Lögberg - 24.01.1946, Blaðsíða 3

Lögberg - 24.01.1946, Blaðsíða 3
LÖGBERG, FIMTUDAGIN1N 24. JAI^ÚAR, 1946 3 Hundurinn Andri IIAUSTIÐ 1861 var orðið nær- * felt itveggja mánaða gamalt þegar þetta atvik, sem hér verð- ur minst minst, gerði sig minnis- stætt á heimili foreldra minna, sem þá bjuggu í bænum Breiðu- vík á Tjörnesi í Suður-Þingeyj- arsýslu. Þá var eg sem minnist þess núna, rúmlega árs gamall ag hlýt því að byggja frásögn niína um það, á því sem foreldr- •ar mínir söðu mér þegar eg komst til minnis. Töðarfarslega hafði þetta haust verið einmunalega gott, flesta daga sem liðnir voru af því, hafði verið hæg sunnan átt, og blíðviðri til lands og sjáfar. Nátt- úran bar búin að hafa fataskifti; græna sumar möttulinn sinn hafði hún lagt til síðu um stund- ar sakir. Laufvindarnir ljúfu, sem skáldið Jónas Hallgrímsson nefnir svo, höfðu dvalið allan September mánuð norðan við 66. gráðu norðúrbireiddiar. Á þeim dvalar tíma sínum þar norðurfrá, spynna þeir jafnan garn í Gulum Kjól, og Gráa Sokka sem þeir vefa ag prjóna náttúrunni til búningsbótar um þ'etta leyti hvers árs. Laufvind- arnir voru hættir öllu starfi þar norðurfrá, höfðu víst fært sig suður fyrir alla jökla. Suður í Álftaver eða Síðuna; haustannir landbændanna voru allar unnar, þeir höfðu hlúð að húsum sínum eins og þeir voru vanir. Sauðfé og hestar gengu sjálfala í hög- unum, aðeins gengið innan við sauðféð einu sinni eða tvisvar í viku, til þess að hamla því frá að strjúk í heiðina. Þá daga var það talið, og rekið nær beitar- húsum eða sjáfarborgum, þar sem það átti heima. Þeir sem bjuggu við sjóinn og sóttu bú- bjargir sínar þangað, höfðu not- að þessa spöku haustvertíð vel, því fiskafli var bæði mikill og nærtækur. En svo höfðu róðr- arnir bent þeim á það, að haust vertíð þeirra væri einnig lokið. Fiskurinn var horfinn af grunn- miðunum, hafði víst stúngið sér «1 djúpsins, sem stundum boð- aði það að allra veðra von væri í aðsigi: Fiskimennirnir hönk- uðu upp veiðarfærin sín, settu báta og byttur sínar upp í vetrar naustin, og hvolfdu þeim þar, þrátt fyrir það þó að veðurfarið breyttist ekki, sýndist samt land- ið sjálft og sjóndeildarhringur þess hafa tekið miklum stakka- skiftum. Græni surnar möttull- inn var horfinn, en í hans stað, gáfu þeir tíminn og laufvindarn- ir allri útsýni itil landsins, mill- um fjalls og fjöru, gulann og gráan búning, sem var og er ^llra alda lögboðið skjaldar- merki haustsins. Landið sjálft sýndist einmanalegt og þögult eins og það stfði í eyði eftir að öllum utanhúss störfum innbúa þess var lokið. Það virtist bara hvíla sig, eins og þeir og bíða með ró eftir því sem koma ætti. Þá bar það til einn daginn þetta haust, í norðaustan vindi, að stór bátur sigldi fyrir breiðu- víkina; hann fór tangahlaup, sem kallað var, fyrir Sandhóla Kerl- mgu, og beygði svo inn með nes- mu á leið til verzlunarstaðar- Húsavíkur. Báturinn og mennirnir sem á honum voru, attu heima í Núpasveit, vestan ^eginn Melrakkasléttu. Sjóleið- tn þaðan til Húsavíkur er um 60 kilometrar. Á þessum bát voru ? menn, 6 hásetar og formaður- lnn sá sjöundi. Þessir sjófarendur voru sjaldséðir við verzlunina í Húsavík. Þeirra kaupaborg var Haufarhöfn á Melrakkasléttu; þó kom það stundum fyrir, eink- Um að haustlagi, að Núpsveitung- ar kusu sér heldur sjóleiðina til Húsavíkur, enn kringum slétt- una itil Raufarhafnar, því norður af sléttunni eru miklar grynn- mgar, blindsker og viðsjál sigl- lng. Þess er