Lögberg - 14.04.1949, Blaðsíða 6

6
Œttmaðurinn
Eftir
THOMAS DIXON, Jr.
IX KAPÍTULI
HEFNDIN ER MÍN
£>að var orðið dimmt af nótt, löngu
áður en þau Margrét og Stoneman
komu til Piedmont. Þegar þau voru eina
mílu út frá bænum heyrðist hestur
hneggja í skóginum, og þó Queen væri
orðin þreytt, reisti hún höfuðið og svar-
aði, Stoneman veitti þessu enga eftir-
tekt, en Margrét vissi að hópur hvítra
og rauðklæddra manna beið þar og
henni hitnaði um hjartaræturnar.
Þegar þau fóru framhjá presbyter-
íanísku kirkjunni sá Margrét föður sinn
inn um opinn glugga, standa og leiða
þá sem inni voru í bæn. Þeir voru þar
að fela sig á vald Guðs síns og herra, og
biðja hann um fulltingi og styrk ef til ó-
friðar dræg. Margrét reyndi að aka
beint til fangahússins, en var stönsuð
af varðmönnunum.
“Ég er Stoneman, aðal yfirmaður
herdeildanna hér, “sagði gamli maður-
inn við varðmennina, með all miklum
myndugleik.
“Við höfum okkar fyrirskipanir, og
við tökum ekki neinar frá þér.” Svöruðu
þeir.
“Segið yfirmanni ykkar að herra
Stoneman, sé nýkominn frá Spartan-
burg og vilji sjá hann strax á gistihús-
inu.”
Þau fóru beint frá fangelsinu og á
gistihúsið. Stoneman staulaðist inn í
setustofuna, en Margrét batt Queen, fór
svo inn en fann engan heima, Ben, móð-
ir hennar, faðir hennar og þjónustu-
stúlkan voru öll að heiman.
Innan fárra mínútna kom yfirmað-
urinn frá fangelsinu heilsaði og sagði:
“Þetta hefir tekist ágætlega herra,
þeir hafa reynt að villa okkur sjónir á
allann hátt, og heil fylking manna hefir
setið um okkur í skóginum í allan dag.
En í rökkrinu tókst kafteininum að
komast framhjá þeim með fangann og
völdum mönnum sem með honum voru.
Það er klukkutími síðan að þeir fóru,
og ættu að koma bráðlega aftur með
líkið.”
Stoneman stökk á fætur, æstur og
óður greip fyrir kverkarnar á fyrirliðan-
um, hægði þó á sér og sagði:
“Ef að þú hefir látið drepa son
minn.” Hann varð að hægja á sér til að
ná andanum — “farðu! farðu! sendu
einhvern sem kemst úr sporunum á eft-
ir þeim og stoppaðu þá! Þetta eru mis-
tök, þú ert að taka saklausann mann af
lífi — þú ert að taka son minn af lífi —
flýttu þér Guð minn góður, flýttu þér —
stattu ekki þarna eins og álfur!”
Foringinn flýtti sér í burtu sem
mest hann gat til að framkvæma skipun
Stonemans og rétt í því kom Margrét
inn.
Stoneman tók um handlegginn á
henni og stundi upp:
“Faðir þinn barnið mitt, biddu hann
að koma hingað fljótt.”
Margrét flýtti sér til kirkjunnar þar
sem faðir hennar var, og sendi boð með
innleiðslumönnum til föður síns, þegar
hann kom skildi hann undir eins spurn-
inguna sem að lá á vörum hennar.
“Ekkert hefir komið fyrir enn þá
dóttir góð. Bróðir þinn hefir haft menn
sína við öllu búna í allan dag.”
“Herra Stoneman er heima á gest-
gjafahúsinu og vill finna þig strax,”
sagði hún.
“Guð gefi að hann geti varnað
blóðsúthellingum” sagði faðir hennar.
“Farðu inn og vertu hjá henni móð-
ir þinni.”
