Lögberg - 15.09.1949, Qupperneq 7

UDGBERG, FIMTUDAGINIM, 15. SEPTEMBER, 1949
7
Goshverinn í Reykjadalsá byrjar að
gjósa eítir 32 árs hvíld
Tiltölulega litla aögerö þurfti til aö hreinsa hverinn, en þaö var
gert um síöustu helgi
Um síðustu helgi byrjaði gamall goshver í Borgarfirði að gjósa
á ný, eftir þrjátíu og tveggja ára hvíld. Er það hverinn „VELLIR“,
sem stendur út í miðri Reykjadalsá í Reykholtsdal, skammt fyrir
neðan bæinn Sturlu-Reyki. Það voru þeir Jóhannes Erlendsson
bóndi að Sturlu-Reykjum og bróðir hans Hannes Erlendsson,
klæðskeri, sem fengu hverinn til að gjósa á ný, með því að hreinsa
úr honum möl, grjót og óhreindi og láta í hann sápu.
Gaus reglulega fram undir
aldamót.
Hverinn „VELLIR“ í Reykja-
dalsá, er einstakur í sinni röð.
Hann kemur upp úr stórum
kletti, sem er úti í miðri ánni
og eru þrjú göt á klöppinni. Tvö
þeirra eru ofan í hana en eitt
utan í klöppinni rétt við vatns-
borð árinnar. Gaus hverinn um
efri götin annað hvort eða bæði,
þegar hann var upp á sitt bezta,
og allt fram undir aldamót.
Hækkaði vatnið þá og lækkaði í
skálunum til skiptis áður en
gosið kom, en þá voru gosin
regluleg með um það bil 30 mín-
útna fresti.
En nokkru fyrir aldamótin
hætti hverinn að gjósa reglu-
lega og er það trú fólks í Reyk-
holtsdal að ástæðan hafi verið
sú, að jarðskjálfti hafi spillt
hvernum.
Hœtti meö öllu aö
gjósa 1917.
„VELLIR“ gaus þó alltaf öðru
hvoru allt til ársins 1917, að
hann gafst alveg upp. Síðustu
árin gaus hann þó ekki nema
sápa væri látin í hann, en það
var oft gert. Segja Reykjabræð-
ur, að algengt hafi verið að fólk
hafi komið langt að, beinlínis til
þess að sjá hverinn gjósa, enda
er enginn goshver annar á öllu
Suðvesturlandi, en árhverinn.
Var þá venjulega látin sápa í
hverinn og fékkst þá fallegt gos,
oft um 30 m. hátt, eftir fáeinar
mínútur. En eftir 1917 hefir ekki
verið hægt að fá gos úr hvern-
um þó að sápa væri í hann lát-
in.
Hverinn lífgaöur á ný.
Um síðustu helgi unnu bræð-
urnir Jóhannes og Hannes frá
Sturlu-Reykjum, að því að
reyna að fá hverinn til að gjósa
á ný, sem tókst eftir nokkra
vinnu.
Byrjuðu þeir á því að grafa
frá holunni, sem er undir yfir-
an
Hjónavígsla
Þann 6. sept. voru gefin sam-
í hjónaband að heimili Mr.
og Mrs. S. Ó. Bjerring 550 Bann
ing St., Winnipeg, Nevilli Pren-
tice, frá So. Bend. Indiana, Uni-
versity student, og Valdene Sig-
valdason, hjúkrunarkona, Winni
peg. Brúðguminn er af enskum
ættum. Brúðurin er dóttir Mrs.
Láru Sigvaldason í Árborg og
Björns I.Sigvaldasonar, sem nú
er látinn. Við giftinguna aðstoð
uðu William Welsh., og Edith
Swanhili. Ríkulegar veitingar
voru fram bornar ag fiftingu af-
staðinni. Mr. S. Ó. Bjerring
mælti fyrir minni brúðarinnar.
Um 60 ættmenn og vinir voru
viðstaddir. — Séra Sigurður
Ólafsson gifti.
ast fyrir nokkur malarkambur
af framburði árinnar, sem flæð-
ir allt í krfngum klettinn. Einn-
ig náðu þeir grjóti og möl innan
úr sjálfri holunni og breyttist
vatnið í annarri holunni strax
við þetta.
Að þessu loknu létu þeir sápu
í hverinn og leið þá ekki löng
stund, þar til hverinn gaus
myndarlegu gosi, sem þó var
ekki sérlega fallegt, því grjót og
rusl þeyttist með því í loft upp.
