Lögberg - 24.01.1946, Blaðsíða 2

Lögberg - 24.01.1946, Blaðsíða 2
2 LÖGBERG, FIMTUDAGINN 24. JANÚAR, 1946 RÆÐA flutt í Winnipeg af prófessor H. S. Ferns, í fyrstu viku desember 1945 JÓNBJÖRN GÍSLASON þýddi lauslega. (Með því að eg áleit að lesendur “Lögbergs” mundu haja bæði gagn og gaman aj að lesa þetta skörulega og snjalla erindi, bað eg prójessorinn um handritið til þýðingar, sem Kann veitti júslega.—J. G.) Þegar eg var drengur, tilheyrði eg biblíulestrarflokki í St. Johns skólanum hér í borg. Leiðtogi okkar, Mr. G. J. Reeven, bauð eitt sinn Rabbi Frank að koma í kenslustund og ávarpa nemend- ur. Eg man vel, að hann sagði að siðmenningin í heiminum bygð- ist á þeirri trú manna og full- vissu, að þeir gætu lifað saman í góðvild og bræðralagi. Síðan eru tólf eöa þrettán ár. Brotsjóar siðleysis og villi- mensku hafa fallið yfir veröld- ina á þessum árum, en verstu ó- vinir mannkynsins þó verið gjör- samlega brotnir á bak aftur. Eg hlýt þó að hafa fest orð Rabbi Franks í minni, því eg trúi enn í dag að mannkyninu sé mögulegt að lifa í einingu og bræðralagi. Það er einmitt þess vegna að eg er staddur hér í kvöld. Nú sem stendur er póli- tíska andrúmsloftið erlendis ekki ilmað góðvild og bróðurhug, heldur görótt af tortryggni og rógburði. í Bandaríkjunum hefir mikil breyting farið fram. Um næst- um 200 ára tímabil voru þau fyrirmynd borgaralegs samfé- lags, þar sem vopnaður her var í mjög smáum stíl. Um hálfa aðra öld voru þau draumaland Evrópumanna — land frelsis og friðar. Jafnvel eftir fyrra heims- stríðið, afnámu þau nauðungar herþjónustu og unnu af mætti að takmörkun herbúnaðar, sam- kvæmt erfikenningum er fædd- ust af amerísku byltingunni. En hvert er viðhorfið nú í dag? Bandaríkin hafa nú fimm ver- aldarhafa sjóher er vex með degi hverjum; skylduherþjónusta er, og útlit fyrir 2% miljón manna fastan her með tilsvarandi loft- flota og hergagnabúri með atóm- sprengjum. Truman forseti segir að alt þetta sé aðeins í tilrauna skyni, en hann hefir ekki útskýrt hver tilraunadýrin muni verða. Eins og eðlilegt er verða sumir okkar sem eru utan hinnar “gullnu reglu” dálítið órólegir. Við hér í Canada fylgjum þessu fordæmi, við erum einnig gráir fyrir járnum. Fyrir tíu árum síðan, sagði Norman McLeod Rogers þinginu í Ottawa, að 100 miljón dollara eyðsla til opinberra verka og fá- tækrahjálpar mundi gjörsamlega yeðileggja fjárhag landsins. I síðustu viku var því lýst yfir í þinginu, að Canada ætlaði að verja 80 miljónum árlega á kom- andi tímum aðeins til friðartíma loftflota; land og sjóher er áætl- aður í réttum hlutföllum. Þar til nú hafa engir aðrir en Hudson Bay félagið, nokkur námafélög og fáeinir trúboðar, haf t neinn áhuga á að kynna sér hinar víðlendu norðurheim- skauts eyðimerkur og vissulega var stjórnin aldrei mjög áhuga- söm í því máli. Nú er alt þetta breytt; við lesum um Musk-ox leiðangra norður á þessar slóðir — ^n aðeins til veðurathugana er sagt. Ef til vill er einnig ein- hver áhugi fyrir að kynna sér hin rauðu sólsetur norður þar. A þessu veit eg engin skil, en hitt veit eg að heilabrot um þetta einstæða fyrirbrigði, sem er dæmalaust meðal okkar, mun vera daglegt viðfangsefni og ráð- gáta allra trúnaðarmanna og sendiherra framandi þjóða í Ottawa. Það eru undarleg þagnarsam- tök um þessar framkvæmdir. Fyrir