Lögberg - 10.11.1949, Síða 6

6
LÖGBERG, FIMTUDAGLNN, 10. NÓVEMBER, 1949.
FORRÉTTINDI
Eftir GILBERT PARKER
J. J. Bild/ell Piiddi. — Ljóöin i þessari sögu eru
Þvdd a/ Dr. Sig. Júl. Jóhannessyni.
XXVI. KAPÍTULI
Söngur, flaska og afturganga
Jón Brown, fyrverandi prestur og
skottulæknir, hafði helt mælsku sinni
yfir fólkið í Chaudiere allan daginn, frá
fagurmálaða vagninum sínum. Hann
var fæddur skrumari og hafði nú fundið
iðn þá, sem gáfu þeirri hæfði. í eðli sínu
var hann rómantískur og ekta leikari,
og undirstaðan undir hinni fyrri atvinnu
hans hafði verið vanabundinn skólalær-
dómur. Þátttaka í námaverzlun hafði
verið honum óeðlileg til þess skorti
hann nauðsynlega varfærni og spar-
semi, námaverzlun hans hafði ekki
gjört honum neitt gott og komið Bill
Wantage til þess að fremja glæp, og
sökum þess, að hann hélt þeim glæp
leyndum, að eyðileggja mannorð dauðs
manns, sem heitið hafði Charley Steele.
Eftir að Charley Steele dó, hafði Jón
Brown aldrei séð Bill. Hann hafði far-
ið burt og horfið nokkrum dögum eftir
að Billy hafði sagt honum frá uppgötv-
un Charley Steele með peningahvarfið.
Hann hafði verið í fjarlægu héraði lands
ins þegar að hann las um dauðsfall
Charley Steele, um yfirheyrslu timbur-
flutningsmannanna út af því og sýkn-
un þeirra, og svo síðar um þjófnaðinn
á peningum ekkna og föðurleysingja,
sem Charley hafði verið treyst fyrir.
Þennan dag, Jóhannes skírara, var
Jón Brown B. A. M. D. að hugsa um
allt annað en Charley Steele. Ekkert
hefði getað auglýst hann betur en við-
burðurinn hættulegi við Rauðagil. Þeg-
ar að hann misti af taumunum á hest-
inum og féll aftur á bak ofan í vagninn,
lenti hann með höfuðið á meðalakassa
sínum, sem var í vagninum og hann féll
í öngvit, og þar lág hann þangað til að
mönnum sveitarhöfðingjans tókst að
vekja hann. Hann hafði þess vegna ekki
séð Charley, og samkvæmt upplagi
hans og eðli, hvarf skraddarinn fljótt
úr minni hans, og hann notaði við-
burðinn til þess að vekja sem mesta
eftirtekt á meðal þorpsbúanna. Hestur-
inn hans, hvíti pípuhatturinn, vagninn
nýmálaði, yfirlætislátbragð hans sjálfs
og um fram alt saga hans um dauða
hættuna, sem hann hafði verið hrifinn
úr, hafði meiri áhríf á fólkið í Chau-
diere, heldur en glæsimenska hermann
anna, kappróðurinn á ánni, bjarndýra-
dans, eða skotsamkeppni. Hann var
góður söngmaður og hafði oft sinn eig-
in söngflokk á meðan að hann var þjón-
andi prestur, og hafði ekki Billy hrósað
honum fyrir hve vel hann syngi gaman-
söngva? og lét hann þá nú fjörugt f júka
á milli þess, að hann læknaði og seldi
meðul sín og vakti með þeim hlátur mik-
inn á rúeðal fólksins. Hann læknaði höf-
uðverki, tannpínu, gigtveiki og alslags
kvilla á augnabliki. Hann útrýmdi kvill-
um og kvölum á undursamlegan hátt
með því, sem hann kallaði „Pain-paint“
(Kvalafarfa) og hósta læknaði hann
með hlátri og því sem að hann kallaði
„Golden Pectoral“ (Gullna brjóstlyf-
inu). f söluákefðinni, sem alltaf fór vax
andi fram að sólsetri um kveldið, kom
skraddarinn aldrei í huga hans, en hann
hafði sent honum tvo dollara og tvær
flöskur af Pain-paint með dreng og til-
kynningu um að hann sjálfur mundi
heimsækja hann um kveldið og þakka
honum persónulega fyrir lífgjöfina.
