Lögberg - 06.09.1945, Page 7

LÖGBERG, FIMTUDAGINN 6. SEPTEMBER, 1945
7
i fjarska
Ef við skyldum verða of 'mik-
ið upp með okkur, sem þjóð eða
sem brot af þjóð, íslendingarnir,
þá er gott ráð að lesa “íslands
klukkan”, eftir Halldór Kiljan
Latxness.
Mér var send hún á síðastlið-
inni jólaföstu og eg las hana og
fremur með hraða. Eg sendi hana
svo áfram, sem fyrir mig var
lagt. Myndirnar, sem í henni eru
fanst mér koma glögt fram fyrir
huga minn þá strax, en skugg-
arnir eru þar svo margir að eg
hefi hikað við að minnast á
hana. Það er líka oft svo, að
standi maður mjög nærri mynd,
glöggvast hún ekki eins vel fyr-
ir manni svo sem þá maður er
fjarri eða skuggarnir orka manni
svo mikils geigs að maður hrekk-
ur frá heildinni og þar með frá
því fagra og nytsama, sem þar
kann inni að byrgjast líka. En
það er ekki gallinn á ritum H. K.
L. að maður gleymi þeim strax,
er maður hefir lesið þau, hvort
sem manni líka þau betur eða
ver.
Á parti frá einkennilegum
orðatiltektum, svo sem eins og
Jesú “bóndi”, sem höf. veit sjálf-
ur best hvað hann meinar með
og sem hann, vitaskuld, stendur
einn í ábyrgð fyrir, einnig eitt
a. m. k. lítt skiljanlegt atvik, þar
sem hann gerir slíkan ófagnað úr
móður séra Snorra, þá er bókin,
sem heild, skrifuð víðast hvar af
miklum gáfnastyrk. Grimd
,manna hver við annan, er út í
lífshríðina kemur, er sannarlega
ljóslifandi lýst, þegar verið er að
hýða Jón Hreggviðsson, þá hafa
rakkarnir meiri meðlíðan með
manninum en hin sálu gædda
vera. Þó er meðferðin á mönn-
unum í “þrælakistunni” svo-
nefndu, langt um hræðilegri, svo
fráleit sem allir vita að hýðingin
er. Úti í löndum, sumstaðar þar
sem Jón kemur endurtekst sag-
an, svo sem kunnugt er.
Sannri móðurást er dýrðlega
vel lýst í móður Jóns Hreggviðs-
sonar. Aldurhnigin, bláfátæk og
umkomulaus leggur hún á stað,
að bjarga barni sínu. Berfætt og
blóðrisa heldur hún áfram ferð
1. Er félag með höfuðstól, sem
lagður hefur verið fram til að
starfrækja til arðs fyrir eigend-
ur.
2. Hlutabréf geta verið án
nafns og þannig flytjanleg frá
einum til annars.
3. Það eru algeng ákvæði að
þeir, sem eiga fyrirtækið ráði
tölum hlutabréfa.
4. Hlutabréfin hafa takmark-
aða tölu og er breytanlegt verð-
mæti þeirra eftir þeim arði sem
þau gefa af sér.
5. Yfirráð hvers eins ákveðast
eftir þeim hlutabréfafjölda sem
hver hefur.
6: Sjóðir, sem græðst hafa á
fyrirtækinu eru eignir hluthafa.
7. Sjóðum er skipt á meðal
hluthafa eftir tölu hlutabréfa
sem hver einn hefur í það skiftið
sem sú útbýting fer fram.
8. Engin takmörk eru á arði
þeim, sem borga má til hluthafa
annað en sá arður, sem fyrir-
tækið gefur af sér.
9. Fyrirtækið hefur þann á-
kveðna tilgang að ná arðvænleg-
um hagnaði af viðskiptum sín-
um. Og ef um hagnað er að
ræða, þá er hann eign félagsins.
þessum atriðum, hvernig hvor
þessara tveggja persóna móðirin
og skáldið, lýtur hlutverki sínu.
