Lögberg - 21.06.1951, Blaðsíða 4

4
LÖGBERG, FIMTUDAGINN 21. JÚNl, 1951
lögtetg
GeflB út hvern fimtudag af
THE COLUMBIA PRESS LIMITED
695 SARGENT AVENUE, WINNIPEG, MANITOBA
Utanáskrift ritstjórans:
BEITOR LÖGBERG, 695 SARGENT AVENUE, WINNIPEG, MAN.
PHONE 21 304
Rritstjóri: EINAR P. JÓNSSON
Verð $5.00 um árið—Borgist fyrirfram
The “Eögberg” is printed and published by The Columbia Press Ltd.
695 Sargent Avenue, Winnipeg, Manitoba, Canada.
Authorized as Second Class Mail, Post Office Department, Ottawa
Gott sambýli
Það er ekki einungis holt og heillandi, að njóta
bróðurlegs sambýlis í þessu fagra landi, heldur er ein-
ing sú, er hér ríkir, eitt af kraftaverkum mannkynssög-
unnar; hér er um fjölda þjóðerna með harla mismun-
andi lífsviðhorf að ræða, er renna saman í heild, þegar
velferð alþjóðar á í hlut.
Canadíska þjóðin hefir tekið að erfðum fangvítt
land, sem enn er eigi nema að litlu leyti bygt; land,
sem er svo auðugt að náttúrufríðindum, að hundrað
miljónum íbúa ætti að geta liðið þar drjúgum betur en
þeim fjórtán miljónum, sem nú dvelja innan takmarka
þess,; fjöll, eyðimerkur og höf skipta landinu á marga
vegu, en þó dregur það ekki úr þeirri staðreynd, að
þjóðin sé óskipt og ein; ailir, eða nálega allir, hafa það
á vitund, að hér sé í sköpun máttug þjóð, er eigi styrk
sinn góðu sambýli að þakka.
Voldugustu þjóðræknis- og menningarlegu öflin,
sem hér eru að verki, eru vitaskuld þau brezku og
frönsku, þó ólík séu um margt; «n svo hafa þau lengi
fagurlega unnið saman að sameiginlegu markmiði, svip
og persónuleik hinnar canadísku þjóðar, að til sjald-
gæfrar fyrirmyndar má teljast; hin þjóðabrotin, þó um-
fangsminni séu að höfðatölu, hafa heldur ekki látið sinn
hlut eftir liggja varðandi gott sambýli og glæsilega
þjóðeining; hér greinir menn lítt á um það, að persónu-
frelsið sé einstaklingsins dýrustu auðæfi, er þroska beri
og varðveita frá kyni til kyns; og fyrri helmingur yfir-
standandi aldar, þótt blóði drifinn hafi að vísu verið
vegna rangsleitni og yfirgangs utanaðkomandi ógnar-
afla, hefir blessað þjóðina heima fyrir með eining og
innbyrðisfriði.
Ef vel á að vera um framtíð þjóðar, þurfa umburð-
arlyndi og víðsýni að fallast í faðma; og að þessi tvenn
menningarlegu sérkenni séu með góðu lífi hér í landi,
má ljóslega marka af því, hve þjóðernislegs misréttis
gætir svo að segja hvergi að neinu; gagnkvæm virðing
fyrir menningarlegum verðmætum hvers þjóðarbrots
um sig, eykur á fegurð þjóðsálarinnar og skapar hið
yndislegasta sambýli, þar sem öllum veitist jafn að-
gangur að lindum þroskans.
í lýðfrjálsu lapdi skapast þjóðeiningin af sameigin-
legum þörfum og þrám, er finna fullnægju í virðulegu
samstarfi; í einræðisríkjum verða allir að lúta hnefan-
um, eða láta lífið að öðrum kosti, því ekki er nú mann-
frelsið meira en það; en þó eru menn til svo blindaðir,
að þeir telja þesskonar kúgunáreiningu hina sönnu
fyrirmynd.
Mikilsvarðandi aukakosning
Eins og þegar er vitað fara fram femar aukakosn-
ingar til sambandsþings á mánudaginn þann 25. yfir-
standandi mánaðar, og verður ein þeirra í Queenskjör-
dæmi í Prince Edward Island, önnur í Waterloo South
í Ontario, hin þriðja í Brandon kjördæmi og sú fjórða í
Winnipeg kjördæminu hinu syðra; í tveimur hinna
fyrstnefndu kjördæma koma íslendingar eigi við sögu,
áhrifa þeirra gætir lítið í Brandon þótt nokkuð slangur
sér þar af íslenzkum atkvæðum; um hið síðastnefnda
kjördæmi gegnir öðru máli; þar ráða ísléndingar yfir
allmiklu atkvæðamagni, svo að verulega munar um
leggist þeir á eitt, sem vænta má að þeir að þessu sinni
einhuga geri.
