Lögberg - 21.03.1946, Blaðsíða 7

LÖGBiiRG, FIMTUDAGIJMN 21. MARZ, 1946.
7
Urðarkötturinn
Fyrir áttatíu árum átti sér
stað mjög sögulegur viðbu'rður,
að Vestur Holti á Suðurlandi.
Músagangur, er ætlaði alla að
hræða, og alt að éta upp.
Hjónin sem þar bjuggu, hétu
Árni og Sólrún. Þau áttu mörg
börn, flest ung, er þessi ósköp
áttu sér stað á heimilinu. Þessi
hjón bjuggu sæmilegu búi og
höfðu vinnuhjú. Vinnumaður-
inn hét Sveinn, en vinnukonan
hét Hjálmhlíf. Sveinn vinnumað-
ur var hægfara og greindur vel,
hygginn og athugull. Hjálmhlíf
var ör í lund og eigi sem gætnust
til orða er svo bar undir, en
skynsöm þó. Það var gott sam-
komulag með vinnuhjúunum, og
helst leit út fyrir að samdráttur
væri með þeim í ásta málum.
Friður og eining var á heim-
Uinu, og börnin þæg, enda tjáði
ekki annað, því að “sóflinn” hafði
húsfreyja við hendina til að halda
niðri í krökkunum. Eitt var það
er alla þjáði og öngvan lét í friði
á heimilinu, og það var músa-
gangurinn, daga og nætur. Þó
var þar köttur á heimilinu, há-
aldraður og gráhærður orðin
fyrir elli sakir. Húsbóndinn
setlaði honum, að hafa gát á
músunum, en kisa hringaði sig
oftast á hjóna rúminu, og lét sér
nægja það er féllst til í búrinu,
matarkyns. Hún vildi ekki hafa
fyrir því að elta mýs. Eilt kveld
kom bóndi í seinna lagi heim.
Hann hafði farið að hitta Þórð í
Parti, næsta bæ; en húsfreyjan
sagði að bónda sínum yrði æfin-
lega skrafdrúgt við Tótu er hann
færi að sjá Þórð í Parti. Það var
elduð súpa þetta kveld í Vestur
Holti og allir voru búnir að borða
er Árni kom heim. Sólrun hús-
freyja hafði sagt Hjálmhlíf að
setja askinn hans Árna síns á litlu
hilluna við höfðagaflinn á rúmi
þeirra hjóna og láta spóninn hans
undir lokið á askinum, en passa
það að hafa rifuna svo litla að
mýsnar kæmust ekki undir lokið.
Árni kom nokkuð seint heim, því
að þórði og Árna hafði sinnast
út af bolatolli er Þórður skuldaði
Árna, og svo hafði viðtalið við
Tótu tekið sinn tíma eins og vant
var. Sólrún hafði orð á því að
honum hefði dvalist nokkuð
lengi í Parti, og nú væri súpan
'hans orðin köld. Árni hélt það
sakaði lítið og tók askinrt sinn
og fór að spæna í sig súpuna, en
alt í einu rís Árni upp með bölvi
og formælingum; mús hafði kom-
ist undir lokið; Hjálmhlíf hafði
ekki gætt þess nógu vel að hafa
rifuna nógu litla. Húsfreyja
veitti henni ákúrur fyrir þessa
vangæzlu, en Hjálmhlíf reiddist,
og hélt hún væri hér ekki til að
passa mýs, sér væri sama þó hús-
bóndinn gleypti allar mýs, hann
yrði þá duglegri en gamla kisa.
Þetta kveld var alt í uppnámi
út af þessu, og málið var rætt
frá öllum hliðum. Árni sagði að
hann mundi leita ráða til Þórðar
í Parti, þó vondur væri. og það
voru úrslitin það kveld. Naésta
dag fer svo Árni til Þórðar í
Parti. Þórður er nú súr á mann-
inn, eftir alt þrasið út úr bola-
tollinum í gærkveldi.