Konan, móðir hins dauðadæmda
manns, þýtur áfram til þess að
bjarga barni sínu, en skáldið
vakir einn yfir þeim, sem eng-
inn annar hugsar um.
Þess vegna undrar það mig,
er eg hugsa um þessa sögu, að
höfundur, sem alstaðar í þeim
þrem bókum, sem eg hefi lesið
eftir hann, (Salka Valka á ensku
íslandsklukkan og Undir Helga-
hnúk), finnur svo djúpt til
sinni gegn öllum erfiðleikum og
sigrar með annarar góðrar konu
hjálp, um síðir.
Þó er það skáldið, sem einn
vakir yfir líki brennimerktu,
ungu stúlkunnar, þegar hungur
og aðrar skelfingar hafa auð-
sjáanlega deytt hana. Það ’er
vekjandi að taka eftir þwí í
með smælingjunum, skuli ekki
mála einhverja mynd, af konun-
um á Lögbergi, áleiðis að Drekk-
ingarhyl aðra en þá að unga hefð
arkonan, sem kemur þangað spyr
þó föður sinn um hann. Höggin
af hríshögginu í brennurnar, eru
glögg, svo glögg hjá H. K. L. að
mér finst eg heyra þau í hvert
skifti og eg hugsa um þessa
sögu.
Lífsseigja Jóns er ólýsanlega
mikil, en hann lifði.
Fáeinum myndum, svo glögg-
lega dregnum, sem höfundi er
tamast, er brugðið upp af fá-
tækt og vanheilsu fyrri tíma,
þar sem bágast var; einnig því
að gáfur og manngöfgi lifðu í
gegnum það, þrátt fyrir alt.
Ekki minnist eg að hafa lesið
öllu fegurri lýsingu af ungri
stúlku en höf. skrifar þarna af
ungu stúlkunni, systur biskups-
frúarinnar, sem hann svo frum-
lega, þó einfalt og sannarlega
vel við eigandi tímann, sem hún
lifði á, nefnir “hið ljósa man”.
Það er líka eftirtektarvert
hvernig hún tekur á móti lífinu,
en manni virðist það eðlilegt og
í samræmi við daglega lífið. Á
meðan hún hefir reynt aðeins
fullsælu lífsins, hrekkur hún frá
skuggum þess og vill ekki nærri
þeim koma. En þegar hún hefir
sjálf reynt sársaukann, þá vakn-
1. Eru samtök fólks til að
kaupa og selja nauðsynjar eftir
því sem þær kosta.
2. Hlutabréf eru persónubund-
in, svo hver hluthafi er meðlim-
ur í samtökunum og getur ekki
selt hluti sína nema með sam-
þykki forstöðunefndar.
3. Engin takmörk eru hvað
margir taki þátt í samtökunum,
innan þess svæðis sem það nær
yfir. Og því hlutabréfa fjöldi
ekki takmarkaður.
4. Hver hluthafi verður að
vera meðlimur en hlutir ekki
takmarkaðir og verðgildi þeirra
óbreytanlegt frá því sem þeir
voru í fyrstu.
5. Hver meðlimur hefur eitt
atkvæði án tillits til hvað marga
hluti hann hefur.
6. Sjóðir tilheyra meðlimum
og viðskiptamönnum.
7. Arði er útbýtt eftir viðskipta
upphæð, sem hver einn hefur
gjört. Að undanteknu því sem
arður af hlutum kann að vera
ákveðinn.
8. Ákveðið hámark er sett hjá
sumum deildum hvað borga megi
í arð af höfuðstól. Og í sumum
deildum má engan arð borga af
höfuðstól.
9. Samtökin eru stofnsett og
stjórnað, sem bræðralags sam-
vinnu til hagnaðar fyrir meðlimi
þess. En ekki til hagnaðar fyrir
heildarsamtökin sem löglegan
veruleika. S.