Winnipeg kjördæmið hið syðra átti í síðastliðin
sextán ár á að skipa hæfum og ágætum þingmanni, þar
sem Ralph Maybank átti í hlut; jafnoka hans er engan
veginn auðvelt að finna; þó munu lítt skiptar skoðanir
um það, að frambjóðandinn af hálfu Liberala, Mr.
Norman Wright, sem nú leitar kosningar í kjördæminu,
myndi reynast nýtur þingfulltrúi vegna skyldurækni og
góðrar háttvísi; hann tók þátt í síðustu heimsstyrjöld,
stundaði eftir það nám við Manitobaháskóla, útskrif-
aðist þaðan með ágætum vitnisburði, og hefir nú um.
nokkur undanfarin ár gefið sig við skólakenslu í þess-
ari borg. Mr. Wright hefir jafnan haft ríkan áhuga á
stjórnmálum, og sór ungur hinni frjálslyndu stjórnmála-
stefnu fylgi; þeirri stefnu, sem réttilega hefir nefnd
verið jafnvægis- og þjóðeiningarstefna í stjórnmálalífi
hinnar ungu, canadísku þjóðar.
Verði Mr. Wright kosinn á þing, sem líklegt má
telja, fylgir hann vitaskuld núverandi sambandsstjórn
að málum, sem er um margt hæfasta og áhrifamesta
stjórnin, er þjóðin um langt skeið hefir búið við, að fyrir-
rennurum hennar ólöstuðum.
Varðandi lífeyri aldraðs fólks, hefir í flestum til-
fellum ríkt hinn ömurlegasti glundroði, hvor höndin
kent annari um, og viðunanlegur árangur þar af leið-
andi ekki náðst; úr þessu hefir sambandsstjórn nú með
skjótum hætti að miklu bætt, með því að hrinda í fram-
kvæmd löggjöf um 40 dollara lífeyri á mánuði án eigna-
könnunar ölium þegnum landsins er náð hafa sjötugs-
aldri til handa, og greiðslum þar, sem þörf þykir, til
manna og kvenna á aldrinum milli 65 og 70, að undan-
farinni eignakönnun; Þetta er mikil bót frá því, sem
áður var, og þó að upphæð lífeyrisins sé eigi fullnægj-
andi, má ávalt gera tilraunir til hækkunar, en með þess-
ari nýju löggjöf hefir vandamál þetta komist á traustari
grundvöll, en nokkru sinni fyr, og má það þakka góðri
stjórnarforustu.
Frekori fréttir of kenslustólsmólinu
Eins og bent var á í íslenzku
blöðunum í vikunni, sem leið,
þá hefir dálítil breyting verið
gerð í sambandi við fjársöfnun-
ina fyrir kenslustólinn í íslenzk-
um fræðum við háskóla Mani-
tobafylkis. Að vísu er það eigin-
lega ekki breyting því fyrir-
komulagið helzt en'n við þúsund
dollara stofnenda hugmyndina
eins og hún var frá byrjun.
Stofnendur skiptast í fjóra
flokka: einstaklinga, félaga-
stofnendur, ætt-stofnendur og
hóp-stofnendur. Hér eftir verð-
ur meiri áherzla lögð á hóp-
stofnendur en verið hefir og er
það mikið fagnaðarefni fyrir
framkvæmdarnefndina og alla
sem með henni hafa staríað að
frétta, að nú þegar hefir fólk
hafist handa í sumum íslenzku
bygðunum og byrjað á starfi.
Af því íslenzku bygðirnar eru
svo margar og dreifðar og æski-
legt væri að ná til sem flestra
einstaklinga, þá áleit fram-
kvæmdarnefndin að nauðsynlegt
væri að skipa sérstaka frétta-
og upplýsinganefnd, sem tæki
að sér að safna upplýsingum um
kenslustólsmálið og birta þær í
vikublöðunum og The Icelandic
Canadian, og einnig að gefa upp-
lýsingar ef þess er æskt. í þess-
ari fréttanefnd eru ritstjórarnir
fjórir: Einar P. Jónsson, Stefán
Einarsson, Hólmfríður Daníel-
son og Inigbjörg Jónsson, og svo
Dr. Lárus A. Sigurðsson og W.
