Lögberg - 24.01.1952, Blaðsíða 1

PHONE 21 374
V.\n"'e
c\ea*cTS
Gt
A Complele
Cleaning
Inslilulion
PHONE 21374

U^e
C\ea1(ieT
^^^|dcreTS tt^'0p.ÁGe
LaiAn ^\3'P ® A Complete
Cleaning
Insiitution
65. ÁRGANGUR
LÖGBERG, FIMTUDAGINN, 24. JANÚAR, 1952
NÚMER 4
Prof. Finnbogi Guðmundsson
Guest Speaker at Banquet
Prof. Finnbogi Gudmundsson
will be guest speaker at the an-
nual banquet of the Icelandic
Canadian Club at the Blue Room
of the Marlborough Hotel, Fri-
day evening, January 25, at 7.00
o’clock. His subject will be: “A
Chest of Books”.
Prof. Gudmundsson was wel-
comed by members of the I.C.
Club at their social gathering,
January 14th, at the First Fede-
rated Church, and gave a short
but impressive talk. His remarks
Krisimann Guðmundsson:
Bókmenntir
Saga íslendinga í Vesturheimi
IV. Ritslj. Tryggvi J. Oleson.
Bókaútgáfa Menningarsjóðs.
FJÓRÐA BINDI þessa mikia
verks er nú komið út á bóka-
forlagi Menningarsjóðs. Ritstjóri
þess er Tryggvi J. Oleson, dr.
phil. Þetta er stór bók, 423 bls.
í stóru broti og yfirgripsmikil,
en í henni er sagt frá þremur
íslendingabyggðum vestra: —-
Argyle-nýlendu, Lundar og
Winnipeg.
Sögu Argylenýlendunnar hef-
ir faðir ritstjórans, Guðni Júlíus
Oleson (Eyjólfsson) safnað til og
ritað. Hefst hún á almennri sögu
byggðarinnar, en síðan er land-
nematal og æviþættir fjölda ís-
lendinga frá síðari tímum í
Argyle. Eru þeir býsna fróðleg-
ir, þótt efninu sé mjög þjappað
saman. Guðna J. Oleson er eink-
ar vel lagið að vera stuttorður
og gagnorður. Auk hins framan-
talda er svo mikill fróðleikur
um nýlendu þessa, prestatal
hennar, þátttöku landa þar í
heimsstyrjöldunum, um verzlun
og opinber störf og ótalmargt
fleira.
Um Lundarbyggð hafa þeir
skrifað í félagi, ritstjórinn og
Heimir Thorgrímsson. Eru þar
enn stuttir æviþættir fjölda
landnámsmanna og síðari tíma'
borgara Millivatnahéraðsins og
Grunnavatnsbyggðar, auk alls
konar fróðleiks. Þar er skemmti-
legur kafli um fiskveiðar á
Manitobavatni og annar um land
búnaðarhætti, ásamt fleiru, sem
gaman er að lesa.
Þriðji og síðasti hluti bókar-
innar fjallar um fyrstu ár ís-
lendinga í Winnipeg. Er þar
fyrst og fremst fjallað um mál-
efni, eins og höf. kemst að orði,
en einstaklinga aðeins getið í
sambandi við þau. En margra er
getið og söguþættir þessir vel
ritaðir og fullir af fræðslu um
líf landa okkar í höfuðstað
þeirra vestur þar. Verðmæti
þáttanna er ekki sízt fólgið í því,
að þeir veita merkilega sálfræði-
lega innsýn í félagslíf íslendinga
í útlegðinni, fremur en fyrri
hluti bókarinnar. — En skemmti
legust þykir mér saga Argyle-
byggðar. —
Satt að segja byrjaði ég með
hálfum huga að lesa þetta þykka
bindi, — hélt að það myndi vera
leiðinlegt! En það er í reyndinni
allt annað. Hér er lesandinn
leiddur inn í nýjan og hressileg-
an heim, þar sem skýrt er frá
ævi og örlögum mikils fjölda
samlanda okkar, og ímyndunar-
aflið fær óteljandi freistandi við-
fangsefni. —Mbl., 15. des.
showed that he has a thorough
understanding of the value of
the club’s cultural work, and he
added, “I have been diligently
reading the Icelandic Canadian
Magazine from its beginning ten
years ago and I am looking for-
ward with pleasure to close co-
operation with the club.”
