Lögberg - 28.08.1947, Page 1

PHONE 21 374

jJaU1x ^y'O'E^ ® A Complele
Cleaning
Inslilulion
fV^-V-sx .Gt
60. ÁRGANGUR
PHONEs 21 374
X V>Gtt^C
VVtt^gi-o^
Lttu11 fOO-
A Complele
Cleaning
Instilulion
WINNIPEG, FIMTUDAGINN 28. ÁGÚST, 1947
NÚMER 34
Þórir Bergsson:
Tvö kvæði
K V Ö L D
Nú dregur nóttin dökka voð
á dagsins hvílurúm,
og eftir sólar geislagnoð
um geiminn siglir húm.
Eg heyri út við hleina og sker
að hafið varpar önd,
er liðni tíminn fram hjá fer
í fjarlæg myrkurlönd.
Svo hvarf mér þessi kæra stund
og kemur aldrei meir.
Með vinum átti ég fegins fund,
en farnir eru þeir.
Sem snöggvast ljómi leiftur bjart
er lítið dægurskeið,
svo breiðist myrkrið, mjúkt og svart
á mína og þeirra leið.
Rafmagnsstóllinn
Hann settist í stólinn, og svo var það gert,
á svipstundu var það búið.
Járnhring að úlnlið og ökla hert
eitt augnablik, handfangi snúið.
Réttvísin hafði hlotið sitt gjald.
Horaður fangi var dauður.
Heimkominn hafði goldið gjald
glataður, týndur sauður.
Alikálf honum enginn bauð
ellegar glas af víni,
þó hafði hann sóað öllum auð
og orðið að versta svíni.
Og nú sat hann þarna í þessum stól
og þoldi mannanna dóma.
Og á þetta horfði sólnanna sól
úr sínum himneska ljóma.
Brennur og böðulsverk
Lögreglan í British Columbia
hefir ekki átt sjö dagana sæla
upp á síðkastið, því ýmissum
meðlimum hennar hefir naum-
ast fallið blundur á brá vegna
brennuvarga innan vébanda
Doukobor-nýlendunnar í ná-
grenni við bæinn Nelson, þar í
fylkinu; þessi skrítni þjóðflokk-
ur á rót sína að rekja til Kákasus
héraðanna í Rússlandi, og komu
nokkrar þúsundir hans hingað
til lands skömmu eftir síðustu
aldamót, er gefið hafa sig eink-
um við búnaði; þetta fólk skipt-
ist í tvo flokka; er annar þeirra
íhaldssamur og löghlýðinn, en
hinn óstýrilátur og vill hafa sína
eigin hentisemi, svo sem það að
ganga berstrýpaðir hvemig sem
viðrar og hvernig sem ástatt er.
Nú hafa þau tíðindi gerst vest-
ur við ströndina, að hinn vinstri
fylkingararmur hefir tekið upp
á þeim óskunda, að brenna skóla
og búgarða, er hinir hæglátari
ættbræður þeirra réðu yfir, og
hefir af þessu hlotist geisilegt
tjón; en þótt lögreglunni hafi nú
að miklu leyti tekist að skakka
leikinn, er þó enn eigi ugglaust
um frekari spjöll og gauragang.
Jónas A. Sigurðsson:
LJÓÐMÆLI
Richard Beck gaf út. Winnipeg
1946.
Kirkjuritið hefir oftar en
einu sinni flutt ljóð eftir Jónas
A. Sigurðsson prest í Vestur-
heimi, svo að hann mun lesend-
um þess að góðu kunnur. — Nú
eru kvæði hans og sálmar komn-
ir út í vandaðri útgófu, sem
prófessor dr. Richard Beck hefir
annazt af smekkvísi og prýði.
Þetta er allmikil bók, nær 300
bls. í stóru broti. Henni er skipt
í þætti, sem hér segir: 1. Ætt-
jarðarkvæði og eggjana. — 2.
Sögukvæði og þjóðsagna. — 3.
Árstíða og náttúrulýsingar. — 4.