Þegar drengurinn kom að skraddara-
búðinni var hún læst, svo að hann skildi
Pain-paint flöskurnar eftir á búðar-
tröppunum, en tók dollarana á Trois
Courones hótelið og drakk sig fullann.
Rósalie Evanturel bjargaði flöskun-
um af tröppum búðarinnar og geymdi
þær, og beið unz að Charley kæmi í búð-
ina, og að hún gæti haft erindi til að
tala við hann, því að hún hafði verið að
hugsa um hann allan daginn. Hann
hafði sýnt áræði og hugrekki í að bjarga
lífi meðalamannsins og horfið svo eins
og hugprúðir menn ættu að gjöra. Hann
var engum öðrum mönnum líkur. Prest-
urinn var ekki einu sinni hans jafningi
að því er hæfileika snertir, og það var
enginn vafi á, að hann var — þó að hann
væri skraddari, miklu meiri maður en
M. Rossignol. M. Rossignol — hún kaf-
roðnaði í framan. Hverjum hefði getað
dottið í hug, að signorinn mundi tala
við hana eins og að hann hafði gjört þá
um morguninn, — við hana Rósalie
Evarturel, sem ekki átti fimm hundruð
dollara til í eigu sinni. Að henni skyldi
hafa verið boðið að verða madama
Rossignol! Feimni og metnaðarkend
hreyfði sér hjá henni, og hún hljóp út
á götuna, þangað sem faðir hennar sat
og hlustaði á meðalamanninn syngja á
vafasamri frönsku:
„Ég er vaskur vatn að bera,
já vatnsberi ég góður er:
Um stúlkuna mína með strákum vera,
á stundum kvelds, ég hræddur er,
því hún er ung, en ég er gamall,
hún er ung og leikur sér“.
Það var komið fram á nótt. Her-
mennirnir voru farnir, og fyrirskipanir
sveitarforingjans heyrðust ekki lengur.
Gamla fólkið var komið heim til sín, en
skemtanaþrá æskufólksins hélt því enn
í kringum sýningarklefana, og stór hóp-
ur þess skemti sér á kostnað meðala-
mannsins á sýningarsvæði hans.
Þegar Rósalie hljóp í áttina til mann
fjöldans rendi hún hýru auga til skradd-
arabúðarinnar, en þar voru engin lífs-
merki að sjá! Henni datt í hug að mon-
sieur myndi máske hafa farið til Jó
Portugais vestur á Vadróme fjöll, en
þegar að hún kom nær fólksfjöldanum
og sá Jó Portugais þar, þungbrýndann
horfa á þröngina þvælast fram og aftur,
þá vissi hún að monsieur mundi ekki
vera þar.
Charley var ekki langt í burtu frá
henni. Hann stóð undir þéttlimuðu álm-
viðartré, sem stóð við veginn og horfði
á Jón Brown aðhafast á bak við glamp-
andi blys, sem brunnu í kringum vagn
hans og leiksvið, með hattinn stundum
á höfðinu og stundum af því. Stundum
syngjandi gamansöngva á ensku, I
found y’ inde Honeysuckle Patch,
stundum á frönsku — En Revenant de
St. Alban, lækna svo hálsbólgu, tak-
verk, máttleysi, eða þá halda þrumandi
ræðu.
Charley var aftur kominn í sam-
band við hið fyrra líf sitt, þó ekki nema
í einhverskonar fádæma draumleiðslu.
Þessi maður — Jón Brown — hafði
ekki staðist hinar kaldhæðnislegu
spurningar hans, og hann hafði óbein-
línis verið valdur að eyðileggingu nafns
hans. Hann þurfti ekki annað en að
stíga nokkur spor áfram að vagninum,
tala nokkur orð, sýna sig, til þess að
hann aftur yrði að mæta við burðum
lífs þess, sem að hann hafði fyrir fullt
og allt snúið baki við, taka aftur á móti
viðfangsefnum og ráða þeim til lykta,
sem enginn vissi hvaða hörmungar
myndu hafa í för með sér. Á meðan að
hann stóð undir trénu, var hann M.
