Lögberg - 20.12.1945, Blaðsíða 3

LÖGBERG, FIMTUDAGINN, 20. DESEMBER, 1945
19
þó vera nokkuð sönn í mörgu
tilliti. Frásögnin um aðsúginn,
sem strákarnir gjörðu að Sölva
á leiði föður hans og ókvæðis-
orðin, sem þeir létu yfir hann
ganga einmana ungling er nokk-
uð rétt mynd af hundseðli mann-
lífsins, að atyrða og ofsækja
lítilmagnann, og sú óart var rót-
gróin í íslenzku eðli. Sveitar-
ómögum og minni máttar var
ekki vönduð kveðjan oft og
einatt, og er og verður í blóði
mannánna að meira eða minna
leyti alt þar til að réttur andi
og hugsun nær að ráða lífi mann-
anna, og Islendingar hafa átt sinn
hlut af þessari óart.
Það eru ógeðfeldir jafnvel ó-
geðslegir kaflar í sögunni, svo
sem sagan af konunni í Húna-
vatnssýslu er Sölvi gisti hjá, er
hann var fyrst að leggja út í
lífið. Sagan af Jósefínu prests-
dóttur á Austurlandi, frásögn
Sölva um kvenfólkið erlendis og
samtal ha ns við Jóku gömlu og
fleira. Það eru fáar glæsilegar
persónur í sögunni, flestar eru
ógeðfeldar og manndómslausar
rolur, sem slær litlum ljóma af
um íslenzkt mannlíf. Trausti
hreppstjóri, sem er nú auk móð-
ur SÖlva, einærlegasta persón-
an í sögunni; hann var almenni-
legur maður — metur nú samt
einna mest í fari Sölva lauslæti
hans, og telur það vott um mann-
dóm og mannskap. Svona var
hugsunarhátturinn.
Saga þessi er mikið verk og
allmerkileg, eins og eg nefndi
áður, hún er að mínu áliti prýði-
lega vel skrifuð, og er langt yfir
Laxness hafin, svo saman er ekki
berandi. En samt stendur mér
fyrir hugskotssjónum skáldið í
öðru ljósi, eftir söguna heldur
en áður. Eg átti von á frá hon-
um fegurri sögu, sem meiri
ljóma slæi frá um mannlífið, og
þá sérstaklega íslenzkt mannlíf.
En það dregur hver dám af sín-
um sessunaut, og skáldið er mót-
að af sinnar samtíðar hugsunum.
Það er eitt í sambandi við Sölva
Helgason, sem að mínu áliti er
um of afskræmdur og í rauninni
er gjörður afkáralegri en hann
var aðfólk gjörir sér
ekki grein fyrir því hve
mikla sök samtíðarfólkið átti í
göllum þeim, sem koma fram í
lífi Sölva; frá náttúrunnar hendi
var hann hæifleikum búinn,
sem hefðu getað orðið mannfé-
laginu til góðs, hefði þeim verið
beint í rétta átt, en hann var
fátækur einstæðingur og baldinn
að upplagi og hugarstefna sam-
tíðarinnar á íslandi í þá daga
var ekki slíkum mönnum hlið-
stæð eða hjálpleg. Það verra í
fari manns var miklu frekar æst
upp, heldur en það góða, og hann
var þannig smíðaður til af sam-
tíðinni og því hjálpað til að verða
sá ógæfu- og afbrotamaður sem
hann varð, og í hugsun manna
hefir öll skuldin skollið á Sölva,
en sýrt mannfélagsfyrirkomulag
sloppið við alla sök, á þetta að
vísu ekki við Sölva frekar en
hvern annan ógæfu- og óláns-
mann, sem fram hefir komið vor
á meðal. Skylda einstaklinga og
þjóðfélagsins er að leggja rækt
við það bezta í fari manna, örfa
það og glæða, ef sá andi ríkti þá
væri minna um ólánsmenn og
glæpi, en nú á sér stað.
Mér hefir staðið ísland fyrir
hugskotssjónum sem ímynd tign-
ar og fegurðar, hinar fornu bók-
mentir og hreini og þróttmikli