Ýmisleg kvæði. — 5. Lausavísur.
— 6. Tækifæriskvæði. — 7. Eftir
mæli og minningaljóð. — 8. Sálm
ar og andleg ljóð. — Þýðingar.
Kvæðin eru misjöfn að gæðum,
eins og eðlilegt er, en yfirleitt
vel kveðin og skipa höfundi tví-
mælalaust á hinn æðra bekk ís-
lenzkra skálda í Vesturheimi.
Bezt þykja mér ættjarðarkvæð-
in, eftirmælin og sálmarnir. —1
Kvæðið um séra Kjartan Helga-
son er t. d. ágætt, lýsingin sönn
og snjöll. Höf. er eldheitur til-
finningamaður, og má einkum
finna þess vott í ættjarðarljóð-
um hans. Sendir hann okkur
marga hlýja kveðjuna austur
yfir hafið. Þessi virðist mér
einna fegurst:
Nú fer hugur minn heim, —
yfir höfin — um geim,
nú skal hávetrarnepjunni gleyma
Nú er sumar um sæ,
nú er sólskin í bæ,
nú er sóley varpanum — heima.
Ásmundur Guðmundsson
“Kirkjuritið”
Skógareldar
Tjón af völdum skógarelda
í Quebec og á ýmissum stöðum
í Nova Scotia, er orðið svo mik-
ið, að milljónum dollara skiptir;
nú er þó nokkuð farið að draga
úr eldunum vegna aukinna rign-
inga austur þar.
Nýtt 400 smál. fisk-
og flutningaskip
í nótt kom hingað skip, sem
nýlega hefir verið keypt í Bret-
landi, og nefnist Pólstjarnan.
Skip þetta, sem er 400 tonn
að stærð, er nýlegt skip og var
áður í eigu brezka sjóhersins. —
Er það af þeirri skipagerð, er
nefnast korvettur, en áður en
það kom hingað, munu
hafa verið gerðar á því ýmsar
breytingar, til þess að gera það
hentugra til veiða og flutninga.
Mun því aðallega vera ætlað að
stunda síldveiðar og fiskflutn-
inga.
Eigendur skipsins eru Njáll
Gunnlaugsson o. fl., sem hafa
myndað um það hlutafélag. Verð
ur skipið gert út frá Dalvík.
Áður er komið eitt samskonar
skip hingað til lands. Kom það
fyrir skömmu og nefnist Straum
ey. Er það í eigu Hreins Páls-
sonar, skipstjóra í Hrísey.
Vísir, 25. júlí.
Hækkun hveitiverðs
Verslunarmálaráðherra sam-
bandsstjórnar, Mr. MacKinnon,
hefir lýst yfir því, að er næsta
þing kemur saman, hafi stjórn-
in ásett sér að mæla með allveru
legri hækkun á lágmarksverði
hveitis frá því, sem nú er; hvað
hækkunin kann að nema miklu,
er enn eigi vitað, þótt Ottawa-
fregnir telji líklegt að hún verði
um 30 cents á mæli af Na 1
Northern hveiti.
Önnur áskorun
Öryggisráð sameinuðu þjóð-
anna hefir nú í annað sinn skor-
að á Hollendinga og Indonesa, að
binda enda á vígaferlin í Austur
Indlandseyjunum. Tíu þjóðir
greiddu atkvæði með áskorun-
inni, en Bretar létu málið af-
skiptalaust.
Eimreiðin.
♦ ♦♦♦♦♦*
Heildaraflinn um
400,000 mál.
Sallsíldarmagnið svipað og um
s. 1. helgi.
Alls hefir nú verið landað á
Raufarhöfn um 40 þúsund mál-
um síldar frá því að veiðin við
Langanes hófst núna fyrir nokkr
um dögum.
