli Johnson flutti vandað er-
indi, “Icelandic literature of tha
19th Century.” öll atriði á
skemtiskránni voru skemtileg og
vel rómuð. Það sem vakti einna
mesta athyggli var það að tveir
nemendur skólans, sem ekki eru
af íslenzku bergi brotmr, þau
Mrs. G. Bergvinson og Mr.
Murray Pippy, tóku þátt í
skemtiskránni með því að flytja
kvæði og ræðu á íslenzku. Var
framburður þeirra merkilega
hreinn, þegar tekið er til greina
hve lítið tækifæri þau hafa haft
til þess að gefa sig að námi ís-
lenzkrar tungu.
Varaforseti Þjóðræknisfélags-
ins, séra Valdimar J. Eylands
flutti stutt ávarp í lok samkom-
unnar.
Skólinn hefir verið starfræktur
í tólf mánudagskvöld; íslenzku
kennarar hafa verið þær Mrs.
H. F. Danielson. Miss Salome
Halldórsson og Miss L. Guttorm-
son. Þeir sem flutt hafa fyrir
lestra um sögu og bókmentir Is
lands eru þessir:
Mrs. Ingibjörg Jónsson, séra
Valdimar J. Eylands, Dr. Richard
Beck, séra Halldór Johnson, séra
Philip Pétursson, Mrs. Steinunn
Sommerville, Mrs. H. F. Daniel-
son og Próf. Skúli Johnson.
Þessari þörfu fræðslustarfsemi
verður haldið áfram að loknu
sumarfríi og er vonandi, að á-
hugi íslenzks almennings, sér-
staklega íslenzkra ungmenna
fyrir þessu námi fari vaxandi og
sem flestir færi sér þetta ágæta
tækifæri í nyt.
í Kelduhverfi, valin sæmdarhjón.
Þau fluttu árla á tíð til Sask,-
bygða. Kona hans er systir þeirra
velþektu Winnipeg systra Hólm -
fríðar Péturson og Hlaðgerðar
Kristjánson, hún hefur stundað
kennslustörf og fengið almenn-
ingsorð. Carl hefur átt við mikið
heilsuleysi að stríða, en nú er
heilsa hans með bezta móti, og
vinnur hann stöðugt og tekur og
þau hjón all-mikinn þátt í ísl.
félagsskap. Þá voru þar einnig
Halls hjónin, sem áður voru
nefnd. Við áttum þarna mjög
skemtilega kvöldstund, við spil-
uðum bridge og whist og skröf-
uðum og drukkum kaffi.
Næsta dag heimsóttum við
Mrs. Þórhildi Guðmundson, þekti
eg hana lítilsháttar í æsku áður
en hún giftist, eða um það leyti,
hún var hálfsystir þeirra Frið-
riksons bræðra, Árna, Friðjóns,
Friðbjörns og Olgeirs, og ólst
hún upp í Argyle bygðinni, en
mun hafa flutt til Vancouver
fyrir nær 40 árum síðan, maður
hennar, Jakob Guðmundssón,
var bókbindari og mjög bók
hneigður maður, hann starfaði
lengi við Fraser Avenue graf-
reitinn, hann er dáinn fyrir
nokkrum árum síðan. Eg sá þar
margar fallegar íslenzkar fræði-
bækur og bækur af ýmsu tagi.
Þórhildur gaf mér eina merki-
lega bók, sem mér þótti gaman
af að lesa “Face to Face wilh
Kaiserims”, eftir James W.
Gerard, ræðismann Bandaríkj-
anna á Þýzkalandi í heimsstyrj-
öldinni fyrri, eg hefi oftar en
einu sinni lesið bókina hans
“May four years in Germany”,
en þessa bók hafði eg aldrei séð.
James W. Gerard hafði hjartað
á réttum stað, og þó bókin sé
fyrir löngu síðan skrifuð, skeik-
ar honum ekki með þau veðra-
brigði, sem hann kvað í aðsigi
vera með hugarstefnur Þjóð-
verja með heimsdrottnun og
hervaldsdýrkun, og hættu, sem
heiminum stafi frá því, ef ekki
væri aðgjört í tíma, en heim-
urinn skelti skollaeyrum við að-
vörunum beztu manna.