The club, which stands for the
preservation of all that is best
in the Icelandic heritage so that
it may be passed on to coming
generations. welcomes the op-
portunity to work side by side
with the brilliant young profes-
sor, whose warm vitality and
outstanding scholastic ability
will be the greatest asset in our
endeavors.
The advance orders for reser-
vations for the banquet show
that people here are most anxi-
ous to hear Prof. Gudmundsson
at his first public appearance
since he was officially welcomed
to the Icelandic community, De-
cember lOth.
On the program will be fea-
tured some very fine musical
numbers. Miss Sigrid Bardal,
popular pianist and accompanist,
will give piano selection, and
will also accompany Alvin Blon-
dal, well known baritone and
radio announcer, in a group of
vocal solos.
The dance will commence at
9.00 o’clock, with Jimmy Gow-
ler’s orchestra supplying modern
and old-time music, and Mr.
Hart Devenney as master of
ceremonies. ^
Hon. Byron Johnson
Um fáa stjórnmálamenn í
Canada er tíðræddara um þess-
ar mundir, en íslenzka forsætis-
ráðherrann í British Columbia,
Hon. Byron Johnson, er knúði
fjóra af ráðherrum bræðings-
stjórnarinnar, sem til íhalds-
flokksins töldust, til að láta af
embætti.
Sjá frekari umsögn á fjórðu
blaðsíðu.
Skipaður í
óbyrgðarstöðu
Stjórnin og allsherjar lög-
fræðingafélagið í Canada hefir
undanfarið verið að athuga
borgaraleg réttindi landsmanna
með tilliti til þess, að skipuleggja
þau skýrt og ákveðið.
Lögfræðingafélagið hefir skip-
að sérstaka nefnd í það mál og
hefir Jón Ragnar Johnson lög-^
fræðingur í Toronto, sonur
Finns Jónssonar og Guðrúnar
heit. Ásgeirsdóttur konu hans,
verið skipaður formaður þeirrar
nefndar.
Útvarpserindi um Vestur-íslendinga
Eins og lesendur Lögbergs mun
reka minni til ferðuðust þau hr.
Árni G. Eggertson, K.C., frú
Maja, og (Ólöf dóttir þeirra, til
Evrópu snemma sumars árið
1950. Á þeirri leið fóru þau til
íslands í boði Eimskipafélags ís-
lands, og voru viðstödd móttöku-
fagnað félagsins og landsmanna
er hið nýja og glæsilega skip
GULLFOSS bar þar fyrst að
landi. Ferðuðust þau með skip-
inu meðfram ströndum landsins,
ásamt öðrum boðsgestum.
Á meðan þau dvöldu á íslandi
fékk ríkisútvarpið Árna til að
flytja erindi um Vestur-íslend-
inga, sem hann gerði. Talaði
hann erindi sitt á plötur í út-
varpsstöð Reykjavíkur, sem svo
útvarpaði því síðar.
Á þriðjudaginn, 21. jan. gafst
nokkrum Winnipeg-íslendingum
kostur á að hlusta á þetta erindi
í fyrsta sinni. Höfðu plöturnar
verið sendar vestur; hafði Árni
fengið Mr. Blick, forstjóra stöðv-
arinnar C.J.O.B. til að spila þær
á skrifstofu sinni í viðurvist ná-
lega tuttugu kunningja sinna.