Þegar Cameron læknir kom til
Stoneman, reis sá síðarnefndi upp
þreytulega og náfölur í framan og rétti
honum hendina:
“Þú ert fjandmaður minn læknir,
en þú ert réttlátur maður. Ég hefi verið
kallaður guðleysingi — ég er aðeins
sjálfsákvæðis afbrotamaður — ég hefi
banað syni mínum, nema ef Guð almátt-
ugur, sem einn fær reist þá dauðu,
bjargar honum. Þú ert maðurinn sem
ég ætlaði högginu að lenda á, sem nú
hefir hitt mig. Ég vildi gangast við þessu,
frammi fyrir Guði. Hann máske heyrir
andvörp mín og miskunar sig yfir mig.”
Stoneman dróg þungt andann,
LÖGBERG, FIMTUDAGINN, 14. APRÍL, 1949
hneig niður á stólinn, leit í kringum sig
og sagði:
“Viltu láta aftur dyrnar læknir?”
Cameron læknir varð undireins við
bón Stonemans og gekk til baka til hans
aftur.
“Við erum allir grímuklæddir,
læknir,” hélt Stoneman áfram skjálf-
raddaður. “Undirniðri hjá mönnum vak-
ir leyndardómur kærleikans og haturs-
ins, sem ráða athöfinum vorum. Vilja
afl mitt eitt olli því, að negrunum var
fengið vald stjórnmálanna í hendur.
Þrjú öfl réðu athöfnum mínum í því
sambandi — flokksvald, lastafull kona,
og óstjórnleg hefndarþrá. Þegar fyrst
að ég varð herfang gulu blóðsugunnar
sem stjónaði húsi mínu, þá dreymdi mig
um að hefja hana upp í sæti við hlið mér,
og þegar að ég fann að ég var að sökkva
niður í dimmt djúp dýralífsins, ég sem
hafði lært að ganga veg stjarnanna, og
átti sambúð með hinum göfugustu önd-
um aldanna —”
Hann þagnaði leit óttasleginn upp,
og hvíslaði:
“Hvað hávaði er þetta? Er það ekki
hófadynur í fjarlægð?”
“Nei,” sagði læknirinn og hlustaði,
“það er fossa niður sem við heyrum,
vindstaðan hefir breyst.”
“Það er nú úti um mig,” hélt Stone-
man áfram, og neri hægt saman hönd-
unum. “Líf mitt hefir misheppnast.
Teningurinn í hendi Guðs er ávalt hlað-
inn.”
Hið tilkomumikla höfuð hans seig
enn lengra ofaná brjóstið, og hann hélt
áfram:
“Voldugastur af öllu var hefndar-
hugur minn. Vilt verslun og stjórnmála
ósamkomulag eyðilagði járnverkstæði
mín. Ég tók upp á mig að borga skuldirn-
ar, og borgaði síðustu veðskuldina sem
var hundrað þúsund dollara, vikuna áð-
ur en Lee réðst á ríkið sem þær voru í.
Ég stóð á hæð einni í næturmyrkrinu
og horfði á menn hans brenna mylnurn-
ar til kaldrakola. Þar og þá sór ég að ég
skyldi lifa unz ég hefði lagt suðurríkin
í rústir og ösku. Þegar að ég kom heim
að húsinu mínu, sá ég að þeir höfðu
grafið suðurríkja hermann þar í garð-
inum. Ég gróf hann upp og flutti hann
út í skóg og henti líkinu í skurð sem þar
var—”
Cameron læknir spratt á fætur og
greip með höndunpm um hálsinn á
Stoneman, en sleppti takinu undireins
aftur og lét höfuðið síga ofaná brjóstið,
og stundi upp “Guð vertu mér syndug-
um líknsamur! Ætla ég líka að sækjast
eftir hefnd!”
Stoneman leit á læknirinn sem var
dasaður eftir geðshræringuna.