J. Lindal dómari, sem er foiý
maður nefndarinnar.
Að sjálfsögðu heldur aðal
framkvæmdarnefndin á f r a m
starfi, sérstaklega í því að að-
stoða nefndir, sem stofnaðar
verða í bæjum og út um sveitir.
Þess skal getið að hver bygð
eða bær ræður algjörlega hvern-
ig fjársöfnuninni skuli hagað og
íslendingar reyna
síldveiðar við
Jan Mayen
Vélbáturinn „Faxaborg" fylgir
norska flolanum í sumar norður
yfir „kalda álinn".
Það er nú afráðið að Islend-
ingar reyni í sumar síldveið-
ar á norðlægum slóðum, þar
sem norski flotinn býst til
veiða í sumar. Hefir síldar-
rannsóknarnefnd tekið á
leigu vélbátinn Faxaborg til
að vera við síldveiðar norð-
ur í hafi og mun ætlunin að
fylgja norska veiðiflotanum.
Fundu „köldu kvíslina"
í fyrra.
Norskir fiskivísindamenn, sem
voru hér á rannsóknarskipi í
fylgd með norska síldveiðiflot-
anum í fyrrasumar, komust að
þeirri niðurstöðu í lok vertíðar-
innar, að síldarleysið við Norð-
urland stafi aðallega af því, að
köld kvísl sé fyrir norðan land
og fari síldin ekki suður fyrir
þessa kvísl á sínar venjulegu
slóðir.
Þess vegna búast norsku síld-
veiðiskipin til veiða í sumar fyr-
ir norðan þessa köldu kvísl og
ætla sér að stunda veiðarnar allt
norður undir Jan Mayen.
íslenzkt veiðiskip á nýju
síldarmiðin.
Skip það, sem síldarrannsókn-
arnefnd ætlar nú að senda á
þessar veiðistöðvar er vélbátur-
inn Faxaborg, rösklega 100 lesta
Svíþjóðarbátur.
Er ætlunin, að báturinn veiði
síldina í reknet og verði aflinn
saltaður. Hafði skipið meðferðis
um fimm hundruð síldartunnur
undir aflann.
í ferðinni verður fiskifræðing-
ur, og mun þessi för gerð til að
afla íslenzkum aðilum nokkrar
þekkingar á veiðum og síldar-
göngum á þessum nýju síld-
veiðislóðum. Getur vel svo farið,
að í framtíðinni verði þarna um
þýðingarmiklar veiðistöðvar að
ræða fyrir íslenzka síldveiði-
flotann.
—TIMINN, 7. júní
undir hvaða nafni stofnenda-
flokkurinn verður skrásettur.
Hann má vera í nafni bygðar-
innar, þjóðræknisdeildar, kirkju
safnaðar, lestrarfélags, eða í
nafni skálds, frumbýlings hetju
eða annara, sem hafa verið ís-
lenzka þjóðbrotinu til sóma.
Fyrstu fréttirnar eru sannar-
lega góð tíðindi og hughreyst-
andi fyrir alla sem unna kenn-
arastóls hugmyndinni eða eigin-
lega fyrir alla, sem unna því
sem íslenzkt er og reynist varn-
arvirki fyrir íslenzka menningu
hér vestra.
í Lundar-bygð var stofnsett
fjársöfnunarnefnd fyrir nokkru
síðan og er hún korain vel á veg
að safna fyrsta þúsundinu.
Nefndin er undir umsjón þjóð-
ræknisfélagsdeildarinnar á Lund
ar og skipa nefndina þessir
menn:
Daníel J. Lindal, formaður
Kári Byron
Séra J. 'Fredriksson
Ágúst Eyjólfsson
Mrs. V. Rafnkelsson
Óli Hallson, Eriksdale.
Islendingar í Lundar og ná-
grenni hafa staðið framarlega í
háskólamálinu og þar eru fjórir
menn, sem hafa lagt fram sitt
þúsundið hver og sá fimti er í
Oak Point. Frekari upplýsingar
um ráðstafanir í Lundar koma
seinna.