Mallard skraddari og trúvillingur, sem
smátt og smátt var að samlagast lifn-
aðarháttum fólksins í Chaudiere, sem
ef nógu staðfastlega væri fylgt yrði að
róttækum eiginleikum. Úti í birtu blys-
anna við uppljómaða vagninn yrði hann
Charley Steele lögfræðingur yfirlætis-
ins og klækjanna, sem samkvæmt dómi
almennings, hefði misboðið konu sinni,
leitt bróður hennar afvega, stolið fé
ekkna og munaðarleysingja, sóað stór-
fé, drukkið og svallað, og að síðustu lát-
ið lífið í áflogum á Cóte Dorion drykkju-
kránni. Þessi maður, sem kominn var,
hafði stutt að smán hans og ógæfu; en
hann sjálfur hafði líka einu sinni stutt
að eyðileggingu og smán Jóns Brown,
og nú í dag hafði hann bjargað lífi hans.
Sakir þeirra voru jafnaðar.
Um morguninn og alla nóttina áður
átti Charley í bitru stríði við arfleifð
síns fyrra lífs — við vínþorsta. Hin
gamla ástríða hafði tekið hann heljar-
tökum. Allan daginn hafði hann átt í
látlausu hugarstríði, sem hafði lyft hon-
um út og upp yfir hina algengu viðburði
daglegs lífs, upp, eða út þangað, sem
hann sjálfur var, og hið fjandsamlega
afl, sem hann átti í stríði við. í hinu
fyrra lífsstarfi sínu hafði hann aldrei
þurft að heyja neitt stríð. Tilfinningar
hans höfðu verið yfirskyggðar, sál hans
hjúpuð, og augu hans haldin, hann hafði
verið klæddur brynju sjálfselskunnar og
aldrei fundið til ábyrgðar í sambandi við
hin alvarlegri og þýðingarmeiri við-
fangsefni — sökum þess að hann skorti
tilfinninganæmi — og gat því ekki risið
til hinnar andlegu tignar, sem honum
var meðfædd, nema þegar að hann var
undir áhrifum víns.
Hann hafði vaknað um stund eftir
sjö mánaða svefn, á Vadróme fjöllunum
og ný lífskend hafði vaknað hjá hon-
um, og frá þeirri stundu hafði stríðið á
milli hinnar fyrri og hinnar síðari lífs-
stefnu, sem, þó það reyndi mjög á hið
siðferðilega þrek hans, gaf honum lífs-
tilfinningu, sem hann hafði ekki þekt
áður. Hann naut ánægjunnar af því að
vinna með höndunum fyrir sínu daglega
brauði, að gefa af sínu eigin til fátækra,
nauðstaddra og veikra og að vera sér
þess meðvitandi í fyrsta sinn á ævinni,
að hann stóð ekki einn. Vita að á hin-
um gráskýjaða morgni lífs hans, að
konurödd hafði kallað til hans og sagt:
„Viens ice! Viens ice!“ — „Komdu til
mín! Komdu til mín!“ En svar sálar
hans við þessu kalli, var sama örvænt-
ingarsvarið og Lear gaf — aldrei — al-
drei — aldrei — aldrei — aldrei!