stíll þeirra heillaði mig. Hin list-
rænu og lífsfögru ljóð 19. ald-
arinnar hafa skilið eftir í huga
mínum fagra mynd. Landið er
hrjóstrugt, en á svipmikla og
stórskorna fegurð; þjóðin er gáf-
uð og þróttmikil, og hefi eg áður
haldið því fram, að Island gæti
verið farsælasta land í heimi, ef
að þjóðin skilur köllun sína —
er sönn og sjálfri sér trú. Þjóð-
inni stendur mest hætta frá hel-
stefnunni, hvort sem er i bók-
mentum, stjórnmálum eða mann-
félagsmálum, og hrósi og fagur-
gala, sem lætur vel í eyrum. Það
er heilbrigð kenning, sem ein-
hver sagði: “Varaðu þig á vin*
um þínum, fyrir fjandmönnum
þínum getur þú passað þig sjálf-
ur.” Öfgastefnur svo sem naz-
ismi, facismi og afskræmdur
kommúnismi, eins og honum
hefir verið beitt meðal íslend-
inga. (Kommúnisminn í sinni
réttu mynd er sönn lífsstefna)
og annar ismi sem andstæður er
anda kristinna hugsjóna er
hættulegur. Það eru svona stefn-
ur, sem hafa orsakað það, að
heimurinn er nú flakandi í sár-
uim. Það sem ísland þarf og
það sem vér íslendingar hér
vestra þurfum um fram alt
er atf byggja iíf okkar og starf
og framtíð á grundvallaratriðum
kristinna hugsjóna., þeirra einu
hugsjóna, sem geta gjört heiminn
farsælan og hamingjusaman, en
það er fagurt og hreint líf og
yfirlætislaust, þar sem einstakl-
ingar og þjóðin í heild vinni
verk sinnar köllunar trúlega, og
án þess að sinna hávaða skrílsins
eða yfirlæti lýðskrumarans. Ljóð-
skáldin, söguskáldin og leiðtog-
arnir á ýmsum sviðum eru
mennirnir, sem eiga að vera leið-
arjlós og kennarar þjóðarinnar;
þeirra hlutverk er ábyrgðarmik-
ið og þeirra köllun er háleit; ef
þeir skilja sína köllun, þá eiga
þeir stærstan þáttinn í því að
leiða mennina inn í fyrirheitna
landið, ef þeir bregðast, svíkja
þeir bæði sjálfa sig og þjóðina.
Þjóðin þarf að gjöra harðar
kröfur til skálda sinna; hún má
ekki sjá í gegnum fingur af góð-
mensku við það, sem er ógeðs-
legt, hættulegt og afvegaleið-
andi, þar sem þörf gjörist á hún
að kveða upp dóminn með hug-
reki og dómgreind.
Það eru m argar vasaútgáfur í
íslenzku mannJífi af Sölva
Helgasyni, margir menn, sem
standa í þeirri meiningu, að þeir
hafi einhvern boðskap að flytja,
sem bjargi þjóðinni frá glötun;
svo skrifa þeir og skrifa og ætl-
ast til þess að almenningur kaupi
og lesi, en boðskapurinn, sem
þeir flytja er óheilbrigður, því
þeir voru ekki fæddir spámenn,
og í staðinn fyrir það, að bjarga
þjóðinni eða mannfélaginu eitra
þeir út frá sér og sýkja mann-
lífið.* Prentlistin var ein nyt-
samasta uppfyndingin sem heim-
urinn hefir eignast, en alt má
misbrúka og þær beztu gjafir,
semí mennirnir hafa öðlast —
er misbrúkað jafnvel frelsið, sem
þó er svo guðlegt í eðli sínu;
það er því miður misbrúkað.
Ritfinskan er nú að verða eitt
;>cteicictcictcicicictctK!C(cte«(ic«icic«tctc<e<c<««>c>c>c«‘«««<c<c<c<e<c«!c>c<«<c>c*c«*c>e<
'MMrftj
Œíje Htöpr
ÞAR SEM GÓÐHUGURINN RÍKIR
Óskar öllum viðskiftavinum sínum gleðilegra
jóla og farsæls og auðnuríks nýárs
*
i
1
I
H. PAULEY, ráðsmaður
SELKIRK MANITOBA
a
«5

