Lögberg - 11.08.1949, Blaðsíða 5

LÖGBERG, FIMTUDAGINN, 11. ÁGÚST, 1949
5
4IÍ16/ÍAUL
IWENNA
Ritstj&ri: INGIBJÖRG JÓNSSON
VÖNTUN Á FUNDARSTAÐ FYRIR
ALDRAÐA FÓLKIÐ
MR. and Mrs. B. E. JOHNSON
Við minnumst ykkar silfurbrúðkaups með hugheilum árnað-
aróskum og þakklæti fyrir mörg vinahót.
Margar öldur tengja lönd við lönd
þá Ijúfur blœrinn hreyfiafli beitir
Auðnan lagði ykkar hönd í hönd
og hjörtum beggja frið og sælu veitir.
Haldist óbreytt handa og vinaband
heitum tryggða, skúluð aldrei gleyma
Fjærri böli, yfir Lofnar land
leið er greið til sælli og betri heima.
Kringumstæðurnar leyfa okkur ekki að vera með ykkur á
ykkar heiðursdegi, nema í hugsunum, sem þessar línur og með-
fylgjandi „Card“, eiga að túlka.
Ykkar ætíð góðs óskandi
Ránka og Ágúst.
Ég var að spjalla við aldrað-
ann Islending, sem kom að
sækja Lögberg.
„Jæja, nú hefi ég eitthvað
nýtt að lesa“, sagði hann. „Það
styttir tímann, en tíminn verð-
ur mönnum oft þungbær, þegar
þeir eru orðnir gamlir“.
„Hvað gerið þið, gömlu menn-
irnir, ykkur helzt til dægrastytt
ingar?“ spurði ég.
„Ja það er nú ekki margt,
sem við getum gert okkur til
skemmtunnar, það helzta er að
lesa blöðin og koma saman til
að rabba um daginn og veginn
og spila. En við finnum til þess
að við eigum engan fundarstað,
þar sem við gætum hittst bæði
á daginn og á kveldin. Margt
aldrað fólk býr í einu herbergi
og húkir þar dögunum saman,
án þess að létta sér upp. Gömlu
konurnar eiga ef til vill vin-
konur, sem þær heimsækja af
og til en gömlu mennirnir heim
sækja fáa.
Við erum svo heppnir að geta
spilað á kveldin í bókaherberg-
inu í byggingu Þjóðræknisfélags
ins á Home Street; þar komast
fyrir fjögur spilaborð, en ef
fleiri koma, þegar þau eru full-
setin, sitja þeir hjá og horfa á.
„Mér var að detta í hug hve
það væri skemmtilegt, ef við
ættum aðgang að stærri sal,
bæði að deginum og á kvöldin,
til dæmis neðri sal Good Templ-
arahússins; ég held, að hann sé
ekki oft í notkun. — Ef að ís-
lenzku blöðin að heiman og tíma
ritin væru þar á borðum, myndu
hinir eldri íslendingar, bæði
konur og karlar sækja þangað
til að lesa þau og spjalla um
efni þeirra og þar væri nóg pláss
fyrir alla, sem langaði til að
skemmta sér við spil. Þar eru
líka tæki til að búa til kaffi og
myndu ef til vill einhverjar góð
ar konur hressa einstöku sinn-
um upp á okkur með koffisopa“.
„En“, sagði gamli maðurinn
og varð daufur á svip. „Þetta
verður allt að vera ókeypis því
margt af þessu aldraða fólki á
enga aðra peninga en þá, sem
það fær í ellistyrk; því er mörg-
um ofurefli að borga, þó ekki
sé nema 10 cents á dag, til þess
að njóta þessarar ánægju. * En
skemmtilegt væri það ef við ætt
um slíkan fundarstað hér á
Sargent!"
Forðist offitu
Offita er hvimleið og orsakast
í flestum tilfellum af röngu mat-
aræði, og hún er alls ekki vott-
ur þess að líkaminn fái nægileg
næringarefni, enda er það nú
viðurkennt að offita er ekki
hraustleika merki. Þeir, sem
þjást af offitu borða venjulega
of mikið af sætindum, fitu og
starches, svo sem brjóstsykri,
allskonar sætabrauði, steiktum
mat, rjóma, feitu kjöti og sósu.
Þeir, sem eru feitlagnir ættu að
varast mikla sætinda- og hvíta-
brauðsneyzlu en borða í þess
stað grænmeti og ávexti. Heil-
hveitisbrauð og korn, sem ekki
hefir verið rænt hýði og fjör-
efnum, er hollur matur. Áfir og
skyr er og mjög holl fæða.
