Lögberg - 08.05.1947, Blaðsíða 4

4
LÖGBERG, FIMTUDAGLNN 8. MAÍ, 1947
--------Hogbcrg----------------------
OeflÖ út hvern fimtudag af
THE COLUMBIA PRESS, LIMITED
695 i’-argent Ave., Winnipeg, Manitoba
Utanáskrift ritatjórans:
EDITOR LOGBERG
196 Sargrent Ave., Wínnipeg, Man.
Ritstjóri: EINAR P. JÓNSSON
Verð $3.00 um árið—Borgist fyrirfram
The "Iyögberg” is printed and published by
The Columbia Press, Limited, 695 Sargent
Avenue, Winnipeg, Manitoba, Canada
Authorized as-Second Class Maii,
Post Office Dept., Ottawa.
PHONE 11 804
Minningabrot úr
Ísiandsíörinni 1 946
Eftir EINAR P. JÓNSSON
í uppvexti mínum voru Jökuddæling-
ar kallaðir ríkir menn, og ýmsir þeirra,
svo sem þeir Jón Magnússon á Skeggja-
stöðum, Guðmundur í Hnefilsdal og
Kristján á Hvanná, voru víst óvenju vel
efnum búnir á þeirrar tíðar mælikvarða;
þeir höfðu hver um sig, eitthvað um
1,000 fjár, auk hrossa og nauta; hey-
fengur var mikill og útbeit góð; var það
sjaldgæft, að fyrir tæki beit á Dalnum,
nema þá ef ísing lagðist yfir jarðveg-
inn, en slíkt gerðist eigi nema stöku
sinnum; fé varð þar vænna en víðast-
hvar annarsstaðar á landinu, og gaf
þessvegna af sér mikinn arð, ef verðlag
var sæmilegt; þá var fært frá á hverjum
bæ og f jöldi ásauða í kvíum; nú eru frá-
færur fyrir löngu úr sögunni á Jökuldal,
og þær hafa verið lagðar niður um land
alt; frétt hafði eg það, að eitthvað myndi
búskap á Jökuldal hafa hnignað fyrstu
tvo áratugi yfirstandandi aldar, en hvort
veruleg brögð voru að því, er mér ekki
að fullu ljóst; en víst er um það, að nú
stendur búskapur á Dalnum í miklum
blóma; nú eru þar ungir bændur, sem
eiga um eða yfir 1,000 fjár, bregða sér
í kaupstað í bflum og hafa við hendi
búnaðarverkfæri af nýjustu gerð; tún
hafa verið sléttuð og stækkuð og naut-
griparækt aukin að sama skapi; sums-
staðar eru húsakynni helzti gamaldags,
þótt víða sé að vísu breytt til hins betra.
Austfirðingar voru svo lánsamir, að
sleppa við mæðiveiki í fé, er svarf afar
hart að ýmsum sýslum landsins, og þess
vegna hafa þeir eigi aðeins haldið í horf-
inu, heldur aukið til muna fjárstofn sinn.
Við hjónin kvöddum Jökuldalinn með
kaffidrykkju á Hvanná. Jón Jónsson,
fyrrum alþingismaður, er þar enn; hann
er nú ekkjumaður, en á jörðinni reka
samvinnu- og sameignarbú synir hans
tveir, Stefán og Elinar, hinir mestu at-
gerfismenn; það var glatt á hjalla á
Hvanná þann stutta tíma, sem við
dvöldum þar. Jón er maður spaugsam-
ur, og lét stundum fjúka í kviðlingum;
við urðum að hafa hraðann við og
kvöddum því von bráðar fólkið á Hvann-
á með þakklæti fyrir ástúðlegar viðtök-
ur; mér fanst það undarlegt, áð vera alt
af að kveðja, fólk og fjöll, og það nokk-
um veginn með vissu, í síðasta sinn.
