Lögberg - 10.11.1949, Page 7

7
Smáríki í höndum Rússlands
og Kominform
Albanía, fjallalandið við Adrían
haf, er eitt af smæstu ríkjum
Evrópu, fjórðungur Islands að
stærð, en byggt rúmlega milljón
Albönum, sem flestir eru Múha-
meðstrúar. Landið hefur í 1500 ár
verið undir stjórn Rómverja,
Austgota, byzantískra keisara,
Serba og síðan Tyrkja. Landið
varð sjálfstætt 1912, furstadæmi
til 1925, lýðveldi til 1928 og loks
konungsríki undir stjórn Achm-
ed Zogu til 1939. Það ár, föstu-
daginn langa, sendi Mussolini
her sinn inn í landið og var það
undir stjóm ítala á styrjaldarár-
unum. Eftir styrjöldina fór eins
í Albaníu og öðrum Balkanríkj-
um, kommúnistar náðu þar öll-
um völdum, og halda þeim enn
þá.
Eins og í öðrum Balkanríkjum,
kom „einræðisstig kommúnis-
mans“ þegar til framkvæmda í
Albaníu, og er þar einráður ung-
ur maður, sem Enver Hoxha
heitir. Fara af honum litlar sög-
ur, nema hvað frægt fréttatíma-
rit sagði nýlega, að hann væri
„yngstur, myndarlegastur og
heimskastur af einræðisherrum
Evrópu“. Með honum stjórnuðu
landinu herforinginn Kochi
Xoxe og Pandi Christo.
Albanir höfðu mikil skipti við
nágranna sína, Júgóslava, þegar
eftir styrjöldina; en þegar deila
Vilhjálmur Pétursson
Fæddur 30. maí 1872 — Dáinn 1. desember 1948
Vilhjálmur var fæddur að
Felli í Biskupstungum í Árnes-
sýslu. Foreldrar hans voru Pét-
ur Einarsson og Halla Magnús-
dóttir Jónssonar Dannebrogs
manns frá Bráðræði við Reykja-
vík.
Pétur Einarsson faðir Vil-
hjálms, var sonur Einars kaup-
manns Jónassonar í Reykjavík.
Margrét hét móðir Péturs og var
Höskuldsdóttir Péturssonar frá
Setbergi og Bústöðum við
Reykjavík. Guðrún móðir Höllu
móður Vilhjálms var dóttir séra
Jóns Hjaltalíns á Breiðabólstað
á Skógarströnd.
Árið 1888 fluttist Vilhjálmur
vegtur til Canada með föður sín-
um og settist fjölskyldan að í
Þingvallanýlendu, sem þá var
sem óðast að byggjast, en eftir
5 ára dvöl þar eða árið 1893 flutt
ist Pétur og synir hans austur
að Manitobavatni að vestan
verðu. Með í þeirri ferð var og
Friðrik Eyvindson með sína f jöl-
skyldu og voru þeir hinir fyrstu,
sem þangað fluttu, settust þeir
að um 40 mílur fyrir norðan
Westbourne. En árið 1900 fór
fjölskyldan til Winnipeg, og
stundaði Vilhjálmur þar smíða-
vinnu og byggði hann allmörg
hús þar upp á eigin reikning og
farnaðist það mjög vel.
Árið 1906 giftist Vilhjálmur
eftirlifandi ekkju sinni Helgu
Benediktsdóttur, er hún ættuð
úr Miðfirði í Húnavatssýslu.
Eignuðust þau 9 börn, sem öll
eru á lífi, 6 syni og 3 dætur; nöfn
þeirra eru: Pétur, Theodore,
Benedikt, Jónas, Franklín, Willi
am, Ralph. Dæturnar heita:
Halla gift Friðrik Jónassyni,
eiga þau 4 börn. Margrét gift
Robert Carson, eiga 1 bam.
Thuríður ógift, er hún með móð-
ur sinni. Öll börnin búa í Lang-
ruth héraði, nema Jónas, býr
hann í Vancouver, B. C., er hann
giftur konu af írskum ættum og
eiga þau eitt barn. — Öll börnin
eru myndarleg og vel gefin.