Árni er nú hinn sætasti við
Þórð, og segist vera kominn til
að leita ráða til hans. Já, það
líkar mér að heyra, segir Þórður,
og er nú heldur hreikinn yfir
vizku sinni. Láttu mig heyra, ná-
granni, segir Þórður, mér hefur
sjaldan orðið ráða fátt. Árni
svarar: Hér eru nú hin mestu
vandkvæði. Við Sólrún mín
erum í standandi vandræðum út
af músagangi í öllum bænum, og
þessi gamli köttur minn veiðir
ekki nokkra mús svo eg verði
var við, og getirðu gefið mér góð
ráð, skal eg gefa þér upp Bola-
tollinn. Sveinn vinnumaður minn
vildi að eg fengi mér “fjalar-
kött,” en eg er nú ekki trúaður
á að dauðir hlutir drepi lifandi
hluti; hér stendur málið Þórður
minn. Þórður verður nú allur
á lofti, og hugsar málið. Síðan
segir hann með miklum spekings-
svip: Eg hefi hugsað málið;
Mangi í Skarði á einn þann
slyngasta kött sem sögur fara af,
og Mangi heldur því fram að
kötturinn skilji mannamál. Ráð-
legg eg þér nú að fara til Manga,
og fá léðan köttinn, eða kaupa
hann af honum.
Það er nú ekki að orðlengja það.
Árni þakkar heilræðið, og þeir
skiljast nú sem vinir. Síðan fer
Árni til Mangnúsar í Skarði.
Tekur Mangi Árna sem allra
bezt, og spyr frétta. Árni segir
nú Manga sínar fréttir, og þær
sízt góðar. Falar hann nú kisu
hans, svona til reynzlu. Mangi
er ekki frá því, ef að Manga sín
sé því samþykk. Margrét er nú
ekki frá því, ef að passað sé að
gefa kisu spen-volga nýmjólk
daglega; Árni lofar því, og ef
eitthvað verði kisu að skakka-
falli, þá skuli hann borga fyrir
hana. Já, segir Margrét, þú ert
nú vís til þess Árni minn, en eg
vildi ekki láta kisu mína fyrir
nýboma kú. Mangi heldur það
verði erfitt að flytja kisu, því
hún sé grimm við ókunnuga. Þá
segir Margrét: Eg held að bezt
væri að bera hana í skjóðu. Eg
hef stóru skjóðuna tóma er hann
Brandur í Háarima seldi okkur
í fyrra, og skal eg ljá hana fyrir
kisu mína. Svo tekur Manga
kisu og strýkur henni; kisa var
hrafnsvört á lit, og stærri en
flestar kisur gerast. Nú er kisa
látin í skjóðuna og bundið fyrir.
Kisa unir því illa, og klórar fast.
Lítið gat var á skjóðunni að ofan
verðu, og rekur kisa trínið í það.
Síðan reynir hún að klóra Árna
í gegnurn gatið, en Árni passar
sig. Svo leggur Ámi á stað heim
með kisu, og alt gekk vel. Þegar
heim er komið, lokar Árni bæn-
um svo að kisa fái ekki út komist,
opnar hann nú skjóðuna, og
hleypir kisu út, og á sama tíma
hleypur mús eftir pallinum sem
var við hjóna rúmið, og skýzt
undir skörina þar sem pallurinn
endaði; þar sezt kisa og malar.
Árni er hinn ánægðasti og talar
nú við kisu; kisa hét Lolo eftir
sjókú er afi Manga hafði átt,
yfirgnæfandi mjólkur kú, þar
til hún fór í sjóinn aftur.. Já,
segir Árni, ef þú veiðir allar
mýsnar hérna, skaltu aldrei þurfa
að vinna eftir þetta. Kisa sagði
mjá, mjá, og var hin rólegasta.
Eftir tvær vikur var varla hægt
að finna mús í bænum. Sérstak-
lega þurfti nú að hreinsa búrið,
og þar var kisa mest. Eftir einn
mánuð var ekki mús að finna í
húsinu; varð nú kisa fræg af
þessu. Enn þá kom annað og
verra upp. Kisa var horfin, og
ekki hafði hún komið að Skarði,
þar sem hún átti heima, og hvert
fór hún þá? Alstaðar var spurt
eftir kisu, og hvergi hafði hún
komið. Vigdís gamla í Hákoti
hafði sagt: Fjandans kötturinn
hefur gerst “urðarköttur.” Eftir
þessari frétt fer Árni að finna
Vigdís gömlu, og spyr hana út
í þetta. Vigdís segir, það hefur
komið fyrir svona tilfelli áður.
