Lögberg - 26.07.1945, Blaðsíða 5

LÖGBERG, FIMTUDAGINN, 26. JÚLÍ, 1945
5
Anl( tUAL
rVCISNA.
Ritstjóri: INGIBJÖRG JÓNSSON
Ætlar uppþvotturinn að
yfirbuga þig?
“Mikið er leiðinlegt og þreyt-
andi að standa í þessum eilífa
uppþvotti, þrisvar og stundum
oftar á hverjum -einasta degi,
viku eftir viku mánuð eftir
mánuð og ár eftir ár,” sagði
María við Hildi nágrannakonu
sína, sem skroppið hafði inn til
hennar, til þess að fá að láni
bökunarpönnu.
María var að bera diska og
bolla úr borðlstofunlni fram í
eldhús. Eldhúsborðið var þakið
af óhreinu leirtaui og óhrein ílát
stóðu á stónni og í vaskinum.
“Það vildi eg, að eg gæti feng-
ið uppþvottavél, en þær eru víst
afar dýrar ennþá”, sagði María
og stundi við.
“Já, það verður sennilega langt
þangað til að við getum veitt
okkur það tæki,” sagði Hildur,
“en heyrðu góða mín, mér sýn-
ist þú gera þér vinnuna óþarf-
lega erfiða með því að bera
fram fáeina diska og bolla í
einu. Væri ekki betra að nota
stóran hakka eða te-vagn til
þess að bera á borð og af því?
Það sparar þér marga snún-
inga.”
“Það er alveg satt,” sagði
María, “eg hugsaði bara ekki út
í þetta. Ef til vill gæti eg skipu-
lagt uppþvottinn, þannig, að
hann yrði ekki eins þreytandi
og leiðinlegur.
“Eg er viss um að þú gætir
það,” sagði Hildur glaðlega. “Mér
liggur ekkert á að fara heim;
eg skal hjálpa þér að þvo upp,
og á meðan skulum við leggja
ráð okkar saman.”
“Þú ert altaf svo góð, Hildur
mín, eg skal víst taka því með
þökkum ef þú getur kennt mér
einhver ráð til þess að gera
þetta leiðindaverk léttara.”
“Mér þykir nú eiginlega gam-
an að þvo upp,” sagði Hildur.
“Eg byrja strax að undirbúa
uppþvottinn á meðan eg er að
matbúa, með því að koma öllu
frá, strkx og eg er búin að nota
það. Eg læt matarefnin, hveitið
sykrið, kryddið o. s. frv. á sinn
stað; fleygi strax matarleyfum,
sem ekki eru þess virði að
geyma; skola af lokum, sleifum,
bollum og öðrum áhöldum, sem
ekki eru mjög óhrein og læt
þau öll á sinn stað. Ef maður
venur sig á þetta þá flýtir það
ótrúlega mikið fyrir og þá ægir
heldur ekki öllu saman í eld-
húsinu. En þau ílát, sem eru
mjög óhrein og skófirnar eru
fastar við, verður að leggja í
bleyti og bezt er að gera það
um leið og maturinn er tekinn
úr þeim.”
“Er ekki bezt að leggja ílátin
í bleyti í heitu vatni?” spurði
María.
“Það fer nú alt eftir því, hvaða
matur hefur verið í þeim”, svar-
aði Hildur. “Matur, sem búinn
er til úr eggjum, hveiti, mjólk
eða osti harðnar við suðu eða
hita og festist við ílátin. Þau
ílát ætti því að leggja í bleyti
í köldu vatni en ekki heitu. T.
d. er gott að skola eggjaþeytar-
ann í köldu vatni áður en hann
er þveginn og eggjaleyfar á
diskum er gott að bleyta upp í
köldu vatni áður en þvegið er
upp, eins ættu glös, sem mjólk
hefir verið í að vera skoluð úr
köldu vatni áður en þau eru
þvegin ”
“Hvaða ílát eru þá lögð í
bleyti í heitt vatn?”
“Heitt vatn leysir upp sykur,
ílát, sem sýróp, sykur, icing o.
s. frv, hefir verið í, ætti að vera
fylt með heitu vatni en heitt
sápuvatn látið í þau ílát, sem
eru feitug. En nú skulum við
snúa okkur að uppþvottinum.