Systkini Vilhjálms, sem á lífi
eru, Magnús búsettur í Gland-
stone, Man. og Guðrún Jónasson
búsett í Reykjavík á íslandi, en
3 systur dánar fyrir allmörgum
árum; nöfn þeirra: Guðrún
Eyvindson, Guðrún Sölvason og
Magný Jónasson.
Árið 1912 fluttist Vilhjálmur
til Langruth og keypti þar %
Section af landi, nú býr á jörð-
inni Theodore sonur hans, og
Vilhjálmur Pétursson
ekkjan hjá honum. Landið er
fremur gott akuryrkjuland þó
það hafi verið fremur erfitt til
vinslu, þegar Vilhjálmur settist
þar að. Var talsvert mikill skóg-
ur á því og reynist það oftast
erfitt að yrkja þau lönd. En fyr-
ir dugnað hans leið ekki á löngu
þar til það var að mestu leyti
komið undir akur, þó það kost-
aði mikla vinnu og fjárútlát.
Vilhjálmur var hraustmenni
og mikill starfsmaður alla ævi,
og þó oft blési á móti lét hann
það lítt á sig fá. Hann var frem-
ur fáskiptinn og hélt sér lítið
fram, en hvar sem hann kom
við málefni var hann þar heill
og einlægur, og trúverðugri
mann og ábyggilegri en hann
var að öllu leyti er erfitt að
finna.
Síðustu ár ævi sinnar var
hann heilsulaus og veit ég sem
þessar línur skrifa, að honum
muni hafa þótt tímarnir tvennir
að geta lítið aðhafst og minst
þess, er hann var í fullu fjöri;
það var lítið við hans skap að
vera aðgjörðarlaus.
Vilhjálmur var vel skýr og
hafði yndi af öllum fróðleik,
enda las hann mikið eftir að
hann hætti að geta unnið og
hafði full not þar af, fylgdist vel
með því, sem var á dagskrá
heimsins.
Það er alltaf tap að missa góða
og atorkumenn úr byggðinni og
er ég þess fullviss að allir, sem
þekktu hann munu finna til þess.
Vilhjálmur var jarðsunginn 5.
des. 1948 af séra R. Marteins-
syni. Margt fólk var viðstatt.
Sex synir hans báru hann til
grafar. Vinur
TIL KAUPENDA
LÖGBERGS og HEIMSKRINGLU
Frá því var nýlega skýrt í báðuxn íslenzku blöðunum
vestan hafs, að verð æfiminninga, sem færu yfir 4 ein-
dálka þumlunga, yrði framvegis reiknað 20 cents á
þumlunginn; þetta er að vísu ekki mikill tekju auki, en
þetta getur dregið sig saman og komið að dálitlu liði.
Aðrar auglýsingar kosta 70 cents eindálka þumlungur.
THE COLUMBIA PRESS LIMITED
THE VIKING PRESS LIMITED
LÖGBERG, FIMTUDAGINH, 10. NÓVEMBER, 1949.
Títos og Kominform hófst fyrir
rösklega ári, dró til tíðinda í
Albaníu. Rússar sáu sér þar leik
á borði. Ráðgjafar í her- og at-
vinnumálum, sem Títo hafði sent
Hoxha, voru reknir heim og víð-
tæk hreinsun fór fram í alban-'
ska kommúnistaflokknum og
Xoxe og Christo fangelsaðir-
Voru þeir ákærðir fyrir að vera
„agentar trotskyista og Júgó-
slava“ og Xoxe tekinn af lífi, en
Christo dæmdur í lífstíðarfang-
elsi.
1 staðinn fyrir ráðgjafa Júgó-
slava eru nú í Albaníu hvorki
meira né minna en 3000 rússn-
eskir ráðgjafar, margir þeirra úr
rauða hernum. Fremsti ráðgjafi
Hoxha er nú Jakova nokkur, sem
barðist með stjórnarhernum á
Spáni og er talinn vera fullkom-
lega tryggur Rússum. Viðskipta-
samningum við Júgóslava hefur
verið sagt upp, en nýir og mjög
hagkvæmir samningar hafa ver-
ið gerðir við Rússa.
