Lögberg - 22.12.1949, Síða 1

63. ÁRGANGUR
LÖGBERG, FIMTUDAGINN, 22. DESEMBER, 1949
?HONE 21374

\>*vv

rtvÍOt^
l"V,eíerí
Lautl •fö'Sl ® A Complele
Cleaning
Institutior.
NÚMER 51
Gullfoss kominn á flot
Hátíðleg athöfn hjá Burmeister & Wain
KAUPMANNAHÖFN, 8. des. — Gullfoss, hið nýja skip Eim-
skipafélags íslands var sett á fiot í dag og skírður við skipasmíða-
stöð Burmeister og Wain hér í Kaupmannahöfn. Var athöfnin hin
hátíðlegasta stund, þar sem fjöldi Dana og íslendinga var við-
staddur. Frú Kristín Vilhjálmsson, kona Guðmundar forstjóra
Eimskip gaf skipinu nafn og braut kampavínsflösku á stefni
skipsins, eins og venja er við slík tækifæri. Frú Kristín var klædd
skautbúningi við athöfnina og vakti það hrifningu viðstaddra.
Óvenju glæsilegt skip
Gullfoss rann einstaklega vel
af stokkunum í sjóinn, en við
staddir hneigðu höfuð sín í lotn-
ingu og hrópuðu síðan húrra
fyrir hinu nýja skipi.
Allir viðstaddir dáðust að hve
Gullfoss er óvenjulega glæsilegt
skip, byggingarlag hans allt hið
tignarlegasta og fallegur á að
líta á sjónum.
1 boði, sem haldið var á eftir
afhenti Dithmer, forstjóri Bur-
meister og Wain frú Kristínu að
gjöf forkunarfagurt hvítagulls-
armband, en það er siður að
skipasmíðastöðvar gefi minning
argjafir þeim, sem gefa nýjum
skipum nöfn.
í kvöld verður svo veizla, þar
sem Islendingum og Dönum er
boðið til hófs.
1 förum milli íslands, Skotlands
og Danmerkur.
Gullfoss verður tilbúinn sein
ast í apríl, eða byrjun maí og
er þá ákveðið að hann verði í
förum milli Reykjavíkur, Leith
og Kaupmannahafnar. Á hann
að fara frá Reykjavík annan-
hvern laugardag og frá Kaup-
mannahöfn annanhvern laugar-
dag.
Gullfossi hefir áður verið lýst
hér í blaðinu. Hann verður
stærsta farþegaskip, sem íslend-
ingar hafa eignast, á að taka 217
farþega og verður rúmlega 3000
smálestir. — Mbl. 13. des.
Úr borg og bygð
Þakkarorð
Hjartans þakkir viljum við
flytja öllum sem á einn eða
annan hátt auðsýndu okk-
ur samúð við fráfall okk-
ar elskaða föður, Sveins
Guðmundssonar Borgfjörð, sem
lézt að Lundar 5. desember 1949,
91 árs að aldri; við þökkum öll-
um, sem vitjuðu hans í sjúk-
dómslegunni; svo og kvenfélög-
unum Björk og Einingu fyrir góð
vild þeirra; við þökkum öllum,
sem heiðruðu útför hans með
nærveru sinni, og þeim, sem
sendu blóm á kistu hans; einnig
þökkum við söngflokknum og
hr. Vigfúsi J. Guttormssyni, sem
lék á hljóðfærið í kirkjunni; við
þökkum séra Valdimar J. Ey-
lands ágæt kveðjumál, og kven-
félaginu Björk fyrir að fram-
reiða veitingar handa öllum að
kveðjuathöfninni afstaðinni; og
ivalt geymum við með hlýleik
í hjarta, umhyggju og ástúð Jó-
hanns Gíslasonar, þar sem faðir
okkar dvaldi í mörg ár. Enn-
fremur þökkum við Mrs. Emmu
Olson, er reyndist föður okkar
eins og ástúðleg systir í mörg
ár.
Guð blessi ykkur öll æ og
ævinlega.