Fáein hœttumerki
Byrj unareinkenni krabba-
meins eru að jafnaði óljós. Sjúk
dómurinn fer hægt af stað og
lætur lítið yfir sér í fyrstu. Síð-
ar kastar hann grímu meinleys-
isins. Þá birtast einkenni, sem
ótvírætt benda á lífshættulegan
sjúkdóm.
Krabbamein er læknanlegt,
sé það greint á byrjunarstigi og
strax tekið til meðferðar.
Lesandi góður! Gefið líkama
yðar gaum og ef þér verðið var
einhvers óvenjulegs, þá leitið
læknis.
Hér skulu nefnd nokkur ein-
kenni, er bent geta á, að um
byrjandi krabbamein sé að
ræða.
1. Þykkildi eða herzli undir
húð eða nálægt yfirborði líkam-
ans. Sérstakur gaumur skal
þessu gefinn, ef það finnst í
brjósti, á vörum eða tungu.
2. Skeina eða sér, sem gengur
illa að gróa eða grær ekki á
2—3 vikum.
3. Ef gömul varta eða fæðing-
arblettur fer að breyta um lög-
un, stærð eða lit, getur sú breyt
ing boðað illkynjun.
4. óeðlileg útferð og blæðing
frá líkamsopunum, einkum geir
vörtum, kynfærum og enda-
þarmi.
5. Þrálát hæsi og særindi í
hálsi, langvinnur, þurr hósti og
erfiðleikar á að kyngja mat eða
drykk.
6. Óvænt lystarleysi og leiði
eftir máltíðir, einkum hjá þeim,
sem komnir eru yfir fertugt.
7. Óeðlilegar breytingar á
hægðum, t. d. harðar og þunnar
á víxl. Góð regla er að athuga
saurinn öðru hvoru, einkum lit
og lögun. Sé hann mjög dökkur
eða svartur á lit eða þráðmjór,
er rétt að ráðfæra sig við lækni.
Það gildir um öll þessi ein-
kenni, að þau geta fylgt öðrum
og meinlausari kvillum en
krabbameini, en þrátt fyrir það
eru þau einatt fyrstu boðberar
þess. Verði maður þeirra var,
ber honum að snúa sér til lækn-
is, sem úr því sker, hvort þau
votti meinlítinn kvilla eða
hættulega meinsemd.
„Eining“
★
Áhugi, hrifnæmi
Guðmóður æskunnar heggur
sundur gordiska hnútinn, sem
ellinni er ofraun að leysa.
Áfrdm.
Verið brennandi í andanum.
Páll postuli.
Gætið vandlega þeirrar gáfu,
að geta orðið hrifnir.
Phillip Brooks.
Sá deyr ei, sem heimi gaf
lífvænt ljóð.
Sá lézt, er reis þögull frá
dísanna borði,
sem kraup við þess öndveg með
kalið blóð
og kom ekki fyrir sitt hjarta
orði.
Einar Ben.
Maðurinn, sem ekki kann að
hrífast, ekki er brennandi í
anda, lifir lífinu kærulaus og
kaldur, þótt hann sitji við nægta
borð lífsins, í öndvegi með heilla
dísunum, hann er lifandi dauð-
ur, í æðum hans er „kalið blóð“
og hann hefir enga lofgerð á
tungu sinni. Hann er ekki heill-
aður af dásemdum lífsins og veg
samar það ekki.
Á lifandi dauða, hvað einkenni
er,
í auðveldum hendingum sagt
get ég þér:
að kólna ekki í frosti né klökkna
í yb
að kunna ekki lengur að hlakka
til.
St. G. St.
Getur nokkur maður óskað
sér meiri náðar en þeirrar, að
finna kvikna í sálu sinni sál lát-
inna mikilmenna.
Wagner. — Manndáð
Kveðjuorð
vesturíslenzku
gestanna
í gærmorgun ræddu blaða-
menn við vestur-íslenzku heið-
ursgestina að Hótel Borg, til
þess að fá að vita, hvernig þeim
hefði líkað heimsóknin og dvöl-
in hér. En þau eru nú öll á
förum. Guðmundur Grímsson
og kona hans fara í dag með
flugvél til Kaupmannahafnar,
en Vilhjálmur Stefánsson og
kona hans leggja af stað vestur
um haf á morgun með Goðafossi.