Albanía er mjög mikilvægt
land hernaðarlega. Það er aðal-
bækistöð Kominfirm við stuðn-
ing til handa grísku uppreisnar-
mönnunum, og hafa komið það-
an 3—4000 „uppreisnarmenn“
síðustu þrjá mánuði. Auk þess er
landið hernaðarlega mikilvægt
bæði til varnar Balkan ríkisins í
klóm Kominform, skaga gegn
innrás frá ítalíu og til sóknar
gegn ítalíu. Frá flugvöllum
Albaníu er auðvelt að leggja
borgir Italíu Norður-Afríku,
Grikklands og jafnvel Egypta-
lands í rústir.
Það er lærdómsríkt að athuga
hlutverk smáríkisins Albaniu í
„Samfélagi alþýðuríkjanna“ í
Austur-Evrópu. Rússar hafa þar
3000 „ráðgjafa“, nota landið sem
bæki stöð fyrir uppreisnarmenn
Grikklands og undirróður í
Júgóslavíu, og þar með sem vopn
í hendi utanríkisþjónustu Rússa.
Þótt svo eigi að heita, að Albanir
stjórni sjálfir landi sínu, þá er
það ekki ögn sjálfstæðara en
það var undir Tyrkjum eða
Mussolini. Slík eru örlög smá-
ríkjanna, sem Rússland og Kom-
inform halda nú í klóm sínum.
Alþbl.
Rœða Snæbjarnar Johnson í demantsbrúðkaupi
Guðrúnar og Jóns M. Borgfjörð
ARBORG, 25. SEPTEMBER, 1949
Heiðruðu demantsbrúðhjón og fjölskylda, vinir og samferðamenn:
Mér hefir verið falið það hlutverk að minnast vinar okkar
allra, Jóns M. Borgfjörð á þessu sextíu ára giftingarafmæli þeirra
hjóna, og langar mig af fremsta megni að gera því eins góð skil
eins og föng eru á.
Jón M. Borgfjörð er fæddur á
Hvanneyri í Borgarfirði og ólst
þar upp til 22 ára aldurs við góð
lífskjör hjá foreldrum sínum;
þau bjuggu fyrirmyndarbúi og
efnaleg afkoma þeirra var góð;
Jón fékk gott uppeldi sem varð
'honum til heilla og hvatti hann
til framsóknar á langri lífsbraut.
Jón vann við hvað sem var á
æskuárum sínum; hann var há-
seti á þilskipum við Faxaflóa;
hann öðlaðist allskonar lífsreyn-
slu á úngdómsárum sínum, sem
kom honum að góðu haldi síðar
meir.
Árið 1888 verður mikill áhugi
hjá fólki í Borgarfirði að flytja
til Ameríku; foreldrar Jóns
bregða búi og leggja af stað til
Vesturheims. Jóni, sem gæddur
var miklu tápi og þreki ag brenn-
andi áhuga til framsóknar, fanst
hann verða að fylgjast með for-
eldrum sínum og systkinum til
hins ókunna lands — til þess
lands, sem einn af forfeðrum
okkar fann fyrir þúsund árum,
Leifur Eiríksson hepni — land-
ins sem kallað var Vinland í upp-
hafi sögunnar í Canada. Jón
gerði ráð fyrir því að hann hefði
meiri tækifæri í hinu nýja kjör-
landi og fer því með foreldrum
sínum og systkinum til Canada
og kom til Winnipeg 12. júlí árið
1888, þá tæplega 23 ára gamall.
Jón fann það nú glöggt, þegar
hann var komin í nýtt land, nýtt
umhverfi og var mállaus á enska
tungu, að nú var um að gera að
gugna ekki og taka öllu sem að
höndum bæri með hugrekki og
manndómi. Hann var ákveðinn í
að taka hvaða atvinnu sem að
höndum bæri. Fyrsta tilraun
hans var að fara til Brandon í
þreskingu og gekk sá leiðangur
vel undir þeim kringumstæðum
ALÞINGISKOSNINGARNAR
Framhald af bls. 3
Hallgrímur Dalberg, A. 38.
Auðir 13, ógildir 2.
850 kusu af 1000 á kjörskrá.