Börn hins látna
Aðsópsmikill framkvæmdamaður
Ingimundur Carl Ingimundson
Maður sá, sem hér verður
stuttlega sagt frá, er einn þeirra
mörgu í hópi hinna yngri kyn-
slóða af íslenzkum stofni í þessu
landi, sem rutt hafa sér í strangri
samkeppni, glæsilega braut til
vegs og virðingar, og tekist á
hendur forustu í menningarlegri
og tæknilegri þróun hinnar cana
dísku þjóðar; slíka menn er
þjóðbroti okkar holt að eignast,
og er vonandi að þeim fjölgi frá
ári til árs.
Ingimundur Carl Ingimund-
son er fæddur í Selkirkbæ hér
í fylkinu, sonur Sigurðar Ingi-
mundssonar, sem fyrir nokkru
er látinn og eftirlifandi ekkju
hans, Jónínu, er býr með dóttur
sinni í Winnipeg. Mr. Ingimund-
son hlaut sína fyrstu mentun í
Selkirk; hugur hans stefndi
brátt til æðri menta, og Mr.
Ingimundson réð það snemma
við sig, að leita lærðaskóla og
háskólanáms; sóttist honum
hvorttveggja hið bezta, og árið
1937 lauk hann fullnaðarprófi í
rafurmagnsverkfræði við Mani-
tobaháskólann með lofsamleg-
um vitnisburði; enda fóru saman
hjá honum góðar gáfur og óbil-
andi viljaþrek; að loknu námi
gekk Mr. Ingimundson brátt í
þjónustu rafiðnaðarins, og tókst
á hendur framkvæmdastjóra-
stöðu hjá umfangsmiklu félagi,
The Welland Electric Copora-
tion í Welland, Ont., og varð
jafnframt varaforseti þess fyrir-
tækis; einnig átti hann, og á enn,
sæti í stjórnum ýmissa annara
iðnaðarfyrirtækja austan lands,
svo sem Gelling Industries
Limited í Welland.
Nú er Mr. Ingimundson fyrir
nokkru fluttur hingað til borg-
arinnar, og hefir tekið að sér
framkvæmdarstjórastarf við The
Stovel Press Limited, sem er stór
fyrirtæki með bækistöðvar hér
og eins í Austur-Canada, og er
hann einnig varaforseti þess;
þetta sem nú hefir sagt verið,
er óræk sönnun fyrir því hve
mikið er í manninn spunnið, og
hvers trausts hann nýtur.
Mr. Ingimundson er kvæntur
Veru Anderson, dóttur þeirra
Mr. og Mrs. Th. Anderson, sem
lengi bjuggu í Selkirk, en nú
eiga heima í Winnipeg.
Lögberg býður Mr. Ingimund-
son velkominn til borgarinnar
ásamt fjölskyldu sinni.
Danish Canadian Club heldur
sína árlegu jólatrés- og dans-
skemtun í Army & Navy Veter-
ans Hall, 299 Young St., á föstu-
daginn þann 30. þ. m. kl. 7.30 e.h.
Öll börn verða glödd með jóla-
gjöfum. Skemt verður með fiðlu
spili og einsöngvum. Fjölmenn-
ið!
☆
JÓLAKVEÐJA FRÁ FRÓNI
Akranesi, 12. desember 1949
Kæru íslendingar vestan hafs!
Ég sendi yður öllum mínar
innilegustu jóla- og nýársóskir,
með þakklæti fyrir tryggð yðar
við ættland og erfðir bæði fyrr
og síðar.
Óska ég þess að minningin um
jólin hér heima megi verma
hjörtu yðar til daganna enda.
Persónulega sendi ég svo um
leið kveðju mína til frændfólks
míns í Winnipeg, ennfremur til
Richards Becks prófessors, Páls
S. Pálssonar, Einars P. Jónsson-
ar ritstjóra og frúar, Grettis L.
Jóhannssonar og frúar Davíðs
Björnssonar bóksala, White-
mæðgunum, Vigfúsar J. Gutt-
ormssonar, séra Valdimars J.
Eylands og öllum öðrum er
gert hafa mér margan góðan
greiða á árinu, sem er að líða.