tíu árum síðan, æptu nokkrir Ottawa þingmenn há- stöfum um “stríðsæði” og “land- vinninga” í hvert sinn er stjórn- in bað um fimm cent til undir- búnings átakanna við Nazistana; þessir hinir sömu eru óvenju- iega þögulir nú. Hversvegna eru hlutirnir i þessari röð? Canada, Bandarík- in og aðrar þjóðir, sem nokkurs eru megnugar, hafa allar nú þeg- ar undirskrifað skipulagsskrá sambandsþjóðanna og lofað að vinna saman í friði og einingu. Formlegt samband til alheims málamiðlunar er þegar stofnsett. Hversvegna þá þessi friðsamlegi vopnabúnaður. Til allrar óhamingju er friður- inn ekki kominn undir ágæti eða ósigrum alþjóðabandsins. Mr. Bevin og Mr. Eden fara vilt þeg- ar þeir fullyrða að mistök þau, sem nú eru að koma í Ijós, séu ágöllum sambandsins að kenna. Sannleikurinn er sá að bak við tjöldin eru spurningar um póli- tíska samninga. Við Canadamenn skiljum þetta ofurvel. Áður en fylkjasam- bandið var stofnað, var canadiskt þjóðlíf lamað og á takmörkum borgarastyrjaldar vegna póli- tískra deilna í sambandi við þjóð- erni, trúarbrögð og skoðanamun í fjármálum. Aðstandendur þessara ágreiningsmála voru nægilega vitrir til að sjá að heill alls landsins var dýrmætari en hasgmunir einstakra hluta lands- ins. Sú leið var því valin að semja um ýms atriði er mikils- verð töldust frá sjónarmiði hins franska og ensku mælandi hluta landsmanna. Á þessum grund- velli var fylkjasambandið mögu- legt. Þegar " tilraunir hafa verið gjörðar til að grafa undan mátt- arviðum þessa samkomulags frá einhverri hlið, hefir sambandið verið í hættu. Fram til þessa hefir alt gengið vel, en það er ekki fyrir ágæti grundvallar- laganna, heldur vegna framhald- andi samkomulags á hinu stjórn- málalega sviði. Látum okkur líta yfir liðna at- burði. Fyrir ári síðan buðu Bandaríkin hinum öðrum ríkj- um á viðtalsfund til stofnunar heimssambands. Dumbarton Oaks samkoman mistókst; full- trúarnir urðu ekki sammála. Sex mánuðum síðar urðu þeir á eitt sáttir í San Francisco. Hversvegna? Vegna þess að milli þessara tveggja funda tóku stórveldin þrjú málin í sínar hendur að Yalta. Roosevelt for- seti, Churchill forswtisráðherra og Stalin marskálkur náðu sam- komulagi og stofnuðu samvinnu og vináttubönd milli þessara þriggja stórveldi. Það var nægi- leg bending fyrir fundinn í San Francisco. Hver eru nú hin pólitísku vandamál, hverra úrlausn er svo nauðsynleg fyrir tryggan ver- aldarfrið og sem engin heims- sambönd geta heppnast án? Þgu eru í raun og veru fjögur að tölu; að vísu eru þau umvafin ýmsum auka-atriðum, sem í fljótu bragði virðast umfangs- meiri en sjálf aðalatriðin, eins og greinar trjánna eru rúmfrek- ari en ræturnar. En aðalatriðin eru aðeins fjögur. 1. Að stofna traustan og sam- eiginlegan samvinnugrundvöll milli okkar veraldar og þess heims er við köllum Soviet Rúss- land. Siðan árið 1917 hefir það verið hið mest aðkallandi póli- tískt vandamál og rétt úrlausn pess meinar fullan og tryggan frið, hið mótsetta færir stríð. 2. Lausn lýðsins í Asíu og Afríku úr ánauð, sem berst fyrir innanlands frelsi og afnámi í- halds og fjárdráttar skipulags, sem síðustu hálfa öld hefir fætt af sér slíka örbirgð og pólitísk- an rugling að við hér í Norður Ameríku getum ekki skilið eðli slíks eða þýðingu. Alt, sem við vitum, er að þetta vandamál innibindur meira en helming alls mannkynsins á þessari jörð. 3. Jöfnuður fjármála sam- kepni milli hinna voldugu auð- valdsríkja, sérstaklega Banda- ríkjanna og Bretlands. Enginn dagur líður svo að við lesum ekki um einhver alvarleg áhrif er sá reipdráttur hefir á fjármál Canada. 