Lögberg - 01.05.1947, Blaðsíða 5

LÖGBERG, FIMTUDAGINN 1. MAÍ, 1947
5
*
v«\_/
AHUGAMAl
I VI NNA
Ritstjóri: INGIBJÖRG JÓNSSON
ÓTTINN VIÐ AÐ ELDAST
Öllum er áskapað að eldast;
maðurinn byrjar að eldast um
leið og hann fæðist, börnin og
unglingarnir vilja eldast sem
fyrst; þau eru altaf að tala um
hvað þau ætti að gera, þegar þau
eru orðin stór; þeim finst þau
varla geta beðið eftir því að
verða fullorðin; tvítugsafmælið
er mikil hátíð á æfi þeirra. En
eftir þann afmælisdag breytist
viðhorf þeirra til aldurs síns. Nú
vilja þau um fram alt halda á-
fram að vera ung sem lengst.
Þegar líður fram að þrítugs
aldrinum^ fer mörgum stúlkum
ekki að verða um sel; þeim finst
að ellin bíði sín hinu megin við
það aldurstakmark; þær vilja þá
síður láta uppskátt um aldur
sinn; þessvegna hittir maður svo
" margar stúlkur, sem eru um 27
til 28 ára-gamlar. Fyrir þessa á-
stæðu þykir það hin mesta ó-
kurteisi að vera að spyrja eða
grenslast um það sanna um aldur
fólks.
Þegar konur eru að nálgast
fertugsaldurinn láta þær oft sem
þær séu um þrítugt. þótt enginn
sé í raun og veru að forvitnast
um aldur þeixra.
Loks kemur að þyí, að þær eru
orðnar miðaldra. Margt, sem þær
hafa e. t. v. ekki veitt eftirtekt
fyr, færir þeim heim sanninn um
þetta. Smábörnin. sem þær þektu
eru orðin fullorðin, farin að
stunda atvinnu, trúlofast og gift-
ast. Þær hafa varla tekið eftir
því hve fljótt árin hafa liðið fram
hjá; því þær hafa haft mikið að
gera og mikið að hugsa uin. En
nú þegar þær líta í kringum sig,
sjá þær, að þær teljast ekki leng-
ur til unga fólksins; þær eru
orðnar miðaldra konur.
Þetta finst mörgum konum
óþolandi, þær hafa altaf hugsað,
að það hljóti að vera afar dauf-
legt og leiðinlegt að vera mið-
aldra.
Óttinn við að eldast hefir þjáð
fólk á öllum tímum, sérstaklega
fagrar konur; þær eiga bágt með
að hugsa til þess að aldurinn
dragi úr fegurð þeirra.
Kona ein við frönsku hirðina,
er var annáluð fyrir fegurð,
gekk í nunnuklaustur vegna þess
að hún var hrædd við að eldast;
hún var ekki að hugsa um sálar-
velferð sína, heldur óttaðist hún
að láta aðdáendur sína sjá sig,
eftir að hið fallega andlit hennar
tapaði æskufegurð sinni, að þá
wiyndi þeir snúa við henni bak-
inu. Henni datt þetta í hug
vegna þess að hún hafði mætt
nokkrum börnum á götunni «
París einn dag, og þau veittu
henni enga eftirtekt. “Eg er að
verða gömul, og fegurð mín er
að hverfa,” hugsaði hún, “börnin
h'ta ekki við mér.”
Ef þessi saga er sönn, mun
þetta vera einsdæmi; fáar konur
nxunu vera svona heimskar, en
fjöldi kvenna reynir þó á margan
hátt að halda í ungdómsárin eftir
að þau eru liðin fram hjá; þær
verja feikna tíma í að nudda
andlit sitt og líkama með alls-
konar smyrslum; ganga í bind-
indi hvað allskonar mat. áhrærir,
til þess að reyna að vera ung-
legar í vexti og þær reyna að
tala og haga sér á líkan hátt og
nnglingar gera Ekkert af þessu
slær þó ryki í augu fólks. Það
vekur aðeins getgátur um aldur
þeirra og fólk heldur að þær séu
eldri en þær eru í raun og veru.