Hann hafði enn ekki rannsakað
huga sinn að því er Rósalie snertir —
hafði ekki þorað að gjöra það. En nú
þar sem hann stóð undir trénu og hið
fyrra líf hans blasti við, svo nærri og í
svo mikilli hættu á að verða dreginn inn
í það, kom spurningin um hana með öll-
um sínum þunga til hans og hann gerði
sér grein fyrir henni á þennan hátt:
,Elska ég hana? Og ef ég gjöri það,
hvað get ég þá gjört? Giftast henni og
eiga konu á lífi? Giftast henni á meðan
andstyggilegur glæpur hangir yfir höfði
mér? Væri það að elska? En segjum,
að ég þekktist aldrei og að við gætum
búið hér alla ævi, ég undir nafninu mon-
sieur Mallard, í frið og næði til daganna
enda. Væri það að elska? Gætum við
elskast með leyndarmál, eins og skugga
á milli okkar, sem á hverri mínútu gæti
komist upp. Gæti ég byggt framtíðarlíf
okkar á þögn, sem alltaf hlaut að vera
lýgi? Úrði ég ekki að svara spurning-
unni? Veit nokkur ástæðu, eða réttláta
meinbaugi á, að þessi kona giftist ekki
þessum manni? Segja Rósalie frá öllu
og fá skilnað frá Kathleen? Það meinti
eyðilegging og fangelsisvist fyrir Billy
og vanvirðingu fyrir Kathleen, og svo
er það engan veginn víst, að það trygði
mér Rósalie. Hún er kaþólsk og kirkjan
hennar mundi ekki taka það í mál. Hefi
ég nokkurn rétt til að auka á lífserfið-
leika hennar? Ég hefi misboðið einni
konu, og það ætti að vera nóg fyrir eina
lífstíð!“
í þessu bili kom Rósalie, sem verið
hafði utarlega í mannhringnum nær,
svo að Steele sá hana. Birtan frá ljós-
kerinu féll á andlitið á henni, þar sem
hún stóð á bak við stól föður síns og
horfði forvitnislega á skottulæknirinn,
sem eftir að selja margar meðalaflösk-
ur tók upp guitar og fór að syngja á
gamaldags vísu, þetta erindi eftir
Starntonge:
Sá raunverudagur er runninn
er Rósetta heimilið kveður.
Hún gengur á sólbjörtu sumri
en sálin á annars kyns veður,
því níræður nú er hann Raouli
en nú er hún tuttugu ára. —
Hún Rósetta — Rósetta litla
er rúmlega tuttugu ára.
Nú leiðir hann hana við hlið sér,
þau hugsandi í kirkjuna ganga.
þeim finst það víst foreldrum hennar
að farsældin leiddi hana þanga,
þeim fanst það — hvað fanst henni
sjálfri?
Hvað fanst henni um níutíu árin?
Hún Rósetta — Rósetta litla
með rúmlega tuttugu árin.
Charley, sem veitt hafði Rósalie ná-
kvæma eftirtekt síðustu mánuðina sá
að roði færðist fram í kinnarnar á
henni, að það kom glampi í augun á
henni og hún horfði á söngmanninn
með hvössu og athugulu augnaráði.
Charley gat ekki ráðið hvað á bak við
það augnaráð bjó, og hún sjálf, hefði
hún verið kvödd til að gjöra það, hefði
hún aðeins getað sagt, að það stafaði
frá tilfinningu, sem hún gæti ekki gjört
sér grein fyrir. í Rósettu sá hún sjálfa
sig og í manninum, sem ætlaði að gift-
ast þessari Saintonge Rósettu, sá hún
M. Rossignol. Hugur hennar varð órór
þegar henni kom til hugar mögulegleik-
ar á samlífi við signorinn. Hún sá sjálfa
sig unga og æskurjóða með lífsfjörið
svellandi í öllum æðum skipa heiðurs-
sæti við matborð signorsins. Hún sá sig
skipa virðingarsæti í kirkjunni og hlíða
messu, stífa og hátíðlega að stórbýla-
fólks sið — bros æskunnar dautt og
horfið og æskugleðin yfirskyggð af venj
um og reglum höfðingjasetursins, allar
vonir og vordraumar fölna í návist ald-
ursins, hvað vingjarnleg og glaðvær
sem hún væri.
Það fór hrollur um hana og hún leit
niður fyrir sig og hlustaði á pískrið og
hláturinn í fólkinu, þegar skottulæknir-
inn söng:
„í svefnherbergið hennar, sem höfðing-
legt var,
við hlið sér hana leiddi og staðnæmdist
þar—“
Rósalie snéri sér snögglega við og
hvarf út í náttmyrkrið, og henni fylgdi
dauflegt augnaráð föður hennar og á-
hyggjufullt augnaráð Charley Steele.