4. Stofnsetning nægrar at- vinnu til útilokunar fjármála- kreppu. Þýzkaland er voðalegt dæmi hverjar afleiðingar at- vinnuleysi og fjármálaóregla getur haft á mentaða þjóð. Slíkt leiðir til farscisma og fascisminn endanlega til tortímingar. Tíminn er of skammur til að ræða um öll þessi viðfangsefni hér í kvöld. Eg vil því lítillega minnast á hið fyrsta: Samband og samvinnu milli okkar auð- valdsríkja, eða ef ykkur líkar betur, okkar lýðveldisríkja, (eða jafnvel eins og Mr. Coldwell nefnir það: lýðveldis sósíalisma) og hins volduga heims sameign- arríkjanna. Eftir hina miklu sigra rauða hersins síðasta vetur, reyndist ekki lengur mögulegt fyrir Bret- land og Bandaríkin að útiloka Rússland frá öllum ráðagjörðum um friðaráætlanir. Hinir “big three” mættust því að Yalta og gjörðu með sér samninga, er líta þannig út eftir að hafa verið flettir öllum stjórnkænsku um- búðum: 1. Rússland hét að neyta ekki áhrifa sinna í þá átt að innlima þjóðir utan Rússlands. Stalin veittist auðvelt að gefa slíkt heit, því alt hans starf og allar hans kenningar bygðust á þeirri sannfæringu að engin þjóð gæti þröngvað öðru ríki til bylting- ar. Árið 1936 sagði hann við Mr. Roy Howard: “Byltinga út- flutningur til annara ríkja er heimskulegur.” Hið sama sagði hann í deilunni við Trotsky. Hann segir hið sama enn í dag. 2. Vestur-stórveldin lofuðu að styðja engar stefnur fjand- samlegar Rússlandi í nágrenni þess. Ennfremur lofuðu þeir að láta hlutlausa alla áhrifavalds- skerðingu, framkvæmda af Rúss- um gegn óvinveittum stjórn- málamönnum og auðugum land- eigendum. Að Potsdam var samþykt, að þessir samningar næðu einnig til Þýzkalands, vegna þess að þar var setulið þessara þriggja stór- velda, sem var eðlileg afleiðing vissra orsaka. Nú þegar sjáum við mjög mismunandi pólitíska strauma flæða um hina ýmsu hluta hins hertekna lands. Rúss- ar mótmæltu ekki þessum skift- um, en kröfðust þess og var lof- að, að allar hernaðarstöðvar skyldu eyðilagðar, stóriðnaður allur mjög dreginn saman og sumt af honum flutt til Rúss- lands, Frakklands og annara Norður álfuríkj a. í Asíu voru samskonar samn- ingar gjörðir, en í þetta sinn ekki við Bretland og Bandaríkin. Rússar munu hafa álitið með réttu, að Vesturveldin hefðu engan sérstakan rétt til að skera Asíubúum neinn forlagastakk. í þess stað sömdu þeir nú við Kína. Rússar lofuðu algjöru afskifta- leysi í innanlandsmálum Kín- verja og hjálp sinni í endurheimt tapaðra landa, slíkra sem Man- sjúríu. Kfna þar á móti lofaði vinskap og hlutleysi. Hvemig hafa nú þessi loforð verið haldin? Eg held að þau hafi verið höfð í meiri heiðri en fréttablöðin, útvarpið, upphróp- anir Bandaríkja stjórnarinnar og Mr. Bevin vilja láta okkur halda. Látum okkur nú leita sannleikans í þessu máli eða eins mikils af honum og mögulegt er að finna, innan um sorphauga ó- beinna ágiskana, rógs, óhróðurs og grobbs, sem almennar um- ræður um þessi mál samanstanda af, bæði hér og í Bandaríkjunum. Látum okkur leggja til hliðar allan þvætting am þetta órann- sakanlega hugarfar