Það er æfinlega bezt að þvo
strax upp, eftir að búið er að
borða, þá er auðveldast að þvo
diskana og svo finst manni að
maður ekki vera frjáls meðan
þeir vpfa yfir manni. Eg hlusta
nú venjulega á útvarpið með-
an eg er að.þvo upp og tíminn
líður svo fljótt að eg veit ekki
fyr en eg er búinn og alt er
komið í röð og reglu.”
“Já, eg veit að það gerir verk-
in léttari, að syngja, hlusta á
músik eða hugsa um eitthvað
skemtilegt á meðan maður er að
gera þau,” sagði María, “en
hérna eru nú bréfdúkar til að
þurka matarleyfarnar af diskun-
um og svo skulum við stafla
þeim um leið eftir stærð og lög-
un og hér eru sköfur og eg hefi
nóg af hreinum og mjúkum þurk
um og eins mikið af heitu vatni
og við þuirfum, og hérna er
mitt uppáhalds sápuduft. Það er
mikil froða í því en samt er það
ekki svo sterkt að það geri hend-
urnar grófar.”
“Það er ágætt, það er um að
gera að hafa alt við hendina,
sem maður þarf-að vinna verkið
með, en heyrðu María, uppþvott-
arvaskurinn þinn er ekki á rétt-
um stað, það er ekki nægileg
birta í þessu horni, það hefði
verið betra ef hann hefði verið
undir eða nálægt glugganum, en
fyrst hann er nú ekki þar, ættir
þú að biðja manninn þinn að
koma fyrir ljósi fyrir ofan
hann.”
“Já, það er ágæt hugmynd, þá
mundi verða bjartara yfir upp-
þvottinum. Eg veit að Jón minn
gerir það strax; hann er svo
nærgætinn, blessunin.
“Vaskurinn er líka of lár,”
sagði Hildur. “Þú færð bakverk
af því að beygja þig niður að
honum. Ef ekki er hægt að
hækka vaskinn væri gott ráð að
sitja grind eða kubb undir upp-
þvottaxpönnuna.”
“Eg skal víst athuga þetta,”
sagði María. “Eg á einmitt vanda
til að fá bakverk ef eg stend
lengi bogin í baki. En hérna er
nú uppþvottarpannan. Við skul-
um fylla hana hálfa af heitu
vatni og strá síðan sápudufti í
vatnið, og hérna er vírgrind til
þess að leggja leirtauið á, og
hérna er stórt fat til þess að
bera inn glösin og annað, sem
látið er í skápana, en heyrðu
Hildur, í hvaða röð þværð þú
upp?”
“Eg þvæ venjulega glösin
fyrst, þar næst silfrið, svo leir-
tauið og ílátin síðast.”
“En hvað glösin þín eru næf-
ur þunn og ^aReg, María.”
“Já, mér þykir vænt um þau,”
sagði María, “og eg þvæ þau
varlega, því það er svo hætt við
að skörð komi í þau. Eg læt
ávalt samanbrotna þurku á botn-
inn á uppþvottarpöninunni og
þegar eg er búin að þvo þau
legg eg þau á þurku. Eg var-
ast líka að skola köld glös úr
heitu vatni, því þau springa við
snögga hitabreytingu.”
“Ó, María, eg lét eitt glasið
ofan í annað í ógáti og þau eru
föst saman, hvað á eg að gera?”
“Reyndu ekki að beita kröft-
um til að losa þau, því þá geta
þau sprungið. Láttu bara kalt
vatn í innra glasið og láttu ytra
glasið standa í volgu vatni, þá
losast þau auðveldlega hvort við
annað. En nú skulum við þvo
glösin úr sápuvatni, skola þau
síðan úr heitu vatni og þurka
fáein í einu meðan þau eru heit
og blaut og fægja vel með lín-
þurku.”
“Hefurðu reynt að láta nokkra
dropa af ammonia í skolunar-
vatnið, María? Glösin verða þá
svo gegnsæ og skær.”
“Já, eg hefi reynt það, eg læt
stundum nokkra dropa af bláma
í vatnið og það gerir þau skín-
andi falleg. Jæja, þá erum við
búnar með glastauið. Eg get bor-
ið það alt inn í einu á bakkan-
um og komið því frá.”
