Lögberg - 24.01.1952, Blaðsíða 5

LÖGBERG, FIMTUDAGINN, 24. JANÚAR, 1952
5
wwwwwwwwwwwwwwwwwwwwww
AmeAMAL
IWENNA
Ritstjóri: INGIBJÖRG JÓNSSON
HÆKKANDI STJARNA
Eileen Christy
Framþróunin er avöxtur andlegs frelsis
í Lögbergi síðastliðið ár birt-
ist grein eftir Skúla G. Bjarna-
son um hinn glæsilega listaferil
þessarar ungu konu. Hún hefir
ekki einungis getið sér mikinn
orðstír sem söngkona, hún hefir
einnig lagt fyrir sig leiklist. Ár-
ið 1950 vann hún fyrstu verð-
laun í Atwater Kent söngsam-
kepninni sem bezta söngkona
ársins, og sá mikli sigur varð til
þess, að M. G. M. kvikmynda-
félagið í Culver City réði hana í
sína þjónustu og hefir hún nú
leikið í fjórum kvikmyndum.
Við opnun Hollywood Bowl
síðastliðið sumar söng hún „Die
Fledermans“ í gerfi Adele þjón-
ustustúlku. Þá skrifaði frétta-
ritari Los Angeles Times:
„Eileen Christy leikkona var
eitt af því óvænta þetta kveld
í gerfi Adele þjónustustúlkunn-
ar; hún hefir alt það til að bera,
sem getur prýtt eina mannlega
veru. Hún söng svo dásamlega,
að það hljómar ennþá í eyrunum
á mér“. —
Nú hefir Eileen Christie unn-
ið stórsigur enn. Hún var ráðin
í forföllum annarar leikkonu til
þess að annast um hálftíma
skemtiskrá yfir N. B. C. Western
Radio Network, sem heyrist á
sunnudagskveldum í 11 ríkjum
Vesturlandsins og nær til mil-
jóna hlustenda.
Fréttaritari frá San Francisco
Chronicle segir frá þessu í blaði
sínu 9. þessa mánaðar:
„Eileen Christie, kunn í San
Francisco sem Christopherson,
varð útvarpsstjarna á einu
kveldi þegar hún kom fram síð-
astliðinn sunnudag í nýrri hálf-
tíma útvarps-skemtiskrá á K. N.
B. C. kl. 8 e. h., sem nefnist
Eileen Chrislie and Company".
„Hún hefir einnig Robert
Armbruster hljómsveitina og
gestkomandi söngfólk á skemti-
skránni. Hún kynnir alla þátt-
takendur sjálf og gerir það með
ágætum“. Ennfremur skrifar
fréttaritarinn, Terrence O’FIah-
erty:
„Málrómur Eileenar er einn af
þeim yndislegustu, sem heyrast
yfir útvarpið og nær hámarki
fullkomnunar. Hún mælir á hina
tiginbornu ensku tungu eins og
drotning. Mörg hundruð af því
fólki, sem er hátt sett á útvarps-
skránum gæti mikið lært með
því að hlusta á hana“. Ennfrem-
ur segir hann:
“Her singing is a refreshing
xelief from the professional
meowings of the microphone
ladies whom the disc jockeys
seem to love so fervently. If
M.G.M. can porish an already
talented young singer into such
a remarkable performer, then
I’m ready to include Louis B.
Mayer’s Culver City on my list
of suitable finishing schools for
young lodies with ambition.” —
Eileen Christie er af styrkum
íslenzkum stofni; faðir hennar,
Kjartan Christophersson, fast-
eignasali í San Francisco, er son-
ur hins merka landnámsmanns
Sigurðar Kristóferssonar, föður
Argylebyggðar, og konu hans,
Caroline Taylor Kristófersson,
sem einnig kom mikið við sögu
Vestur-lslendinga, eins og skýrt
var frá í grein um hana í þessum
dálkum síðastliðið ár. Móðir
Eileenar, G u ð r ú n Stoneson
Christopherson píanókennari, er
systir þeirra Stoneson-bræðra,
sem nafnkunnir eru sem bygg-
ingameistarar í San Fransisco.
i Eileen er fædd í Baldur,
Manitoba.
☆
IÐJUSEMIN HELDUR
MÖNNUM UNGUM
1 haust var haldinn almennur
læknafundur i St. Louis. — Þar
komu saman 800 læknar víðs-
vegar að úr heiminum, til að
ræða hvernig aldrað fólk eigi að
forðast ellihrumleika.
Þýzkur læknir, Otto Vogt, að
nafni, flutti þar fyrirlestur, er
vakti athygli fundarmanna.