Nöfnin eru geymd en ekki
gleymd.
Lýk ég svo kveðju minni með
orðum Richards Becks, prófes-
sors — þeim, er hann skrifaði í
Nafnabók mína, sem nú er í
Ameríku, — og sem ég vona að
sem flest yðar skrifi nöfn sín í:
„Hafið brúi bróðurhendur
brúin sú um eilífð stendur“.
Með alúðarkveðjum
Lárus Scheving Ólafsson
Torfustöðum — Akranesi
Vinnur styrk til
framhaldsnáms
Nýlega hefir það verið kunn-
gjört, að Mr. John Joseph Mad-
den hafi hlotið $2.000 fjárstyrk
frá I. O. D. E.-félaginu í Canada
til framhaldsnáms við hvern
þann brezkan háskóla, er hann
kýs sér.
Mr. Madden er útskrifaður af
háskóla Manitobafylkis, en er
nú að búa sig undir meistara-
gráðu við háskólann í Toronto;
hann er enskur að uppruna. Mr.
Madden er kvæntur íslenzkri
konu, Andreu, dóttur Ingimars
heitins Ingjaldssonar og eftir-
lifandi ekkju hans , Violet
Ingjaldson; þau eiga einn son.
Jóla- og nýárskveðja
Til allra deilda og meðlima
Þjóðræknisfélags íslendinga í
Vesturheimi, sendi ég innilegar
jóla- og nýárskveðjur frá Þjóð-
ræknisfélaginu og mér sjálfum
persónulega.
Tuttugasta öldin er nú hálfn-
uð og vér göngum inn í síðari
helming þessarar aldar. Hvað sá
helmingur ber í skauti sínu veit
enginn að fullu. Það er í hönd-
um mannanna að skapa það á-
stand, sem þeir vilja að verði.
Og sá vilji dæmist ekki af því,
sem þeir segja, heldur af því,
sem þeir gjöra og af afstöðu
þeirra gagnvart málefnum og
stefnum.
I nafni Þjóðræknisfélagsins
vil ég því hvetja alla til að vinna
af huga og sál að þeim málum,
sem félag vort hefir tileinkað
sér, svo að hin komandi tíð verði
oss og félagsskap vorum björt
og farsæl.
Gleðileg jól og gleðilegt ár!
PHILIP M. PÉTURSSON forseti
Þjóðræknisfélags íslendinga í
Vesturheimi.
Minningarorð um Aðalstein Kristjánsson
frá Flögu í Hörgárdal, er ánafnaði íslandi stórfé í erfða-
skrá sinni, og minnist jafnframt rausnarlega Manitoba
háskólans. Slík stórtækni gagnvart íslandi, má teljast
einstæð í sögu íslendinga vestan hafs.
Aðalsteinn Kristjánsson
Leiðir okkar Aðalsteins Krist-
jánssonar lágu í rauninni aldrei
mikið saman; við hittumst svona
endrum og eins og spjölluðum
þá svo að segja um alla skapaða
hluti milli himins og jarðar; en
þess gekk ég ekki dulinn, að við
hugsuðum jafnan hlýtt hvor til
annars þó óravegir hömluðu sam
fundum; við skiptumst tíðum á
bréfum og fórum ekki í laun-
kofa með neitt; ég komst brátt
að raun um, að í Aðalsteini
byggi margt stærra hugsjónalegs
eðlis, en það, sem framrás fékk;
það var auðfundið hversu stór-
huga hann var, og hversu hann
þráði heitt, að koma einhverju
í framkvæmd, sem um munaði,
hvort heldur væri á andlegum
eða efnislegum vettvangi; rík
sjálfstæðisþrá var honum í blóð
borin, og hann hataðist við ó-
frelsi í hvaða mynd, sem það
gerði vart við sig; hann hafði,
að því er mér fanst, litla samúð
með þeim, sem klafabundnir
voru hindurvitnum og úreltum
erfðavenjum; hann tók litlu ást-
fóstri við troðnar brautir, og
kaus heldur að leita sannleikans
sem ábyrgur þjóðfélagsþegn, ó-
háður öllum og öllu.