Charley gat ekki ráðið hvað henni
bjó í brjósti, en hann var kominn á
fremsta hlunn með að fara á eftir henni
og spyrja hana að, hvort hún myndi
hafa flúið frá skottulækninum ef að
hann hefði sungið um Rósette og þrjá-
tíu ára gamlan mann í staðinn fyrir níu
tíu ára gamlan. Stríðið, sem hann hafði
átt í við sjálfan sig allan daginn út af
brennivínsþránni hafði hleypt ólgu í
blóð hans og komið tilfinningum hans
öllum á ringulreið, sem hann hélt þó í
skefjum með afli vilja síns, en nú greip
hann einhver dyrfsku ákafi. Hann á-
setti sér að fara til Rósalie horfa í aug-
un á henni og segja henni, að hann elsk-
aði hana, hvað svo sem örlögin hefðu
um það að segja. Hann hafði aldrei elsk-
að nokkra manneskju, og þrá hans var
brennandi til að fara á eftir stúlkunni,
sem svo miklu haldi hafði náð á honum.
Hann tók eitt spor áfram í áttina til
hennar, stansaði, en var mintur á var-
úð og hættu með því, sem skottulæknir-
inn var að segja:
„Ég átti einu sinni kunningja — góð-
an mann og slæman, þann gáfaðasta
mann, sem ég hefi þekkt. Mesti bragða-
refur — allt kvenfólk vitlaust á eftir
honum —Kinnarnar á honum voru eins
og rauðar rósir — Tungan bitur eins
og kolsýra. Manna fallegastur ásýnd-
um. Dásamlega vel klæddur. — Hafið
þið nokkur fyrirmyndar karlmannaföt
hér í Chaudiere? — Hver er 'skraddar-
inn ykkar? bætti hann við á þátíðar
málízku og hló hrottalega. Svo þagnaði
hann allt í einu, tók ofan hattinn. „Ég
gleymdi“, sagði hann með upplyftum
augum og áhrifamikilli alvöru: „Það var
skraddarinn ykkar, sem bjargaði lífi
mínu í dag — og héðan í frá eru allir
skraddarar vinir mínir. Jæja, svo að
ég haldi áfram. Vinur minn, ég kalla
hann vin, þó að hann eyðilegði mig, og
marga aðra, — sem hann meinti ekki
að gjöra, en gjörði samt — sætti ömur-
legum örlögum að síðustu. En hann var
undursamlegur maður á meðan að hann
lifði. Það, sem ég ætlaði að komast að,
var kvæði, sem hann var vanur að
syngja, þegar við í æskuglensi okkar
fórum á túr eins og vinur okkar þarna
yfir frá og benti á bónda þar úr nágrenn
inu, sem var að reyna að standa upp-
réttur, og bætti við Browns Golden
pectoral læknar hósta, vinur minn!
Þegar ungur maður dróg sig í hlé úr
mannþvögunni sem veltist um í hlátri
og að trénu, sem Charley Steele stóð
undir. Jæja, hélt Brown áfram. Ég ætl-
aði að segja, að þessi vinur minn hét
Charley og kvæðið, sem hann var van-
ur að syngja, þegar hanarnir fóru að
gala á morgnana, var kallað Kampavíns
kvæði og hann var kallaður Kampa-
víns Charley — unz hann leið ömurlega
undir lok. Hann stillti guitar sinn og
ræksti sig, leit glettnislega til Maximill-
ian Cour bakara og byrjaði að syngja:
„Ég hlaut nafnið af þeim sið sem að ég
setti,
að sjálfur skyldi ég borga vínskrá bróð-
ur míns
með öllum þeim, er Bakkus byrðar létti
í bróðerni og gleði ég neytti Kampavíns.
Sumir kusu Burgundi, Hoch, Claret
Moselle
en Moets var sú tegund, er mér féll
alltaf vel.
Hvað gerði það til, þó vánkaður væri ég
að kveldi
eitt vínstaup að morgni skerpti sjónina
og hugarins veldi.
Ég heiti Kampavíns Charley
Ég heiti Kampavíns Charley
Hver er maðurinn unglegi sem að þú
sérð
hver á tunguna beittari en sverð,
það er hann Kampavíns Charley“.