Öll voru þau innilega ánægð
með veruna hér og báðu fyrir
kveðjur til allra er þau hefðu<
kynnst. Meðal annars fórust
þeim orð á þessa leið:
♦
Ini V. Grímsson: — Það er
langt síðan að mér fór að þykja
vænt um Island og islenzku
þjóðina. Fyrir hugarsjónum mín
um var hún bókmennta- og
menningarþjóð, kjarkmikil og
framsækin. Mér þykir sérstak-
lega vænt um að kynni mín af
henni nú hafa staðfest þessa
þessa skoðun. Og gaman þótti
mér að ferðast un» landið og
sjá hin mörgu og fallegu bænda
býli. Mig hafði ekki órað fyrir
að landbúnaður væri hér á jafn
háu stigi og raun ber vitni. Ég
hlýt að dást að mörgu í fari ykk-
ar íslendinga, menningu ykkar
og hinni aðdáanlegu gestrisni,
sem mætti okkur hvarvetna.
-f
Guðmundur Grímsson: —
Hér eru hetjur, ekki síður en í
fornöld og ég undrast það mest
hverju Islendingar hafa fengið
afkastað á fáum árum. Þá finnst
mér það gleðilegt hverri tryggð
þeir hafa tekið við landið sitt.
Fólkið flýr ekki héðan. ísland
er líklega eina landið í Norður-
álfu, sem ekki sendir jafn marga
útflytjendur til Bandaríkjanna
og það má. Frá öllum öðrum
þjóðum vilja fleiri komast þang
að en leyft er. Og af því að
„qvóti“ íslendinga stendur þar
alltaf opinn, geta íslenzkir náms
menn fengið þar atvinnu, með
því að telja sig innflytjendur,
en það geta ekki námsmenn ann
ara þjóða. Nú eru íslendingar
sjálfir farnir að flytja inn starfs
fólk — við höfum heyrt hér
norsku, dönsku og þýzku og af-
greiðslustúlku hittum við á veit
ingastað og hún kunni ekkert
nema dönsku. Þetta er mikil
breyting. Þannig er allt að breyt
ast. Ég hefi aðeins séð svip af
því, en langar til að kynnast
öllu betur. — En í stuttu máli —
þetta hefir verið yndislegur
tími, og mér finnst ég hafa
yngst um 10 ár.
♦
Evelyn Stefánsson: — Eftir
að hafa verið hér langar mig til
að kynnast íslandi miklu betur.
Allt, sem ég hefi séð og heyrt
hefir glatt mig. Börnin hér eru
falleg og fjörleg, það spáir góðu
um framtíðina. Reykjavík finnst
mér falleg og þrifaleg borg —
og ég dáist að Austurvelli og
fallegu blómunum þar. Og hér
hefi ég fengið beztan mat, harð-
fisk, hangikjöt, soðinn lax og
skyr. Ég held að ég gæti aldrei
orðið leið á skyri. Og ég er viss
um að þegar ég kem heim og
fæ rjómaís, þá mun ég óska þess
að hann væri orðinn að skyri.
Fólkið hefir verið framúrskar-
andi gott við okkur og hefir aus-
ið yfir okkur dýrmætum gjöf-
um, sem við fáum ekki fullþakk
að.
-f
Vilhjálmur Stefánsson: —
Mér verður þessi ferð minnis-
stæð, en minnisstæðust verður
mér þó líklega för mín til Mý-
vatns. Við fórum í 2 stórum bíl-
um og með mér voru 40 ætt-
ingjar mínir. Og á eftir sátum
við öll veizlu á Svalbarði.
Ég las í amerísku blaði,
skömmu áður en ég fór hingað
að í Svíþjóð væri næstmest
bókaútgáfa, miðað við fólks-
fjölda, en á Islandi mest. Þar
skarar íslenzka þjóðin fram úr
Herra forseti, virðulega Fjall-
kona og hirðmeyjar, háttvirtu
heiðursgestir, kæru íslend-
ingar!
Ég kem hér fram á þessu sex-
tugasta afmæli Islendingadags-
ins til að bera ykkur kveðju
Þjóðræknisfélagsins, — kveðju
til hátíðahaldsins sem hér fer
fram og til allra íslendinga.
Hátíðum sem þessari er nú
stöðugt að fjölga þar sem minnst
er hálfrar aldar eða sextugs,
eða sjötugs afmælis einhverrar
stofnunar eða byggðar meðal
vor íslendinga. Fyrir stuttu síð-
an var t. d. haldið upp á sextíu
ára afmæli Lundarbyggðar,
þ.e.a.s. árið 1947. Vér höfum
minnst fimmtíu ára afmælis Is-
lendingadagsins. Vér höfum
minnst sjötugasta afmælis
byggðar Nýja-íslands. I fyrra
héldu menn, upp á fimmtíu ára
afmæli Swan River byggðar,
þar sem að nokkrir Islendingar
settust að og búa enn. Og svo
mætti halda áfram. Ein byggð
á fætur annari heldur hátíð til
að minnast landnema og til að
afmarka vissan árafjölda, sem
hver byggð hefir verið til, eins
suður í Bandaríkjum eins og
hér. Eins er með stofnanir, sem
íslendingar hafa myndað, kirkj-
ur og önnur félög.