“Já hann var sonur einhvers hér
um slóðir,” hélt Stoneman áfram “sem
þótti eins vænt um hann, eins og mér
þykir um börnin mín. Ég lái þér þetta
ekki, sjáðu í brjóstvasa mínum næst
hjartanu geymi ég myndirnar af Phil og
Elsie, þær hafa verið teknar á ýmsum
tímum frá bernsku dögum þeirra, þær
eru allar í litlu albúmi. au vita þetta
ekki, og ekki heldur hefir heimurinn
hugmynd um, að ég hafi verið svona
hjartahlýr—”
“Þú veist að Phil var fyrsta barnið
mitt—”
Rödd hans kafnaði í ekka, og hann
leit vandræðalega á læknirinn. Camer-
on læknir lagði handleginn yfir herðarn-
ar á honum og hóf viðkvæma og hjart-
næma bæn.
Hófadynur ríðandi varðliðs heyrðist
sem fór framhjá gestgjafahúsinu á leið
til fangahússins.
Stoneman staulaðist á fætur, slag-
aði og náði í stól sér til stuðnings.
“Það er þýðingarlaust,” stundi
hann upp, “þeir hafa komið með hann
dauðann — Ég er að hrapa — ljósin
eru að slokkna — vinirnir allir horfnir—
það er dimmt og kalt — ég er aleinn og
týndur, Guð hefir falið auglit sitt fyrir
mér.”
Mannamál heyrðist úti fyrir og
fótatak þungt á tröppum húsins.
Stoneman greip um handlegg lækn-
isins í angist sinni.
“Stoppaðu þá! Stoppaðu þá! Láttu
þá ekki koma með hann hingað inn.”
Hann hneig niður á stól, og starði á
dyrnar, er þær opnuðust og Phil kom
inn, ásamt Ben og Elsie, öll klædd dul-
arbúningi ættmannanna.
Stoneman spratt á fætur, með and-
köfum.
“The Klan — The Klan! Nei? Jú!
Vissulega — guð sé lofaður. Þeir hafa
frelsað drenginn minn — Phil — Phil!”
“Hvernig bjargaðir þú honum?”
Spurði Cameron læknir.
“Ég setti vörð við alla vegi sem
liggja út frá Piedmont, og þegar þeir
komu með hann, hélt Kafteinninn að við
ofurefli væri að etja og slepti honum,
án þess að hleypt væri af einu skoti.
Klukkan tólf um nóttina, stóðu þau
Ben og Elsie við garðshliðið.
“örlög þín, eru undir kosninga úr-
slitunum komin,” sagði Elsie. “Ég skal
mæta þeim með þér, í sigri og ósigri,
í lífi og í dauða.”
“Sigri en ekki ósigri,” svaraði Ben
einbeittur. ‘Grand Dragons’ hafa þegar
símað að sigur sé unninn í sex ríkjum.
Sjáðu ljósin — merkin okkar á fjöllun-
um! þau blika á einum fjalla tindinum
eftir annan. Þessi merki okkar þar til
eldkrossinn hverfur á meðal stjarn-
anna!”
“Hvað meinar það?” hvíslaði Elsie.
“Það meinar að ég er sigursæll,
uppreisnarmaður — að menningunni er
borgið, og suðurríkin séu endurheimt,
úr ánauð og svívirðingu.”
ENDIR
GUSTAF AF GEIJERSTAM:
Fimm Krónur
Ströndin var eyðileg. Hvergi var
tré sjáanlegt svo langt sem augað eygði.
Grasvöxturinn var fáskrúðugur í hinum
hrjóstruga, sendna jarðvegi. Himininn
var gráleitur með stórum, þjótandi skýj-
um, og hafið hrundi í hrönnum að
ströndinni.
Húsið var lítið, grátt að lit og hrör-
legt með tveim gluggum. Um allar rúð-
ur léku græn og blá litbrigði. Reykháfur-
inn hallaðist, og rimlagirðingin kringum
garðsflötinn var skreytt látúnsplötum.
Þær voru menjagripir um strandað skip,
sem Lars Anders, hafði tekið þátt í að
bjarga. Tvö börn léku sér að kalkstein-
um í garðinum.
“Heldur þú, að pabi komi heim?”
spurði stúlkan og leit á bróðir sinn.