Sænskt flugfélag byrjar
flugsam göngur um
Island næstu daga
Frásögn Bertil Björkmans
verkjræðings.
Undianfarið hefir flugfélagið
“Svensk International Luft-
traffik” sem í daglegu tali er
nefnt SILA, haldið uppi reynslu-
flugi á leiðinni Stokkhólmur-
Keflavík- New-York og til baka.
Er nú svo komið, að búast má
við, að bráðlega geti komist á
reglubundið farþegaflug á þess-
ari leið. Er fyrirhugað, að ein
ferð verði í viku fram og til
baka.
Á vegum SILA hafa verið
farnar þrjár reynsluflugferðir
frá Stokkhólmi til Ameríku um
ísland. Áformað er, að tvær
reynslúferðir verði farnar enn-
þá. Flugvél í fjórðu reynsluferð-
inni kemur til Keflavíkur í dag,
en ekki er vitað, hvort hún muni
flytja hingað farþega frá Stokk-
hólmi. En á heimleið frá Amer-
íku mun hún koma við í Kefla-
vík og flytja héðan farþega til
Stokkhólms. Verður það líklega
8.—10. ágúst. Þannig mun það
einnig verða í fimmtu og síðustu
reynsluferðinni. Úr því ættu svo
reglubundnar flugferðir að geta
hafist.
Flugfélag íslands h.f. mun hafa
hér afgreiðslu fyrir SILA. Verða
í skrifstofu félagsins við Lækjar-
götu seldir farmiðar, tekið við
farangri og upplýsingar gefnar.
— Farmiðinn milli Keflavíkur og
Stokkhólms mun kosta um það
bil 1500 krónur.
Bertil Björkman, verkfræðing-
ur, sem hér mun dveljast í
nokkra mánuði á vegum SILA,
til þess að annast nauðsynlegan
undirbúning, viðvíkjandi flug-
ferðum, hitti blaðamenn að máli
í gær á heimili Otto Johanson,
sendifulltrúa Svíþjóðar.
Skýrði hann blaðamönnum frá
ofangreindu og ýmsu öðru, sem
hér verður lítillega drepið á.
SILA
SILA heldur eitt sænskra flug-
félaga uppi flugferðum milli
heimsálfa. Flugfélagið Aero-
transport (ABA) og SILA hafa
sameiginlega tæknislega skipu-
lagningu. ABA hefirv.nú um
meira en 20 ára skeið haldið
uppi flugferðum til hinna Norð-
urlandanna, Bretlands og meg-
inlands Evrópu. SILA naut því
langrar og mikilsverðar reynslu
er það byrjaði að undirbúa At-
lantshafsflugferðir fyrir hálfu
öðru ári síðan.
Flugvélar SILA.
Þar sem flugvélasmiðjur stór-
veldanna framleiða enn nær
eingöngu flugvélar til styrjald-
arreksturs, þá tók SILA það ráð
að nota sprengjuflugvélar til
Atlantshafsflugs, eftir að þeim
hafði verið breytt í því augna-
miði. Eru flugvélarnar af gerð-
inni “Flying fortress” (flug-
virki). Eru þessar flugvélar
mjög hentugar til langflugs,
enda þótt vélarskrokkurinn sé
minni en á flugvélum, sem sér-
staklega eru smíðaðar með far-
þegaflug fyrir augum. Rekstur
flugferða er heldur ekki eins arð-
ar í sál hennar það bezta, sem
hún á.
Að yfirliti yfir sögu þessa í
fáeinum orðum skal það sagt, að
tvær eru aðferðir viðhafðar er
menn vilja leiðbeina öðrum inn
á andlegar leiðir. Einn lætur
kyssa á insiglishringinn og er
heildin þar með viðurkend, lýt-
ur þá sá er kyssir, hverju því,
sem undir hringinn er látið. Sú
önnur birtir ákveðnar kenning-
ar. Verður Jesús Kristur þá ekki
“bóndi”, svo virðulegt heiti sem
það er mönnunum til handa, held
ur Frelsarinn.