Það yngir ekki miðaldra konu
i útliti eða í augum fólks, þótt
hún klæðist eins og tvítug stúlka
oða láti hárið á sér flaxa eins og
ó telpu; fóik heldur ekki að hún
Hollendingar berjast við sjóinn
sé ung þó hún kalli kunningja
sína “stúlkur” og “drengi” í stað-
inn fyrir “konur” og “menn”;
noti nýjustu orðatiltæki (slang)
unglinga til þess að sýna að hún
fylgjist með tímanum; það er
heldur ekki skynsamlegt að þykj-
ast ekki muna neitt, sem gerðist
fyrir tuttugu eða þrjátíu árum.
1 raun og veru er engin ástæða
fyrir miðaldra konu að fagna því,
þótt einhver reyni að skjalla
hana með því að segja henni að
hún líti út eins og ung stúlka;
sannarlega ætti hún að hafa til-
'komumeira útlit en ungmey.
Margar konur fríkka.með aldrin-
um, jafnvel þótt aldur þeirra
leyni sér ekki; hvert aldursskeið
hefir sína fegurð; jafnvel ellin
með sína rósemi og virðuleik, er
oft dásamlega fögur og tíguleg.
Ekkert tímabil æfinnar er
leiðiniegt, í sjálfu sér, sízt af öllu
miðaldursárin; þá hefir fólk
venjulega náð föstum fótum í
þjóðfélaginu^ eignast marga
trygga vini; þroskast að vits
munum og dómgreind, umburð-
arlyndi og virðuleik. Og fólk,
sem á mörg áhugamál, er vak
andi fyrir því, sem er að gerast,
hugsar um aðra meir en sjálft
sig, og burðast ekki með óþarfa
áhyggjur yfir aldri sínum, er alt
af ungt í anda og jafnvel unglegt
í útliti.
ÞEGAR KVIKNAR í
“Það þarf að vera auðvelt að
komast út úr húsinu í snatri,
segja slökkviliðsmenn. Og við
mætti bæta: Það er hverjum hús-
eiganda skylt að vita hvernig
hann á að koma fjölskyldu sinni
út, þegar hættu ber að höndum.
þ»að kann að þykja sjálfsagt
að fólk viti hvernig það á að
bjarga sér( en svo er þó ekki.
Nýlega fórust tveir unglings-
piltar rétt fyrir utan svefnher-
bergisdyrnar sínar, þegar heim-
ili þeirra brann. Þeir höfðu þó
auðveldlega getað farið út um
gluggan á svefnherberginu, sem
var uppi á lofti, stokkið þaðan
út á skúr í garðinum og þaðan
ofan á jörðina. En þeir urðu
hræddir og gjörðu þá það sama
sem margir hafa gjört á undan
þeim. Þeir reyncTu að fara niður
stigann, en komust aldrei niður.
Flest þau dauðaslys, sem verða
á efri hæðum húsa orsakast af
hitanum af eldinum fyrir neðan,
sökum þess blátt áfram, að hiti
leitar alltaf upp á við. Þegar
kviknar í húsi verður oft mikill
hiti í stigaganginum. Loftteg-
undir þær, sem myndast við
bruna, valda því og geta þær
komizt upp í fimm hundruð
gráða hita. Fólk sem sprettur
æðisgengið upp úr rúmum sínum
og hleypur fram á stigaganginn
þegar kviknar verður þessum
lofttegundum að bráð, löngu
áður en eldurinn nær til þess.
Mörgum mannslífum mætti
bjarga ef fólk vildi aðeins hugsa
sig ofurlítið um. Ef menn vakna
og finna reykjarlykt má ómögu-
lega rjúka til og opna svefnhex-
bergisdyrnar. Fyrst á að þreifa á
dyraumbúningnum yfir höfði
sér. Sé viðurinn heitur má ekki
ljúka hurðinni upp. Það er þá
orðið um seinan. Heitur viður
eða heitur hurðarhúnn bendir
til þes að herbergið fvrir utan
sé fullt af banvænum hita, og
verður þá með öllu óhugsandi
að komast lifandi niður stigann.
Nei, þá er betra að láta hurð-
ina vera lokaða og reyna að kom-
ast út um gluggann. Og sé það
Holland var fyrir styrjöldina
eitt þrautræktaðasta land ver-
aldar, þar skiftust á akrar og
blómgarðar, engi og grænmetis-
akrar. En verulegur hluti þess
lands, sem þjóðin hafði gert
frjótt, liggur undir sjávarbotni,
og þessvegna hafa Hollendingar
öldum saman barist eigi aðeins
gegn ágangi hafsins heldur og
fyrir því, að herja á sjóinn og
gera grunnan hafsbotn að þurru
landi. Með hinu mikla mann-
virki, sem fullgert var 1928,
gerðu þeir mikinn hluta Zuider-
eða Suðursjávar að þurru landi.