Hann kvaðst hafa komist að
þeirri niðurstöðu að orsakirnar
til þess að kvenfólk yrði langlíf-
ana en karlmenn væru þær, að
konurnar hefðu meiri hreyf-
ingu þegar þær eltust, en karl-
mennirnir, meðan þær gegndu
innanhússstörfum. — Þessi dag-
lega hreyfing héldi heilsu þeirra
við, bæði andlega og líkamlega.
En karlmönnunum hættir til að
staðnæmast í hægindastólnum,
og eyða þar aldri sínum, í full-
komnu aðgerðarleysi.
Þetta er aðalhættan, sem vofir
yfir mönnum, sem hætta dagleg-
um störfum, og komast á eftir-
laun. í hægindastólnum verða
þeir andlegir og líkamlegir aum-
ingjar fyrir aldur fram.
Ef menn halda áfram að sinna
daglegum störfum, meðan heils-
an endist, og velja sér atvinnu,
sem er við þeirra hæfi, endast
þeir mun betur en hinir, sem
lenda í iðjuleysi, og geta notið
lífsins mun lengur en ella, og
gert bæði sjálfum sér og öðrum
gagn og gleði.
Hollráðið, sem hinn þýzki vís-
indamaður gefur gamla fólkinu
er: Forðist iðjuleysið, sneiðið hjá
hægindastólnum meðan þess er
nokkur kostur.
☆
BOX 10, GIMLI, MAN.
18. 'janúar 1952
Kæra Mrs. Jónsson:
Þökk fyrir góðvild þína til
okkar að taka á móti fréttum
frá okkur í blað þitt og enn bið
ég þig að gjöra svo vel og birta
stutt bréf frá Betel.
Við fengum indælar heim-
sóknir eftir jólin. Á gamlárs-
cvöld kom lúterski söngflokkur-
inn og skemti okkur alt kveldið
með söng og var það indælt.
Guð blessi og efli söngflokkinn
Guði til dýrðar og öðrum til
blessunar.
Fyrir hádegi á nýársdag hafði
séra Haraldur Sigmar, préstur-
inn okkar, guðsþjónustu og var
indælt að hlusta á hann eins og
ævinlega. Klukkan þrjú kom
hann svo aftur með Mr. og Mrs.
Óla Kárdal tenórsöngvara og
urðum við glöð að sjá þau. Við
vissum, að þau mundu gefa okk-
ur glaða stund og urðum ekki
fyrir vonbrigðum. Óli söng
marga íslenzka söngva og Mrs.
Kárdal spilaði á hljóðfærið. —
Bæði sögðu þau nokkur hlý orð
til okkar og svo gáfu þau heim-
ilinu set of records, sem hann
hafði sjálfur sungið inn á. Þetta
var allt svo indælt. Guð blessi
þau fyrir kærleikann, sem þau
sýndu okkur með heimsókn
sinni til okkar.
Á Þrettándanum eftir hádegi
var skemtisamkoma fyrir okkur
gamla fólkið, og stjórnaði henni
Miss Nordal, því húsmóðirin var
ekki viðstödd, og fórst henni það
snildarlega, eins og henni er
lagið. Við höfðum leyfi til að
tala eða lesa upp kvæði eða sög-
ur. Það voru fáir sem tóku þátt
í því, tvær konur og tveir menn
lásu upp kvæði og ein kona tal-
aði nokkur orð. Svo var sungið
mikið, allir eins vel og þeir gátu
og Anna Nordal spilaði á hljóð-
færið. Síðast sungu tvær ungar
stúlkur og fórst ljómandi vel.
Allt þetta var gjört til að gleðja
okkur, þreyttu börnin, og biðj-
um við Guð að blessa alla, sem
gera okkur síðustu stundirnar
bjartar og hlýjar. Það er mín
bæn í Jesú nafni.
• 16. janúar 1952
Steinunn Valgarðson
FréH'abréf . . .
Framhald af bls. 4
hendina og læt ég það nú fylgja
þessum línum með leyfi höfund-
ar. Það er í sögur færandi og
einsdæmi að gangnamenn, sem
hittast upp á reginfjöllum, verði
aldavinir og skiptist á stórum
veizluboðum eins og Vatnsdæl-
ingar og Reykdælingar hafa gert
á síðustu árum. Stærsta hófið
af því tagi héldu Vatnsdælingar
síðastliðið vor. Um áttatíu manns
úr Hálsasveit og Reykholtsdal
fóru í einum flota norður og
átti allur sá hópur sömu risnu
að mæta og við vorum áður bún-
ir að reyna. Töldu þeir, sem í
þessari för voru, að á betri
skemtun yrði ekki kosið, því allt
brosti við okkur, jafnt bændur,
býli og skemmtistaðirnir. Það
væri nóg efni í langan og
skemmtilegan þátt að lýsa öllu,
sem bar fyrir augu og eyru þess-
ara Borgfirðinga, sem Vatns-
dælingar báru þannig á höndum
sér. — En þessar línur skrifa ég
fremur af vilja en getu, því að
sjón mín er orðin svo döpur, að
ég verð að láta hér staðar num-
ið þó flest sé ósagt, sem ykkur
fýsir helzt að frétta.