Við hjónin, bræður mínir tveir og
Karl kirkjubóndi, staðnæmdumst stund-
arkom á Fossvöllum hjá Ragnari
frænda; þangað kom til fundar við mig
Gísli Egilsson fyrrum bóndi á Egilsstöð-
um í Vopnafirði, móðurbróðir Guðrúnar
heitinnar tengdasystur minnar, sem nú
dvelur hjá syni sínum að Hrafnabjörg-
um í Jökulsárhlíð; hann hefir mist sjón-
ina, en heldur sér að öðm leyti vel þrátt
fyrir háan aldur; eg þekti Gísla síðan
eg var unglingur; hann spurði margs,
og leitaðist eg við eftir beztu getu, að
leysa úr spurningum hans: við samtalið
við þenna greinda öldung, rifjuðust upp
fyrir mér mörg atvik frá æskudögum
mínum bæði úr Heiðinni og eins úr
Vopnafirðinum. Á Fossvöllum kvödd-
um við margt af frændliðinu með trega-
blandinni þökk. Nú var ekið niður að
Jökulsá og yfir hana farið á nýrri brú,
og þaðan haldið sem leið liggur austur
yfir heiðarendann og brátt blasti við
úthéraðið, Dyrfjöllin, grænar bungur
og iðjagræn, nýslegin tún. Fljótsdals-
héraðið hefir löngum verið rómað fyrir,
og var engu síður lokkandi fyrir það, þó
sumrið væri — byrjað að líða!
Mikið langaði mig til þess að koma
við á hinum og þessum bæjum í Hróars-
tungunni, svo sem Bót, Rangá, Hallfreð-
arstöðum og Gunnhildargerði, en þess
var enginn kostur, og áður en okkur í
raun og vem varði, rann bíllinn í hlað á
Egilsstöðum á Völlum; þar tók okkur
opnum örmum frú Fanney, kona Sveins
bónda Jónssonar; hann var um þær
mundir staddur á búnaðarráðsfundi í
Reykjavík. Frú Fanney, tíguleg kona
og híbýlaprúð, bauð okkur þegar til
kaffidrykkju, og lét okkur þegar skilja
það skýrt og skorinort,, að við hjónin og
Sigurjón bróðir minn, gistum hvergi
annarsstaðar en þar um nóttina; hún
sýndi okkur hjónum svefnherbergi okk-
ar, og kvað það engu máli skipta hve
liðið yrði á nótt, er við kæmum heim, Á
Egilsstöðum símaði eg Helga Finnssyni
bónda á Geirólfsstöðum í Skriðdal bróð-
ur áminstrar tengdasystur minnar, Guð-
rúnar, og bað hann að koma til fundar
við okkur á Hallormsstað þá um kvöld-
ið, og það stóð heldur ekki á því, að svo
yrði; sver Helgi sig mjög í ætt um fróð-
leik og mannkosti; þetta var í þriðja
skiptið, sem fundum okkar bar saman.
Á Hallormsstað er staðarlegt um að
litast, og þar hefir löngum búið fólk,
sem gert hefir garðinn frægan; þar er
langstærsti og fegursti skógur landsins,
og þar er reisulegur húsmæðraskóli,
sem teljast má hin mesta héraðsprýði;
mikið saknaði eg þess, að frú Sigrún
Pálsdóttir á Hallormsstað, þessi stór-
gáfaða kona, sem fremst stóð um stofn-
un skólans og veitti honum forustu um
langt skeið, skyldi vera látin; bót var
það þó í máli, að mér fanst, að Guttorm-
ur bróðir hennar, skógræktarstjóri á
staðnum, var enn glaður og gunnreifur
og fagnaði okkur hið bezta; hann eigi
aðeins veitti okkur ágætan beina, held-
ur gekk með okkur um skóginn og sýndi
okkur markverðustu nýjungar í trjá-
gróðrinum í þessum unaðsfagra reit.
Guttormur er bjartsýnn á framtíð skóg-
ræktarinnar á íslandi, og stundum fanst
mér hann leggja við eyra til þess að
hluta á andardrátt nýgræðingsins;
grenitegundirnar frá Alaskarsem enn
voru í bernsku, sýndust una sér vel í
íslenzku moldinni við Lagarfljótið, og
treysta 'henni fullkomlega, í samstarfi
við sól og regn, fyrir heillavænlegri
framtíðarþróun; það stóð alveg á sama
hvar maður fór, loftið var allstaðar
þrungið safaríkri gróðrarangan, áfeng-
um ilmi.