En á styrjaldarárunum voru
fyrirhleðslurnar hollensku ýmist írmr
sprengdar af Þjóðverjum eða
Bandamönnum. Sjórinn flæddi
á ný yfir landið og sópaði á burt
með sér húsum og mannvirkjum
og hlóð auri og leðju á akrana.
En undir eins og stríðinu lauk,
hófust Hollendingar líanda á ný,
og hafa nú þurkað aftur heila
landshluta, sem voru undir vatni
í maí í hitteðfyrra.
Það er einkum vesturhluti
landsins, hið eiginlega Holland
og Zeeland, sem fyrrum var und-
ir sjó. En þar hófst líka þurkun-
in og kvað svo mikið að henni, að
danskur rithöfundur fann ástæðu
til að komast svo að orði: “Guð
skapaði heiminn, nema Holland.
Það sköpuðu Hollendingar sjálf-
ir.”
I gamla daga flæddi’ bæði
Norðursjórinn vestanverður, og
Suðursjórinn yfir jarðirnar
Hollandi. Til varnar þessu fóru
ómögulegt er að minnsta kosti
betra að hrópa út um gluggann
á hjálp. Meðan hurðin miUi yðax
og eldsins er lokuð, eru mikil
líkindi til að hjálpin komi nógu
snemma.
En sé hurðin ekki heit ma
opna hana gætilega. Bezt er að
styðja við hana með mjöðm og
mæti svo að auðvelt sé að loka
henni aftur. Haldið lófanum upp
að rifunni sem opnast fyrir ofan
hurðina og opnað hana aðeins
um 1 — 2 cm. Ef þér finnið að
þrýstingur er á hurðinni lokið
henni þá strax aftur og leitið til
gluggans.
Það er áríðandi þegar hús
brennur, að opna hurðir réit og
loka þeim réit. Það hefir þrásir.
nis komið fyrir, að fólk stekkur
af stað viti sínu fjær, þegar kvik
narr í og skilur hurðir eftir opnar.
Er þá opin leið fyrir reyk og hita
að breiða sig um húsið. En sé
hurðir lokaðar má tefja eldinn og
undanfara hans, hitann og hinar
eitruðu lofttegundir. Nokkurav
mínútur, sem.bruninn tefst; geta
orðið til þess, að bjarga meg'
húsinu.
Alkunn er sagan um unga
konu, sem ætlaði oð flýta fyrir
sér og kveikja upp með steinolíu.
Það varð sprenging og neistarnir
hrutu u-m allt eldhúsið. það leið
yfir konuna, en þegar hún rakn-
aði við var kviknað í eldhúsinu.
Hún flýtti sér þá upp á loft, því
að hún á4fi lítið barn í vöggu.
Hún þreif barnið upp úr vögg-
unni og ætlaði sér að komast
aftur ofan stigann.
En á meðan þessu fór fram
höfðu nágrannarnir kallað á
slökkviliðið. Brunaverðir brugðu
við, slökkvitækin fóru af stað
samstundis og stöðin var aðeins
skammt frá. Þegar slökkviliðs-
menn komu í húsið fundu þeir
konuna og barnið við stigagatið
upp á loftið og voru bæði liðin.
Sprengingin hafði ekki unnið
á konunni, en það gerði brenn-
andi heitur reykurinn sem lagði
upp stigagatið: Hún hafði van-
rækt að loka eldhúshurðinni á
eftir sér. .
Margir brunaverðir fullyrða
að þúsundir manna hefði getað
bjargazt úr eldsvoða ef þeir hefði
þekkt þessar einföldu reglur um
það hvemig opna skuli og loka
dyrum í brennandi húsi.
(Lausl. þýtt)
bændurnir að hlaða varnargarða
með ströndum fram, og dæla
vatninu burt með vindmyllum.