“Þá þvoum við silfrið úr sápu-
vatni og skolum úr heitu vatni.
Ef eg þarf að flýta mér að
hreinsa silfrið, þá læt eg eina
teskeið af salti og eina af soda
í pott af vatni og skola silfrið
úr því, þurka síðan vandlega og
fægi.”
“Það er ágætt ráð,” sagði Hild-
ur, “en nú skulum við skifta um
vatn og þvo leirtauið. Við skul-
um ekki hafa fyrir því að þurka
það, bara láta það á vírgrind
um leið og við þvoum það, hella
síðan sjóðandi heitu vatni yfir
það og láta það þorna sjálft.
Það er svo miklu fljótlegri og
hreinlegri aðferð og sparar líka
þurkur. Og nú þvoum við og
skolum ílátin í snatri. Ekki vor-
um við nú lengi. Eg hefi haft
reglulega gaman af að þvo upp
með þér, María, glösin þín eru
svo skær og leirtauið svo fallega
rósótt. Það er skemtilegt að
hreinsa svona fallega muni. Nú
verð eg að fara heim og baka
kökuna ”
“Þakka þér innilega fyrir alla
hjálpina og öll þín góðu ráð,
Hildur mín. Eg er viss um að
mér mun ekki leiðast eins mikið
að þvo upp eftir þetta,” sagði
María um léið og hún fylgdi vin-
konu sinni til dyra.
Lobo konungur
(Frh. af bls. 4)
vitja um bogana sá eg að Lobo
hafði komið að vitja um ætið.
Hann hafði gengið allt í kring
um skrokkinn í hæfilegri fjar-
lægð. Allir félagar hans að undan
skildum einum, höfðu fylgt for-
dæmi hans. En einn úlfur lítill
vexti hafði í fljótfærni sinni tek-
ið sig út úr hópnum og farið að
skoða vetrungshöfuðið, hafði
stigið á bogann. En úlfurino.
bogarnir og höfuðið var horfið
Eftir að rekja slóðina um mílu
vegar, náðum við fanganum, það
var Blanka.
Blanka var sá fallegasti úlfur,
sem eg hefi séð. Snjóhvít á lit
og rennileg. Allir úlfarnir höfðu
yfirgefið hana nema Lobo, hann
var með henni og yfirgaf hana
ekki fyrri en hann sá að eg var
kominn í skotfæri við sig, þá
hljóp hann til hæðanna, sem
framundan honum voru og kall-
aði til Blanka að fylgja sér, en
vetrungshöfuðið með hornunum
á, skorðaðist í klettaskor og hélt
henni fastri.
Þegar að við komum til
Blanka, reis hún upp, sneri sér
að okkur, kallaði hátt og hvelt
og var reiðubúin að selja líf sitt
eins dýrt og unt var fyrir hana.
Úr fjarlægð á meðal hæðanna
svaraði Lobo, það var hið síð-
asta kall Blönku, því eftir ör-
stutta stund lá hún hreifingar-
laus og hjarta hennar hætt að
slá, og eg reið til baka með hana
í hnakknum fyrir framan mrg
heim á hjarðmanns heimilið, þar
sem eg hélt til.
Allan þann dag heyrðum við
köllin í Lobo, en þau voru nú
ekki lengur sigurhljóð, sem ár-
um saman höfðu borist um hjarð
lendurnar út frá Currumpaw,
þau voru blandin sárum trega,
sem gjörðu þau enn áhrifameiri
og tilfinnanlegri. Þegar kvelda
tók, færðust hljóðin nær og nær,
og eg heyrði á þeim að hann
mundi ekki vera langt frá staðn-
um er við náðum Blonku á, og
þegar að hann kom á staðinn
er hún lét líf sitt á, hefur hann
óefað skilið hvernig komið var
því köll hans úr því urðu sker-
andi sár, svo að hjarðmennirnir
höfðu orð á því að þeir hefðu
aldrei heyrt slíka hrygð lýsa sér
í köllum úlfa fyr.
Um nóttina eftir hafði Lobo
rakið slóð okkar nærri heim að
heimili hjarðmannsins og um
morguninn eftir, þegar við kom-
um á fætur, fundum við varð-
hundinn rifinn og sundurtætt-
ann, svo að segja undir hús-
veggnum.