Úrslit kosninganna 1946: —
Björn Kristjánsson, F. 558, Óli
Hertervig, Sj. 148, Jón P. Emils,
A. 71, Klemens Þorleifsson Sós.
69.
N ORÐUR-MÚ L ASÝSL A
A-listi 28 atkvæði.
B-listi 813 atkvæði.
C-listi 76 atkvæði.
D-listi 367 atkvæði.
Kjörnir voru: Páll Zóphónías-
son og Halldór Ásgrímsson, báð-
ir af B-listanum.
Úrslit kosninganna 1946: —
A-listi 18, B-listi 816, C-listi 93
og D-listi 342. Þingmenn voru
þeir sömu og nú.
SUÐUR-MÚLASÝSLA
A-listi 290 atkvæði.
B-listi 1414 atkvæði.
C-listi 651 atkvæði.
D-listi 393 atkvæði.
2787 kusu af 3134 á kjörskrá.
Kosningu hlutu: Eysteinn
Jónsson og Vilhjálmur Hjálm-
arsson, báðir af B-lista.
Úrslit kosninganna 1946: —
A-listi 231, B-listi 1296, C-listi
714, D-listi 505. — Kosningu
hlutu þá: Invar Pálmason af
B-lista og Lúðvík Kristjánsson
af C-lista.
A.-SKAFTAFELLSSÝSLA
Páll Þorsteinss., F. 295 atkv.
Gunnar Bjarnason, Sj. 241,
Ásm. Sigurðsson, Sós. 126.
Landlisti A. 4.
“MENSTREX”
Ladies! Use full strength "Menstrex”
to help alleviate pain, distress and
nervous tension associated with
monthly periods. Ladies, o r d e r
genuine "Menstrex” today. $5.00.
Rushed Airmail postpaid. GOLDEN
DRUGS. St. Mary’s at Hargrave,
Winnipeg.
Auðir 5, ógildir 6.
677 kusu af 765 á kjörskrá.
Úrslit kosninganna 1946: —
Páll Þorsteinsson, F. 288, Gunn-
ar Bjarnason, Sj. 234, Ásmundur
Sigurðsson, Sós. 133, Landlisti,
A. 4.
VESTUR-
SKAFTAFELLSSÝSLA
Jón Gíslason, F. 382 atkv.
Jón Kjartansson, Sj. 377.
Runólfur Björnsson, Sós. 52,
Kristján Dýrfjörð, A. 8.
Auðir 11, ógildir 4.
834 kusu af 889 á kjörskrá.
Úrslit aukakosninganna 1947:
Jón Gíslason, F. 391, Jón Kjart-
ansson, Sj. 385, Runólfur Björns
son, Sós. 47, Arngrímur Krist-
jánsson, A. 8.
RANGÁRVALLASÝSLA
A-listi 38 atkvæði.
B-listi 749 atkvœði.
C-listi 51 atkvæði.
D-listi 747 atkvæði.
Auðir 19, ógildir 10.
1614 kusu af 1770 á kjörskrá.
Kosningu hlutu: — Helgi
Jónasson af B-lista og Ingólfur
Jónsson af D-lista.
Úrslit kosninganna 1946: —
A-listi 41, P-listi 780, C-listi 41
og D-listi 772. — Þingmenn voru
kjörnir þeir sömu og nú.
ÁRNESSÝSLA
A-listi 381 atkvæði.
B-listi 1183 atkvæði.
C-listi 304 atkvæði.
D-listi 911 atkvæði.
Auðir 51, ðgildir 29.
Þessi hlutu kosningu: Jörund-
ur Brynjólfsson af B-lista og
Eiríkur Einarsson af D-lista.
Úrslit kosninganna 1946: —
A-listi 316, B-listi (ásamt E-
lista) 1265, C-listi 248 og D-listi
891. Þingmenn voru þeir sömu
og nú. — Mbl. 1. nóv.
sem þá voru, og það sem Jón
vann sér inn var vel passað.
Framtíðin blast við honum í hinu
nýja kjöijandi og nú var um að
gera að eyða ekki tímanum til
einskis.
Næst lagði Jón leið sína til
Mikleyar þar sem móðir hans og
stjúpfaðir voru nú niður komin.