Eins og gengur og gerist, laut
samtal okkar Aðalsteins iðulega
að ýmissum samferðamönnum,
er um þær mundir voru í félags-
málum okkar höfði hærri, en
aðrir menn, og ég gleymi því
aldrei hve mjög hann dáði séra
Friðrik J. Bergmann vegna um-
gengnishátta hans, ræðusnildar
og stílfimi, og kallaði hann í
andlegum efnum mestan hinna
miklu.
Aðalsteinn Kristjánsson var
skarpgáfaður að eðlisfari og
hneigður til djúpstæðra fróð-
leiksiðkana; hann var einkar list
rænn og samdi bækur, er báru
vott um næma frásagnargáfu og
sannleiksást; þetta má ljóslega
ráða af hinni fyrstu bók hans,
„Austur í blámóðu fjalla“, sem
er fjörlega skrifuð og myndauð-
ug; í bókinni „Svipleiftur sam-
tíðarmanna", eru og fróðlegir og
skemtilegir kaflar, sem auðkenn
ast af sannleiksþrá höfundar.
Brátt eftir að vestur kom náði
Aðalsteinn ágætu haldi á enskri
tungu, reit bækur á ensku eins
og fara gerðist og varð meira
að segja leikinn í því.
Þess varð ég skjótt var af við-
kynningu minni við Aðalstein,
að hann vildi hafa sitt fram;
mér er það minnisstætt, hve
hart hann lagði að mér að þýða
fyrir bókina „SvipL'iftur
samtíðarmanna“ kvæðið um
Woodrow Wilson eftir eitt af
góðskáldum s Bandaríkjanna,
Worrell Kirkwood; ég átti ekki
hægt um vik eins og á stóð að
verða við bón hans, en lét þó
eftir dálítið stímabrak ánetjast;
þetta var að kvöldlagi; ég fór
heim með kvæðið og vakti yfir
þýðingunni fram á rauða nótt,
eins og um Höfuðlausn væri að
ræða; ég fékk honum í hendur
þýðinguna í býtið morguninn
eftir, og varð hann þá allur að
einu brosi. „Þú leystir mig af
hólmi“, sagði Aðalsteinn eftir
stundarþögn. „Kaflinn, sem ég
er að semja um Woodrow Wil-
son skilst og skýrist betur verði
kvæðið honum samferða“, bætti
hann við.
Aðalsteinn Kristjánsson var
fæddur á Bessahlöðnum í öxna-
dal hinn 14. dag aprílmánaðar
árið 1878. Foreldrar hans voru
þau Kristján Jónasson og Guð-
björg Þorsteinsdóttir; með þeim
fluttist hann tveggja ára að aldri
að Flögu í Hörgárdal, og þar
dvaldist hann fram að aldamót-
um. Kristján faðir Aðalsteins
lézt 1888, en árið 1901 tekur hinn
ungi maður sig upp og flytzt til
Canada; móðir hans kom vestur
með hin börn sín 1906.
Skömmu eftir að vestur kom,
tók Aðalsteinn heimilisréttar-
land í Mozartbygð í Saskatc-
hewan og hugði á búsýslu; hvarf
hann þó snemma frá því ráði,
lagði leið sína til Winnipeg og
hóf þar byggingariðnað í félagi
við Friðrik bróður sinn; báðir
voru þeir bræður dugandi ráð-
deildarmenn, og leið eigi á löngu
unz fyrirtæki þeirra færðist
mjög í auka; þeir voru ábyggi-
legir í viðskiptum, og stóðu orð
þeirra jafnan eins og stafir á
bók.
Aðalsteinn kvæntist konu af
enskum ættum árið 1911, en ár-
ið 1918 skildu þau að samvistum;
þeim varð eigi barna auðið.