Ekki verður annað sagt en að
Árni lögfræðingur hafi í þessu
sem öðru reynst góður fulltrúi
Vestur-íslendinga í þessari ferð,
og að hann hafi borið okkur góða
sögu. Þetta er hálftíma erindi;
er það mjög vandað að efni og
orðfæri, og þrungið af yfirgrips-
miklum fróðleik um sögu og at-
hafnalíf okkar hér vestra frá
fyrstu tíð til þessa dags. Að vísu
eru ummælin um afrek okkar,
sums staðar næstum um of lof-
samleg, en það er einungis þar
sem ræðumaðurinn tilfærir um-
mæli annara um okkur, svo sem
landstjóranna í Canada sem á
ýmsum tímum hafa heimsótt
Gimli, og hérlendra höfunda
sem hafa gert þjóðarbrotið ís-
lenzka hér, að umræðuefni í
bókum sínum. En það sem ef til
vill veldur mestri furðu er það
hversu gott vald lögmaðurinn
hefir á orðum og framburði ís-
lenzkrar tungu. Stendur hann
hann þar augsýnilega á gömlum
merg frá uppvaxtarárum sínum,
því í starfi sínu og daglegu lífi
hefir hann lítið tækifæri til að
nota mál feðra sinna. Erindi
þessu var vel tekið af útvarps-
hlustendum á íslandi, svo sem
vænta mátti. Þarna hlustaði
þjóðin á fræðimannlegt erindi
um bræðurna vestra, flutt hóg-
værlega á kjarnmiklu og hreinu
máli af innfæddum Kanada-
manni. Við, hér vestra stöndum
í þakkarskuld við ræðumanninn
fyrir frammistöðu hans, og á-
gætt kynningarstarf.
V. J. E.
Stuart Garson
og Vishinsky
eigast við
Stuart Garson flutti fyrstu
ræðu sína á þingi Sameinuðu
þjóðanna í París 8. janúar s.l. og
kom við kaun utanríkisráðherra
Sovétríkjanna, Andrei Vishin-
sky, þegar hann sagði að nú tal-
aði ekki hinn vitri Maxim Lit-
vinoff fyrir munn Sovétríkj-
anna á alþjóðaþingum heldur
Vishinsky, og það væri æskilegt
að Sovétríkin tækju aftur upp
stefnuna, sem Litvinoff hefði
borið fram á þingum alþjóða-
bandalagsins.
Vishinsky varð öskuvondur
og réðist á Garson persónulega
með því að segja að nafn hans —
Garson — þýddi piltbarn á
frönsku, og rök hans væru eins
barnaleg og nafn hans.
Garson flutti svo aðra ræðu
þann 16. þessa’ mánaðar, eina þá
berorðuðustu og snörpustu, sem
heyrst hefir á þingi Sameinuðu
þjóðanna: „Við segjum við Sovét
Rússland: Ef ykkur dettur í hug
að þið getið farið með okkur eins
og þið hafið farið með hverja
evrópisku þjóðina af annari í
seinni tíð, þá vona ég einlæglega
að varnarundirbúningur okkar
muni sannfæra ykkur um, að til
raun til að yfirbuga og sovétéra
okkur verður ykkar afar dýr-
keypt og óholt ævintýri“.
Garson sagði að Canada myndi
ekki sýna neina andúð gegn
raunverulegum umbótatillögum
Sovétstjórnarinnar, en hann
gæti ekki dæmt um þær fyr en
hann hefði öll gögn í höndum.
1. Myndi alþjóðaeftirlitskerfi
yfir kjarnorkunni vera reiðu-
búið að taka til starfa um leið
og samþykt um að banna kjarn-
orkuvopn kæmi í gildi?
2. Myndi eftirlitsmönnum
kjarnorkunefndar verða leyft að
fara hvert sem þeir þyrftu að
fara og hvenær sem væri, til
þess að leysa störf sín af hendi?
Vishinsky svaraði með stór-
yrðum; sagði að Garson talaði
ekki úr kennarastól, og að hann
hefði ekki meira vit á þessum
málum en svín hefði vit á trú-
máladeilum.
Flytur eina af hinum mörgu
óviðjafnanlegu ræðum sínum
Frá heimsókn Winston Chur-
chills til Ottawa og hinu fyrra
viðtali hans við Truman forseta
hefir þegar verið skýrt, en í sam-
einuðu þjóðþingi Bandaríkjanna
í Washington flutti hann í fyrri
viku eina af hinum kyngimögn-
uðu ræðum sínum, er allur
heimurinn hlustaði undrandi á,
sem heldur var ekki mót von,
því svo var ræðan meistaralega
samin og djarfmannlega flutt;
ræðan kom alveg flatt upp á
ýmissa hinna háttvirtu þing-
manna, er töldu nokkurn veginn
víst, að Mr. Churchill væri kom-
inn til Washington í bænarerind-
um vegna hinna víðtæku og al-
varlegu fjárhagserfiðleika, sem
brezka þjóðin um þessar mundir
horfist í augu við; en hér var
engu slíku til að dreifa. Mr.