> »
Á Ketilsstöðum á Völlum býr Hall-
grímur frændi minn, þjóðkunnur hér-
aðshöfðingi nokkuð við aldur; hann er
enn hrókur alls fagnaðar, og í rauninni,
þrátt fyrir árin, hinn mesti ærslabelgur;
hann hafði, ef svo má að orði kveða,
safnað að sér á bænum með litlum fyrir-
vara slíkum mannsöfnuði, að naumast
var einleikið; með Hallgrími býr á þessu
mikla höfuðbóli tengasonur hans, Berg-
ur Jónsson frá Egilsstöðum, um alt hinn
gjörvulegasti maður; það var ekki um að ’
villast, að þarna var í einni svipan sleg-
ið upp veizlu að fornmanna sið, þarna
var alt ramíslenzkt nema ef vera kynni
Heiðrúnardroparnir, sem Hallgrímur
virtist sæmilega birgur af; hann bauð
gesti sína velkomna með bráðsmellinni
ræðu, en gaf mér um leið ofanígjöf fyrir
það, að við hjónin hefðum ráðið það við
okkur, að gista annars staðar en á
Ketilsstöðum; ekki sagðist hann þó vera
það langrækinn, að hann erfði slíkt til
eilífðarnóns; þarna var margt sagt og
mikið sungið; eg veit ekki betur en allir
viðstaddir flytti ræður, og að sjálfsögðu
góðar ræður, því það var eitt af skil-
yrðum Hallgríms í velkomenda minni
hans, og víst er um það, að einni ræð-
unni að minsta kosti, ræðu séra Péturs
Magnússonar í Vallanesi, gleymi eg
aldrei; fögur ummæli hans um kvæðin
mín og blaðamenskuferil minn, verða
eigi auðgleymd. Séra Pétur, sem er
þjóðkunnur hugsuður og gáfumaður, er
sonur séra Magnúsar Jónssonar fyrr-
um prests í Vallanesi, bróður skáldsins
og stjórnmálaskörungsins Bjarna frá
Vogi. —
Það var nokkuð liðið á nótt, er við
komum aftur til Egilsstaða, og þar
kvöddum við Gunnar bróður minn, Karl
son hans og hinn ágæta bílstjóra okkar
Pál Þorvaldsson frá Hjarðarhaga. Við
nutum ljúfrar hvíldar á Egilsstöðum
það, sem eftir var nætur og komum ekki
á vettvang fyr en liðið var af dagmál-
um; beið okkar þá margréttaður morg-
unverður, er frú Fanney hafði sjálf reitt
fram; að honum loknum bauð frúin okk-
ur að koma með sér út og litast um á
staðnum; við gengum upp á Hól vestan
við bæinn; slíku útsýni gleymir maður
aldrei; hið neðra stafaði á spegilslétt
Lagarfljótið en um hálsa og f jöll vafðist
gullbrytt mistur Austfjarðamorgunsins;
þegar eg leit upp til Fjarð-
arheiðarinnar langaði mig
á Seyðisfjörð, og sama á-
stríðan ásótti mig, er eg í
fjarsýn sá bláma fyrir
Vppnafjarðarfjöllum; slík-
ar hugleiðingar varð eg að
bæla niður, enda nær mörg
raunverulegri verkefni, er
kölluðu að; við horfðum yfir
hinn fagra og víðáttumikla
Egilsstaðaskóg, og lituð-
umst seinna um í hinu
prýðilega skipulagða sveita
þorpi, sem var að rísa upp
austan við Egilsstaðabæ-
inn; þar var búið að taka í
notkun búð, sem Kaupfé-
lag Héraðsbúa kom á fót,
og önnur búö. sem Sveinn
á Egilsstöðum starfrækir,
var í þann veginn að verða
fullger; nokkur íbúðarhús
voru í smíðum í þorpinu, og
auk þess var mér sagt, að
í undirbúningi væri að reisa
þarna læknisbústað. Sé
þetta ekki nýsköpun, hvar
er hún þá? Óþarft er að
taka það fram, að hvert
einasta og eitt hús í nýja
þorpinu á Egilsstöðum, sé
úr steinsteypu, því úr öðru
efni er naumast bygt á ís-
landi.