Frá því klukkan 6 í gærkveldi
og þar til í morgun höfðu 16
skip komið til verksmiðjunnar
á Raufarhöfn og landað alls um
9 þúsund málum. Síld þessi veidd
ist nær öll á Bakkafirði og við
Digranes.
m
Dágóð veiði var í nótt beggja
megin við Langanes, en alldimm
þoka og hamlaði hún veiðum að
nokkru leyti. — Síldin, sem bor
izt hefir í land til Raufarhafnar,
hefir enn ekki verið brædd nema
að nokkru leyti.
Heildarafli síldar, sem nú hef-
ir borizt í land hjá öllum síldar-
verksmiðjum á landinu er nú
um 400 þúsund mál, að því, er
Sveinn Benediktsson formaður
stjórnar S. R. tjáði Vísi í morg-
un.
Ríkisverksmiðjurnar hafa alls
tekið á móti um 215 þúsund má-
um, og verksmiðjur, sem eru í
einkaeign eða bæjarfélaga hafa
tekið á móti um 185 þúsund mál-
um. Lítið hefir bætzt við salt-
síldaraflann frá því um síðast-
liðna helgi.
Stormur er nú á miðunum og
auk þess þoka, svo að veiðiveð-
ur er ekki gott.
Verksmiðjurnar, sem eru á
vestara veiðisvæðinu, hafa nú
allar lokið bræðslu á síld þeirri,
sem þeim hafði borizt.
Vísir, 25. júlí.
Hjalli Pálsson.
LÝKUR PRÓFI
Þessi ungi og bráðefnilegi
maður, Hjalti Pálsson, hefir ný-
lega lokið fullnaðarprófi í land-
búnaðarverkfræði við Iowa
State College með hárri einkunn,
áður hafði hann stundað nám
við landbúnaðarháskólann í
Fargo, N.-Dak. — Hjalti er son-
ur Páls Zóphónísarsonar al-
þingismanns og Guðrúnar Hann
esdóttur; mun hann fyrst um
sinn starfa í þjónustu Inter-
national Harvesters-félagsins í
Chicago.
Stjórnarkreppa
Grikkland býr um þessar
mundir við alvarlega stjórnar-
kreppu; bræðslustjórn sú, er
Demetrios Maximos veitti for-
ustu hefir hröklast frá völdum,
og enn er alt í grænum sjó varð
andi myndun nýrrar stjórnar;
sendiherra Bandaríkjanna í
Aþenu hefir að sögn boðið hin-
um svonefndu borgaraflokkum
í Grikklandi aðstoð sína um
myndun nýs ráðuneytis, án þess
að borið hafa árangur; enda
mun slík íhlutunarsemi af hálfu
erlendra stjórnarvalda naumast
verða réttlætt.
Meiri markleysa
Það má nærri geta, að Stefán
Einarson ritstjóri Heimskringlu,
hafi skrifað margt, og ekki all-
fátt af því merkilegt, á sinni
löngu ritstjórnartíð. — Hann er
fyrir löngu þjóðkunnur maður
fyrir athugasemdir sínar, er
þykja bæði stílfastar og rök-
hugsaðar. Hann ber hæst þeirra
manna allra er enn hafa fengist
við þá tegund bókmenta, en
Stefán er ekki við eina fjölina
feldur. 1 síðustu Heimskringlu
kom út eftir hann byrjun á skáld
sögu fyrir börn og unglinga,
sem óhætt er að fullyrða, að
standi jafnfætis því besta er
hann hefir ritað á öðrum svið-
um. Söguhetjan er Smaúel
frændi. Höfundurinn raðar efn-
inu vel niður, og framsetningin
er mjög við bafna hæfi, og efnið
í hvívetna hið ákjósanlegasta, til
þess að auka siðgæði og ósér-
plægni hinnar uppvaxandi kyn-
slóðar. En einmetið er engum
gott, og frá skáldskaparlegu
sjónarmiði þykir mér einna mest
varið í kaflann um þá Jónas
Pálsson og Pál Guðmundsson.
Þar er unglingunum lagt upp í
hendurnar tækifæri til saman-
burðar á hinu illa og góða.. Hér
má heita vel af stað farið, og
bíð ég næsta kapítula með
óþreyju. Páll Guðmundsson.
