Lögberg - 06.02.1947, Blaðsíða 4

/
LöGBERG, FIMTUDAGINN 6. FEBRÚAR, 1947
Hogberg
OeflO út hvern flmtudag af
THE COLUMBIA PRESS, LIMITED
695 Sargent Ave., Winnipeg, Manitoba
Utanáskrlft ritstjórans:
EDITOR LÖGBERG
195 Sargent Ave„ Winnipeg, Man
Ritstjóri: EINAR P. JÓNSSON
Verð $3.00 um árið—Borgist fyrirfrarn
The "luögberg" is printed and published by
The Columbia Press, Limited, 695 Sargent
Avenue, Winnipeg, Manitoba, Canada
Authorized as Second Class Mail,
Post Office Dept., Ottawa.
PHONE 21 804
Minningabrot úr
Íslandsförinni 1 946
Eftir EINAR P. JÓNSSON
Nú var laugardagur, bjart í lofti, en
dálítil hafræna; okkur var snemma
morguns gert aðvart um það, að vera
komin með farangur okkar niður að
höfninni kl. 2 síðdegis, því þá yrði stigiö
á skipsf jöl og lagt upp í langferð norður
og austur um land; ferðinni var heitið
til Akraness um kvöldið, en fyrst skyldi
siglt inn í Hvalfjörð; vitamálastjórnin
hafði stofnað til þessarar skemtifarar,
og boðið allmörgum gestum í leiðangur-
inn; vitaskipið, sem við tókum far með,
heitir Hermóður, og er hraðskreitt vel;
naumast hafði það fyr leyst landfestar,
en slegið var upp dýrindis veizlu; var
þar gnótt göróttra drykkja, auk límón-
aðis og sódavatns fyrir sjálfsafneitend-
ur, sem verið munu hafa álíka liðstyrkir
og hinir; um matföng var aðeins eitt að
segja, einn rétturinn öðrum ljúffengari;
ekki minnist eg þess að sjóveiki yrði
vart á ferðalaginu þó undiralda væri
nokkur, er inn í Hvalf jarðarmynnið kom.
Hvalfjörður varð eins konar Singa-
pore í síðustu styrjöld; létu Bretar gera
þar umfangsmikla flotastöð og allslags
varnarvirki, þótt ekki gætti þess nú sem
stæði mikið á yfirborðinu, því ýmissum
mestu virkjunum var víst komið fyrir í
fjöllunum, sem lykja um fjörðinn; á
stöðvum þessum rifjaðist upp fyrir
manni saga Harðar Hólmverjakappa,
auk þess sem Ferstikla, bær Hallgríms
Péturssonar vakti í brjósti manns þakk-
látar minningar um hið mikla trúar-
skáld, sem orti eins og Matthías sagði,
ljóð, “svo djúp svo djúp, sem líf í heilli
þjóð.”
í boði vitamálastjórnar, auk okkar
að vestan var, að því er eg bezt man,
eftirgreint fólk: Axel Sveinsson vita-
málastjóri og frú hans; hún er dóttir
séra Péturs Þorsteinssonar frá Eydöl-
um; frú Guðrún, kona Sigurgeirs biskups
og börn þeirra hjóna fjögur; Kristinn
Andrésson alþingismaður og frú, Árni
G. Eylands og frú, Eggert læknir Stein-
þórsson og frú, Ófeigur læknir Ófeigs-
son og frú, Jón Steingrímsson sýslu-
maður í Borgar- og Mýrasýslu og frú,
Kristján Guðlaugsson ritstjóri Vísis og
frú, Ásta Norman málari og Valdimar
Björnson sjóliðsforingi frá Minneapolis.
Það var vissulega glatt á hjalla um
borð í Hermóði; þar var heldur en ekki
tekið lagið, og þar heyrði eg ógrynnin
öll af nýjum sprenghlægilegum vfsum,
sem mér voru með öllu ókunnar áður,
og teljast mega til nýsköpunarinnar á
Fróni.