Á miðvikudaginn 13. júní var
fundur haldinn á Gimli í þessu
máli og voru allir viðstaddir
einhuga um það að íslendingar
á Gimli og 1 nágrenninu gerðu
þessu mikilvæga málefni góð
skil. Nefnd var skipuð og eru
þessir í nefndinni:
Eric Stefánsson, forseti,
Jón J. Johnson, varaforseti
Mrs. Anna M. Jónasson,
féhirðir
Mrs. Kristín Thorsteinsson,
skrífari
Barney Egilsson, bæjarstjóri
Gimli-bæjar
Guðmundur Fjeldsted
Hrólfur Sigurðsson
Mr. og Mrs. Hannes Kristjáns-
son
Mr. og Mrs. Hallgrímur
Sigurðsson
Mr. og Mrs. Norman K.
Stevens
Mrs. Sylvía Kárdal
Theodór K. Árnason
Valdimar M. Arnason
Guðmundur B. Magnússon
John Howardson.
Ákveðið var að skipta verkum
og að allir í nefndinni tækju að
sér starf í sambandi við tiltekna
hluta af bænum eða nágrenninu.
Hrólfur Sigurðsson tók að sér
að ferðast alla leið til Árness,
Hannes Kristjánsson ætlar að
tala við bændur kringum Gimli,
en Guðmundur B. Magnússon
bauðst til að keyra nefndar-
menn í kring eftir því sem nauð-
syn bæri til.
Þessi framtakssemi 1 Gimli
bygð er fagnaðarefni mikið og
ætti fyrirkomulagið þar að verða
bæði hvatning og fyrirmynd
annars staðar.
Fólk í Selkirk er þegar byrjað
að starfa. Búið er að velja þrjá
í nefnd, en nefndin heldur fund
bráðlega og verður þá öðrum
bætt við. í nefndinni eru: Stefán
Oliver, bæjarstjóri, E. J. Hin-
riksson og E. B. Olson, og er sá
síðastnefndi formaður nefndar-
innar.
Víða annars staðar er nú þeg-
ar byrjað og verður skýrt frá
því frekar í næstu viku. Upp-
lýsinganefndinni er ant um að
fá fréttir frá nefndunum svo
hægt verði að skýra frá hvernig
starfinu miðar.
W. J. Lindal
formaður upplýsinganefndar
Höll Heródesar fundin undir
garðyrkjustöð
Rússiirnar fundust, erhreinsa áiti broii óheilnæma mold
er iómaiar visnuðu í
Garðyrkjubóndi einn, sem heima á nokkra kílómetra utan
við Amman, varð fyrir því óhappi, að tómatarnir, sem
hann sáði í land, er áður hafði verið óræktað, visnuðu
allir í vor. Hann áleit, að moldin væri sýkt og ætlaði að
hreinsa brott efsta jarðlagið, en fann þá fornar hallarrustir.
Rúsiirnar.
Þetta eru stærstu hallarrúst-
irnar, sem hingað til hafa fund-
ist, í ísrael, og uppgröftur var
tafarlaust hafinn á kostnað ame-
rískra stofnana, sem annast
fornleifarannsóknir í Austur-
löndum. Er nú komin í dagsins
ljós geysimikil bygging, sem
hlaðin héfir verið úr sandsteini
og múruð. Sjást á múrunum
lelfar af litum eða málningu,
einkum rautt, en einnig gult og
svart. Hafa verið 36 herbergi í
höllinni, en í miðju hennar
garður, prýddur súlnaröðum
miklum. Gólfin erp úr marglit-
um tíglum, og baðstofur með
köldu og heitu baði hafa verið
þar.
Höll Heródesar.
Það er skoðun manna, að
þarna hafi fundizt rústir hallar
Heródesar. Samkvæmt frásögn
Jósefusar á þessi höll að hafa
brunnið, en sonur Heródesar,
Arkelaos, er sagður hafa endur-
reist hana. Hér hafa líka fundizt
merki þess, að höllin hafi verið
endurreist úr brunarústum end-
ur fyrir löngu.
Einnig hafa fundizt mörg vín-
ker og skálar, sem geymd hafa
verið í smyrsl, og eru þessi ker
frá tímum Heródesar og sum
eldri.
Frjósaml hérað.
Héraðið, sem hallarrústirnar
eru í, er frjósamt. Þar er nóg
vatn og mikið ræktað af banön-
um, ólívum, döðlum og glóaldin-
um. Margt fólk dvelur þar í
sumarleyfum sínum, og handan
við ána Jórdan er vetrarhöll
Abdullah, konungs Transjórd-
aníu.