Uppskerumagn
Nýjustu fregnir herma, að
uppskerumagnið í Rússlandi
muni í ár verða því sem næst
tuttugu af hundraði meira en í
fyrra.
Verkfall vofir yfir
Eins og nú horfir við, eru full-
ar líkur á, að verkfall geti haf-
ist þá og þégar við brauðgerðar-
verksmiðjurnar hér í borginni;
hafa verkamenn svo að segja ein
róma greitt atkvæði með verk-
falli og krafist 15 centa kaup-
hækkunar á klukkustund; en
um elleftu stundu, er verið að
hefja einhverjar tilraunir til
samkomulags.
Kosningar í aðsigi
Þann 31. þ. m. fara fram al-
mennar þingkosningar í Ung-
verjalandi samkvæmt hinni nýju
stjórnarskrár landsins; verða
að minnsta kosti fjórir flokkar
í kjöri; atkvæðisréttur er bund-
inn við átján ára aldur, og má
slíkt til nýmæla teljast í Norður
álfunni.
MINNI ÍSLANDS
Flutt að Blaine Wash., 27. júlí 1947.
“Hann hóf upp augu sín.
Þeir hafa--------og spámennina”.
Kölski hafði Harald lúfu
helstefnunni í Noreg sent.
Kúgun lýðsins konungdómi
keypt, en óðals herra lént.
Deilur, sundurþykkja þeirra
þjóðinni að falli varð.
Öryggið sem ennþá sækir
undir högg, í konungs garð.
Drottin sá hvað verða vildi.
Vandamáli sinti strax.
Norður í höfum — óspilt — eyland
átti, geymt til þessa dags.
Gyðingarnir höfðu honum
— hilsknir — reynst in týnda hjörð.
Honum reizt — í húsmenskunni —
hokurrikis stofn á jörð.
Fjallaland og ljósþrá, mundu
laða hugum frelsingjans
uppá við, en úlfúð vetrar
efla manndóms, þroska hans.
— Framsókn hans til fullkomnunar —
Frelsið — hugsjón landnemans —
einangrunin átti að verja,
ásamt vitrum lögum hans.
Drottinn það um ótal aldir
undir komu sína bjó:
Leiddi vermistraum að ströndum,
— slagæð lífs frá Mexico.
Klæddi skógum f jöll og f jöru.
frægt og það í sögum er.
Að á landnáms — dögum — dýrmætt
draup af hverju strái smér.
Fagurt er þar um að litast,
Enn er bjart um fögruhlíð —
Útsýnið — þó annað breytist —
eins og var á landnámstíð.
Ekkert mál, á orð sem lýsa
árstíðinni vori, þar
sem að nætur röðull reifar
roðagulli land og mar.
Sjá, hann vildi vorið réði
vali mannsins, skjólstæðing
sínum. Yrði sumarauki,
sól og skúrir nýgræðing.
Á hvað, þar að endurplanta
uppgræðinginn. Mannlífstré.
Láta — Ægir — boða brattann —
binda um helgidóminn vé.
íslands þjóð! Til þín var talað.
Þú varst drottins annað val.
Merki hans að hefja, boða
heimi þann sem koma skal.
Öllum þjóðum átt að kynna
yfirburð hins frjálsa manns.
Forgönguna að þú eygir
inn í fögnuð ríkis hans.
Sjámenn þér öllum öldum —
auðnan gaf og veitir enn.
Skamt er sumra og skylt að minnast:
Skúla, Jón og Fjölnis menn.
Listaskáld — í tuga tali —
Trúarskáld og lífsins von.
— Nýja jörð og nýjan himinn —
Nýál. Helga Pétursson.
Blóðlengd þín — á þrömum heljar —
þreifar um öfug fráspor sín.
Friðar bogans undir enda
— aldadrauma — rekur þín.
Biður þess að bróður eðlis
blessun, hvíli yfir þér.
Útval þitt og vitjun vitir.
Veitir því, sem göfugt er.
A. B.
\