Eyjan Walcheren, sem kunn
er m. a. af orustunum vorið 1945,
er ef til vill frjósamasti blettur-
inn í Hollandi, og eru þar víðast
háir sandhólar með ströndum
fram. Aðeins á einum stað er
eyjan óvaran gegn Norðursjón-
um. Þessvegna voru hlaðnir þar
sterkir sjávargarðar, nálægt
þorpinu West Kapelle. Varð nú
friður fyrir sjónum og bændun-
um tókst að gera eyna að sam-
feldum aldingarði. Helztu bæ-
á Walcheren eru Middel-
bury og Flushing. í gamla daga
var fræg höfn þar, sem Vere hét,
en hún er lögð niður fyrir löngu.
Eftir að herir Bandamanna
gengu á land í Frakklandi 1944
og höfðu náð Antwerpen, var
Walcheren mikilverðasta víg-
stöðin, sem Þjóðverjar höfðu í
Hollandi, því að siglingaleiðin til
Antwerpen liggur meðfram eyj-
unni. þjóðverjar reistu virki um
alla eyjuna og settu upp land-
drægar fallbyssur meðfram
ströndinni. Neyddust því Banda-
menn til að sprengja flóðgarðana
við West Kapelle til þess að setja
fallbyssur Þjóðverja undir sjó.
Haustið 1944 voru flóðgarðarnir
sprengdir í tætlur af Royal Air
Force, og hafið tók aftur það,
sem bændurnir höfðu verið
marga mannsaldra að ná frá því.
Verkfræðingar Hollendinga
hófust þegar eftir stríðið handa
um að gera áætlanir um endur-
reisn flóðgarðanna. Haustið 1945
var ekki hægt að aðhafast neitt
vegna storma, en í ársbyrjun
1946 tókst að loka skörðunum í
görðunum og dæla sjónum burt.
Eyjan var eins og eyðimörk.
Þúsundir af húsum höfðu eyði-
lagst af vatni og önnur tættst í
smátt við sprengjukast og fall-
byssuhríð. íbúamir höfðu flest-
ir verið fluttir á brott, en komu
1 aftur undir eins og fært þótti og
fóru að byggja aftur það, sem
eyðilagt hafði verið.
Þó að bændurna vantaði bæði
tæki, dráttarvélar, efni og hesta
tókst þeim samt að annast vor-
yrkjuna að mestu leyti í fyrra.
En þá varð ekkert sagt um hvaða
breytingum jarðvegurinn hafði
tekið vegn seltunnar úr sjónum.
Var haldið að það tæki að minsta
kosti 5 ár að jarðvegurinn kæm-
ist í lag aftur. Þetta reyndist
þó ekki svo, — jarðvegurinn var
óspiltari en menn höfðu haldið.
Uppskeran í haust sem leið varð
um helmingur þess, sem verið
hafði fyrir stríðið. Þar sem jarð-
vegurinn var leirkendastur höfðu
áhrif seltunnar orðið mest og
því varð uppskeran lökust þar.
En þar sem jarðvegurinn var
sendinn gætti seltunnar lítið.
En nú kom annað vandamál.
Akrarnir höfðu verið ræstir fram
með holræsum og skurðum, en
nú voru þeir fullir af leðju og
aur. Og víða hafði efsta og frjó-
samasta jarðlagið sópast burt af
ökrunum þegar flóðaldan skall
yfir , en hvítur skeljasandur kom-
ið í staðinn. Það er giskað á að
það taki tíu ár að hreinsa þá
akra, sem fyrir þessu hafa orðið,
og flytja á þá frjómold í stað-
inn.
Annað viðfangsefnið var að
útvega samastaði handa öllum
þeim, sem tóku þátt í endurreisn-
arstarfinu : Walcheren. — Voru
reist bráðabirgðaskýli fyrir þá,
sem verða að duga þar til bygð
verða hús. Sumsstaðar býr fólk
í loftvarnabyrgjum og kjöllurum
skotvirkjanna. er Þjóðverjaf
cfröfðu steypt. Innflutt, tilhöggv-
in timburhús hafa einnig verið
bygð á Walcheren.
Trjágróðurinn var eitt af því,
sem vakti athygli á Walcheren
fyrir stríð. Meðfram öllum veg-
um voru limrík trjágöng og flest
þorpin stóðu í trjálundum. Og
allsstaðar voru aldingarðar. —
Mestur hlutinn af skógargróðrin-
um eyðilagðist af sjávarseltunni
og nú hefir sérstök nefnd verið
sett á laggirnar til þess að standa
fyrir trjárækt á ný.