Hverinn var nokkurn tíma að
jafna sig eftir þessi átök, en
áður en langt um leið var vatns-
borðið í holunum komið í það
lag, sem það var þegar hverinn
var í fullu fjöri eftir aldamótin.
Gýs hann nú myndarlegu gosi
20—30 m. ef látin er í hann sápa.
Varlegast þykir þó að fara ekki
borði árinnar, en þar hafði safn-
of geyst af stað með gos í fyrstu,
og láta hverinn ekki gjósa mjög
oft og mun Jóhannes bóndi á
Sturlu-Reykjum fylgjast með
hvernum. TÍMINN, 13. ágúst.
TIL MR. OG MRS. V. J. GUTTORMSSONAR
d þeirra GullbrúÖkaupsdegi 5. febrúar 1949.
Innilegar þakkir fyrir öll vinahót. Megi hin Guðdómlega gæfa
halda áfram að vernda ykkur og leiða, til síðustu stunda þessa
lífs og til eilífrar sælu.
Frá guÖaheimi gæfan hrein
á engilvœngjum sýndist svífa
sorta og skýin burtu drífa
elskenda bera burtu mein.
Hún kom til ykkar á æskuskeiöi,
unaössólin þá skeiö í heiöi
baö aö þiö legöuö hönd í hönd
' hugglöð svo tengduð vinabönd.
ÞiÖ reynt hafið landnemans lukku og stríö,
létuÖ ei bugast á framsóknarbrautum;
hikandi hvergi í hœttum né þrautum
breytt gat ei stefnu hagl eða hríð.
„Eldflugur“ sýna aö voruð á verði,
veginn skýrari hljómlistin gerði,
sem gefin var óspart á góövina fundum
gleöin í hásæti ríkti þá stundum.
Þið hafiö gengið gæfunnar braut
gefið mörgum af nœgtasjóði;
barnalán ykkar bezti gróði,
og sigurvinning í sæld og þraut.
Vinimir þakka verkin snilda,
vœri þeim hugljúft og einnig skylda
að heiöra gullbrúðkaupshjónin kær
til hinstu stundar sú minning grær.
Þú himinborna heilladís
í heimi skapar gleði mesta,
gefur vísdóm og vini bezta
kraft til að sigra eld og ís.
Fram til sigurs þó fjölgi sporin
í friði og eining þiö verðiö borin.
Gœfan skal leiöa vís er von
Vigfús og Borgu Guttormsson.
Svo hugsa og óska ykkar velunnandi vinir
RANKA og ÁGÚST MAGNÚSSON
Nýtt tímatal
FREGNIR hafa nýlega hermt að nú eigi að fara að gera
alvöru úr því að breyta tímatalinu. Hér er skýrt frá því
í hverju þær breytingar verða sennilega fólgnar.
Með því tímatali, sem vér nú
höfum, falla mánaðardagar og
vikudagar ekki saman og helgi-
dagar og hátíðir eru á flökti
fram og aftur. Þetta tímatal gild
ir svo að segja um allan heim,
og er undarlegt sambland af
venjum aftan úr fornöld. Frá
Kaldeum höfum vér haldið
tylftaskiptingunni (stundir, mín
útur og sekúndur), en frá Róm-
verjum höfum vér erft hina mis
löngu mánuði.
Það má öllum vera ljóst, að
grundvöllur tímatals hlýtur að
vera sólarhringur og skipting
hans í dag og nótt. Þess vegna
svipar öllum tímatölum saman,
hver munur sem kann að vera
á þeim að öðru leyti. Mismun-
andi hlý tímabil hafa og ráðið
um skiptingu ársins í missiri
(vetur, vor, sumar, haust) —
Og árið er talið byrja þegar jörð
in er stödd á vissum stað í hring
braut sinni umhverfis sólina. *
En nú er það svo, að á hring-
braut sinni umhverfis sólina
snýst jörðin jafnframt um sjálfa
sig. En það stendur ekki heima,
þannig að jörðin fari svo og svo
marga fulla snúninga á einni
hringbraut. Þar vantar ofurlítið
upp á, eða er of mikið. Á einni
göngu umhverfis sólina (einu
ári) fer jörðin rúma 365 snún-
inga um sjálfa sig.
Þá er og sá galli á núverandi
tímatali, að það er ekki ein-
göngu miðað við sólina, heldur
einnig við tunglið. Dagarnir eru
KAUPENDUR LÖGBERGS OG
HEIMSKRINGLU Á ISLANDI
Gerið svo vel að senda mér sem fyrst greiðslu fyrir
yfirstandandi árgang, kr. 25.00 fyrir hvort blað.