Drengurinn ýtti húfunni upp á enn-
ið, spýtti langt, eins og hann hafði séð
fiskimennina gera, og horfði út á hafið:
“Já, auðvitað! Hann kann nú að
stýra báti!”
Tvær mílur austan ölands liggja
'.síldarmiðin. í góðu veðri getur dugleg-
ur náungi siglt þangað einn síns liðs og
jafnvel legið þar úti næturlangt. Eln
þegar líður að hausti fer betur á, að
tveir séu saman. Þá fyrirfinnst enginn
sá staður utan húss, þar sem maður
hlýtur skjól fyrir vindinum. Og þá skyldi
enginn hafa næturdvöl úti þar. Sigling-
in út á miðin tekur klukkutíma. Land-
förin varir álíka lengi.
Lars hafði róið fyrir tveim dögum.
Þá var byrinn hagstæður og hafið logn-
kyrrt. Nú beið konan hans. Sá, sem
hehfir vanizt að bíða, gerist ekki óró-
legur að óþörfu. En stramurinn hafði nú
haldizt sólarhring. Nú var þegar tekið
að lygna, og enn var Lars ókominn.
Konan gekk að arininum, þar sem hún
hafði nýlega kveikt upp eld. Hún gekk
að glugganum, þurrkaði af rúðunni og
horfði út. Hafið lá fram undan svart og
grátt með hvítum földum og bjarm-
kenndum, grænleitum litbrigðum. Það
hófst í miklum, strekum ölduhrönnum.
Lengst í fjarska eygðist blá rönd, og
kona heyrði inn í stofuna hinn sérkenni-
lega gný bylgnanna, sem hrundu að
ströndinni.
Tveir menn komu gangandi í hægð-
um sínum eftir götuslóðinni, sem lá frá
stöðuvatninu. Lars var hvorugur þeirra.
Konan herti upp hugann og gekk út á
tröppurnar til barnanna, einmitt um
sömu mundir og mennirnir komu að
hliðinu. Hún leit á þá og skildi þegar,
hvernig í öllu lá, en gat ekki "borið fram
spurninguna.
“Hvar er Lars?” spurði hún aö lok-
um.
“Hann hefir farizt”, svaraði annar
þeirra eftir stundarþögn. “Við sáum bát-
inn reka á hvolfi mílu frá landi”.
Konan settist á tröppurnar. — Hún
grét ekki upphátt, en hún lét bugast
undann ofurþunga áfallsins.
Börnin hlupu til hennar, sitt til
hvorrar hliðar, en hún varð ekki vör
nærveru þeirra. Mennirnir stóðu hljóð-
ir og horfðu á hana. Enginn mælti orð
frá vörum. — Hinn þungi gnýr hafsins
var aðeins heyranlegur, þegar öldu-
hrannirnar grófust inn í sandinn.
Loksins hreyfði annar maðurinn
sig, eins og hann hygðist að halda brott.
Hinn horfði kringum sig eins og á báð-
um áttum. Svo gekk hann til konunnar,
lagði höndina á öxl hennar og mælti:
“Hann var góður drengur.—Guð sé
honum náðugur!”
Hún sat kyrr, án þess að mæla orð
frá vörum. “Það var hann”, tautaði hún.
“Það var hann.”
Mennirnir héldu leiðar sinnar, og
konan sat ein eftir með börnin sín. Þau
grétu, en hún heyrði það eigi. En þegar
leið að kvöldi varð henni hughægra. Hún
fór inn til að koma börnunum í rúmið.
En þá bar sorgin hana ofurliði, og hún
brast í ákafan grát. Börnin höfðu grátið
sig í svefn án kvöldverðar, og hún sat
enn á rúmstokknum með hendurnar í
skauti sér. Svo kom nóttin og henni
fylgdi hvíldin. Dagar liðu, ár liðu, og
þeim fylgdi fyrnskan.