Afi minn sagði mér svo frá að
köttur hafði tapast — horfið —
ofan í jörðina, og þegar hann
kom upp, urðu þeir brjálaðir
sem litu í augu hans, og væri
það ólétt kona, þá yrði afkvæmið
með kattar hári, og kattar augu.
Og eina ráðið væri að finna út
hvar kötturinn hefði haldið sig
síðast, og þar mundi hann hafa
H. F. EIMSKIPAFÉLAG ÍSLANDS
AÐALFUNDUR
Aðalfundur Hlutafélagsins Eimskipafélags íslands
verður haldinn í Kaupþingsalnum í húsi félagsins í Reykja-
vík laugardaginn 1. júní 1946 og hefst kl. 1 Vi e. h.
D a g s k r á :
I. Stjórn félagsins skýrir frá hag þess og framkvæmdum
á liðnu starfsári og frá starfstilhöguninni á yfirstand-
andi ári og ástæðum fyrir henni og leggur fram til úr-
skurðar endurskoðaða rekstrarreikninga til 31. desem-
ber 1945 og efnahagsreikning með athugasemdum énd-
urskoðenda, svörum stjórnarinnar og tillögum til úr-
skurðar frá endurskoðendum.
2. Tekin ákvöðun um tillögur stjórnarinnar um skiftingu
ársarðsins.
3. Kosning fjögurra manna í stjórn félagsins í stað þeirra,
sem úr ganga samkvæmt félagslögunum.
4. Kosning eins endurskoðanda í stað þess, er frá fer, og
eins varaendurskoðanda.
5. Umræður og atkvæðagreiðsla um bnnur mál, sem upp
kimna að verða borin.
Þeir einir geta sótt fundinn, sem hafa aðgöngumiða.
Aðgöngumiðar að fundinum verða afhentir hluthöfum og
umboðsmönnum hluthafa í skrifstofu félagsins í Reykja-
vík dagana 28. og 29. maí næstkomandi. Menn geta fengið
eyðublöð fyrir umboð til þess að sækja fundinn í aðalskrif-
stofu félagsins í Reykjavík.
Reykjavík, 5. febrúar, 1946.
STJÓRNIN.
Auglýsing Þessi er endurbirt vegna þeirrar skekkju, aS í þriðju línu
lesmáls að ofan stðð 1. iúlí. I stað 1. júnl.
farið niður; þá væri eina ráðið
að fá nógu marga spegla, raða
þeim alt í kring, með öllum
veggjum, því þegar kisa kæmi
upp, ef hún þá sæji sjálfa sig
færi hún niður aftur; fjandinn
fer í svona ketti og til hans fara
þeir aftur sem í honum eru í
lífinu. Jæja — jæja, Vigdís mín,
segir Árni; eg skal nú fara ef-tir
ráðum þínum í þessu, en eg verð
víst að útvega mér spegla. Það
skaltu gera, sagði Vigdís, og
minn spegil skal eg ljá þér.
Fjandinn hefur nú aldrei séð sig
í honum áður.
s l
Eftir þessa viðræðu við Vigdísi
gömlu, fer Árni í hvert hús, í
bygðinni, og hefur á stuttum
tíma haft saman 20 spegla. Öll-
um þessum speglum er nú raðað
í búrið • í Vesturholti, og allir
hlutir teknir úr búrinu sem hugs-
anlegt væri að brúka þyríti.
Ganga nú miklar umræður um
þetta í plássinu, og þó einna
mést á heimilinu í Vestur Holti.