Dragið ekki að greiða blöðin. Það léttir innheimtuna.
Æskilegt að gjaldið sé sent í póstávísun. Þeir sem
eiga ógreidda eldri árganga, eru vinsamlega beðnir
að snúa sér til mín.
•
BJÖRN GUÐM UNDSSON
Mávahlíð 37, Reykjavík.
flokkaðir niður í vikur, þannig
að sjö sólarhringar eru í hverri,
en fjórar vikur samsvara einni
umferð tunglsins og eru kallað-
ar mánuðir, en allir almanaks-
mánuðirnir hafa fleiri daga,
nema febrúar einn.
Allt þetta veldur ruglingi,
sem menn hafa lengi þráð að
losna við’, þótt þad sé auðveld-
legar sagt en gert.
Tímatal vort er ekki eins gam
alt og margur hyggur. Það hófst
með því að Gregoríus páfi XIII.
ákvað það að næsti dagur við 4.
október 1582 skyldi vera 15. októ
ber. Með því að sleppa þannig
úr 10 dögum hugðist hann rétta
þá tímatalsske\íkju, sem orðin
var eftir júlíanska tímatalinu.
Júlíanska tímatalið er kennt
við Júlíus Cæsar og það byrjaði
45 árum fyrir Kristsfæðingu.
Það gerði mikla bragabót á eldra
tímatali, því að þá var í fyrsta
skipti gerð tilraun til þess að á-
kveða dagafjölda í einu ári og
hið rétta sólár, sem er um 365 V\
sólarhringur’. Þá var ákveðið að
fjórða hvert ár skyldi bæta við
einum heilum degi (hlaupárs-
degi) og þannig jafna mismun-
inn, sem varð af því, að árið er
lengra en 365 dagar.
En höfuðókostur þessara tíma
tala er, eins og áður er sagt, að
mánuðurnir eru mislangir, dag-
ana ber ekki upp á sama mán-
aðardag, og stórhátíðar færast
til. Sérstaklega á þetta við um
páskana, en með samþykkt á
kirkjuþinginu í Nikea, voru þeir
miðaðir við tunglgang. Þjóða-
bandalagið hefir nú spurt páf-
ann hvort ekki megi breyta
þessu, og hefir hann svarað, að
ekkert sé því til fyrirstöðu að
sinni hyggju. Verður því að
telja að kirkjan muni ekki setja
sig á móti nýju tímatali.
Minnist
BETCL
í erfðaskrám yðar
Komi nú nýtt tímatal og verði
tekið upp af flestum þjóðum (og
annað dugir ekki) þá má ekki
aðeins hugsa um að gera það
sem einfaldast, heldur verður
að gæta þess að það komi ekki
í bág við rótgrónar lífsvenjur
manna, né rugli gamalt aldatal.
Það mundi t. d. valda margskon
ar vandræðum ef fella ætti nið-
ur 7 daga vikuna.
Fyrir Þjóðabandalaginu hafa
legið 158 tillögur um tímatals-
breytirigu. Aðeins tvö af þeim
hafa þótt aðgengileg.
Annað þeirra gerið ráð fyrir
því að árið byrji alltaf á sunnu-
degi og sé því skipt í fjögur miss
iri. í hverju missiri eiga að vera
þrír mánuðir, 30 daga, 31 dags
og 30 daga, þannig að 91 dagur
sé í hverjum ársfjórðungi. Þá
vantar einn dag og á að skjóta
honum inn á milli áranna og
kallast hann Gamlársdagur og
er alheimsfrídagur. Með þessu
móti verða 26 virkir dagar í
hverjum mánuði (en nú er það
mismúnandi og mesti mismunur
13%). Hver ársfjórðungur end-
ar á laugardegi. Jóladagur verð-
ur alltaf á mánudegi. Páskadag-
urinn á alltaf að vera 8. apríl.
Eftir því fara svo aðrir helgi-
dagar: Pálmasunnudagur verð-
ur alltaf 1. apríl, Uppstigningar-
dagur 16. maí og Hvítasunnu-
dagur 26. maí. En hlaupársdag-
urinn, sem bæta skal við 4. hvert
ár, á að vera milli júní og júlí og
verður almennur frídagur.
Hin tillagan, sem hefir fengið
meira fylgi, gerir ráð fyrir því
að árinu verði skipt niður í 13
mánuði fjögurra vikna, og falla
þá alveg saman mánaðardagar
og vikudagar allan ársins hring.
