Lögberg - 14.04.1949, Blaðsíða 7

LÖGBERG, FIMTUDAGINN,
14. APRÍL, 1949
7
Merkur Islendingur látinn
Jón Jónsson (Frá Kolgröf í Skagafjarðarsýslu á Islandi) lést
að heimili sínu í Edmonton, Alberta 6. febrúar 1949. Hann var
fæddur á íslandi í maí 1860. Foreldrar hans voru Jón Pétursson
og Ingunn ólafsdóttir. Er ætt þeirra hjóna nákvæmlega rakin í
Almanaki Thorgeirssonar árið 1911 af Jónasi J. Húnfjörð.
Árið 1876 fluttist Jón, þá 16
þaðan alfarinn til Edmonton í
Alberta.
Jón kom til Edmonton 1902
með mjög lítil efni. Var á þeim
árum talsverður uppgángur í
Edmonton (Boom in Real Es-
tate). Byrjaði Jón þá að kaupa
bæjarlóðir, og byggja hús á þeim,
ara gamall, með foreldrum sín-
um til Canada. Tóku foreldrar
hans sér bólfestur norður við Is-
lendingafljót, í Nýja Islandi 1
Manitoba. Nokkrum árum síðar,
kringum 1881 var Jón Jónsson
einn með þeim fyrstu íslending-
um, sem fluttu frá Nýja íslandi,
til íslenzku bygðarinnar, sem þá
var að myndast í Pembina
Ctunty í Norður Dakota. nam
hann sér land í grend við Hall-
son, og var þar búsettur um
nokkur ár. Snemma bar á því
hvað Jón var ötull og áræðinn
framfara maður. Hann og Jó-
hann P. Hallson vóru þeir fyrstu
íslendingar til að kaupa þreski-
vél (,Horse Power). Þótti það
nokkurt þreskivirki á þeim ár-
um, “þá allir áttu ekkert.” Þetta
sýnir greinilega áræðið og
kjarkinn, sem þessum frumherj-
um var í merg borinn. Um þetta
leyti giftist Jón Sigurbjörgu
Benediktsdóttur Ólafssonar frá
Eiðstöðum í Húnavatnssýslu á
íslandi.
Það mun hafa verið um 1888,
sem Jón flutti þaðan búferlum
til Canada. Tók hann sér ból-
festu í íslenzku nýlendunni sem
þá var að myndast í grend við
Red Deer í Alberta. Var þessi
uýlenda síðar kend við Marker-
ville. Bygði Jón Jónsson fyrsta
hofann, sem þar var bygður fyr-
ir föður þeirra bræðra Ólafs og
Sigfúsar Goodmans. Var hann
einn af þeim fyrstu, sem tóku
þar bólfestu. Eins og títt var um
allar nýbygðir Islendinga á þeim
árum, þá komu flestir þangað
efnalitlir. Engva atvinnu var
h®gt að fá á þeim slóðum, svo
Jon tók sig upp og flutti með
fjolskyldu sina til Calgary í
Iberta, því þar mundi vera
^eiri tækifæri til að fá atvinnu
Ekki leið á löngu þar til Jón
bauðst akkords vinna við skóg
arhögg og að taka út logga fyri
f°.®unar naillu, lángt vestur
fjollum frá Calgary. Tók Jói
Þessu boði og tók nokkra a
óndum sínum í vinnuna mei
aer, sem þá vóru vinnulausii
að var í nóvember 1893, sen
ón fékk þessa atvinnu. Þá tó]
hann sig aftur upp, og flutti mei
°nu sina og fjögur börn, va
Það yngsta aðeins þriggja vikn;
Samalt, og flutti upp í fjöllii
Þar sem þeir áttu að vinna. Þes
Var oft getið hvað Jón var fljót
Ur að hugsa og snarráður e
eitthvað óvænt kom fyrir hanr
g heyrði þessa sögu sagða un
ann. Þegar hann var búinn ai
oma fyrir konu og börnum ;
Jarnbrautarvagninum, sem átt
a taka þau þángað sem ferð
lnni var heitið, þá fór hann ú