Hermóður hafði nú fyrir nokkru
beygt við og stefndi beint á Akranes,
og það var tekið að rökkva, er skipið
lagðist að bryggju við kauptúniö; á
bryggjunni beið hópur manna undir for-
ustu Arnljóts Guðmundssonar bæjar-
stjóra til þess að fagna okkur, og bjóða
okkur til veizlu, er bæjarstjórnin hafði
efnt til í samkomuhúsi bæjarins; hafði
bæjarstjóri veizlustjórn með höndum,
og ávarpaði gesti sína með f agurri ræðu;
aðra aðalræðuna flutti Ólafur B. Björns-
son, ritstjóri blaðsins “Akranes”, og
var hún á sínum tíma birt í Lögbergi;
við vestangestir þökkuðum veizluna og
hinar ástúðlegu viðtökur með nokkrum
orðum; við settum okkur það, að þreyta
enga með orðmælgi, en létum örfáar
mínútur nægja, og það held eg að verið
hafi “good policy”, eins og vitringar
okkar í Vesturvegi komast að orði.
Er borðum var hrundið, tók fólk að
spjalla saman og spyrja tíðinda; þarna
var yndislegt að vera, frjálsmannlegt og
ramíslenzkt andrúmsloft. —
Við hjónin vorum vissulega umvafin
vinahöndum, er til Akraness kom, þar
sem hlut áttu að mál þau Hallgrímur
Björnsson læknir og hans ástúðlega frú,
Helga Haraldsdóttir Böðvarssonar; þau
dvöldu um hríð í Winnipeg, og eignuðust
hér fjölda vina, og við vorum svo lánsöm,
að teljast til þess hóps, og nú áttum við
að gista á hinu yndislega heimili þeirra
í tvær nætur; þar var gott og elskulegt
að dvelja, hvílast og fagna nýjum degi.
Fyrir langa löngu kyntist eg tveim-
ur athafnamönnum á Akranesi, sem
tóku við mig mikla trygð, en það voru
þeir Jóhann Björnsson hreppstjóri frá
Svarfhóli og Oddgeir Ottenson á Ytra-
hólmi; þeir buðu mér oft heim og var eg
stundum nætursakir hjá hvorum um sig
í miklu yfirlæti; þessir ágætu héraðs-
höfðingjar hafa nú fyrir alllöngu safn-
ast til feðra sinna.
Eg hafði kynst Haraldi kaupmanni
Böðvarssyni fyr á tíð, og hafði af því ó-
segjanlega ánægju að endurnýja við
hann vinskap; þeir Haraldur og Dr. B.
J. Brandson voru systkinasynir og
svipar þeim saman um margt; mun það
ekki ofmælt, að Haraldur Böðvarsson
sé nú einna mestur athafnamaður á ís-
landi; hann rekur stórverzlun, stórút-
gerð og niðursuðuverksmiðju; hann lét
reisa stórt og vandað kvikmyndahús,
sem mig minnir að kostaði hálfa aðra
miljón króna, og gaf stórhýsi þetta bæn-
um. Haraldur kaupmaður er gæddur
frábærum skipulagningarhæfileikum;
nú hefir hann beitt sér fyrir um bygg-
ingu sjúkrahúss, sem hann sagði okkur
að ágóðinn af leikhúsinu ætti að borga
fyrir á tiltölulega fáum árum. En Har-
aldur Böðvarsson er annað og meira en
frábær athafnamaður, hann er mann-
vinur og mannkostamaður sem þá er
bezt gerist; hann er líka verulegur gæfu-
maður, er kvæntur mikilhæfri konu, frú
Ingunni Sveinsdóttur Guðmundssonar
kaupmanns, og eru börn þeirra hjóna
flestum þeim kostum búin, er prýða
mega gott og göfugt fólk.
Á sunnudaginn hlýddum við á messu
á Akranesi; séra Magnús Runólfsson,
sem starfar við Kristilegt félag ungra
manna í Reykjavík, þjónaði fyrir altari
og prédikaði; var ræða hans íburðar-
laus, en holl að efni og anda; ágætur
söngflokkur jók mjög á virðuleik guðs-
þjónustunnar.
Eg saknaði þess mjög, að vinur
minn og skólabróðir, séra Þorsteinn
Briem, sem í mörg ár var við frábæran
orðstír sóknarprestur á Akranesi skyldi
vera farinn þaðan, en hann varð, eins
og þegar er kunnugt, til þess knúður
að láta af embætti vegna alvarlegs
heilsubrests, og var erlendis að leita sér
bóta við meinum sínum, en hlýja kveðju
fékk eg frá honum í Reykjavík.