Mér var ljóst að ef eg ætti
að geta gjört mér von um að
ná Lobo, þá yrði eg að gjöra það
á meðan að hann syrgði Blönku
og væri að leita að henni. Eg
ásamt hjálparmanni mínum
löguðum því boga, fjcra í röð,
hvern út frá öðrum á alla götu-
slóða, sem lágu ofan eða eftir
dalnum, sem heimahúsin stóðu
í, og heim að húsunum þar sem
Blanka var geymd. Við geng-
um vel frá öllu. Festum bogana
við trjáboli og seinast tókum
við fram fótinn af Blönku og
gjörðum för með honum þar
yfir, sem bogarnir voru faldir.
Eftir tvo og hálfan dag, fór
eg að vitja um bogana og þegar
að eg kom í Norðurdalinn, sem
kallað var, þá sá eg hvar Lobo
lá í slóðinni fjötraður og hjálp-
arlaus í stálboganum. Hann hafði
þekt för Blönku og rakið þau út
í dauðann.
Þegar Lobo sá mig, reis hann
á fætur til varnar búinn, þótt
hann væri búinn að brjótaist
þarna um í meira en tvo daga.
Hann hvesti á mig augunum,
sem hatrið sindraði úr. Hann
opnaði kjaftinn og sýndi mér
vígtennurnar, sem hann vildi svo
gjarnan festa í mér og var í alla
staði svo ægilegur að hestur-
inn undir mér skalf eins og
hrísla. En stálboginn hélt hon-
um föstum, og það leið ekki á
löngu áður en hann kastaði sér
niður máttþrota af blóðmissi,
hungri og þreytu.
Nú var hann yfirunninn, þessi
hugdjarfi útlagi sléttunnar. En
í huga mér var ekkert sigurhrós,
heldur saknaðar kendur sárs-
auki yfir því að verða að leggja
hetju þessa að velli, en hjá því
varð ekki komist. Eg henti
slöngu minni og þegar snaran,
sem var úr sterku snæri var að
renna yfir höfuð honum, náði
hann henni með tönnunum og
klipti í sundur. Mér datt í hug
að grípa til riffilsins, sem eg
hafði með mér, en eg gat ekki
fengið af mér að skjóta svo tígu-
legt og tignarlegt dýr, ósjálf-
bjarga og varnarlaust, svo eg
reið heim á hjarðbæinn, sem eg
"íiiinimiiiiiiiiiiiimiimniiiiiiniimnnniininiiiiiininnniiiiiiniiTiiiiniiiniiimiiiiiniiiiiiiiiiiiiiiiimiiHiiiiiiiiiwwiMiiiiiiiiiHiiiiiiriBiSiiiiiÍTfBBBMWwH^
Canada og Bandaiíkja menn af
íslenzkum álofni, er fórnuðu lífi
í heimsátyrjöldinni frá 1939
IllMlllllllllllllllllllllllllillllllllllllllllllllllllM
Sonarminning
Drottinn minn guð þú er bjarg
mitt og borg,
brugðist þú getur mér eigi;
þú ert mitt athvarf í sérhverri
sorg,
sól mín á harmanna degi.
Sá ungi maður, sem hér um
getur, og lét líf sitt í þágu lands
og þjóðar, var fæddur í bæn-
um Ashern í Manitobafylki, þ.
23. ágúst 1915; þar ólst hann
upp, og naut algengrar alþýðu-
skólamenntunar; hann var prýð
isgóðum gáfum gæddur, og naut
almennra vinsælda hvar, sem
leið hans lá; foreldrar hans eru
þau Halldór Thorkelsson flutn-
ingamaður í Ashern, ættaður frá
Klúku í Hjaltastaðaþinghá, og
Guðrún Árnadóttir, systir Ár-
sæls bóksala Árnasonar í Reykja
vík, Ástu málara, og þeirra
systkina; þau Halldór og Guð-
rún hafa. verið búsett síðastlið-
inn aldarfjórðung, eða vel það,
í Ashern bæ.
Gardar Harold Thorkelsson
innritaðist í herinn snemma á
tíð hinnar nýloknu -Norðurálfu-
styrjaldar, og lézt af sárum í
Belgíu, 3. október 1944, og þar
var hann lagður til hinztu hvíld-
ar að hermanna sið; var kistan
skreytt blómum frá yfirmönn-
um og öðrum samstarfsmönnum
hans í hernum.