Er við komum til stofu á
Egilsstöðum eftir útivistina
um morguninn, lét eg það
verða mitt fyrsta verk, að
biðja frú Fanneyju að síma
til Reyðarfjarðar, og spyrj-
ast fyrir um sæti í flugvél
handa okkur hjónunum til
Reykjavíkur og hún fékk
það svar samstundis, að við
skyldum koma á Reyðar-
fjörð fyrir miðaftan þá um
daginn, því eitthvað um það
leyti færi ein af farþega-
flugvélum Flugfélags ís-
lands suður til höfuðstaðar-
ins; við neyttum miðdegis-
verðar á hinu höfðinglega
Egilsstaðaheimili, en frú
Fanney sagði okkur að
synir hennar tveir, Jón og
Ingimar, færi með okkur í
bíl niður á Reyðarfjörð; við
kvöddum hina aðsópsmiklu
og virðulegu húsmóður á
Egilsstöðum með virktum
og ógleymanlegu þakklæti,
og ókum síðan sem leið
liggur um Fagradal niður í
Reyðarfjörðinn; var heið-
skírt veður og þótti mér
einkum bygðarlögin inn af
firðinum fögur og búsæld-
arleg; úr Reyðarfirði er
sprottið margt mætra
manna, er koma við nú-
tímasögu íslendinga vest-
an hafs; má þar til nefna
meðal annara þá Dr. Rich-
ard Beck, bróður hans Jó-
hann Th. Beck framkvæmd
arstjóra, og séra Eyjólf J.
Melan.
Eg dvaldi einu sinni end-
ur og löngu við síldveiðar
sumarlangt á Reyðarfirði,
og kyntist þá mörgu fólki;
nú kom eg flestum ókunn-
ugur aftur á Reyðarfjörð,
og átti þess engin tök, að
leita uppi þá, sem eg enn
þekti; við sátum kaffiboð
hjá Þorsteini Jónssyni
kaupfélagsstjóra frá Egils-
stöðum og hans alúðlegu
frú, sem er dóttir Þorvarð-
ar Kjerúlfs læknis, og þar
hittum við Egil bróður Þor-
steins, sem er héraðslæknir
á Seyðisfirði; var það reglu-
lega yndislegt, að heim-
sækja þessi gestrisnu og
vingjarnlegu hjón; eg var
búinn að kaupa farbréfin
og var okkur því ekkert að
vanbúnaði, en rétt í þess-
ari andránni, rendi ‘sú
silfurvængjaða’ sér niður á
fjörðinn; farangur okkar
var í bíl þeirra Egilsstaða-
bræðra, og óku þeir honum
og okkur niður á bryggjuna,
nýja, ágæta bryggju, því í
POTENTATE GREETS SHRINE CIRCUS CLOWNS
Victor Scott, Potentate, Winnipeg's Karthum Temple
pays iribute to ancient calling of Big Top Funsters.
“Without clowns a circus just
wouldn’t be a circus at all,” so
stated Victor Scott, in comment-
ing on the annual Shrine Spring
Circus opening at the Amphi-
theatre, May lOth and continu-
ing for the entire week following.
The Potentate pointed out,
that, when the first circus was
introduoed in ancient Rome the
first clown cavorted about the
arena in antics similar to those
seen under the Big Top today.
It is true that the clowns with
the Shrine Circus, coming to
Winnipeg this Saturday, are
more streamlined in their
comedy, but many of todays
drollaries originated two thou-
sand years ago on the banks of
the Tiber.
As the centuries rolled by, the
circus maintained its höld on
the generations and always with
the aid of a host of sky-larking
clowns. No, indeed, there could
be no circus without the tradi-
tional laugh-evocating comedians
of the sawdust ring and that’s
why the big Shrine Circus has its
chalik-faced comics, along with
scores of world famous per-
formers and an avalanche of new
sensational features spotlighted
by Dick Clemens, world famed
lion trainer, and his six black-
maned African lions.