Að lokinni messu komu til mín mæðg-
in fyrir utan kirkjuna. og sögðust þurfa
að tala við mig nokkur orð, og var mér
það vitaskuld ljúft; konan, sem komin
var á efri ár og heitir Guðrún, sagðist
vera. systir Finns Stefánssonar, sem
fyrir skömmu er látinn í þessari borg;
hún hafði lesið um lát hans í Lögbergi,
en langaði til þess að fá einhverja vitn-
eskju um börn hans; úr þessu gat eg
leyst, með því að eg vissi nokkur deili
á þeim öllum; það glaðnaði yfir blessaðri
gömlu konunni, er eg gat frætt hana um
það, að öll börn Finns heitins væru hin
mannvænlegustu og í góðum kringum-
stæðum; sonur Guðrúnar, sá, er með
henni var, Lárus Scheving Ólafsson,
sýndi okkur hjónunum sérstæðan vin-
skap, hann heimsótti okkur tvisvar á
Hótel Borg og gaf okkur mikið af falleg-
um bókum og fagran minnispening;
þessi áminstu mæðgin hafa lengi átt
heima á Akranesi og heitir bær þeirra
Torfunes.
Á Akranesi sátum við öll yndislegt
boð hjá Haraldi kaupmanni og frú, Ólafi
B. Björnssyni ritstjóra og frú, en kona
mín og eg heimsóttum tvo gamla vini
mína, Teit Stefánsson trésmíðameist-
ara og Einar Westmann járnsmið, sem
alllengi var búsettur á Gimli; tóku þeir
okkur tveim höndum og leiddu okkur út
með gjöfum; í veizlunni á Akranesi hitt-
um við Einar kaupmann Ólafsson, son
hinnar háldruðu merkiskonu frú Önnu
Ólafsson, sem á heima í þessari borg.
Einar var um nokkurt skeið vestanhafs,
en flutti alfari heim; fellur honum vel
heima og hagur hans stendur í blóma;
þau Einar og frú hans buðu okkur og
heim, en því miður gátum við hjónin
ekki komið því við að þiggja heimboðið
vegna annara ráðstafana. —
Akranes bær hefir tekið risavöxnum
framförum síðustu áratugina og telur
nú yfir 2,000 íbúa að því er mér var sagt;
margt er nú risið þar upp veglegra stein-
steypuhúsa, er teljast mega veruleg
bæjarprýði; svo hefir bærinn þanist út,
FRÉTTIR
YFIRBORÐSLÝÐRÆÐI
Frá því var áður skýrt hér í
blaðinu, að miálamynda þing-
kosningar hefðu nýlega farið
fram í Póllandi, þar sem vinstri
flokkarnir, einikum kommúnist-
ar, 'hefðu gengið sigrandi af
hólmi; er það nú ljóslega komið
á daginn, að áminstar kosningar
riðu í beinan bág við viðurkend-
ar lýðræðisreglur; stjórnin, sem
með valdboði lét endurkjósa sig,
inepti 10,000 kjósenda, er eigi
þóttu nægilega sóviet-sinnaðir, 1
varðhaHd, og kúgaði víða iþá, er
á kjörskrá stóðu til þess að kjósa
með nafnakalli, í stað þess að
viðhafa hina lögskipuðu, leyni-
legu kosningaaðferð. Þarna er
þá spegilmynd af frjálslyndinu,
sem Rússar vilja þrengja upp á
mannkynið.
-f -f -f
BÍLAFRAMLEIÐSLA
EYKST
Mr. W. A. Wecker, forseti Gen-
eral Motors bílaverksmiðjanna í
Canada, lýsti yfir þeirri skoðun
sinni á fundi ibílaframleiðenda í
Toronto, að í ár myndi bJlafram-
leiðsla landsins nema um 170 þús-
undum; er þar átt við vöru- og
fólksflutningabíla til samans; i
fyrra varð bílaframleiðslan í
Canada óvenjulega lítil vegna
hinna þrálátu verkfalla, sem alt
ætlluðu um koll að keyra.