getið, að kaupmað- Urinn sem þá var í Húsavík, E. ’ }-“■ Schau, hafi tekið þessum ^séðu aufúsu gestum verzlun- arinnar Örums og Wúlfs, sem skilgetnum bræðrum sínum, og léikið á alls oddi. Þarna voru nú komnir að verzlunarbryggj - unni sjö völdustu óskabirnir hans með sexæring drekkhiaðinn af lands og sjáfar vöru. Þetta voru menn sem ekki þurftu að biðja kaupmanninn um að lána sér um stundarbil svo sem hálf skeppu af rúg, hálft pund af kaffi eða sykri, einn hring af rjóltóbaki, eða spönn af munn- tóbaki. Svona smábóna bænir kunnu ekki aðrir enn þurra- búðarmennirnir í sjóþorpunum á Íslandi og sjálfsagt víðar. Nokkrir af þorpsbúum Húsavík- ur, fiskimennirnir þar, voru staddir á bryggju sporðinum þegar bátur þessa atvinnubræðra þeirra rann þar að. Fagnaðar- fundir þeirra sem sjaldan sjást eru jafnan sagðir hreinir og al- úðlegastir. Eftir að þeir höfðu heilsast og kannast hvorir við aðra, voru allar hjálparhöndur réttar fram til liðs við að afferma bátinn, og bera vöruna upp bratta sjáfarbakkann við Húsa- vík, inn í vigtarbúðina hans Sig- tryggs Sigurðssonar undirkaup- manns þar. Þarna voru nú komn- ar þessar vörur undir þak þess manns sem eg heyrði í ungdæmi mínu mest annálaðan fyrir rétta vigt og yfir höfuð, öll viðskifti verzlunar þeirra Örum og Wúlfs í Húsavík á Tjörnesi, og þó E. H. L. Schau væri vel kyntur verzlunarstjóri þar, þá samt var það álit flestra að Sigtryggur bæri alla heill verzlunarinnar á breiðu herðunum sínum. Og það man eg líka, að mest var hans saknað, þegar hann ásamt Schau og fleirum, lagði niður starf sitt þar, en orðstýr hans lifir enn, því með alúðlegri við- kynningu og réttum viðskiftum við samtíð sína, vigtar hver mað- ur sjálfan sig. Verzlunarstjór- inn Schau, bauð öllum sem unnu að þessum vöruburði, inn í búð- ina til sín; þeir áttu víst að með- taka burðarlaun sín í vænu staupi af brennivíni, eða þá rommi, ef þeir kysu það heldur. En sjófarendunum (Núpsveit- ungunum) bauð kaupstjórinn Schau inn í afþiljaða stofu þar í búðinni, sem fáir þektu aðrir en mestu kjörvinir hans, og við- skiftamenn. Þar lét hann jafn- an veita beztu krásirnar og vín- in sem til voru í verzluninni. Þeg ar þessu stundar veizluhaldi var lokið þarna í gestastofunni, og glasaglaumurinn fram við búðarborðið var þagnaður, byrj- uðu vöru viðskiftin, með því að hver um sig af þessum báts- verjum, afhenti verzlunarstjór- unum skrifaða bréfmiða um þá vöru sem þeir þörfnuðust. Og þá hafði líka verið gerð sú breyting í samtalinu þar, að orðinu ‘þú’ var spýtt út um búð- ardyrnar, en orðin ‘yður’ og ‘þér’ látin fylla upp sæti þess, rneðan þessi verzlunarbylur æddi yfir kaupstaðinn. Þegar við- skiftunum var lokið í búðinni hjá Schau, færðu þeir sig yfir í kornmatar vöruhúsið til Sig- tryggs þar var verzlunar vara þeirra vigtuð og metin til verðs. Meðan þeir dvöldu þar við það að taka móti kornvörunni, snar- aðist inn til þeirra ungur maður hávaxinn og herðabreiður. Með honum rann kornungur gulur hundur, með hvítan strút um hálsinn og samlita tíru í skott- inu; þessi hundur var svo vitur- legur og fagurskapaður að eig- anda hans hlaut að vera mikið yndi að því að hafa hann fyrir fylginaut. Það varð innilegur fundur með þessum manni sem var Axfirðingur, og þeim Núp- sveitungum, því þær sveitir eru nágrannar og innbyggjendur þeirra, sifjafólk, síðan á land- námstíð. Samtali þessara ná- granna linti með því, að Axfirð- ingurinn yrði þeim samferða á bátnum heimleiðis austur yfir