111 að vita hvert alt hans dó
JÓN JÓNSSON
væri komið á lestina. Þegar
hann kemur út, sér hann Ólaf
tengdabróður sinn, sem var í för
með þeim, standa ráðalausan
yfir kassa með öllum þeirra
matreiðslu áhöldum í, og segir
hann Jóni að þeir vilji ekki taka
kassan með í þessari ferð, það
sé af seint, lestin sé að fara á
stað. Jón kemur auga á sleggju,
sem lá þar, hann gripur hana
og í einu vetvangi er hann búinn
að brjóta kassan utanaf öllu dót-
inu, og segir Ólafi að hjálpa sér
að koma dótinu inn í fólksvagn-
inn, og koma þeir því fyrir und-
ir sætunum, sem fólk þeirra sat
í, og tókst þeim það og lestin
rann á stað. Þegar kom á vang-
stöðina þar sem Jón og fólk hans
fór af lestinni, urðu þeir Jón og
Ólafur að fiska alt dótið undan
sætunum og komu því í hrúgu
á gagnstéttinni, er lestin var far-
in kemur agentinn út og kemur
strax auga á þessa hrúgu af
lausum pottum köttlum og pönn-
um, spyr hann þá Jón hvaðan
þetta rusl hafi komið. Segir Jón
honum það heyri sér til. Vill
agentinn fá að vita hvernig hann
hafi komist með það svona alt
laust. Segir Jón honum söguna
eins og hún er hér sögð. Þá
sagði agentinn “Þú gengur alveg
fram af mér, þú sennilega átt
engan þinn líka, djarfur og ófyr-
irleitinn, þú deyrð aldrei úr
ráðaleysi,” og fór svo burt.
Er vinnunni var lokið um vor-
ið, flutti Jón aftur á land sitt
í Markerville bygðinni, og var
þar búsettur þar til hann flutti
uppá eiginn reikning og seldi
þær jafnóðum, og græddist hon-
um fljótt fé á því. Var hann um
eitt skeið talin vera með efn-
aðri íslendingum vestan hans.
Tvö stórhýsi bygði hann á þess-
um árum, “Hekla Block”, úr
rauðum sandsteini, þriggja hæða
hús, hið vandaðasta að öllu leyti,
sem kostaði yfir $100.000. Líka
byggði hann “Riverview Appart-
ments”, þriggja hæða hús. Á
þessu tímabili byggði hann 67
hús smá og stór, sem hann seldi
mikið jafn óðum og þau voru til.
Jón var í miklum uppgangi þeg-
ar fyrra stríðið skall á 1914. Eins
og kunnugt er, þá datt botninn
úr öllu athafna lífinu, alt láns-
traust hjá bönkum aftekið. All-
ar fasteignir féllu í verði, og ekki
sala fyrir neitt. Margir efna-
menn urðu þá alveg efnalausir,
og var Jón einn af þeim, sem
mistu mest allar eignir sínar, en
hann gat verndað eitthvað af
þeim, svo hann mun hafa haft
nóg fyrir sig til hinstu stundar.
1 almanaki Thorgeirsonar ár-
ið 1914, Skrifar Gunnar Mathias-
son um þau hjón, Jón og Sigur-
björgu konu hans. Er þar sagt
svo rétt og satt um þau, að það
verður ekki betur gért. Vil ég
því biðja höfundinn velvirðingar
á því, að ég tek hér upp kafla úr
þeirri ritgjörð hans.
“Heimili þeirra hjóna er við-
brugðið sem fyrirmyndarheimili
að snyrtimensku, höfðingskap
og risnu, þessum göfugu Is-
lenzku kynfylgjum hafa þau
hjón unnað og að þeim hlúð
undir hvaða ástæðum sem þau
Fimm krónur
(Frh. af hls. 6)
fbögið, munnurinn innfallinn og andlit-
lð hrukkótt.