-f -f -f
KVEÐJA HER SINN HEIM
Bandaríkjastjórn hefir mælt
svo fyrir, að amerísiki herinn i
Kíria verði kvaddur heim við
allra fyrstu hentugleika, mála-
miðlun Bandaríkjanna í Kína,
hefir farið með öllu út um þúf-
ur, sem glegst má ráða af því, að
styrjöldin í landinu milli Chiang-
stjórnarinnar annars vegar og
ikommúnista hins vegar, sýnist
nú vera komin í algleyming.
Eins og vitað er, var General
Marshall, sem nú hefir nýverið
tékið við forustu utanríkismála-
ráðuneytis Bandaríkjanna, send-
ur fyrir alllöngu til Kína með það
fyrir augum, að reyna'að miðla
málum og hinda enda á hjaðn-
ingavígin í landinu; erindi hans
mistókst, og kennir hann nú báð-
um aðilum jafnt um hvernig
komið sé.
-f -f -f
HERVARNA SAMNINGUR
Frá London bárust þær fregn-
ir síðari bluta fyrri viku, að
nokkur líkindi væru á, að Bretar
og Rússar myndu semja með sér
hervarnarsamning; er tæki við
af hinum gagnkvæma stuðnings-
sáttmála, er þessar tvær þjóðir
stofnuðu til meðan á síðustu
heimsstyrjöld stóð, eða réttara
sagt frá þeirn tíma, er Nazistar
réðust inn á Rússland; fregn
þessi hefir þó enn eigi verið stað-
fest af hálfu hlutaðeigandi
stjórnarvalda.
að kartöflugarðarnir, sem
Akranes var löngum frægt
fyrir, eru að hverfa; ný
húsahverfi eru að útrýma
þeim; það stóð alveg á
sama við hvern maður tal-
aði á Akranesi, allsstaðar
varð vart framsóknaranda
og stæltra átaka í djarf-
mannlega þróunarátt.
Þessi fagri og litbrigða-
ríki sunnudagur var að
kveldi kominn, og senn tók
næturhvíldin við; okkur var
kunnugt um það, að með
morgninum yrði ekki til
setu boðið; þá var för heitið
til Borgarness og upp um
hinn fagra og fornfræga
Borgarfjörð, landnám
þeirra Skallagríms, Egils
og Snorra.
-—Framh.
FYRIRHUGAÐUR
FUNDUR
•
Samkvæmt nýlegum fréttum
frá Washington, hefir skipast
þannig til, að hveitiráð samein-
uðu þjóðanna kveðji til fundar i
höfuðiborg Bretlands þann 6.
marz næstkomandi með það fyr-
ir augum, að koma á, að svo
miiklu leyti, sem auðið verði,
verðlagsjöfnun korntegunda í
hinum ýmsu löndum, og hlutast
til um réttlátari dreifingu þeirra,
en við hafi gengist svo oft og tíð-
um endrarnær.
-f
Á leið til frægðar
Nítján ára gömul Winnipeg-
stúlka, Donna Grescoe, er í þann
veginn að vinna sér víðfrægð,
sem fiðlusnillingur; hún lék í
Town Hall í New York síðast-
liðið mánudagskvöld, að við-
stöddum heimsfrægum snilling-
um, svo sem Heifetz og Stock-
owsiki. Borgarstjórinn í Winni-
peg, Garnet Couilter, fór til New
York til þess að halda Miss Gres-
coe veizlu fyrir hönd Winnipeg-
borgar. Við hljómleikana voru
einnig staddar þær Agnes og
Snjólaug Sigurson.
+ + +
BARÁTTA GEGN
KRABBAMEINI
Fregnir frá Ottawa þann 29.
janúar si., létu þess getið, að í
ráði væri, að stofna á næstunni
í Canada allsherjar National
Cancer Institute, þar sem öll þau
öfl þekkingar yrðu samræmd, er
í þá átt beinast, að vinna bug á
enkióvini þjóðfélagsins, krahb-
anum, sem nú væri kominn á það
stig, að af völdum hans létu lífið
í landinu frá 12,000 til 14,000
manns, og gengi næst dauðsföM-
um af hjartabilun.