pollinn. Þegar verzluninni var lokið í kornvöruhúsinu hjá Sig- tryggi, var byrjað að rökkva af nótt. Sólin var gengin undir Laxamýrar leitið, en svartbrýn, stóreygð haustnóttin var komin vestur á Húsavíkurfjallið, vind- staðan lék af sömu átt, norð- austan. Sjófarendurnir hlutu því að gista þar í kaupstaðnum yfir nóttina, og hlýta úrskurði næsta dags um heimferð sína. Norð- austan vindurinn hafði sofnað eins og flest annað, um nóttina, því næsta morgun var stafalogn, “fátt er kyrru betra,” sögðu sjó- mennirnir. Þeir kviðu sjaldan fyrir því þó þeir þyrftu að róa nokkrar bátslengdir í blíða logni á sléttum sjó. Nú vorrT verzl- unarbúðirnar opnaðar og allar hjálpar hendur lagðar framm til liðs að hlaða bátinn. Þegar var lokið, var ekkert annað eftir en það að kveðja kaupstaðarbúana og taka hundinn, sem sat neðan við sjáfarbakkann og horfði á þá hlaða bátinn. Hann sýndist kunna því illa að sjá húsbónda sinn leggja hendur að því verki. Hann ýldi og gólaði eins og hann hvjið|i fýrir einhverju óvænitu sem lægi þarna rétt fyrir framan lappirnar á honum, neðan við bakkann. Suðvestur vindblær var að mjakast norður fjörðinn sem boðaði beggja skauta byr til Núpasveitar. Og nú komu líka sjófarendurnir á hraðri ferð frá "því að kveðja kaupmennina og aðra kunningja sína þar í þorp- inu. Þeir gengu allir niður á bí'yíggj uaia, nema Axfirðingur- inn, hann gekk í áttina til hunds- ins, sem sat enn þarna neðan við bakkann, og ætlaði að bera hann fram í bátinn. En það var hæg- ara að hugsa sér það en gjöra, því hundurinn hljóp á harða- stökki upp á bakkann, gelti og gólaði þar með skerandi harm- hljóð í rödd sinni. Maðurinn hefði vel mátt skilja á þessu saknaðargóli hundsins, að hann væri að skamma sig fyrir þessa nýbreytni í ferðaáætlu^i þeirra, og að saknaðargól hans og gelt meinti þetta: “Eg hafði heitið því, að fylgja þér af allri trygð hvar sem þú legðir leið þína um land. En nú sé eg þú metur meira stundar samfylgd með þessum mönnum en lífstíðarfylgd mína. Verði þér sú ráðabreytni þín þér að góðu, samveru okkar er nú lokið, far vel.” Þegar mað- urinn kom uppá bakkann var hundurinn horfinn. Og þó hann kallaði í kjassandi róm, þá kom ekki rakkinn í sýn. Maðurinn, Axfirðingurinn, sá þá að eina ráðið undir þessum , kringum- kringumstæðum, var að biðja kunningja sína þar í þorpinu að tryggja hundinn að sér þar til hann kæmi þangað næst, ,sem líklega yrði um jólin eða nýárið þá næstkomandi. Og nú heyrir Axfirðingurinn að kallað var til hans neðan úr fjörunni, að koma strax um borð í bátinn, því það væri kominn blásandi byr. Þegar hann var kominn, var skipið leyst frá bryggjunni og seglin hafin til húna; tók báturinn skrið sitt norðaustur fyrir “bökuna,” svo er skerjaflesja sú nefnd sem liggur til suðvesturs út frá Húsa- víkur höfðanum norðan við höfnina. Þá sáu þessir skips- verjar að guli hundurinn hljóp norður sandinn í sömu átt og bátprinn fór þar fyrir framan. En hér var um tvær ólíkar vega- lengdir að ræða; landleiðin sem hundurinn þurfti að fara var röskum þriðjungi lengri en sjó- leið bátsins. Til þess að missa ekki sjónar af bátnum, varð hundurinn að elta sj áfarströnd- ina, með öllum hennar töngum og víkum., og synda eða vaða fjórar ár, sem voru einnig á leið hans þar norður Tjörnesið. En trygðin spyr aldrei að vegalengd eða torfærum; hún fylgir vinum sínum útá yztu nafir lífsins. Þeg- ar báturinn rann austur fyrir Tjörnestanga, hélt hann beina stefnu til Bolungarvíkur