Churchill, venju samkvæmt,
fyltur af brennandi metnaði fyr-
ir hönd þjóðar sinnar, sagði að
erindi sitt til Bandaríkjanna að
þessu sinni væri ekki í því fólg-
ið að leita gulls, heldur stáls til
að fullnægja að svo miklu leyti,
sem auðið mætti verða brýnustu
þörfum iðnaðarins heima fyrir,
auk margs konar tæknilegra á-
halda, er þjóðin gæti ekki undir
neinum kringumstæðum án ver-
ið; en hann kvaðst jafnframt
vilja láta það skiljast, að fátt
væri brezku þjóðinni fjær skapi
en það, að vera upp á aðra kom-
in og gerast gustukaþjóð, enda
væri þjóðarmetnaði hennar slíkt
með öllu ósamboðið; en á rétt-
látri dreifingu hráefna ætti hún
fulla heimting vegna fórna
Þrjú flugslys á
yesturströndinni
Um síðustu helgi fórust 42
menn af völdum flugslysa vest-
ur við haf. Stór flugvél á leið
frá Kórea til Seattle steyptist í
sjóinn við Queen Charlotte eyj-
arnar með 43 menn innanborðs;
aðeins 7 björguðust. Flugvél frá
Seattle, sem tók þátt í að leita
mannanna af fyrri flugvélinni,
lenti í snjóbyl og rakst á Tyler
fjallið í Washington-ríki. Fimm
af áhöfninni komust af en 3
týndust í snjóskriðu og er verið
að leita þeirra. Þriðja flugvélin
varð að nauðlenda í California
og kviknaði þá í henni; 6 menn
brunnu til dauðs en 61 komust
af meira og minna meiddir.
Tveir íslenzkir
merkismenn
nýlótnir
Með flugpósti hafa þær fréttir
borist, að nýlega sé látinn i
Reykjavík, Karl Finnbogason,
fyrrum skólastjóri á Seyðisfirði
og um eitt skeið þingmaður
Seyðfirðinga, 77 ára að aldri.
Karl var góður skólamaður og
mælskur vel; hann var bróðir
Dr. Guðmundar Finnbogasonar,
föður prófessors Finnboga Guð-
mundssonar, sem kom til Winni-
peg í haust.
Hinn maðurinn, látinn fyrir
skömmu, er Sigurður Baldvins-
son, póstmeistari í Reykjavík,
ættaður frá Stakkahlíð í Loð-
mundarfirði, 64 ára að aldri.
Sigurður var gott ljóðskáld, vel
að sér í hljómlist og samdi all-
mörg scnglög. Hann var drengur
góður og vinfastur sem þá, er
bezt getur.
Tvennar
aukakosningar
Síðastliðinn mánudag fóru
fram tvennar aukakosningar til
fylkisþingsins í Manitoba; þær
breyttu engu til um þingstyrk
flokkanna; — íhaldsflokkurinn
sigraði í Brandon en stjórnar-
flokkurinn í La Verendre.
hennar og látlausrar baráttu í
þágu persónulegra mannrétt-
inda og frelsismála mannkyns-
ins.
Mr. Churchill fékk fullvissu
um miljón smálestir af stáli frá
Bandaríkjunum í vöruskiptum,
að viðbættum ýmissum öðrum
hlunnindum; í stað þess fá
Bandaríkin af hálfu Breta jafn-
virði af tini og aluminium frá
Malaya og Canada; af þessu er
sýnt, að Mr. Churchill fór ekki
erindisleysu til Washington, þó
eigi væri í fleira vitnað.