En þegar hún hresstist, gerðist hún
skrafhreifin. Hún svaraði spurningum
ræddi fram og aftur með látlausum.
versdagslegum orðum um, hvernig
henni íiði.
“Erfitt var það í vetur, sem gefur
?ö skilja”, sagði hún. “í þrjár vikur
omst ég ekki út vegna snjóa. Sem bet-
fór hafði ég síld, og mjöl hafði ég
innig. En brennið þraut þó að lokum.
g þá varð ég sjálf að grafa mig gegn-
ni snjóinn að viðarbyrginu”.
v Og að lokum kom saga hennar, eða
hé^ hæ,^lr hennar, sem ég hefi sagt
Fr^sögnin var stillileg og hógvær.
y. 2’ sem skeð var, var skeð. Og nú var
ð uni garð gengið.
eö í*1 hvl ^ttgra sem minningar
ij , u konunnar náðu aftur í tímann
m/ 111 eir niyrkvaðist ásjóna hennar.
san?nUr^nn hrepptist ákveðnislegar
an. og augnaráð hennar varð
hvasst og þjáningakennt. Hún sagði frá
striti sínu, frá tímum, þegar hún vissi
ekki, hvar hún átti að taka brauð, um
vinnudaga, þegar henni var óskiljanlegt
vegna þreytu að kvöldi, hvernig hún
mætti komast úr rúminu á morgni kom-
anda. Því næst sagði hún frá dauða
manns síns og öðru öllu.
Saga hennar hafði djúpræn áhrif
á huga minn. Var þetta tilgangur lífsins
að ná ekki lengra dag eftir dag og ár
eftir ár en að halda hugri og kulda í
hæfilegri fjarlægð? — Mér fannst ég
sjá kynslóð eftir kynslóð fæðast og
deyja, án þess að ná lengra. Og enn
munu milljónir baka bogna, milljónir
höfða verða hærugrá og milljónir and-
lita verða hrukkótt án þess að þau geti
vænzt annars takmarks en að viðhalda
lífinu.
En er það takmark?
Svo leit ég aftur á gömlu konuna.
Hún hafði krosslagt hnýttar hendurnar
og laut höfði.
“Ég get ekki varizt því”, sagði hún,
“en mér sárnar allt af, þegar ég hugsa
um þessar fimm krónur”.
Helgi Sæmundsson þýddi.
Sigurður Hannesson
1861—1948
Sigurður var fæddur á Kjarvalsstöðum í Hjaltadal í Skaga-
fjarðarsýslu, 7. ágúst, 1861. Foreldrar hans voru þau hjónin Hannes
Thorsteinson, bóndi á Kjarvalsstöðum og Jóhanna Ingimundar-
dóttir. Bræður Sigurðar sál., Benedikt og Einar eru báðir dánir.
Sigurður var ekki tveggja ára þegar hann misti foreldra sína.
Eftir foreldra missirinn var hann tekin til fósturs af séra Benidkt
Vigfússyni. Hjá séra Benidikt var Sigurður í tvö ár áður en hann
fór þá til Jóns Arasonar og konu------------
mesti atorkumaður og svo líka
var Þórdís heitin hin bezta heim-
ilismóðir, ósérhlífin og framtaks-
söm. Sigurður var mjög áreiðan-
legur og eftir sama hætti trygg-
lyndur. Hann taldi ekkert nema
vini meðal þeirra sem honum
voru samferða á hans löngu æfi.
Framkoma hans innan heimilis-
veggja var sú sama og utan;
hann var bókhneigður og fylgd-
ist með því sem var að gerast
í heiminum.