Sólrún, kona Árna var ólétt, og
þorði því varla að ganga fótmál
af hræðslu. Aftur á móti var
það Hjármhlíf, sem ekkert
hræddist, og ekki heldur Sveinn
vinnumaður. Hjálmhlíf sagðist
ekki trúa á vald djöfulsins í
heiminum; Kristur hefði stigið
niður og bundið hann um alla
eilífð, og svo væri hitt, að þeir
sem af öllu hjarta tryðu á Guð,
mættu vera vissir um að ekkert
vont afl í heiminum fengi að
koma nærri þeim. Hinn guð-
dómlegi kraftur væri sá eini and-
legi kraftur. Hitt er Pápiska, að
trúa á drauga og djöfla. Sólrúnu
húsfreyju fannst nú ekki til um
þessa vizku í Hjálmhlíf, og segir:
Altjend tekst þér upp er þú
ályktar eitthvað. Þú þykist nú
vera lærð eins og prestur, enn
hvað ætli þú vitir um kraft
kölska. Forfeður okkar vissu
miklu meira en þið unga fólkið,
og létu ekki svona mikið yfir sér
eins og þú lætur. Svo féll þetta
tal niður, og allir biðu með ó-
þreyju eftir að Lo Lo kæmi upp
frá und.irdjúpunum. Einn daginn
var Sólrún að hræra lummu
jukk, og þá mundi hún að lummu
hellan hefði orðið eftir í búrinu,
og hér var úr vöndu að ráða,
eingin vildi fara þangað inn. En
Hjálmhlíf sem ekkert hræddlst,
bauðst til að fara. Svo fer Hjálm-
hlíf inní búr, og viti menn, þar
stendur kisa á gólfinu, skimar
í allar áttir, sér ótal ketti í öll-
um áttum, alsvarta. En er hún
sér Hjálmhlíf koma inn lítur hún
aumkunarlega á hana og mjálm-
ar. Hjálmhlíf fer til hennar ó-
hrædd og strýkur henni, finnur
að hún er glorhúngruð. Síðan
fer hún og sækir henni mjálk,
og kisa hakkar í sig mjólkina,
en nú man hún að hún átti að
sækja helluna. Hún tekur hana
ofanaf hillu og fer með hana
inní eldhús. Húsfreyja stendur
þar á gólfinu, og er eins og ann-
ars hugar. Þegar Hjálmhlíf
lýkur upp verður húsfreyju litið
á hana og segir: Hvað kom fyrir
þig manneskja, hví varstu svona
lengi? Þú hefur þó aldrei séð
Lolo? Jú, víst sá eg Lóló. Ham-
ingjan sanna, segir þá Sólrún.
Og ertu nú með öllu viti? Já,
blessuð! öllu því viti er Guð gaf
mér., Djöflar og hans árar fá
ekki að hafa neitt vald á mér;
enda gerast þeir nú afllitlir,
greyin. En annars, sgir Sólrún,
sástu fjandans köttinn? Já,
segir Hjálmhlíf, og hann var svo
hungraður að eg varð að gefa
honum mjólk. Eftir þetta hrædd-
ist fólk Hjálmhlíf sem köttinn.
En Hjálmhlíf ver ekki af baki
dottin með þetta. Hún fæðir nú
köttinn í búrinu nokkra daga, og
er altaf að leita að hvar hann
hafi verið. Að síðustu finnur
hún holu í vegginn; þar hafði
kisa búið sér bæli, og átti sjö
ketlinga Hjálmhlíf lætur nú
ekkert á því bera að hún hafi
uppgötvað þetta. En þegar ketl-
ingarnir eru farnir að sjá og
skríða, fer hún með familíuna
fram í baðstofu, og segir við Sól-
rúnu: Hér eru nú allir djöflarnir
Y ngstu
lesendurnir

GUÐRÍÐUR
Einn af beztu vinum Eiríks
rauða, á Qslandi hét Þorbjörn.
Hann hafði stutt Eirík á ýmsan
hátt, og þegar Eiríkur fór til
Grænlands, sagði hann Þorbirni
að leita til sín ef hann þyrfti
einhvern tíma stuðnings við.
Þorbjörn átti forkunnar fagra
dóttir sem Guðríður hét. Margir
menn höfðu beðið hennar en hún
vildi engum þeirra giftast. Hún
var stórlát og mannvönd.
Þorbjörn var mjög vinsæll
maður, en hann var fremur fé-
lítill. Þrátt fyrir fátækt sína,
var hann stórlátur. Einn af hin-
um ungu mönnum, sem vildu
giftast Guðríði, var stórríkur en
hann var ekki af göfugum ætt-
um. Vinir Þorbjörns hvöttu
hann mjög til þess að gefa þess-
um manni dóttur sína og bæta
þannig efnahag sinn.