af höfuðmeinum íslenzkrar
menningar. Allir vilja skrifa, allir
vilja vera og þykjast véra skáld
og spekingar og vilja lifa á því
að skrifa og lifa á því í staðinn
fyrir það, að vinna önnur nyt-
söm verk í mannfélaginu, sem
þeir eru vaxnir. Nú er svo mik-
ið af hrati á markaðnum af bók-
mentum ef bókmentir skyldi
kalla að frágangssök er að lesa
alt, en til þess að fá eina góða bók
þarf maður að lesa fimm ónýtar,
og til þess að finna eina góða rit-
gjörð, þarf maður að lesa fjöl-
margar sem eru gagnslitlar. Ef
íslendingar ættu tíu sinnum
minna af ritfinnum, eignuðust
þeir tíu sinnum merkilegri bók-
mentir, og þær bókmentir væru
metnar miklu meira af alþjóð.
“Sólon Islandus”, eg hafði þó
allnokkra nautn af að lesa þig,
en þegar eg lagði bókina frá mér,
var eg ekki vel ánægður, og
skáldið stendur mér fyrir hug-
skotssjónum í dálítið öðru ljósi
en áður. Því er svona löng bók
skrifuð um þennan mann? Er það
gjört til að auglýsa ágalla hans
sem bezt, svo þeir gleymist ekki?
Er það gjört öðrum til viðvör-
unar? Eða er skáldið að draga
hér upp mynd íslenzku þjóðar-
innar? Það hygg eg tæpast, því
sú mynd væri alls ekki sönn.
Þó margt sé að í fari íslenzku
þjóðarinnar bæði austan hafs og
vestan. Eg elska Island í hjarta
mínu og íslenzkar bókmentir,
sem heilbrigðar eru. Eg sé í anda
hina gagnsæju himinsins lind
norðursins, og eg vildi óska að
andi og hugsun íslenzkra skálda,
sem mótar hugsun almennings
og íslenzkrar þjóðar yfirleitt
væri eins hrein og tær og heil-
brigð eins og loftið þegar það
er tærast á norðurslóðum. Það
ei andinn en ekki efnið, sem er
grundvöllur allrar menningar og
allra framfara og alls réttlætis.
Ef hinar andlegu hugarstefnur
eru sýktar þá er hætta á ferðum,
sá sem stendur gæti að sér að
hann ekki falli. Einstaklingar og
(Framh. á bls. 23)
<£««««««««««««««««««««««««<fí
| |
í Jo-oAnn |
^Beauty Shoppe
8 *
g H. Josephson 2
V 693 SARGENT AVENUE |
Phone 80 859
8)»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»
a»«««««««««««««««««««««««««««««««««««««««««««««««w«tc«s
Rudy’s Pharmacy
2
2
g
s
%
Cor. Sherbrooke and Ellice
\ Phone 34 403
t
J Filling Prescription is our Specialty
! ----------------------------------------
HÁTÍÐAKVEÐJUR!
!»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»<
0«««««««««««««««««««««««««««««««««««««««««««««««w«««ci
1
|
HangrtUð Jfuneral ^otne 1
í
Eg óska tslendingum nær og fjær gleðilegra jóla
og góðs og gœfuríks nýárs.
S
®H. Jf. langrtU i
Licensed Embalmer
Ambulance Service S
1
I
1
I
345 EVELINE STREET
SELKIRK, MAN.
&»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»«
COMPLIMENTS OF
CORYDON and OSBORNE
WINNIPEG
H. B. IRVING, Manager
Business and Pr 0 fessional Cards