Hugleiðingar Sigurðar námu
oft staðar heima á gamla land-
inu, enda glataði hann engu af
því andlega ríkidæmi sem föð-
urland hans hafði gefið honum.
hans Kristínar Guðmundsdóttir,
þar sem hann ólst upp. Þessi
mætu hjón voru honum afar góð.
Sigurður giftist Þórdísi Einars-
dóttir, frá Auðnum í Ólafsfirði,
26. október 1895. Að fimm árum
liðnum brugðu þau búi, kvöddu
vandamenn og vini, og fóru al-
alfarin til Kanada árið 1900, og
settust að á því landi sem nefn-
ist Grímsstaðir, hálfa mílu fyrir
sunnan Gimli bæ; hér voru þau
um kyrt í tvö ár. Frá Grímsstöð-
um flutti Sigurður suður til
Víðinesbygðar og nam það land
sem hann gaf hehitið “Ás”. Eftir
tuttugu ára dvöl á Ási, settist
hann á Gimsum, og bjó þar til
æfiloka.
Sigurður hélt sig fast við það
andlega og var stöðugur gestur
í Guðshúsii meðan líkamlegur
þróttur leyfi. Passíusálmanna
las hann jafnan á föstunni og
iðkaði húslestra gegnum árin.
Þannig hélt þessi sanni Islend-
ingur við þann eina og sanna
grundvöll sem tryggt getur
mannlegu lífi þann undirstöðu-
stólpa er alt uppbyggilegt áfram-
hald hvílir á, því þeir einstakl-
ingar og þær þjóðir sem glata
helgidómi lífsins sogast um síð-
ir inní hringiðu andlegs óskapn-
aðar. Það er maðurinn með
hreint hjarta og hreinar hendur,
sem byggir til frambúðar jafnt
fyrir alla.
“Upp, upp til þín í himins háa
geima
ég horfi, drottinn, bjart um vetr-
arkvöld. .
ég sé ei þig, en þína fögru heima,
í þúsund bogum ótal sólna fjöld.”
Sigurður andaðist 13. desem-
ber, s.l. og var jarðsunginn 18.
desember af sóknarprestinum,
að fjölmenni viðstöddu. S.S.
Þórdís kona Sigurðar andaðist
fyrir tveimur árum síðan, en tvö
börn lifa föður sinn. Börnin eru
Egill sem býr að Ási og Guðrún
í foreldrahúsum. Eitt barna barn
lifir afa sinn.
Sigurður hafði stundað land-
búnað meðan heilsan leyfði og
hafði ætíð gengið vel búskapur-
inn, að svo hafi verið er mjög
eðlilegt, því bæði var hinn látni
hafa verið. Jón er vel skynsam-
ur, dugnaðar og framsóknarmað-
ur, og er vel virtur af borgarbú-
um. Hann er óefað einn af þeim
sem mest unnu upphaflega að
myndun þeirrar borgar.” Alt
þetta kemur heim við þá kynn-
ingu, sem ég hafði af þeim hjón-
um. Ég var tíður gestur á heim-
ili þeirra hjóna, á þeim tíma, sem
ég átti heima í Edmonton.
Jón heitin var heilsteypur ís-
lendingur, unni íslenzkri tungu
og bókmentum, hann átti gott
bókasafn, og hann var vel heima
í íslendinga sögunum, og stál-
minnugur um alt á þeim sviðum.
Hann hafði heilbrigða sálar-
krafta fram til síðustu stundar.
Konu sína misti Jón sál, 1933
eftir 53. ára sambúð í ástríku
hjónabandi. Hann var hinn mesti
dánumaður og drenglundaður.
Ef hann vissi um einhvern sem
átti við erviðar kringumstæður
að búa, þá var hann þar kominn
til að bæta úr því, sem best
hann gat. Hann var trúhneigður
maður og vel lesinn um þau
málefni. Sérstaklega á seinni ár-
'um, vóru það eilífdarmálin, sem
honum var ánægjulegasta um-
tals efni, þegar kunningjar hans
heimsóttu hann. Seinustu árin
hafið hann við mikið heilsuleysi
að stríða. Fyrir sjö árum síðan
er hann var orðinn mjög heilsu-
veill, fékk hann tengadóttur
sina Mrs. O. T. Johnson til sín
og annast um sig. Var Mr. O. T.