Rannveig K. G. Sigurbjörnsson.
vænlegur með þeim og vélum,
sem sérstaklega eru smíðaðar
fyrir farþegaflug. Má því búast
við því, að fargjöldin lækki eitt-
hvað, þegar hægt verður að fá
farþegaflugvélar. — Flugvirki
SILA, sem kölluð eru “Felix”,
eftir að þeim hefir verið breytt
fyrir farþegaflug, geta tekið 12
farþega og svo farangur og póst.
Samvinna um flugferðir.
Þegar stríðið hófst, lágu fyrir
ætlanir um samvinnu milli Norð-
urlandanna um rekstur flugferða
yfir Atlantshaf. Því fer víðs
fjarri að hætt sé að hugsa um
samvinnu Norðurlandanna í
þessu tilliti. En ástandið er nú
þannig, að Svíþjóð hafði, fyrst
Norðurlandanna, ástæður til að
takast á hendur flugferðir á
þessari leið, en SILA vonast til,
að hin Norðurlöndin, þar á með-
al ísland, geti, er fram líða stund-
ir, tekið þátt í rekstri flugferða
yfir Atlantshaf. Af slíku sam-
starfi myndi ábyggilega margt
gott leiða fyrir Norðurlandaþjóð
irnar. —
Undirbúningsstarfið
Björkman verkfræðingur hef-
ir, eins og áður var getið, unn-
ið hér að undirbúningi þess, að
reglubundnar flugferðir geti
hafist milli íslands og Stokk-
hólms. Hann hefir snúið sér til
ýmissa íslenzkra yfirvalda, sem
um þessi mál fjalla. Þegar hefir
verið séð fyrir tækjum til þess
að flytja farþega og farangur
frá Reykjavík til Keflavíkur.
Verið er að undirbúa skipulagn-
ingu .vegabréfa- og tollaeftir-
lits.
Björkman verkfræðingur hef-
ir einnig átt viðræður við amer-
ísk hernaðaryfirvöld hér, því
þau hafa yfirráð flugvallarins í
Keflavík. Hefir hann einkum
rætt við þau um flutning til og
frá flugvellinum og ýmislegt
annað í sambandi við völlinn.
Lofar verkfræðingurinn lipurð
hernaðaryfirvaldanna og góð-
vild. Kveðst hann vona, að sam-
vinna við Bandaríkjamenn við-
víkjandi rekstri flugferða yfir
Atlantshaf megi verða sem best
í framtíðinni.
Björkman verkfræðingur lýsti
að lokum þakklæti sínu fyrir þá
vinsemd, sem hann hefir mætt
hér á íslandi, af hendi opinberra
yfirvalda, félaga og einstaklinga.
Mbl. 4. ágúst.
Söngferð til Norðurlanda
á næsta vori
Á aðalfundi Sambands ísl.
karlakóra, sem nýlega var hald-
inn, var samþykt tillaga þess
efnis að sambandið gengist fyr1
ir söngför ca. 40 manna úrvals
karlakórs til Norðurlanda á
komandi vori, eða híðar, þegar
ástæður leyfa. Skulu aðalmenn
framkvæmdaráðs og söngmála
ráð sambandsins annast fram-
kvæmdir sameiginlega á þann
hátt, sem ráðin koma sér sam-
án um. Þá heimilaði fundurinn
framkvæmdaráði sambandsins
að verja til fararinnar kr. 10
þús. úr sjóði þess, auk þess, sem
ráðin fari þær aðrar fjáröflun-
arleiðir, sem færar þykja, til
þess, að standast straum af
kostnaði fararinnar. — Tillaga
þessi kom frá Jóni Halldórssyni
Ingimundi Árnasyni og Garðari
Þorsteinssyni.