• DR. A. V. JOHNSON DR. A. BLONDAL
Dentist Physician tk Burgeon
• »«« SOMBRSET BLDO Thelephone 97 9 S 2 Home Telephone 302 SN 662 MEDICAL ART8 BLDO. \ Stml 93 996 HeimiU: 101 Chatawar Simi «1 021

Talsími 95 826 Heimilis 53 893 Dr. K. J. Austmann SérlrœOingur f augna, eyma, nef og kverka sjúkdómum. 704 McARTHUR BUILDING Cor. Porage & Main Stofutiml 4.30 — 6.30 Laugardög-um 2 — 4 Dr. S. J. JohannM««n 215 RUBT STREWT (Belnt auffur af Bknnlnf) Tatoiml 10 I7T « • VietalsUml 2—1 e. h.

DR. ROBERT BLACK SérfræBlngur 1 ÁUfna. Eyrna, naf ots hélaajúkdómum Dr. E. JOHNSON 104 Ev*lln« 8t. 8*lklrk
416 Medical Arta Buildln*. Grah&m and Kennedy 8t. Skrifstofusfml $2 851 Helmaeimi 42 154 Offlce hre. 2.20—6 P.M. Phone offlce 26. Rea. SS0

EYOLFSON'S DRUG Óffice Phone Re». Ptu»M 94 762 Tl«#»
PARK RIVER, N.D talenskur lyfiaU Dr. L. A. Sigurdson
Pélk getur pantaB meCul ec annaB me6 pöatl. 116 MEDICAL ART8 BLDG.
Fljót aJ’srrelCftU Offlee Houra: 4 p.m.—6 f.n arid by appotntment
A. S. BARDAL DRS. H. R. and H. W.
646 8HERBROOK 8T. TWEED
Seiur Ukklatur og annaat um *»- TannUeknar
farlr Allur ðtbúnaBur «S beati •
Ennfremur selur hann aiiakonar 4ii 6 TORONTO GBN. TRCfTf
mlnnlavarSa og legateina. BUILDINO
Slcrifetofu talelmi 27 224 • tor Portage Ave. o* ftaiitk 8«
Heimllia talafmi 26 444 PHONE 96 952 WINNIPDO
HALDOR HALDORSON b yggin gameis tari 22 Muslc and Art Bulldlng Broadway and Hargrave Wtnnlpeg. Canada Phone 93 055 Dr. J. A. Hillsman SURGEON 308 Medlcal Arts Bld*. PHONE 97 329

IN8URE your property wlth HOME SECURITIES LTD. 466 MAIN 8T. Leo E. Johnson A. I. I. A. Mgr. Phonee Bue 26 377 Res. 69 466 Dr. Charles R. Oke Tannlceknir For Appointments Phone 94 908 Office Houra 9—6 404 TORONTO GEN. TRUSTS BUILDING 283 PORTAGE AVE. Winnipeg, Man.

TELEPHONE 94 358 H. J. PALMASON & CO. L«gsi*lnar sem akara framEr Orvala blégrytl «1 Manitoba marmarl
Chartered Accountants BkrifiO eftir vertekré
1101 McARTHUR BUILDINO WINNIPEG. CANADA GILLIS QUARRIES. LTD. 1400 Spruce St. Slml 11 618 Winnipeg, Man.
•
Ptaone 49 469 FUdio Service Specleliete ELECTRONIO LABS. H. THORKELSON, Prop. The moet up-to-date Sound Equlpment Syitem. IM OSBORNE 8T„ WINNIPEO J. J. SWANSQN A OO. LIMITED 808 AVENUE BLDG.. WPO • Faetelgnaaalar. Lelfja hða. 6<- vega peningaién of hlfreioaAbyrgí. o. a frv. Phone 97 516
Q T. Jenaseon, Pree k Man D4r Keyatone Fisheries Limited 404 Scott Block 81 ml 95 117 Wholeeale Distrikutore af rHEBH AND TROZBS TlBH ANDREWS, ANDREWI THORVALDSOW AMD EOGERTSON LAgfrmðingar 809 Bank o? Nova ioetla M» Portage og Ojjrry R. Sfml 98 111 (

MANITOBA FISHERIES WINNIPKO, iiaK. T. Beroovitoh, frasnkvjtj. Versla I heildsðiu raeB nfjan ern frœinn ftok. 101 OWBNA 8T. Skrlfetofuslml 16 816 Heámasfml 55 4lí Blóm Biundvíslega aigrwidd THt ROSERY « StofnaB 19*5 427 Portage Ave. 8Iml 9T 461 Wlnnlpeg.

u HAGBORG U n fuel co. n e Dlal 21 331 21 331 GUNBRY PYMRE LTI. Brlttoh Quallty — Flah Nettteg 60 VICTORIA STBJBVr Phone 98 211 Vlnnlpeg Uanaoer, T. R. TMORTAIMBOM j'our petronags wlH be ippreclated
Argue Brothers Ltd. CANADIAN FISH
Real Estate — Flnanclal — PRODUCERS, LTD.
and Insurance J a. Page, Manaping Direetat
Lombard Bullding, Wlnnlpeg W^elesale Dletrlbutere ef Preeh and Froeen TMk.
J. DAVIDSON, Rep. 311 Chambers 8t
Phone 97 291 Office Phone 26 828 Ree Phone 71 917.