í Núpa- sveit, þrjátíu kílometra sund yfir Axarfjörðinn, þá var guli rakkinn staddur þar á bjargs- brúnni, og sendi eiganda sínum hinstu kveðju sína með löngu saknaðarspangóli, og ofan á alt þetta mótlæti bættist nú það að hann var orðinn rammviltur og þekkti ekkert af því sem hann sá í kring um sig, enga þúfu eða stein, enga brekku, hlíð eða hól eða fjall,, hvert sem hann horfði var honum alt útsýnið jafn ó- kunnugt. Honum fanst víst að hann vera alveg einn í þessari ókunnu veröld, honum virtist það eins og dálítill harmsléttir undir svona ástæðum, að hlaupa upp og niður sjáfarbakkann, góla þar og gelta eins lengi og hann sæi bátinn. Systur mínar tvær, sem þá voru orðnar stálp- aðar að aldri, vildu hlaupa þarna austur tangann til að vita hvað gengi að þessari hundskepnu, sem sendi frá sér þetta mikla gól og gelt, en af því að dagur var að kveldi kominn og rökkur skugg- arnir voru að færast yfir sjón- deildarhringinn, var því ferða- lagi frestað til næsta dags, en geltið og gólið frá hundinum heyrðist heim til Breiðuvíkur fram að háttatíma. Næsta morg- un var kominn hvass vindur af norðaustri og þokukólga í lofti, með hríðar yrju. Þeir sem fyrst fóru á fætur þar á heimilinu sögðust enn heyra gól og gelt þar austur á tanganum. Systur mínar hlupu þá strax á stað í áttina á þennan hávaða, en þeg- ar þær komu að steini sem var þar skammt frá bjargsbrúnni, sáu þær að gulur hundur lá þar í kryppu, og skalf eins og ýlu- strá, í hvert skifti sem hann dró fætur, leit austur á sjóinn og þar í nágrennið, stökk hann á endann. En við komu þeirra gólaði hátt. Stúlkurnar höfðu tekið með sér mat til að gefa þessum hljóðabirni ef þær sæu hann. Þær köstuðu þá matar bita til hans og kölluðu hann ýmsum hunda nöfnum sem þær viss algengust þar í sveitinni, en hann virtist ekki skilja nein af þeim. Við skulum nú reyna ýms berserkja- og tröllanöfn sem við höfum heyrt úr rímum, sagði önnur: svo sem Sörli, Högni eða Andri. En þegar þær kölluðu nafnið Andri, kom hundurinn hlaupandi til þeirra með miklum fagnaðarlátum. Eftir þetta fylgdi hann þeim tregðulaust heim til bæjarins. Ekki hafði Andri verið lengi í Breiðuvíkur vistinni þegar hann hlaut þann heiður að vera afbragðs vitur og góður smalahundur. Næst þegar faðir minn fór til Húsavík- ur, hitti hann manninn sem Ax- firðingurinn bað að tryggja að sér hundinn þar til hann kæmi til kaupstaðarins næst þá um Nýárið; lýsti þessi maður hund- inum að lit, og sagði hann héti Andri. Faðir minn sagði þess- um manni að eftir lýsingu hans myndi þessi hundur vera á heim- ili sínu, og einnig atvikin að því hvernig hann kom þangað, og það að eigandi hans gæti sótt hann til sín hvenær sem hann vildi. En svo liðu dagar og ár, að eigandi hans kom aldrei. Foreldrar mínir fluttu frá Breið- uvík, árið 1864, til verzlunar- þorpsins Húsavíkur. Þar í grend- inni vorum við í átta ár; þrjú af þeim áttum við heima á bænum Kaldbak. Síðasta árið sem við vorum þar, árið 1869-70 geysaði mikil hundapest þar um sveitir. Úr því fári dó Andri minn, á- samt mörgum kynbræðrum sín- uiri og systrum, Og það man eg, að mikið söknuðum við hans, drengir, eg og Hans Magnússon, sem þurftum að eltast við óspakt sauðfé hundlausir. Meðfæddir eiginleikar Andra míns, virtust mér þessir: vilji og afbragðs vit, dálítil hefnigirni, og einlæg trygð. Þannig lýk eg sögunni af Andra mínum. F. Hjálmarsson. Business and Professional Cards % f %ö° V é' DR. A. V. JOHNSON Dentist 506 SOMERSET BUILDING Telephone 97 932 Home Telephone 202 398 Talsimi 95 826 Heimilis 53 893 DR. K. J. AUSTMANN SérfræOingur í augna, eyrna, nef og kverka sjúkdómum. 