En um aukadagana fer líkt og
áður er sagt. Þetta stafar af því,
að allir virðast sammála um að
halda 7 daga vikunni. Og úr því
farið sé að miða við göngu mán-
ans í slíku grundvallaratriði, þá
sé rétt að halda þann reikning
allt árið. Lesbók. Mbl
„LÖGBERG“
óskar að fá keypt eftirtalin blöð
Árið 1941. 2 blöð af no. 52 og
1 af no. 37.
Árið 1942. No. 29, 32, 36, 37, 39,
40, 41, 44, 45 eitt af hverju.
Árið 1943. No. 17, 22, 38, 41, 46,
48! tvö af no. 50 og tvö af no. 52.
Árið 1944. No. 2, 8, og 38.
Árið 1945. Tvö blöð af þessum
No. 1, 28, 31, 32, 33, 34, 35, 41, 42,
43, 49, 50, 52, en eitt af no. 37.
MINNING
Mr. og Mrs. Þorsteinn K. Anderson
Hjónin Mr. og Mrs. Þorsteinn
K. Anderson létust með rúmra
þriggja mánaða millibili. Ragn-
hildur Anderson andaðist 25.
marz að heimili sínu 2221 Fern-
wood R.d. Victoria, B. C., en
Þorsteinn ljést á sjúkrahúsi í
Victoria 5. júlí s.l.
Jarðarför Ragnhildar fór fram
29. marz en Þorsteins 8. júlí,
við báðar jarðarfarirnar var
fjöldi vina viðstatt að kveðja
hin velþekktu hjón; mikið af
blómkrönsum huldu kistur
hinna látnu. — Séra Kolbeinn
Simundsson frá Seattle flutti
kveðjuorð.
Eftirlifandi nánustu skyld-
menni hinna látnu hjóna er ein
dóttir Ragnhildur og bróðir
Mrs. Andersonar, Hinrik Eiríks-
son, nú búsettur í Seattle, áður
bóndi um langt skeið á Point
Roberts, Wast. Þeim hjónum
Mr. og Mrs. Anderson varð 2ja
barna auðið, Ragnhildar áður-
nefndu og sonar, sem Guðmund
ur hét, sem andaðist uppkominn
1939; mesti efnismaður til
munns og handa.
Þorsteinn Kjartansson And-
erson var fæddur á Dýrastöð-
um í Norðurárdal í Mýrar-
sýslu, 4. nóv. 1863. Foreldrar
hans voru Kjartan Einarsson og
Guðbjörg Benediktsdóttir.
Ragnhildur Anderson var
fædd 24. sept. 1863 að Svigna-
skarði í Borgarhrepp í Mýrar-
sýslu. Foreldrar hennar voru:
Eiríkur Ólafsson og kona hans
Ragnhildur, sem lengi bjuggu
rausnarbúi í Svignaskarði. Geta
má þess, að Eiríkur var bróðir
Þorbjarnar á Steinum í Staf-
holtstungum og voru þeir bræð-
ur velþekktir Sunnanlands og
víðar fyrir fram úr skarandi
gestrisni og höfðingsskap. Móð-
ir Ragnhildar var Ragnhildur
Þorsteinsdóttir frá Glitstöðum í
Norðurárdal.
Þorsteinn og Ragnhildur gift-
ust heima á íslandi okt. 18. 1886
og voru því búin að lifa í far-
sælu hjónabandi í 63 ár. Til Vest
urheims fluttu þau 1887. Dvöldu
í Winnipeg í þrjú ár, en fluttu
þaðan til Victoria B. C. og voru
búsett þar ávalt síðan. í
Þau hjón Mr. og Mrs. Ander-
son voru mjög vinsæl og gest-
risin, á heimili þeirra var ávalt
friður og eining. Ragnhildur sál.
var skýrleikskona, glaðsinna og
skemmtin í viðræðum. Þor-
steinn var mesta ljúfmenni, sem
öllum féll vel við, sem honum
kynntust. Stiltur í framkomu og
glaður í viðmóti við alla, sem
hann átti samleið með. Hann var
ágætis smiður og var sem alt
léki í höndunum á honum.