Hann stundaði þar fiskiveiðar
um veturinn, en, hvað arðsamt
það hefir verið, veit ég ekki.
Hugur Jóns stefndi að því að
eignast land og reisa þar heimili.
í marz mánuði leggur hann af
stað til Fljóts byggðarinnar og
nemur ekki staðar fyr en í vest-
ur hluta Geysir byggðar; þar
nemur hann sér heimilis réttar
land á fljótsbakkanum. Landið
var ómælt; Dominion stjórnin
var ekki búin að gera landmæl-
ingar svo langt vestur á þeim ár-
um.
Jón gaf bústað sínum nafnið,
Hvanneyri, af ræktarsemi við
æskuheimili sitt á íslandi, sem
hét Hvanneyri, eins og ég gat
um í upphafi ræðu minnar. Jón
var ákveðinn í, að hér legði hann
grundvöllinn undir sína framtíð;
að hér skyldi hann dvelja sína
lífstíð. Hugrakkur og ákveðmn
reisir hann sér bjálkhús og aðrar
nauðsynlega byggingar úr trjá-
bolum úr skóginum, og alt gekk
að óskum eftir því sem unt var
undir þeim erfiðu kringumstæð-
um, sem þar voru á landnámstíð.
En hvað var nú um að vera
fyrir Jóni? Hann var ógiftur
maður! Hvað hafði hann, einn,
að gera með þessar byggingar?
—Hann var áreiðanlega að útbúa
heimili fyrir fleiri en sjálfan sig!
—í þá daga voru menn dulir á
ástarmál sín og á engan hátt var
verið að auglýsa hvað til stóð,
og svo var það fyrir Jóni; hann
átti blossandi neista í hjarta sínu
til fallegrar ungrar stulku, sem
beið hans návistar við fyrsta
tækifæri. Jón þurfti ekki að ótt-
ast neinar breytin^r í ástamál-
um sínum því í þá daga var trú-
lofun svo fastbundið trygðar-
band að það dugði betur en hjóna
band nú á dögum, bundið af
prestunum!
Nú kemur í ljós hvað Jón hafði
í hyggju með því að reisa bú á
fljóts bakkanum í Geysir byggð;
16 desember 1889 gengur hann
að eiga Guðrúnu Eggertsdóttur
og flytur sig í sitt nýja heimili,
eftir aðeins liðugt ár í þessu nýja
landi. Þið sjáið, að vel hefir geng-
ið til verks á ekki lengri tíma og
vel haldið á litlu efnunum til
undirbúnings fyrir framtíðina í
þessari byggð.
Nú er alvara lífsins komin til
sögunnar hjá Jóni; bújörðin var
lögð upp í hendurnar á honum af
nátturunnar hendi vaxin karga-
skógi frá bakkanum langt norður
og svo votlendi þar á bak við;
engir vegir nema mjóar götur
eftir bakkanum. Jón skildi strax
að fyrsta skilyrðið til lífsfram-
færslu var að leggja rækt við
skepnurnar og honum varð vel
ágengt að fjölga þeim, eftir því
sem aðstæður og möguleikar
leyfði; hann stundaði og fiski-
veiðar á Winnipegvatni í þrjá
vetur og í fimtán ár samfleitt fór
hann í þreskingu, oftast til Por-
tage la Prairie. Þar kyntist hann
ágætis fólki, Skotum og Englend-
ingum, er flutt höfðu frá Ontario
vestur á slétturnar, og fékk hjá
þeim þekkingu á kornrækt og
búskapar rekstri.
Eftir tólf ára veru á bjújörðini
er loks farið að gera landmæl-
ingu svo að menn, sem seztir
voru að meðfram fljótinu vissu
hvar merkjalínurnar væru og
gætu tekið til starfa. Að mæling-
unni lokinni, fer Jón þegar að
ryðja skógin eftir megni og býr
undir akurlendi en gerir ekki
mikið að því að sá korni fyr en
vissa er fengin -fyrir að hægt sé
að fá þreskivél til að þreskja
uppskeruna. Von bráðar rætist
fram úr þessu; nokkrir bændur
í byggðinni tóku sig saman og
lögðu fram fé til að kaupa þreski
vél fyrir sig og aðra í byggðinni,
og voru þeir bræður, Jón og Guð-
mundur, fremstir í þeim samtök-
um. Lítil vél var keypt hjá
Massey Harris félaginu og var
kölluð Horse Power Threshing
Machine; þessháttar vélar voru
alment notaðar í Ontario í gamla
daga og voru í miklu afhaldi þar
um slóðir, þar sem litlir akrar
voru.