Dr. G. D. W Cameron, aðstoð-
ar heilbrigðismálaráðherra sam-
bandsstjórnarinnar dýsti jafn-
framt yfir iþví, að það bryti að
engu leyti í bág við starfsemi
Canadian Cancer Society, er
leyst hefði af Ihendi miikilvægt
nytjaverk, og verðskuldaði allan
hugsanlegan stuðning af hálfu
þjóðarinnar.
SKPAÐUR PRÓFESSOR
Mr. S. B. Helgason hefir verið
skipaður prófessor í Plant
Science við Manitobaháskólann;
hann er fæddur í Elfros, Sask.,
en fluttist ungur til Baldur, en
hlaut alþýðuskólamentun í
Glenboro; hann er útskrifaður af
Manitoba háskólanum, og hlaut
gullmedalíu landsstjórans fyrir
framúrskarandi lástundun við
nám sitt.
Hinn nýskipaði prófessor er
sonur Stefáns Helgason og Mar-
grétar konu hans, sem fyrir
nokkru er látin, og ólst hann upp
hjá frænku sinni Kristínu Helga-
son í Baldur.
ORÐASVEIMUR
Orð hefir leikið á'því undan-
farnar vikur, að Bandaríkja-
stjórn væri að bera víurnar í
Grænland og vildu kaupa það af
Dönum fyrir ærna peninga.
Utanrí'kisráðherra Dana, Gustav
Rasmussen, tjáist enn sem kom-
ið sé, enga vitneskju hafa fengið
í þessa átt, og sé þar því einungis
um órökstuddan orðasveim að
ræða.
+ + +
Vantraustsyfirlýsing
Leiðtogi íháldsflókksins í sam-
bandsþinginu, John Bracken,
hefir iborið fram vantraustsyfir-
lýsingu á hendur King-stjórninni
og telur -hana hafa fyrirgert
trausti sínu ihjá kjósendum lands-
ins; vantraustsyfirlýsing þessi
þykir næsta þokúkend, þar sem
engin ákveðin mál eru sérsták-
lega tekin til yfirvegunar. Mr.
Coldwell, forustumaður C.C.F.
fylkingarinnar, tjáði sig hlyntan
vantraustsyfirlýsingunni, ef orða
lag hennar yrði gert nokkru
skýrara.
Mr. King fór fram á Það við
þingheim, að flýta umræðum um
vantraustið, því mörg önnur
mikilvæg mál lægju fyrir, sem
ekki þoldu bið.

Innköllunarmenn LÖGBERGS
Amaranth, Man B. G. Kjartanson
Akra, N. Dak Joe Northfield
Backoo, N. Dakota.
Árborg, Man K. N. S. Fridfinnson
Árnes, Man M. Einarsson
Baldur, Man O. Anderson
Bellingham, Wash Árni Símonarson
Blaine, Wash. Árni Símonarson
Boston, Mass Palmi Sigurdson
384 Newbury St.
Cavalier, N. Dak. Joe Northfield
Cypress River, Man. O. Anderson
Churchbridge, Sask S. S. Christopherson
Edinburg, N. Dak Páll B. Olafson
Elfros, Sask Mrs. J. H. Goodmundson
Garðar, N. Dak Páll B. Olafson
Gerald, Sask C. Paulson
Geysir, Man K. N. S. Friðfinnson
Gimli, Man O. N. Kárdal
Glenboro, Man O. Anderson
Hallson, N. Dak. Páll B. Olafson
Hnausa, Man. K. N. S. Fridfinnson
Husavick, Man. O. N. Kárdal
Langruth, Man. John Valdimarson
Leslie, Sask Jón Ólafsson
Lundar, Man Dan. Lindal
Mountain, N. Dak Páll B. Olafson
Point Roberts, Wash. S. J. Mýrdal
Riverton, Man K. N. S. Friðfinnson
Seattle, Wash. ...? J. J. Middal
6522 Dibble N.W., Seattle, 7, Wash.
Selkirk, Man Mrs. V. Johnson •
Tantallon, Sask. J. Kr. Johnson
Vancouver, B.C. F. O. Lyngdal
5975 Sherbrooke St., Vancouver, B.C.
Víðir, Man. ..... K. N. S. Friðfinnson
Westbourne, Man Jón Valdimarson
Winnipeg Beach, Man. O. N. Kárdal