Rússa og álfasögurnar um metorðagirnd þeirra. Athugum nú rás liðinna at- burða. Yalta samningurinn gjör- ir ráð fyrir að Bretland og Bandaríkin hafi sendiherra í Pól- landi, með fullu valdi til eftirlits og umsagnar. (Það eru réttindi sem bæði Kínar og Rússar vildu gjarnan hafa í Indónesfu og Ind- landi). Engar umkvartanir hafa komið frá þessum þaulæfðu opinberu eftirlitsmönnum svo menn viti til. Ef einhverjar eru eða kunna að verða, megum við vera fullviss um að á það verð- ur minst. Hinn ósveigjanlegi demókrat, Mickolajezk er meðlimur pólska þingsins; hann er ekki í fang- elsi; hann hefir ekki flúið úr landi; hann hefir ekki kvartað yfir neinu. Sannleikurinn er sá að Pólland er auðvaldsríki, sem að minni hyggju mun verða eitt af hinum meiri iðnaðarríkjum Norðurálfunnar og að lifnaðar- háttum á borð við Svíþjóð. Rauði herinn í Tékkóslóvakíu á frumkvæði að því að draga sig til baka. í lok þessa mánaðar verður setulið Rússa og Banda- ríkjanna alt farið. 1 Ungverjalandi og Austurríki hafa hægri menn hlotið töluvert atkvæðamagn, í hinu síðar- nefnda hreinan meirihluta. Mr. Bevin og Mr. Byrne viðurkenna nú að Rússar hafi látið innan- landsmál þessara ríkja gjörsam- lega afekiftalaus. Þess er rétt að geta, að í augum þessara heið- ursmanna er algjör sigur íhalds- manna hin eina óhrekjandi sönn- un fyrir hlutleysi Rússa. 1 Rúmeníu og Júgóslavíu hafa vinstrimenn aftur á móti mikið fylgi; í huga sumra er það að sjálfsögðu sönnun fyrir undir- ferli Rússa. En hvað er sann- leikur þess máls? í öllum lönd- um heimsins hafa hinir póli- tísku undirstraumar fallið til vinstri, að undanteknum Banda- ríkjunum. Hversvegna? Eru þetta alt áhrif frá Moskva? Vissulega ekki. Fjörutíu ár al- heims stjórnleysis og fjármála óskapnaðar, knýja alþjóð í leit að nýrri lífsundirstöðu. Áhrif frá Moskva er ekki viðunandi skýring. Hneigð manna að trúa svo hlægi-' legri fjarstæðu er þó mjög rík. Mr. Walter Lippman, hinn kunni fréttaritari og stjórnmála gagn- rínandi er mjög gáfaður maður, hann veit upp á hár hvað Stalin hefir sagt um heimsbyltingu. Hann veit að alheimssamband kommúnista var leyst upp. Hann veit eins og eg af minni reynslu í Ottawa, að rússneskir stjórn- málamenn eru sérstaklega sam- vizkusamir gagnvart sínum eig- in störfum, en blanda sér ekki í annara málefni í framandi landi. En Mr. Lippman heldur trygð við gömlu skröksögurnar og uppgötvar því eftirfarandi kenn- ingu og skenkti heiminum hana í síðustu viku: Forsprakkar kommúnista í Evrópu meðtaka ekki beinar fyrirskipanir frá Moskva, en þeir lesa huga Rússa svo glögglega, að þeir vita ætíð hvað Moskva vill láta þá aðhaf- astán þess þeim sé tilkynt það á annan hátt. Með öðrum orðum: Hver sem ekki meðtekur póli- tískt sakramenti frá Ameríku og játar þeirra lifnaðarháttu sem fyrirmynd allra gæða og fegurð- ar, hlýtur að vera flugumaður frá Moskva. Þetta er auðvirði- legt pólitískt bragð uppfundið af Hitler, en orðið dálítið upp- litað af langdvölum í sýningar- gluggum. Látum okkur nú rannsaka hvernig samningar hafa farið úr hendi í Asíu. I Kína heldur rauði lerinn fast við gefin loforð; sam- kvæmt þeim átti hann að yfir- gefa Mansjúríu í síðustu viku, en samþyktu fyrir beiðni stjórn- arinnar að dvelja mánuði leng- ur, til að fyrirbyggja að kín- verskir kommúnistar nái haldi á aðal bæjum landsins áður en stjómarherinn kemur inn. Rússar hafa viðtekið neitun Bandaríkjann'a um sameiginlegt eftirlit á Japan; þeim er ef til vill ljóst, að þeir sitja þar við sama borð og Kínar, Ástralíu- menn og Bretar. (Síðan þetta er ritað hafa Bandaríkin látið undan í þessu máli.