Þrátt fyrir árin og margþætta
reynslu er Þórhildur enn lífs-
glöð og frjáls í anda, og heldur
sínum æskufríðleik, hún hefur
ekki getað stigið á fæturnar í
meir en hálfan annan áratug,
sökum illkynjaðrar gigtar, en
hún vinnur í hjólastól, og er
eins og fugl á kvisti, og kvartar
ekki. Hún hefur átt mörg börn
sum hefur hún Wst, ein dóttir
hennar hefur ferðast víða um
lönd og höf jarðar, hún er gift
brezkum verkfræðingi, fóru þau
frá Vancouver til Englands 1935.
Síðar fóru þau til Hong Kong
og þaðan til Manilla á Phillipine
eyjum. Síðar voru þau í Singa-
pore, og þaðan sluppu þau um
það leyti, sem hin mikla herkví
féll. Síðan hefur hún verið í
Kenya héraðinu í Austur-Afríku.
Fyrir kvöldverð var okkur
boðið til Einars Haralds, var
indislegt að koma til þeirra
hjóna, þau hafa nýlega keypt
sér prýðilega gott hús, og hafa
þau mjög skemtilegt heimili, og
sýndist þeim líða eins vel og
þau gátu ákosið, þau eiga tvo
efnilega drengi. Þau taka mik-
inn og góðann þátt í íslenzku
félagslífi. Einar er í djáknanefnd
íslenzka safnaðarins, þau hjón
eru ram íslenzk í anda og gest-
risin fram úr máta, áttum við
indæla kvöldstund hjá þeim, og
fyrir það þökkum við og þeirra
alúð og vinahót.
Næsta kvöld vorum við í
boði hjá góðvinum okkar Snæ-
birni Polson og konu hans Guð-
rúnu frænku minni, þar var gott
að koma og glatt á hjalla um
kvöldið og ekskert skorið við
neglur. Vorum við nú farin að
venjast því að aðrir bæru okkur
á höndum sér.
Frh.

o é?
FOR A BETTER CANADA
From Service in the North
Atlantic to Serve You in the
House of Commons in Win-
nipeg North Centre.
Vote L.P.P.—-Vote Thus:
By Authority Roy Sheely, 833 Lipton St., Ojficial Agent
Ferð til Vancouver
(Frh. af bls. 4)
hefur nú svarið trygð við Van-
couver, stór maður og hermann-
legur.
Að kvöldi þess 14., buðu þær
Gerða og Elva heim nokkrum
íslenzkum hjónum, þar voru
Thorsons hjónin, Mr. og Mrs.
Einar Haralds, sem áður voru í
Winnipeg, minnist eg þeirra
síðar, Mr. og Mrs. Carl Frederick
son, hann var upphaflega frá
Argyle, sonur Tryggva Friðrik
sonar og konu hans Valgerðav
Björnsdóttur Jónssonar frá Ási
Þetta eru ekki draumórar
AÐBÚNAÐUR HEIMKOMINNA HERMANNA
(sá bezti í víðri veröld)
HÚSAGERÐAR LÖGGJÖF
(210,000 manns vinna árlega að byggingu nýrra húsa)
IÐNBANKA LÖGGJÖF
(lán til eldri og nýrra verzlunarfyrirtækja)
INNFLUTNINGS OG ÚTFLUTNINGSLÖG
(til þess að auka verzlunarmagn Canada)
AUKIN RÆÐISMANNA SAMBÖND
(til aðstoðar við innflutning og útflutning vörutegunda)
FÉLAGSLEGT ÖRYGGI
(atvinnuleysisstyrkur, gamalmennastyrkur barnafram-
færslustyrkur)
ENDURSKOÐUN BANKALAGA
(lækkaðir vextir — fleiri smálán)
LÁGMARKSVERÐ FISKS OG BÚAFURÐA
(til þess að tryggja framleiðendum gott verð)
Þessi frjálsmannlega löggjöf
er nú í gildi
Hvað hafa andstöðuflokkarnir fram
að bjóða
Hvað hafa andstöðu flokkarnir fram að bjóða, e :
jafnist á við áminst grundvallaratriði? Aðeins
drómóra og hylliboð, sem við engar staðreyndir
styðjast.
Það er auðvelt að lofa upp í ermina sína. Munið
Bennett.
Stefnuskrá Liberal flokksins er á bjargi bygð — Ralph Maybank
en ekki skrumi!
Sé yður ant um velmegun að loknu stríði, verðið Liberal Candidate
þér að greiða atkvæði með Winnipeg South Centre
Publiced by the Ralph Maybank Election Committee