—TÍMINN, 6. júní
Nýf auðug karfamið 8 stunda
siglingu fró Faxaflóahöfnum
Ný og veiðisæl karfamið
virðast nú vera fundin vest-
ur í hafi, um átta stunda
siglingu á togara frá Reykja
vík og Hafnarfirði, en um
120 mílur út af Reykjanesi.
Full varpa af karfa
á 20 mínúlum.
Seinustu daga munu togarar
hafa aflað mjög vel á þessum
veiðislóðum, og dæmi er um það,
að varpan hafi verið orðin full
eftir að togað hafði verið 1 tutt-
ugu mínútur. Nær allir íslenzku
togararnir munu vera komnir á
þessi nýju karfamið.
Erfiður botn.
Botn er þó erfiður þarna, og
er mikið slit á veiðarfærum en
þó er hann þegar tekinn að jafn-
ast nokkuð, þar sem mest hefir
verið togað. Mun hann smátt og
smátt jafnast, er farið verður að
toga þar langtímum saman af
fjölda skipa.
Aflairegða á gömlu
miðunum.
Gömlu karfamiðin voru norð-
ar og dýpra, út af Breiðafirði
Þegar afli fór að tregðast þar,
tóku togararnir að leita suður
með kantinum, er gengur út frá
landgrunninum, unz þeir eru nú
komnir á þessar fengsælu slóðir.
Leit að karfamiðum.
I fyrra fékk fiskimálanefnd
Benedikt Ögmundsson, skip-
stjóra á togaranum Júní frá
Hafnarfirði, til þess að leita
nýrra karfamiða. Reyndi hann
þá meðfram þessum kanti, og
fékk þar nokkurn afla. Nú ný-
lega fór Júní aftur á karfaveið-
ar, og þá á þessar sömu slóðir,
og í veiðiför þeirri, sem hann er
nú nýkominn úr, setti hann út
dufl til þess að merkja með mið,
sem hann fann. En nú hafa ís-
lenzku togararnir, sem á karfa-
veiðum eru flýkzt á þessar slóð-
ir hina síðustu daga.
Halamið.
Á Halamiðum er nú nokkur
ýsuafli, en þar er aðeins einn
íslenzkur togari, Hvalfell. Hins
vegar er þar fjöldi þýzkra tog-
ara að veiðum.
—TÍMINN, 10. júní
GAMAN 0G
ALVARA
— Fyrir alla lifandi muni,
skrifaði hermaðurinn heim til
konu sinnar, — vertu ekki að
þessu sífellda rifrildi í bréfun-
um, sem þú sendir mér til víg-
stöðvanna. Ég vil fá frið til þess
að berjast í þessu skrattans
stríði.
☆
Dómarinn: — Hvers vegna af-
hentuð þér ekki lögreglunni
demantshringinn ,sem þér fund-
uð?
Ákærði: — Það var óþarfi.
— Hvað eigið þér við?
— Það stóð á hringnum: —
„Þinn að eilífu“.
☆
Á geðveikrahælinu.
Vitfirringur: — Finnst þér
ekki hræðilega leiðinlegt hérna,
kunningi? Þetta sífelda tilbreyt-
ingarleysi.
Einn af órólegu deildinni: —
Jú, það segi ég satt. Ef ég verð
látinn vera hérna einum degi
lengur, þá verð ég vitlaus.
GIMLI FUNERAL HOME
51 Firsi Avenue
Ný útfararstofa me8 þeim full-
komnasta útbúnaBi, sem völ er
á, annast virSulega um útfarir,
selur líkkistur, minnisvarSa og
legsteina.
Alan Couch, Funeral Direcior
Phone—Business 32
Residence 59
KjÓSÍð . . .
G O R D O N
CHURCHILL
ViS aukakosninguna, sem fram
fer í Winnipeg South Centre þann
25. þ.m. skuluð þér fylkja liSi um
frambjóðanda íhaldsflokksins,
Gordon Churchill, sem er ábyggi-
lega atkvæSamaSur, er reyndist
vel á fylkisþingi, og myndi sóma
sér vel 1 sambandsþinginu.
BæSi dagblöðin í Winnipeg, The
Winnipeg Free Prees og The
Winnipeg Tribune, hafa fariS lof-
samlegum orðum um starfsemi
Mr. ChurchilLs í Manitobaþinginu.
Sllkir menn eiga erindi til
Ottawa.
Kjósið . . .
GordonChurchill
þann 25. júní.