Yfirforingi hefdeildarinnar,
sem þessi látni hermaður tald-
ist til, skrifaði móður hans þ.
Gardar Harold Thorkelsson
10. október sama árs, og komst
meðal annars þannig að orði:
“Eg flyt yður innilegar sam-
úðarkveðjur í tilefni af láti
Harolds sonar yðar; hann var
elskuverður piltur, sem allir
dáðu og unnu; hann lenti í bif-
hjólaslysi, er hann var að koma
mjög mikilsvarðandi boðum til
skila.
Eg finn til þess, hve missir
jafn ágæts sonar sé yður og
fjölskyldu yðar þungbær, og sé
nokkuð það í mínu valdi, er
verða mætti yður til hugfróun-
ar, vænti eg þess, að þér hikið
ekki við, að gera mér aðvart um
slíkt.”
Þetta er fagur vitnisburður.
sem holt er að geyma í endur-
minningunni.
Eftirfarandi vísur orti móðir
Harolds í tilefni af fráfalli hans:
Mig langar svo mikið ljúfi sonur minn,
að leitast við að hræra klökkva strengi,
en höndin er máttlaus og hreldur hugurinn,
og hjartað berst af sorg, er varir lengi.
Það hlægir mig jafnan, hjartans sonur minn,
hve hugrakkur þú mættir öllum þr'autum,
því helsærður reyndirðu að halda veginn þinn
unz hreif þig dauðans mund af lífsins brautum.
Eg get naumast kvatt þig góði sonur minn,
en Guð í hæð mun brautir allra lýsa.
I örmum hans síðar eg soninn aftur finn
í sælufylgd á vegum gæfudísa.
átti heima á og sótti mér aðra
slöngu og aðstoðarmann. Áður
en eg henti slöngunni í annað
sinn, henti félagi minn til hans
spítu, sem hann greip með kjaft-
inum, en svo að segja samtímis
henti eg slöngu minni og rann
snaran um háls Lobo áður en
hann hafði tíma til að sleppa
spítunni út úr sér.
Eftir að Lobo var bundinn,
veitti hann enga mótstöðu og
gaf heldur ekki frá sér hljóð, eða
stunu. Hann horfði stöðugt á
mig, eins og að hann vildi segja:
“Eg er yfirunninn að síðustu;
gjörðu við mig, sem þú vilt.”
Eftir það virtist hann alveg
kærulaus um alt og veita hvorki
okkur né öðru nokkra athygli.
Við bundum á honum fæturnar,
og losuðum hann úr boganum
og lyftum honum svo upp 1
hnakkinn fyrir framan mig, sem
við áttum fullt í fangi með því
hann viktaði full 150 pund.
Þegar við komum heim með
hann, leysti eg böndin af hon-
um, en setti á hann sterkann
kraga og festi hann svo með
keðju við stólpa, sem grafinn
var í jörðu. Eg setti fyrir hann
bæði kjöt og vatný en hann leit
ekki við því og ekki heldur
hreifði hann legg eða lið, þó
eg snerti hann, heldur starði
stöðugt fram eftir dalnum, fram
hjá mér og í áttina til slétt-
unnar þar sem að ríki hans hafði
staðið, og þar sem hann frjáls
og djarfur hafði svo lengi ríkt
(Frarnh. á bls. 8)
FIRÐSÍMAGJÖLD
ERU LÆGRI FRÁ
6 E. H. TIL 4.30
Leggjum vér fram til þess að veita yður þá full-
komnustu símaþjónustu, sem verða má. Oss þyk-
ir fyrir því, hve margir hafa orðið að bíða eftir að
fá síma. Stríðsþörfunum varð að fullnægja fyrst,
og þessvegna urðu einstaklingar að bíða.
Jafnskjótt og hægist um, getum vér fullvissað yð-
ur um það, að ekkert verður látið ógert til þess
að fullnægja kröfum borgaranna. Þá verður öllum
vorum mannafla, efni og þekkingu beitt, með það
eitt fyrir augum.
— MANNAFLA, EFNI OG ÞEKKINGU
F. H.