Þorbirni mislíkaði það stór-
um að nokkrum skyldi koma í
hug að hann myndi gefa dóttir
sína manni, sem ekki væri henni
samboðinn að ættgöfgi, og hon-
um fanst að hann ekki geta
haldið virðingu sinni á íslandi
framvegis, vegna féleysis.
Hann býður nú vinum sínum
öllum á mikla veizlu og segir
þeim frá því að hann hafi ákveð-
ið að flytja burt af Islandi til
vinar síns, Eiríks rauða, á Græn-
landi. Vinum hans þótti slæmt
að heyra þetta, en vissu að það
myndi árangurslaust að reyna
að telja hann af því.
Þorbjörn selur nú lönd sín og
kaupir skip. Með honum og
fjölskyldu hans fóru margir vin-
ir hans; á skipinu voru um þrjá-
tíu manns.
Á leiðinni til Grænlands lentu
þeir í miklum hrakningum;
margt af fólkinu veiktist og
helmingur þess dó. Loks kom-
ust þeir að Herjólfsnesi á Græn-
landi. Bóndinn þar tók þeim vel
og Þorbjörn ásamt dóttur sinni
og skipverjum var hjá honum
um veturinn.
(Framhald—)
að styðja — support, back up
forkunnar fögur—excedingly
beautiful.
að biðja konu — to propose mar-
riage.
stórlát — proud
mannvönd — particular as to
choice of husband.
vinsæll — popular
félítill — short of money
stórríkur — very wealthy
að hvetja — to urge
að bæta — to improve
efnahagur — financial circum-
stances
að mislíka — to be displeased
af göfugum ættum — of noble
descent
samboðinn — worthy
virðing — honour, respect
veizla — reception, banquet
árangurslaust — fruitless
hrakningar — hardships
þínir, bráð lifandi. Hvernig lízt
þér á þá. Sólrún þorði varla að
horfa á þá, hvað þá heldur að
snerta þá. Sveinn vinnumaður
kom inn í þessu og skilur alt, og
vissi líka alt um það, því Hjálm-
hlíf og hann voru sem einn mað-
ur. Hann gengur til Hjármhlíf-
ar og kyssir hana, og segir: Alt-
jend ertu sú hugrakkasta og
bezta stúlkan, hvar sem þú ert.
Kr. Ólafsson frá Hábæ
Einhverntíma kom nágranni
tyrkneska háðfuglsins Naz-
reddin til hans og bað hann að
lána sjer reipi.
— Jeg get það ekki, svaraði
Nazreddin. — 1 augnablikinu
er jeg að nota það til að binda
upp tíu gallon af vatni.
— Hvað -L ekki bindur þú
vatn upp í reipi!
— Vinur minn, sagði Naz-
reddin. — Allah er almáttugur
og veitir okkur mátt til að gera
ýmislegt við þau reipi, sem við
viljum ekki lána.
*
— Já, gortaði Kaliforníubú-
inn, við höfum 365 sólskinsdaga
á ári.
— Ertu nú alveg viss um það?
Ja, það eru náttúrlega 366
þegar hlaupár er.
HIGH GRADE
MALTING
BARLEY SEED
Now Available Through
SHEA-DREWRY
BARLEY IMPROVEMENT FUND
The Manitoba Barley Improvement Committee is
this year again making high quality seed barley avail-
able for seeding, through the country elevators.
Distribulion will be made any place in Manitoba,
and ihe barley is of O.A.C. No. 21 variety.
Minimum quantity for any order 10 bushels. Seed
will be shipped in two-bushel sacks, freight prepaid.
The supply is limited, consequently applications will be
considered in the order in which they are received.
Ask your local elevator agent for price. Cash must
accompany order.
The present price situation is a temporary one due
to feed shortages. Canada needs malting barley and
there will be a large export demand in the future. v
Further particulars and order form, may be ob-
tained from your local elevator agenl or The Manitoba
Barley Improvement Committee, Room 153 Legislative
Building, Winnipeg. Manitoba.
V.