öðrum og ég hefi nokkuð kynnst
því af eigin raun. Á fleiri svið-
um eru íslendingar líklega á
undan öðrum þjóðum og áreið-
an lega með notkun heita vatns-
ins. Að tiltölu við fólksfjölda er
rafmagnsnotkun líklega. meiri
hér en annars staðar. Það hefir
glatt okkur að kynnast þessu.
Og berið svo ríkisstjórn, Þjóð-
ræknisfélaginu og þjóðinni allri
beztu kveðjur okkar fyrir mót-
tökurnar og beztu árnaðaróskir
okkar. —------
Vilhjálmur er sjálfur mikil-
virkur rithöfundúr og hefir
skrifað 22 bækur. Að gefnu til-
efni skýrði hann svo frá, að nokk
ur eintök af þeim bókum sínum
sem ekki eru uppseldar, hefði
komið hingað nú og væri hann
að rita á þær nafn sitt til minja
um þessa ferð. Mun sjálfsagt
marga langa til að eignast þær
og eiga þær til minja um komu
hans hingað. Mbl.
Er vér lítum til baka yfir far-
inn veg og rekjum sögu þessara
byggða og stofnana bendir það
allt á eitt og hið sama, nefnilega
það að oss Vestur-íslendingum
hefir tekist að festa rætur hér
í þessari heimsálfu, og þær ræt-
ur ná djúpt niður í hinn frjó-
sama jarðveg þeirra þjóða, sem
vér höfum gert að okkar eigin,
Canada eða Bandaríkjanna.
Ekki væri hlaupið að því að
slíta þær rætur upp nú þó að
slík tilraun yrði gerð.
I Winnipeg, í júnímánuði,
þegar haldið var upp á sjötíu
og fimm ára afmæli þeirrar borg
ar tóku íslendingar þátt í há-
tíðahaldinu og höfðu þar til sýn
is í skrúðgöngunni skrautvagn
(float), sem er hér til sýnis aft-
ur í dag, sem benti meðal annars
á að nú eru komnar fjórar kyn-
slóðir íslendinga, sem innfædd-
ar eru í þessu landi. Þær kýn-
slóðir eru íslenzkar að ætt og
uppruna. En þær eru líka kyn-
slóðir þessa nýja lands. Þær til-
heyra þessari þjóð og eru Can-
adamenn og Canadakonur, sem
enga aðra þjóð þekkja né viður-
kenna sem sína eigin, þrátt fyrir
það þó að þau beri íslenzk nöfn
og geri það með heiðri og sóma.
Og það er eins og það ætti að
vera.
Á íslandi er Leifur heppni Ei-
ríksson talinn að vera Islending
ur, þó var faðir hans, Eiríkur
rauði, norðmaður, fæddur og
uppalinn. Hann fluttist til ís-
lands en var gerður útlægur það
an. En sonur hans, sem var fædd
ur þar er talinn vera íslending-
ur. Það er því hjá oss Vestur-
íslendingum engin vöntun á
ræktarsemi við ættjörð vora,
eða forfeðra vorra, þó að vér
köllum þriðju eða fjórðu kyn-
slóðina hér vestra Canadafólk
eða Bandaríkjafólk, — því að
það erum vér, þó að vér, á sama
tíma viðurkennum Island og öll
verðmæti sem þaðan stafa. Vér
erum ekki verri íslendingar og
vér erum betri borgarar þessar-
ar þjóðar, hvort sem það ér Can-
ada eða Bandaríkin, sem vér telj
um oss til. Og vér getum komið
saman eins og vér gerum í dag
til að hylla þá þjóð, sem vér
erum sprottin frá og þá þjóð,
sem' vér og feður vorir og afar
hafa átt þátt í að byggja. Vér
sýnum þjóðrækni vora með því
og fylgjum með því grundvall-
ara'triðum Þjóðræknisfélagsins.