Ekki má gleyma að geta þess,
að Ragnhildur dóttir þeirra
reyndist foreldrum sínum hin
elskulegasta dóttir. Móðir sína,
sem var mjög þungt haldin um
lángt skeið, áður en hún lézt,
stundaði hún með frábærri ná-
kvæmni, umhyggjusemi og þol-
gæði til síðustu stundar. Og þó
hún beri sáran söknuð í hjarta
við ástvinamissirinn má hún
hugga sig við það, að hafa gert
fyllilega skyldu sína og varið
kröftum sínum til þess að létta
sjúkdómstríð þeirra og í einu
orði sagt, fórnað ævi sinni for-
eldrum sínum til heilla og á-
nægju og verið þeim sannur
verndarengill til hins síðasta.
Okkur setur ávalt hljóða þeg-
ar samferðamenn vorir og vinir
hverfa af sjónarsviðinu. — En
hvað skal segja, að heilsast og
kveðja er saga vor. Við hinir
mörgu vinir Anderson-s hjón-
anna, þökkum þeim fyrir allt
hið góða á liðinni tíð. — Minn-
ing þeirra mun lifa í hjörtum
vorum til hins síðasta.
J. J. M.
Daughter of Judge Lindal
Wed to Douglas W. Hilland
A CANDLELIGHT wedding was solemnized at St. Aidan’s
Anglican church, Sept. 1 at 7,30 p.m. when Anna Ruth, elder
daughter of Judge W. J. Lindal, an the late Mrs. Lindal, and
Douglas Warren Hilland, son of Mr. and Mrs. J. Hilland, of Portage
la Prairie, were united in marriage.
íslenzkir gestir í boði
Þjóðræknisfélagsins
í gær bauð stjórn Þjóðræknis
félagsins nokkrum Islendingum,
búsettum vestan hafs, til kvöld-
verðar í Valhöll á Þingvöllum.
Var þar notið hins bezta beina,
en ekki verður sagt að Þing-
vellir hafi verið í sínu fegursta
skrúði veðurs vegna.
Þeir ,sem þátt tóku í förinni
og hér eru nú gestir, voru: Krist
inn Guðnason verksmiðjueig-
andi og sonur hans Harold
Guðnason, Skúli G. Bjarnason
og frú hans Margrét, frú Regína
Eiríksson, frú Svana Athelstan,
frú Ella Pearson og Guðmundur
Þorsteinsson. Stjórnendur Þjóð-
ræknisfélagsins, sem þátt tóku
í förinni voru forseti félagsins
herra biskupinn Sigurgeir Sig-
urðsson, ófeigur Ófeigsson lækn
ir og Kristján Guðmundsson hrl.,
allir með konum.
Gestir Þjóðræknisfélagsins
hafa allir ferðast víða um landið
að undanförnu, heimsótt æsku-
stöðvar sínar eða foreldra sinna,
og kynnst heimaþjóðinni nokk-
uð í sveit og við sæ. Láta þeir
allir vel yfir för sinni, þótt veð-
urfar hefði geta verið skemmti-
legra að undanförnu.
Að loknum kvöldverði í Val-
höll, var dvalið um stund í sum-
arhúsi Ófeigs læknis Ófeigsson-
ar á Þingvöllum, en því næst
haldið til Reykjavíkur fyrir mið
nætti.
Þjóðræknisfélagið hefir sett
sér það markmið, að halda uppi
sambandi við íslendinga, sem
Canon P. C. Bays, of Portage
la Prairie officiated Harold
Christie playd wedding music
and Miss Lorna Stout was solo-
ist.
The bride wore white Gui-
pure lace over taffeta, the fit-
ted bodice featuring a low
v-neckline appliqued with lace
petals, and cuffed sleeves. A
three tiered, graduated, peplum
marked the waistline and the
skirt had back fullness. Her
fingertip veil was held with a
coronet headdress of net out-
lined with crystal beads, and
she caried white gladioli, carna-
tions and stephanotis.
Mrs. Roy Youngson and Mrs.
Richard Earle, of Portage la
Prairie, sister of the bridegroom
were bridal attendants and Miss
Betty Jo Lindal, sister of the
bride, was bridesmaid. Roy
Youngson was best man and
ushering guests were Robert
Brown and Harry Scott.
A reception was held at the
University Women’s club. Fol-
lowing a wedding trip by motor
to Clear Lake and the Uuited
States, Mr. and Mrs. Hilland will
reside in the Millicent apts.
erlendis dvelja langdvölum,
greiða fyrir ferðum þeirra hing-
að til lands eftir föngum og leið
beina þeim, sem hingað koma,
ef því verður við komið. Er
þetta hin þarfasta starfsemi, sem
ástæða væri að efla til muna,
en það verður því aðeins gert að
almenningur gefi starfseminni
gaum og styðji hana með þátt-
töku sinni. VÍSIR, 1. sept.