Var mikill áhugi fyrir því, að
úr för þessari gæti orðið og
mun sambandið leita fjárstuðn-
ings ríkisins, bæjarfélaga og
einstaklinga, til þess að það
verði fært. Einnig kom fram á
fundinum áskorun til allra sam-
bandskóra, að þeir héldu eina
söngskemmtun til ágóða fyrir
utanfararsjóð. Loks er svo ætl-
ast til að S. í. K. verji fé til far-
arinnar úr sjóði sínum og söng
menn þeir, sem förina fara,
borgi eitthvað úr eigin vasa.
Áformað er að syngja a. m.
k. í höfuðborgum allra Nofður-
landa og er förin hugsuð, sem
vottur um bróðurþel Islendinga
til frændþjóðanna.
Þegar Danmörk og Noregur
urðu aftur frjáls, sendi sam-
bandið landssamböndum þeirra
samfagnaðarskeyti og hafa bor-
ist þakkir beggja sambandanna.
Á fundinum gaf formaður
sambandsins Ágúst Bjarnason,
skýrslu um störf þess áliðnu
starfsári. Höfðu 4 söngkennarar
starfað meira og minna á veg-
um sambandsins, en þó hefir
hvergi nærri verið hægt að
veita eins mikla söngkennslu og
æskilegt hefði verið. Var það
einróma álit fundarins, að þá
fyrst yrði söngkennslumálinu
komið í viðunanlegt horf, er
sambandið hefði 2 fastráðna
söngkennara, sem störfuðu alt
árið. Var framkvæmdaráði fal-
ið að reyna ýmsar leiðir til úr-
bóta og einnig var skorað á Tón-
listarfélagið að ráða söngkenn-
ara við Tónlistarskólann, hið
allra fyrsta.
I framkvæmdaráð sambands-
ins voru kosnir:
Ágúst Bjarnason, formaður,
endurkosinn, séra Garðar Þor-
steinsson, ritari og Ámi Bene-
diktsson, gjaldkeri. Meðstjórn-
endur: Guðmundur Gissurar-
son, Hafnarfirði, sr. Páll Sig-
urðsson, Bolungavík, Þormóður
Eyjólfsson, Siglufirði og Jón Vig-
fússon, Seyðisfirði.
I söngmálaráð: Jón Halldórs-
son, Ingimundur Árnason og
Sigurður Þórðarson.
Mbl. 25. júlí.
Mannalát
Páll Davíð Franklin Dalmann
194 Downing Street, lézt á Al-
menna spítalanum hér í borginni
eftir langa vanheilsu 20. ágúst,
og var jarðaður frá Fyrstu lút.
kirkju að fjölmenni viðstöddu á
laugardaginn 1. september. Hann
var fæddur í Milwaukee, Wisc.,
3. sept. 1878, en hafði átt heima
í Winnipeg, nærri hálfa öld.
Hann lætur eftir sig ekkju, Hall-
dóru, og tvær dætur, Guðríði
Lillian, Mrs. Dyer og Paulene
Guðrúnu, Mrs. Bann, sem báðar
eiga heimh í Winnipeg. Hann á
einnig tvo bræður á lífi, Walter
hér í borg, og Fred, sem heima
á í New York.
•
George Isfeld, frá Fort Will-
iam, Ont., lézt skyndilega í Long
Lac, Ont., 28. ágúst. Hann var
53’ ára að aldri, sonur þeirra
Kristjáns og Helgu ísfeld, sem
lengi áttu heima í Argyle bygð.
George var ókvæntur, en lætur
eftir sig sex bræður og eina
systur. Séra Valdimar J. Eylands
flutti kveðjumál í útfararstofu
Bardals á föstudagskvöldið 31.
ágúst. Líkið var sent vestur til
Argyle og jarðsett í grafreit
Brúarkirkju þar næsta dag.
•
Sigríður Isfeld, 95 ára gömul,
ekkja Guðjóns heitins Isfeld, sem
lengi bjó nálægt Mozart Sask.,
lézt á heimili dóttur - sinnar í
Argyle, P.O., Man., 28. ágúst.