Engin jarðarför fór fram, því að
hafið hafði annazt um það allt. Það
hafði vaggað honum alla hans æfi, borið
hann í faðmi sér, þegar hann var barn,
veitt honum lífsviðurværi, þegar hann
varð fullorðinn. Nú lék það sér að látn-
um líkama hans, unz hann hneig í djúp-
ið, eða barst að fjarri ströndu.
Hann var horfinn.
En það var ekki tími til saknaðar,
þótt hjartað skynjaði sársauka. Hún
varð að sjá sér og börnunum farborða.
Hún hafði mikið verk að vinna og sat
sízt iðjuvana.
Fyrst af öllu varð hún að fá vistar-
veru gamla húsið höfðu þau haft á leigu.
Og ekki gat hún greitt leigugjaldið, eða
lokið við skyldudagsverkin. Hún vissi af
húsi, sem fékkst fyrir þrjátíu krónur.
Hún átti aðeins fimm. En hún æskti þess
að fá að greiða það, sem á skorti, smám
saman. Og seljandinn ætlaði að verða
við þeirri ósk hennar.
Skömmu síðar frétti hún af húsi,
er fengist fyrir fimmtán krónur. Það
var í verra ástandi, sem gefur að skilja.
Þar var kalt á vetrum og heitt á sumr-
um. En sá, sem á aðeins fimm krónur,
gleðst af því að þurfa ekki að skulda
nema tíu. Og hún fór á fund bóndans og
bað þess, að kaupunum mætti rifta.
Þau áttu langt samtal saman.
Tímarnir voru erfiðir. Og ef maður
leyfði öllum slíkt! Hann gat alls ekki
gengið að því sem vísu, að honum tæk-
ist að selja húsið aftur. Þessar fimm
krónur gat hún undir öllum kringum-
stæðum ekki fengið endurgreiddar. Al-
veg ómögulegt! EJitthvað fyrir allt!
Og hún lét undan. Samt sárnaði
henni það alltaf. Hann hefði betur getað
verið án þeirra en hún.
Eki árin liðu, og hún dró fram lífið.
Hún spann, hún prjónaði sokka, hún
vann daglaunavinnu, og hún sparaði.
Þegar börnin urðu eldri, voru þau látin
ganga á skóla. Og þegar sonurinn hafði
fermzt, tókst henni að gera hann úr
garði, svo að hann gat farið í siglingar.
— Því að í siglingar vildi hann fara. Og
hún vildi það einnig. Það hafði verið
vilji föður hans.
Þannig lifði hún lífi sínu á hinni
hrjóstrugu strönd, þar sem svalvindur-
inn næddi gegnum mosatoppa veggjar-
ins, og þar sem snjórinn á vetrum
byrgði hana einmana inni. Sonurinn
hafði sem sé reist eigið bú með tíman-
um, og dóttirin var í vinnu'mennsku hjá
öðrum.
Vorið kom þó að lokum og bræddi
snjóinn, svo að vegirnir urðu færir,
vatnið íslaust, jörðin þurr og vindarnir
varmir .
Þegar ég sá gömlu konuna, var hún
í borginni til að selja garn, sem hún
hafði spunnið.
Dagurinn var sólríkur, gagnstétt-
’irnar skuggavana, loftið rykþrugið og
hitinn kæfandi.
Allan daginn hafið hún gengið hús
úr húsi, og nú var klukkan fjögur eftir
hádegi. Hún hafði gengið, eins og mað-
ur gerir í hita, unz limirnir stirðna og
fæturnir verða aumir.
Hún hafði verið frammi í eldhúsi og
fengið sér snæðing. Nú sat hún á stein-
tröppunum fyrir utan og naut hvíldar.
Hún hafði losað sig við síðustu garn-
skreppuna. Og innan stundar ætlaði
hún leiðar sinnar til baka með litla gufu-
bátnum.
Við stóðum umhverfis hana og
reyndum að fá hana til að hef ja umræð-
ur. Hún var lotin og grá fyrir hærum, og
ásjóna hennar var þreytuleg og með
augljósum einkennum erfiðisins, sem
orsakast af næringarskorti. Nefið var
(Framhald á bls. 7)