—Þýð.). Aðeins í hreinasta skáldsögu- stíl er mögulegt að fullyrða að Rússar séu afskiftasamir í Indó- nesíu, Indía og Indó-Kína. Ekki má gleyma því að all- mikill hávaði er út af bragðvísi Rússa í Persíu. Smkvæmt grein í Chicago fréttablaði. hafa þeir hrifsað Norður-Persíu. Sjðustu viku las eg í sama blaði að stjórn Bandaríkjanna hafi áformað að senda nefnd manna þangað aust- ur, til að leita sannleikans. Töl- um fyrst og rannsökum síðar — þannig öðlumst við vini og verndum friðinn. Eg fyrir mitt leyti veit ekki hvað er að gjörast í Persíu, fremur en amerískir blaðamenn, en eg get getið ýmislegs til. Fólk- ið á þeim slóðum hefir uppgötv- að að undir fótum þess eru ein- hverjar auðugustu olíulindir heimsins, og mannlegt eðli í Persíu er ekkert frábrugðið þeirri reglu er gildir í öðrum pörtum heimsins. Mið grunar að framtakssamir Persar hafi stofn- að til uppreistar í því skyni að verða sjálfir aðnjótandi arðsins af olíunni í þeirra eigin heima- landi. Eg veit ekki með vissu, en verið gæti að Standard Oil og Dutch Shell veiti örðugra að skifta við íbúana hér eftir. Athugum nú hvernig Banda- ríkin hafa staðið við sinn hluta samninganna, sem varða svo miklu gagnvart framtíð mann- kynsins. Ef til vill er þar að finna ástæðuna til tortryggn- innar, sem læðist eins og bleik vofa um hvern krók og kima í heiminum. Hinn nakti sannleik- ur er sá, að Bandaríkin nota atóm-sprengjuna sem svipu á veröldina, með því augnamiði að endurskoða Potsdam og Yalta samningana. Hvað ásetningur þeirra er gagnvart Rússlandi, er ekki hægt að fullyrða, en tilgátu- réttur er öllum frjáls. Það virðist augljóst að Banda- ríkin ætla sér að neyta aflsmun- ar til-að endurreisa heiminn eft- ir vissum línum og til hagsmuna þeirra, er þegar hafa náð fjár- málalegu kverkataki á veröld- inni í heild. Þegar eg lít á hina “gullnu reglu” Truman forseta, kýs eg fremur fyrir mitt leyti ríflegan skamt af reglugjörðum Hardings. Hvað eru Ameríkumenn að hafast að í Evrópu? í Þýzka- landi eru þeir að fyrirbyggja samandrátt stóriðnaðar, á þeim grundvelli að fólkið hafi ekkert að borða. En enginn getur etið framleiðslu skriðdreka verk-, smiðju eða drukkið afrakstur efnafræðisstofnana. Á hinu póli- tíska sviði eru þeir mjög hlið- hollir öllu afturhaldi, bæði klerk- legu og veraldlegu. Eisenhower hershöfðingi neyddist til að víkja Patton herforingja úr em- bætti fyrir hneykslanlegar mæt- ur á Nazistum. Þegar Patton gekk frá embætti sínu, sagði hann í viðtali við blaðamenn, að Nazistar væru ekkert frábrugðn- ir repúblíkönum og demókröt- um. Afdankaðir pólitíkusar úr Evrópulöndum þurfa aðeins að standa gólandi um lýðræði á dyraþrepi ameríska sendiherr- ans, til að öðlast fjölmenna fylgdarsveit — í Bandaríkjun- um. í Kína eru Bandaríkin þvæld inn í ófeimin afskifti af innan- lands pólitík og uppörva þannig borgarastyrjöldina. Aðstoð til annars málsaðila fyrirbyggú skjót og friðsamleg málalok í innanlands deilum Kínverja. Sjóher Bandaríkjanna hefir gengið á land í þúsundum á hverri höfn á Norður-Kína