704 McARTHUR BUILDING Cor. Portase & Main Stofutíml 4.30 — 6.30 Laugardögrum 2 — 4 DR. ROBERT BLACK Sérfræöingur í augna, eyrna, nef og hálssjúkdómum. 416 MEDICAL ARTS BLDG. Graham and Kennedy St. Skrifstofuslmi 93 851 Heimasíml 42 154 EYOLFSON’S DRUG PARK RIVER, N. DAK. íslenzkur lyfsali Fólk getur pantað meðul og annað með pósti. Fljót afgreiðsla. A. S. B A R D A L 848 SHERBROOK STREET Selur líkkistur og annast um út- farir. Allur útbúnaður sá bezti. Ennfremur selur hann allskonar minnisvarða og legsteina. Skrifstofu talslmi 27 324 Heimilis talsími 26 444 Haldor Haldorson byggingameistari Cor. Broadway and Edmonton Winnipeg, Canada Simi 93 055 INSURE your Property with HOME SECURITIES Limited 468 MAIN STREET Leo E. Johnson, A.I.I.A. Mgr. Phones: Bus. 23 377 Res. 39 433 TELEPHONE 94 358 H. J. PALMASON and Company Chartered Accountants 1101 McARTHUR BUILDING Winnipeg, Canada Phnne 49 469 Radio Service Specialists ELECTRONIC LABS. H. THORKELSON, Prop. The most up-to-date Sound Equipment System. 130 OSBORNE ST., WINNIPEG G. F. Jonasson, Pres. & Man. Dir. Keystone Fisheries Limited 404 SCOTT BLOCK SlMI 95 227 Wholesale Distributors of FRESH AND FROZEN FISH Manitoba Fisheries WINNIPEG, MAN. T. Bercovitch, framkv.stj. Verzla I heildsölu með nýjan og frosinn fisk. 303 OWENA STREET Skrifst.sími 25 355 Heima 55 462 H HAGBO RG FUEL CO. H Dial 21331 NaFíí) 21331 Argue Brothers Ltd. Real Estate, Financial, Insurance LOMBARD BLDG., WINNIPEG J. Davidson, Representative Phone 97 291 DR. A. BLONDAL Physician and Surgeon 602 MEDICAL ARTS BLDG. Slmi 93 996 Heimili: 108 CHATAWAY Sími 61 023 Dr. S. J. Jóhannesson 215 RUBY STREET (Beint suður af Banning) Talsími 30 877 Viðtalstími 3—5 eftir hádegi DR. E. JOHNSON 304 EVELINE STREET Selkirk, Man. Office hrs. 2.30—6 p.m. Phones: Office 26 — Res. 230 Office Phone Res Phone 94 762 72 409 Dr. L. A. Sigurdson 116 MEDICAL ARTS BLDG. Office Hours: 4 p.m.—6 p.m. and by appointment Drs. H. R. and H. W. TWEED Tannlæknar 406 TORONTO GEN. TRUSTS BUILDING Cor. Portage Ave. og Smith St. PHONE 96 952 WINNIPEG DR. J. A. HILLSMAN Surgeon 308 MEDICAL ARTS BLDG Phone 97 329 Dr. Charles R. Oke Tannlœknlr For Appointments Phone 94 908 Office Hours 9—6 404 TORONTO GEN. TRUSTS BUILDING 283 PORTAGE AVE. Winnipeg, Man. Legsteinar, sem skara fram úr. Úrvals blágrýti og Manitoba marmari. Skrifið eftir verOskrá Gillis Quarries, Limited 1400 SPRUCE ST. SÍMI 28 893 Winnipeg, Man. J. J. SWANSON & CO. LIMITED 308 AVENUE BLDG., WPG. Fasteignasalar. Leigja hús. Út- vega peningalán og eldsábyrgð. bifreiðaábyrgð, o. s. frv. PHONE 97 538 Andrews, Andrews, Thorvaldson and Eggertson Lögfrœöingar 209BANK OF NOVA SCOTIA BG. Portage og Garry St. Sími 98 291 Blóm stundvíslega afgreidd THE ROSERY, LTD. Stofnað 1905 427 PORTAGE AVE., WINNIPEG Slmi 97 466 GUNDRY PYMORE Limited British Quality Fish Netting 60 VICTORIA ST., WINNIPEG Phone 98 211 Manager T. R. THORVALDSON ýour patronage wiil be appreciated CANADIAN FISH PRODUCERS, LTD. J. H. PAGE, Managing Director Wholesale Distributors of Fresh and Frozen Fish. 311 CHAMBERS STREET Office Ph. 26 328 Res. Ph. 73 917

x

Lögberg

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Lögberg
https://timarit.is/publication/132

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.