Skapgerð Aðalsteins var slík,
að engu líkara var en að andi
hans væri sífelt á ferð og flugi
í leit að nýjum lífssannindum;
en ef ísland átti í hlut, ekki þo
hvað sízt fæðingarhérað hans,
hin fagra og sviptigna Eyja-
fjarðarbygð, var það síður en
svo að andi hans væri hvarfl-
andi; þar fann hann svölun og
órofafrið, og þar átti Aðalsteinn
lægast með að sameinast „upp-
runans heilögu glóð“.
Laust eftir miðjan aldur
tendi Aðalsteinn vanheilsu, er
sótti á hann að meiru og minna
leyti til æviloka og gerði hann
að mestu óvígan; og það liggur í
augum uppi, að eftir að manni
fallast hendur hver svo sem til-
drögin eru, verði ævistarfið upp
frá því eins og brotasilfur, og
þannig varð það með Aðalstein,
eins og vafalaust aðra, sem líkt
var ástatt með; en megin sér-
kenni hans, sannleiksleitin,
trygðin við vini sína og ástin
til íslands, héldust óbreytt til
daganna enda.
Aðalsteini græddist allmikið
fé; sjálfur var hann frábær dugn
aðarmaður meðan kraftar
leyfðu og ráðdeildarsamur, eins
og þegar hefir verið vikið að;
auk þess naut hann frá fjár-
munalegu sjónarmiði séð, að-
stoðar og forsjár hins glögg-
skygna og gætna bróður síns,
Friðriks um langt ára skeið, en
með þeim bræðrum var jafnan
ástríki mikið.
Hin óviðjafnanlega ræktar-
semi Aðalsteins við ísland og ís-
lenzkar menningarerfðir, kom
glegst og stórmannlegast í ljós,
er erfðaskrá hai _ vur -.ýlega
gerð heyrinkunn og dánarbú
hans kom til uppgjörs í skipta-
rétti Manitobafylkis; erfðaskráin
var samin 1926, en samkv. henni
ánafnar Aðalsteinn Islandi mik-
inn meirihluta eigna sinna, sem
vaxið hafa mjög frá þeim tíma,
og nú eru reiknaðar á $108.000.
Erfðaskráin mælir fyrir um 20
þúsund dollara gjöf til Manitoba
háskólans, ennfremur ríflega
fjárhæð til stofnunar kenslustóls
í náttúrufræði og efnavísindum
við Háskóla íslands, ásamt álit-
legri upphæð til skógræktar á
íslandi; og síðast en ekki sízt
ber að minnast fyrirmælanna,
sem táknrænust eru fyrir inn-
ræti og hjartalag gefandans, en
þau lúta að stofnun eldtrausts
og glæsilegs heimilis í Eyjafirði
fyrir munaðarlaus og hjálpar-
þurfa börn, en til þess að koma
slíkri stofnun á fót, leggur gef-
andinn fram höfðinglega fjár-
hæð; þó hér sé aðeins stiklað á
steinum, verður almenningi það
ljósara en áður, hve sannur vin-
ur stofnþjóðar sinnar Aðalsteinn
Kristjánsson var, hversu stór-
tækur hann var, og hversu mik-
ið var í manninn spunnið.
Aðalsteinn Kristjánsson safn-
aðist til feðra sinna í Hollywood
borg í Kaliforníuríkinu þann 14.
júlí síðastliðinn, en var jarð-
sunginn frá útfararstofu Bardals
í Winnipeg 24. júlí, að viðstödd-
um fjölmennum hópi ættingja og
annara samferðamanna. Séra
Rúnólfur Marteinsson flutti við
athöfnina hlý og drengileg
kveðjumál.
Aðalsteinn lætur eftir sig tvo
bræður, Friðrik fésýslumann í
Winnipeg og Hjört kaupmann að
Mountain, N. Dak. Einn bróðir
Aðalsteins, Pálmi, lézt á ungum
aldri í Winnipeg, gáfumaður
mikill og efni í ágætt ljóðskáld.
Með Aðalsteini Kristjánssyni
er genginn grafarveg hreinlund-
aður, íslenzkur maður, sem vissi
hvað hann vildi og hvikaði eigi
frá því, er hann vissi sannast
og rétt.
Winnipeg, 14. desember 1949
Einar P. Jónsson