Mér lék mikil forvitni á að sjá
hvernig þessi Horse Power ynni
og gerði mér því ferð til að at-
huga þetta nýja fyrirbrygði á
búgarði þeirra Borgfjörðs bræð-
ra. Það var í september mánuði
og heiðskírt og stillilogn þann
dag. Tíðin hafði verið mjög hag-
stæðum haustið og uppskeran vel
í meðallagi. Þegar ég kom þangað
var verið að þreskja og allir voru
önnum kafnir við starfið; átta
uxar gengu fyrir vindunni sem
knúði vélina áfram og voru litlir
drengir af báðum heimilunum að
reka á eftir uxunum til skiptis.
Og ég man ekki til að ég hafi
í annan tíma orðið fyrir meiri
hrifningu en þegar ég hitti þá
þarna bræðuma, Jón og Guð-
mund; alúðin í viðmóti þeirra og
einlægnin í samræðunum um
framtíðina er ógleymanleg.
Ánægjan skein svo bjart hjá
þeim báðum yfir því að nú væri
búið að yfirstíga mestu erfiðleik-
ana, og nú væri auðveldara að
bjarga sér með því að geta fært
sér kornræktina í nyt; að
nú þyrftu þeir ekki lengur
að skilja við konur og
börn og fara burt í atvinnu-
leit og eiga á hættu hitt og annað,
er kynni að koma fyrir á heimil-
unum í fjarveru þeirra.
Síðan þetta skeði, vitið þið
flest, hvað á dagana hefir drifið
fyrir þeim Jóni og Guðrúnu á
Hvanneyri; landið er nú alt und-
ir akri hornanna á milli og önn-
ur bújörð keypt, sem nefnd er
Hof, góð jörð og mikið til undir
akri líka. Jón og Guðrún hafa
nú afhent jarðirnar og öll áhöld
þeim tilheyrandi til sona sinna
tveggja, Valdimars og Magnúsar,
en búa enn hjá sonum sínum þar
til eitthvað kann að breytast.
Jón og Guðrún hafa átt miklu
barnaláni að fagna; níu mann-
vænleg börn: Magnúsina Helga,
Valdimar, Eggert Júlíus, Sigríð-
ur Marta, Dýrfinna, Árni Wil-
fred, Lára Halldóra, Magnús, og
Guðni Edward; öll gift og farin
heiman nema Valdimar og Mag-
nús, sem búa á gamla heimilinu
—þeirra framtíðar heimili.
Nú lýk ég máli mínu með því
að þakka ykkur, Jón og Guðrún,
fyrir hönd allra byggðarbúa,
ykkar ágætu framistöðu í byggð-
ini; þið hafið stutt alt það er
verða mætti henni til framfara
og blessunnar. Sextíu ára sam-
leið er löng og margs er að minn-
ast á svo langri leið; margt gott
og fagurt hefir skeð, sem nú er,
ef til vill, gleymt, en sem vert
væri að minnast. Þið hafið af ein-
lægni starfað að ykkar kirkju-
málum og styrkt þau af öllum
kröftum; við þökkum ykkur fyr-
ir það. Við biðjum þess að Guð-
rún megi fá bætta heilsu svo
ellin verði léttbærari. Svo óskum
við öll að þið megið enn eiga
blessunar ríka daga til ævinnar
enda.
Bus. Phone 27 989—Res. Phone 36 151
Rovaizos Flower Shop
Our Specialties:
WEDDING CORSAGES
COLONIAL BOUQUETS
FUNERAL DESIGNS
Mrs. S. J. Rovatzos, Proprietress
Formerly with Robinson & Co.
253 Notre Dame Ave.
WINNIPEG MANITOBA