Reyðarfjarðarkaupstað er
flest orðið nýtt eins
og annars staðar á
ættlandinu; á bryggjunni
varð fagnaðarfundur, því
þar hittum við hjónin flug-
stjórann, Smára Karlsson,
og aðstoðarmann hans,
Gunnar Fredericksson, sem
báðir voru okkur að góðu
kunnir frá námsárum
þeirra í Winnipeg; fólk og
farangur varð að selflytja
út að flugvélinni, konan
mín fór í fyrsta bátnum, en
eg beið eftir þeim síðasta
og talaði við Sigurjón bróð-
ur minn þangað til kallað
var í mig að stíga út í bát-
inn, og þarna kvöddumst
við bræðurnir á bryggju-
sporðinum; flugvélin var
þéttskipuð farþegum, og er
við höfðum öll komið okkur
fyrir í sætum, herti hún
smátt og smátt á skriðinu
unz hún hóf sig í loft upp;
hún flaug lágt suður með
landinu; eg sá mynnin á
Fáskrúðtefirði, Breiðdals-
vík, Berufirði og Hornafirði,
en inn til fjarðabygðanna
sást ekki; er suður að Ing-
ólfshöfða kom hækkaði
farartæki okkar flugið og
stefndi beint á Reykjavík;
við flugum fram með jökl-
um og yfir hina stóru
sanda Skaftafellssýslna, og
sums staðar sáum við
grænar grundir og “bænda-
býlin þekku” á strjálingi
fyrir neðan; þetta var
furðulegt ferðalag, að því
er mér fanst; við sáum
Þjórsá tiltölulega skamt
frá upptökum sínum, er
grilti í eins og örmjóan
silfurvír, og nú rak ein sýn-
in aðra eins og í kvikmynd;
loks var flogið yfir Hestf jall
í. Grímsnesi og sást þá
bjarma fyrir ljósadýrðinni
í Ingólfsbæ. Klukkan 9 um
kvöldið, nákvæmlega á
slaginu, lentum við á flug-
höfninni við Skerjafjörðinn
eftir 2. klukkustunda flug
frá Reyðarfirði; við lend-
ingarstaðinn biðu okkar
hjónanna með bíl þeir
Grettir ræðismaður og
Pétur kandidat, er jafnan
vöktu yfir velferð okkar
hvar, sem því varð við kom-
ið á ferðalögum okkar um
landið, eins og þjónustu-
samir andar; nú óku þeir
með okkur að Hotel Borg,
en þar áttum við vestan-
gestir að hafast við eða eiga
þar bækisötð þann tíma,
sem eftir var dvalarinnar á
Fróni.
*—Framh.
PLAY SAFE!
Store Your Fur and
Cloth Coats in Perth’s
SCIENTIFIC
STORAGE VAULTS
• SAFE from MOTHS
• SAFE from FIRE
• SAFE from THEFT
• SAFE from HEAT
For Bonded Driver
Phone 37 261
Perth’s
888 SARGENT AVE.
NOW is the TIME
to order your
PIONEER
''Bred for Produclion''
CHICKS
for early fall eggs
Canada 4 Star Super Quality
Approved R.O.P. Sired
100 50 Breed 100 50
14.25 7.60 W. Leghorns 15.75 8.35
29.00 15.00 W.L. Pullets 31.50 16.25
3.00 2.00 W.L. Ckls. 4.00 2.50
15.25 8.10 B. Rocks 16.75 8.85
15.25 8.10 N. Hamps.
26.00 13.50 B. Rock Pull 29.00 15.00
26.00 13.50 N. Hamp. Pull.
10.00 5.50 Hvy. Breed Ckls. 11.00 6.00
18.50 9.75 L. Sussex
Pullets 96% acc.—100% live arr. gtd.
—BROWER TWIN-BLAST
OIL BROODERS
glve great satisfaetion
300 chicks, $24.50, 500 chicks $25.50
_____— while they last. _____
ORDER TODAY
dioneer
■wATCHERv*
I PROPUCfRS Of H/6M QUAUTY CH/CKS S/HCC /9/0 I
416 I Corydon Ave. Winnip*0