Wieringer M^er-polder var
síðasti árangurinn af því starfi
Hollendinga að ná landi úr greip-
um Ægis. Eftir að ílóðgarðarnir
yfir þvert op Suðursjávar, milli
Norður-Hollands og Fríslands,
höfðu verið fullgerðir 1932, voru
svonefndir “innri flóðgaTðarnir”
bygðir kringum Wieringermeer-
polder, sem er um 10,000 hektar-
ar að stærð. Þetta svæði varð
bezta hveitiræktarsvæði Hol-
lands og risu þar upp nýtízku
býli, sem Hollendingar með réttu
voru hróðugir af.
Síðustu mánuði vetrarins 1644-
45, þegar Hollendingar sveltu
heilu hungri og fólk hrundi niður
af sulti, frömdu Þjóðverjar síð-
asta ódæði sitt í Hollandi. J>eir
sprengdu innri flóðgarðana
kringum Wieringermeer-polder,
svo að væntanleg uppskera ger-
eyðilagðist undir flóðinu úr Suð-
ursjó. Öll mannvirki eyðilögð-
ust meira og minna. Þegar frið-
urinn kom var þegar farið að
gera við skörðin tvö í flóðgörð-
unum; þau voru hvort um sig
nálægt 200 metra breið. Um jóla-
leytið 1645 var verkinu lokið, og
mánuði síðar var landið orðið
þurt. Þetta var nærri því eins
erfitt og mannvirkin í Walcher-
en. Og sömu vandkvæðin voru
á endurreisninni og þar, því að
bæði vantaði vélar, hesta og
vinnuafl. En það tókst að bug-
ast á þessum erfiðleikum og fólk-
ið flutti heim til sín á ný.
Jarðvegurinn í Wieringermeer-
polder er að heita má óskemdur
af Sjávarflóðinu, því að vatnið í
Suðursjó er nærri því saltlaust.
Nú er alt orðið þurt nema tvær
dældir, sem myndast höfðu við
skörðin, sem sprengd voru í varn-
argarðana.
Skurðirnir hafa fylst af aur
þarna, eins og á Walcheren, en
þó eru eyðileggingamar minni.
Þó varð uppskeran aðeins helm-
ingur af meðalárs uppskeru. En
þarna voru. engar hlöður fyrir
heyið. svo að bændur urðu að
setja það í lanir
Endurreisn Hollands virðist
ætla að taka miklu skemmri tíma
en vænta mátti, enda er landið
frjósamt og þjóðin dugandi. Fá-
ar þjóðir munu hafa átt eins
ömurlega daga á ófriðarárunum
og Hollendingar, og guldu þeir
þess að vera nágrannar Þjóð-
verja, svo að hægt var um vik að
flytja á burt til Þýzkalands allar
þær afurðir, hollenskar, sem
Þjóðverja vanhagaði mest um,
ekki sízt smjör og ost. Þessvegna
sveltu Hollendingar heilu hungri
síðasta stríðsveturinn. Hungruð
þjóðin varð að horfa á fullar
járnbrautarlestir af stolnum mat
bruna inn yfir þýzku landamær-
in. —Fálkinn.
PLAY SAFE!
Store Your Fur and
Cloth Coats in Perth’s
SCIENTIFIC
STORAGE VAULTS
• SAFE from MOTHS
• SAFE from FIRE
• SAFE from THEFT
• SAFE from HEAT
For Bonded Driver
Phone 37 261
Perth’s
888 SARGENT AVE.
Viturleg ákvörðun . .
Leiðið hina ódýru en ábyggilegu
raforku inn í hið nýja heimili yðar.
SIMI 848124
"CiTY HYDRO er yðar eign - notið það”
Verzlunarmennlun!
Hin mikla nývirkni, sem viðreisnarstarf-
ið útheimtir á vettvangi iðju og framtaks,
krefst hinnar fullkomnustu sérmentunar sem
völ er á; slíka mentun veita verzlunarskól-
arnir. Eftirspurn eftir verzlunarfróðum mönn-
um og konum fer mjög vaxandi.
Það getur orðið ungu fólki til verulegra
hagsmuna, að spyrjast fyrir hjá oss, munn-
lega eða bréflega, varðandi námskeið við
helztu verzlunarskóla borgarinnar.
THE COLUMBIA PRESS LTD.
COR- SARGENT AND TORONTO ST., WINNIPEG