Islendingar hafa nú fest djúp-
ar rætur í þessari heimsálfu. En
þeir og afkomendur þeirra við-
urkenna samt ættjörð sína og
hafa gert á hverju ári þessi síð-
ustu sextíu ár, þegar komið hef-
ir verið saman til að halda Is-
lendingadagshátíð. En í raun og
veru er Islendingadagshátíða-
haldið hér vestra eldra en sex-
tíu ára, því í dag eru sjötíu og
fimm ár liðin síðan að hinn
fyrsti íslendingadagur var hald
inn, 2. ágúst, árið 1874, í borg-
inni Milwaukee í Wisconsin
ríki. Þá var haldið upp á þúsund
ára afmæli byggðar Islands, þá
við það tækifæri var í ræðu,
sem þer var flutt, lagt út af ní-
tugasta Davíðssálminum, „Drott
inn, þú hefir verið oss athvarf
frá kyni til kyns“. Það var út
af hinum sama sálmi, sem séra
Matthías Jochumson orti sálm
sinn, hinn ódauðlega, „Ó Guð
vors lands“, sem er fyrir löngu
orðinn Þjóðsöngur íslands und-
ir lagi Sveinbjörns Sveinbjörns-
sonar.
Þessi hátíð, sem vér höldum
hér í dag er því söguleg hátíð.
Hún markar þrjá fjórðu úr öld,
sem íslendingar hafa búið hér
vestra og sem þeir hafa minnst
ættjarðar sinnar með hátíða-
haldi og á sama tíma sýnt það
í daglegum viðskiptum að þeir
væru nýtir borgarar þeirrar
þjóðar, sem þeir hafa eignað
sér og eru partur af.
Það er mér persónulega ómæl
anleg gleði að mega taka þátt í
þessari hátíð í dag, hún er merki
legur atburður, — að mega vera
hér staddur með háttsettum
mönnum, heiðursgestum sum-
um langt að komnum, og meðal
annars frá íslandi, og mega fyrir
hönd Þjóðræknisfélags Islend-
inga í Vesturheimi óska öllum
íslendingum og Islendingadags-
hátíðahaldinu alls góðs nú í dag
og um mörg ákómin ár. Megi
þátttaka vor í málum þessarar
þjóðar bera góðan og gifturíkan
ávöxt í framtíðinni eins og
hingað til. Og megi nöfn íslands
og íslendinga lengi lifa og vera
í heiðri höfð.
Minni hvalveiði en
í fyrra
Hvalveiðivertíðin í ár hefir
gengið verr en vertíð fyrra árs,
sagði Loftur Bjarnason útgerð-
armaður, í samtali við Mbl. í
gær, en Loftur er einn af stjórn-
endum Hvalveiðistöðvarinnar í
Hvalfirði.
Frá því að vertíð hófst í apríl
mánuði s.l. hafa verið veiddir
168 hvalir alls. Eru nú fjórir
norskir hvalveiðibátar gerðir út
og er veiðin í ár því sem næst
helmingi minni á bát en í fyrra.
Norsku hvalveiðimennirnir
telja víst að minna sé um hval
við landið nú en í fyrra. Bát-
arnir hafa venjulega fengið
þetta einn og tvo hvali í för og
mest þrjá. Hvalveiðimiðin eru
djúpt út af Faxaflóa.
Bráðlega mun verða tekið til
notkunar Við Hvalveiðistöðina
kæligeymsla fyrir hvalkjötið, á
þar að vera hægt að geyma um
30 smálestir af kjöti í einu. Úr
kælihúsinu, sem heldur ákveðn
um kulda á kjötinu, fer það í
frystihúsið.
Mbll 27. júlí
I Regensburg í Bayern má lesa
eftirfarandi aðvörun við há-
spennulínuna.
— Það er lífshættulegt að
koma við línuna. Það veldur
þegar í stað dauða, og er strang
lega bananð. Brot á þessu varð-
ar hegningu, allt að átta daga
fangelsi.
TIL MR. og MRS. B. E. JOHNSON
Við sólbros njótið silfurbrúðkaupsdags
í samhug vina hljótið þakkargjöldin.
Því heimilið er hornsteinn skipulags
og hjónabandið fyrstu stjórnarvöldin.
En skyn og lán er stundum vikavalt,
og verður mörgum skortur þeirra fóta,
og því er holt að hafa stutt það alt,
sem horfði mest til þjóðfélagsins bóta.
Við sendum ykkur árnað Guðs og manns
við aldarfjórðungs gifturíka skrefið,
og felum ykkur verndarhendi hans,
sem hefir fegurst eftirdæmi gefið.
Og vegur ykkar verði frjáls og beinn,
að verðugleikum dagur ykkar sæmdur.
Því góður arðstýr er sá bautasteinn,
sem aldrei skal frá nokkrum manni dœmdur.
GUÐRÚN og GUNNBJÖRN STEFÁN SSON
AVARP
Flutt af séra Philip M. Péturssyni, forseta Þjóðrœknisfélagsins,
á Gimli, 1. ágúst, 1949