Johnson ritstjóri Heimskringlu
um eitt skeið, er hann látinn fyr-
ir mörgum árum. Hefur Mrs.
Johnson annast um tengdaföð-
ur sinn síðan með mestu alúð,
umhyggju og nærgætni til hans
síðustu stundar. Jón sál, gat þess
oft við kunningja sína, að hann
tryði því að Guð hefði sent sér
hana þegar sér hefði legið mest
á hjálp. Þau hjón áttu sjö börn,
af þeim lífa hann Mrs. Hólmfríð-
ur Lovett í Edmonton, Ingiríður
gift hérlendum manni í Seattle
Washington, Snorri Edmund í
Calgary, Alta., og Carl Jón í Ed-
monton. Öll hin börnin látin fyr-
ir mörgum árum. Jón heitinn
var jarðsettur í ættargrafreit
fjölskyldunnar, sem hann hafði
keypt, er hann lagði foreldra
sína þar til hinstu hvíldar. Rev.
Cannon Nainsby þjónustaði við
jarðarförina. Friður sé með þér
góði vinur minn. Minningin um
þig lifir í hjörtum allra þeirra
sem þektu þig best.
S. Guðmundsson
SIGURÐUR HANNESSON
F. ágúst 7. 1861 — D. des. 13. 1948
Guði sé lof fyrir lausn þína vinur
þú líður ei þjáningar meir
Það feysknar að lokum hinn fegursti hlynur
fellur til jarðar og deyr. t
II
Ástríki faðir þig ástvinir sirgja
hjá ástvinum minning þín lifir
þó holdið í jörðu sé búið að byrgja
blágeima sálin fló yfir.
Boðorðið œðsta þú hefur víst háldið
hermir svo Víðinesbygðin,
svo hefur stöðugu vinfengi valdið
þitt veglyndi, gestrisni og trygðin.
Þú trúi þjón í drottins friði farinn
þig friðarherrann örmum vefur tveim
fagna mun þér fríður engla skarinn
farsæll ertu að vera kominn heim.
Berðu kveðju minni kæru móðir
þið munuð sjást í himnaríki senn,
þú varst henni eins og besti bróðir
sem börn þið saman verðið fóstruð enn.
III
Þau senda þér kveðju börnin þín bæði
\ blessaður sofðu nú rótt
ég þakka þér fyrir þúsundföld gœði
og þúsundfalt góða nótt.
FRIÐRIK P. SIGURÐSSON
♦ ♦ ♦ ♦ ♦ ♦ ♦ ♦ ♦ ♦ ♦ ♦ ♦ ♦ ♦
TIL KAUPENDA
LÖGBERGS og HEIMSKRINGLU
Frá því var nýlega skýrt í báðum íslenzku blöðunum
vestan hafs, að verð æfiminninga, sem færu yfir 4 ein-
dálka þumlunga, yrði framvegis reiknað 20 cents á
þumlunginn; þetta er að vísu ekki mikill tekju auki, en
þetta getur dregið sig saman og komið að dálitlu liði.
Aðrar auglýsingar kosta 70 cents eindálka þumlimgur.
Fyrir samskotalista reiknast 50 cents á þumlunginn.
THE COLUMBIA PRESS LIMITED
THE VIKING PRESS LIMITED
♦ ♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦
Notið það í brauð,
bollur, skorpusteik, kökur
og aðra bakningu — notift
það til allra hluta.
Vegna ALLRAR
Heimabökunar kaupa
GÓÐAR HÚSMÆÐUR
Það er malað úr bezta Canada hveiti.