Að síðustu óska ég ykkur
gleðilegra jóla og gæfu og gengis
um ókomin ár. Með einlægri
vinarþökk og kveðju til allra
minna kæru vina vestan hafsins.
Verið þið allir blessaðir og sælir.
Ykkar einlægur vinur,
Kristleifur Þorsteinsson
Elstu leifar MENNINGAR
hér á jörð finnum vér hjá
Cro-Magnon þjóðflokknum, sem
bjó í Frakklandi og norðurhluta
Spánar. Fyrir tugþúsundum
ára höfðu forfeður hans komist
upp á að gera axir og örvarodda
úr steini. Það er erfitt að segja
hvenær þetta hefir skeð. Sumir
rithöfundar ætla, að hin svo-
nefnda Chellean-menning, sem
geymir elztu sannanir um hug-
vit mannsins, muni vera 600.000
ára gömul. Aðrir halda því fram
að hún sé ekki eldri en 40—
50,000 ára, en það er mjög vafa-
samt. í gömlum jarðlögum hafa
fundizt steinflísar, sem menn
greinir á um hvort muni vera
þannig frá náttúrunnar hendi,
eða hvort handaverk manna sé
á þeim. En löngu áður en þetta
skeði, líklega fyrir miljón árum
(eftir því sem Osborn segir) hef-
ir sennilega verið mjög frum-
stæð menning hjá Ipswick í Eng-
landi, og því hefir veríð haldið
fram, að maðurinn hafi verið
kominn fram á sjónarsviðið,
þegar á tertier-tímabilinu (Plio-
cene og Miocene). En þetta er
enn svo um deilt að ekki skal
dvalist við það.
Allir virðast þó sammála um
það, að forfeður Cro-Magnon
þjóðflokksins hafi verið uppi
fyrir 30 þúsundum ára og ætti
þá hin elztu menningarmerki
Cro-Magnon að vera um 20.000
ára gömul(?)
Þessir Cro-Magnon voru stór-
ir menn, sex fet og þrír þuml-
ungar að meðaltali. Þeir, sem
bjuggu suður við Miðjarðarhaf
voru sex fet og 5 þumlungar á
hæð. Þeir voru með hátt enni,
breiðleitir, með beint nef og
kinnbeinaháir. Heilabú þeirra
var stærra en hjá okkur. Þetta
voru glæsilegir menn. Og þeir
voru listamenn. Málverkin, sem
þeir hafa'skreytt hella með, eru
mörg aðdáanleg. Höggmyndir
þeirra og útskurður í bein og
fílabein er mjög eðlilegt. Vopn
sín og verkfæri skreyttu þeir
mjög og þeir hafa farið hugvit-
samlega og smekklega með gim-
steina og annað skraut. Menning
þeirra mun hafa náð hámarki
sínu fyrir hér um bil 12000 ára.
Hin gagnslausu handaverk
þeirra (með orðinu gagnslaus er
átt við þau verk, sem ekki mið-
uðu beint að því að verja líf sitt
eða viðhalda því) tákna merki-
legustu tímamótin í sögu mann-
kynsins. Þau eru sönnun fyrir
sókn mannsandans til framþró-
unar. Þau eru sönnun fyrir því,
að maðurinn er að hefja sig upp
yfir dýrin. Hin frumstæðu
„gagnslausu" handverk mann-
anna eru öllu öðru þýðingar-
meiri. í þeim liggur neisti hug-
sjónanna, andans, neisti siðgæð-
is, heimspeki og vísinda.
Fram að þessu hafði driffjöð-
ur mannanna verið sú, að við-
halda lífinu og kynstofninum, en
nú er sú hvöt sett hinni skör
lægra, og er upp frá þessu aðeins
til þess að þjóna hinni æðri
hvöt. Ef vér þyrftum nokkra
sönnun fyrir þeim raunverulega
mismun, sem er á mönnum og
skepnum, þá er þar talandi
dæmi þessi óskiljanlega og ó-
fyrirséða vakning til „gagns-
lausra“ athafna. Ekkert sambæri
legt hefir nokkru sinni skeð á
þúsundum miljóna ára.
Þetta er frelsið. Hin nýja
vera, maðurinn, hefir skipt um
húsbónda. Hann er laus undan
oki efnisheimsins. Fagrar þrár
og hugsjónir fæðast í sál hans
og hann getur sjálfur gert þær
að veruleika með höndum sín-
um. Honum nægir ekki lengur
það eitt að fylla munn og maga.