Mr. Churchill, sem sjaldan er
myrkur í máli, fór ekki dult með
þá sannfæringu sína, hve miklu
það varðaði fleiri þjóðir en
Breta hvernig fram úr réðist
deilunni um Suezskipaskurðinn
og vildi hann að þar kæmu til
fulltingis Bandaríkin, Frakk-
land og Tyrkland; ákveðið lof-
orð í þá átt, munu stjórnarvöld
Bandaríkjanna hafa, að svo
komnu máli, verið ófús að láta
í té; þá varð Mr. Churchill að
sætta sig við það, þótt honum
væri slíkt síður en svo að skapi,
að yfirflotamálaforingi Norður-
Atlantshafsbandalagsins y r ð i
amerískur maður en ekki brezk-
ur, er brezk stjórnarvöld höfðu
áður lagt mikla áherzlu á; en
þrátt fyrir það, var það Mr.
Churchill, er kom, sá og sigraði.
Mr. Churchill lagði af stað
heimleiðis síðastliðið mánudags-
kvöld, fyltur eldmóði hins bjart-
sýna æskumanns þrátt fyrir lit-
brigðarík sjötíu og sjö baráttu-
og byltingarár að baki.
Arni G. Eggertson, K.C.
Kosinn í
forsetaembætti
Á nýlega afstöðnum ársfundi
Liberalsamtakanna í Mið-Winni-
peg kjördæminu hinu syðra, var
Arni G. Eggertson, K.C., kosinn
í forsetaembætti. Mr. Eggertson
er einbeittur flokksmaður og
lætur ekki sinn hlut eftir liggja
frjálslyndu stjórnmálastefnunni
til fulltingis.
Áhöfn Pennsyl-
yania fórst
Eins og skýrt var frá í síðasta
Lögbergi fórst flutningaskipið
Pennsylvania á Atlantshafinu
fyrir tveim vikum. Skeyti, sem
kom frá hinu sökkvandi skipi,
skýrði frá því, að áhöfnin, 46
manns, hefði komist í 4 björgun-
arbáta. Leit var hafin bæði á
skipum og flugvélum eftir mönn
unum; einn björgunarbáturinn
fanst á hvolfi, en mennirnir
ekki, og hinir bátarnir hafa ekki
fundist og er nú talið að öll á-
höfn skipsins hafi farist og leit-
inni hefir verið hætt.
Furðuleg fófræði
Það er ekki ofsögum sagt af
því, hve Bandaríkjamenn marg-
ir eru fáfróðir um nágrannaland
sitt, Canada, þó færist skörin
upp í bekkinn þegar maður, sem
talinn er hæfur til þess að skipa
sæti á löggjafarþingi Banda-
ríkjanna kemur fram með hug-
mynd, sem lýsir algerri van-
þekkingu á stjórnarstöðu Can-
ada og raunar á stjórnmálasögu
hans eigin lands.
Þann 16. janúar s.l. flutti
Timothy Sheehan Rupublican
þingmaður frá Chicago, frum-
varp á þingi þess efnis að Banda-
ríkin innlimuðu Canada. „Við
gætum boðið Englandi fé til þess
að losa það úr þeim fjárhagslegu
vandræðum, sem nú steðja að
því, í staðinn fyrir réttindi þess
og ítök í Canada“. Með öðrum
orðum að Bandaríkin keyptu
Canada af Bretlandi eins og
Bandaríkjamenn keyptu Alaska
af Rússum forðum. Sagði hann
að tímabært væri að gera þessa
tillögu, vegna þess að Churchill
væri þar til staðar, að leita eftir
gjafafé.
Þ e g a r fréttaritarar tóku
Sheehan tali, sagði hann þeim,
að hann hefði ekki vitað, að
Canada hefði verið sjálfstæð
þjóð í langan tíma. En ekki hefir
hann heldur kunnað mikið í sögu
sinnar eigin þjóðar, sem sagði
skilið við Bretland vegna þess,
að henni var ekki leyfð íhlutun
um sín eigin mál, svo sem skatta
álagningu. Því furðulegra er, að
honum skyldi detta í hug, að
hægt væri fyrir Bandaríkin að
innlima heila þjóð án hennar
samþykkis. — Frumhlaup þessa
þingmanns hefir vakið bæði
undrun og athlægi.