ströndinni. Með gegnsærri prettvísi hefir vopnabúnaður loft og sjóhers verið fluttur til Chiang Kai Shek og flugmönn- um leyft að varpa af sér sínum eigin einkennisbúningi og íklæð- ast kínverskum. Almenningsálitinu og jafnvel skoðun opinberra embættis- manna var svo miskunnarlaust misboðið með þessu svívirðilega athæfi, að höfundur þessara ráðstafana, Patrick Hurley hers- höfðingi, varð að láta af em- bætti sem sendiherra Banda- ríkjanna í Kína. Um leið og hann fór frá völdum, lét hann frá sér fara stríða strauma reiði og sjálfsréttlwtingar. En af því hann gat með engu móti sakað Rússa um neina hlutdeild í inn- anlands óeirðum Kína, sneri hann sér að Bretum og ávítaði þá fyrir liðveislu við kínverska kommúnista. Höfundur þessa ó- hróðurs minnir mig á Goebbels, árið 1937, þegar hann sagði öll- um sem vildu ljá eyru, að Anthony Eden og Winston Churchill væru Gyðinga komm- únistar. Eftir fræðum Hurleys eru þeir og nánustu vinir þeirra nú rauðir kínverskir stigamenn. Undralandið náði aldrei slíku há- stigi. Utanríkispólitík Bandaríkj- anna stefnir beint til gjaldþrota. Jafnvel vopnabúr með atóm- sprengjum getur ekki forðað því nema önnur stefna sé tekin. Hættan er sú, að þeir einn góð- an veðurdag byrji að varpa þeim út um nágrennið svona rétt af handahófi Til allrar hamingju er stjórn Bandaríkjanna og blaðakostur ekki hið sama og þjóðin sjálf. Amerísk alþýða, með hina löngu sögu friðar og hlutleysis að baki, er að byrja að láta til sín heyra. Hún er 1 ráún og veru, eins og allur heimurinn, búin að fá nóg af svo góðu. Eg ímynda mér að Truman forseti verði, áður en langir tí mar líða, að losa sig við Mr. Byrnes og fleiri óþjála ný- græðings stjórnvitringa, sem eru í þjónustu Bandaríkjanna. Hann mun einnig hrista af sér suma sérfræðinga, hverra aðalnáttúru- gáfa virðist vera að velja rangar leiðir. Vert er að geta að örlitlu þess ■ þáttar, sem Canada á í myndun hinna pólitísku höfuðdrátta. For- sætisráðherrann hefir gefið nokkrar ágætar yfirlýsingar gagnvart alþjóða samvinnu. Eg hygg að King og Clement Attlee hafi gjört það, sem í þeirra valdi stóð til að fá Truman til að klifra úr sínum Atóm hæðum, niður á fasta og trygga jörð. Við höfum ekki enn sýnt fram á, að við neitum að hlýða kalli, ef vissra hluta er krafist. Við eigum eftir að sýna að við gjör- um aðeins þá hluti er samrímast alþjóðavelferð og falla inn í undirstöðu varanlegs friðar. Þegar Bandaríkin þvinguðu inntöku fascistaríkisins Argen- tínu í gegn með atkvæðaafli að San Francisco, vék Canada frá meginreglunni og greiddi at- kvæði með Bandaríkjunum. Mr. King réttlætti þann verknað á landfræðilegum grundvelli. En ef svo fer að stríð kemur, fyr eða síðar, munu landfræðilegar skýringar naumast verða að miklu liði. Við verðum þá milli tveggja elda — milli U.S.A. og U.S.S.R. Eg ásaka ekki Mr. King fyrir þessa afstöðu, þegar saga þessa máls verður rituð, munum við skilja að við skuldum honum fyrir meira en í meðallagi góða frammistöðu í alþjóða pólitík. Gallinn er þó sá, að Canada hef- ir ekki tekið fasta og ákveðna afstöðu til utanríkis spursmál- anna. Öll þau fimrn ár, sem eg var í (Frh. & bls. 7)

x

Lögberg

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Lögberg
https://timarit.is/publication/132

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.