Hún lætur eftir sig fjóra sonu,
þá Trausta í Selkirk, Gísla í
Blaine; Wash., Ásvald í Mozart,
Sask., og Sigurð í Winnipeg, og
eina dóttur, Hólmfríði, Mrs.
Goodman í Argyle, P.O. Kveðju-
athöfn fór fram í útfararstofu
Bardals á fimtudaginn 28. ágúst,
en jarðsetning fór fram í Wyny-
ard þann 30. ágúst.
•
Ólína Thorarinson Johnson, 55,
250 Toronto Street, dó snögg-
lega á heimili sínu 31. ágúst.
Jarðarför hennar fór fram frá
Clark Leatherdale útfararstof-
unni á miðvikudaginn, 5. sept.
Hún lætur eftir sig tvo bræður
Sigurð og Barney, og fjórar syst-
ur, Mrs. Arthus Rose, 238 Kens-
ington St.; Mrs. Alt Rose, Rich-
mond St.; Mrs. Morris, 274 Kins-
ington St. hér í borg, og Mrs.
Richard Hallett í Toronto, Ont.
•
Þann 31. ágúst, s. 1., lézt að
heimili sínu, 250 Lipton Street
hér í borginni, Walter Johnson
61 árs að aldri, er verið hafði
um all-langt skeið í þjónustu
Manitoba Telephone kerfisins.
•
Gunnar H. Jónsson, flugnemi
frá Reykjavík, er vestur kom í
byrjun síðastliðins aprílmánað-
ar, lézt af flugslysi við Tulsa
í Oklahomaríkinu í vikunni sem
leið; kornungur maður og vel
gefinn.
— -■>
Innköllunarmenn LÖGBERGS
Amaranth, Man B. G. Kjartanson
Akra, N. Dak. B. S. Thorvarðson
Árborg, Man K. N. S. Fridfinnson
Árnes, Man M. Einarsson
Baldur, Man O. Anderson
Bantry, N. Dak Einar J. Breiðfjörð
Bellingham, Wash. Árni Símonarson
Blaine, Wash. Árni Símonarson
Cavalier, N. Dak B. S. Thorvarðson
Cypress River, Man O. Anderson
Churchbridge, Sask Dafoe, Sask S. S. Christopherson
Edinburg, N. Dak Páll B. Olafson
Elfros, Sask. Mrs. J. H. Goodman
Garðar, N. Dak. Páll B. Olafson
Gerald, Sask. C. Paulson
Geysir, Man. K. N. S. Friðfinnson
Gimli, Man. O. N. Kárdal
Glenboro, Man O. Anderson
Hallson, N. Dak. Páll B. Olafson
Hnausa, Man K. N. S. Fridfinnson
Husavick, Man O. N. Kárdal
Ivanhoe, Minn Miss P. Bárdal
Langruth, Man John Valdimarson
Leslie, Sask. Kandahar, Sask. Jón ólafsson
Lundar. Man Dan. Lindal
Minneota, Minn. Miss P. Bárdal
Mountain, N. Dak Páll B. Olafson
Mozart, Sask.
Otto, Man Dan. Lindal
Point Roberts, Wash. S. J. Mýrdal
Reykjavík, Man Árni Paulson
Riverton, Man. K. N. S. Friðfinnson
Seattle, Wash. J. J. Middal
Selkirk, Man S. W. Nordal
Tantallon, Sask. J. Kr. Johnson
Upham, N. Dak. Einar J. Breiðfjörð
Víðir, Man. K. N. S. Friðfinnson
Westbourne, Man. Jón Valdimarson
Winnipeg Beach, Man. O. N. Kárdal
Wynvard, Sask
Mismunur á milli
A JOINT STOCK CORPORATION OG A CO-OPERATIVE
Sem lagt var fram af Co-op, fyrir Manitoba til hinnar konung-
legu rannsóknarnefndar gagnvart skattaálögu kröfu til þess
opinbera 1945.
Lauslega þýtt.