Hann horfir á heinjinn eins og
áður, en nú með opnum augum.
Hann hugsar, hann líkir eftir,
hann uppgötvar, hann lærir.
Fegurðartilfinningin er vöknuð
hjá honum. Hann skreytir sig,
velur liti og setur þá saman af
smekkvísi. Vopn hans og áhöld
verða að vera meira en blátt á-
fram grípir. Þessir gripir verða
að vera fagrir. Hann fágar þá
og skreytir. Og þeir verða þá
ímynd hins tvöfalda tilgangs til-
verunnar: að viðhalda kynstofn-
inum og stuðla að sannri fram-
þróun hans í hugsjónaheimi
mannsins. Fegurðartilfinningin,
sem brátt kemst á hátt stig, er
fyrsta dæmið um vakning menn-
ingar, hinn raunverulegi grund-
völlur skýrrar hugsunar. Fegurð
artilfinningin er upphaf gáfn-
anna, líkinganna, ritlistar og alls
þess, sem var skilyrði fyrir
framþróun.
Maðurinn veiðir. Hann býr til
gildrur til að veiða villudýr.
Hann skapar töfra í sambandi
við það, ósýnilegan, ímyndaðan
heim, þar sem töframennirnir
ráða og þeir verða ráðgjafar og
leiðtogar fólksins. Allt þetta sést
á myndunum í frönsku hellun-
um.
En þó er það fyr að vér verð-
um að leita hinna fyrstu „gagns-
lausu“ athafna er benda til hug-
myndar um annan heim og ann-
að líf. Það er í greftrunarsiðun-
um. Þar sjáum vér að óskir og
þarfir hinna framliðnu hafa
verið sömu og hinna lifandi.
Þess vegna verða þeir, sem lifa
að hjálpa þeim og láta þá fá alla
þá gripi, sem þeir kunna að
þurfa að nota þegar þeir vakna.
Þar kemur þegar fram ósk
mannsins um að lifa áfram.
Þarna er upphafið að þeim
greftrunarsiðum er fyrst bygð-
ust á hjátrú, en síðar á trúar-
brögðum.
Töframaðurinn hjá Cro-Magn-
on mönnum var einnig læknir.
Hans var vitjað í hvert skipti
sem einhver veiktist eða var að
dauða kominn. Það var þýðing-
armikil staða, og hann naut mik-
ils álits.
Hugmyndin um ódauðleika,
um hin góðu veiðilönd annars
heims — sem enn er uppi á vor-
um dögum — hefir sennilega
komið upp hjá Neanderthals
manninum. Þessi hugmynd, sem
er svo þýðingarmikil vegna þess
að henni skýtur upp alls staðar
í heiminum, hefir náð fram-
þróun. Hjá sumum helst hún
enn svo að segja óbreytt, en
aðrir hafa umskapað hana og
breytt henni, svo að úr henni
hafa skapast kennisetningar og
heimspekilegar hugmyndir.
Nú var hlutverk einstaklings-
ins komið á nýtt stig. Töfra-
maðurinn, listamaðurinn, mál-
arinn og myndhöggvarinn, voru
gæddir æðri gáfum en fjöldinn.
Þeir juku hæfileika sína og miðl-
uðu öðrum af þeim. Þeir völdu
sér lærisveina meðal hinna bezt
gefnu, og lögðu þannig grund-
völlinn að menningunni, án þess
að vita það. Þessir menn voru
frumherjar menningarinnar, en
fjöldinn hugsaði um það að
veiða, skemta sér, berjast og
auka kyn sitt. En fyrir það fengu
andans mennirnir nýja læri-
sveina er báru framþróunina
lengra. Þetta sýnir oss að öll
framþróun mannkynsins er að
þakka andlegu atgjörfi einstakl-
inga. Þetta er svo enn í dag, eða
ætti að vera.
II.
Siðgæðishugsjónir manna eru
mjög gamlar, en þær hafa senni-
lega ekki verið víðfeðma í byrj-
un, og félagslegar reglur hafa
engar verið meðan ekkert þjóð-
skipulag var til. Sennilegt er að
fyrstu lög mannsins hafi verið
þau að banna að deyða mann og
banna að stela. En þegar ætt-
bálkurinn kom í stað fjölskyld-
unnar, þegar „blóðhefndinni“
var breytt í „refsingu“ með öðr-
um orðum, þegar fast þjóðskipu-
lag var myndað og lög sett, virð-
ast siðgæðishugsjónirnar hafa
tekið miklum framförum. Fyrir
sex þúsundum ára voru þær
komnar á svo hátt stig, að þær
liafa varla breyst til batnaðar
síðan. Að vísu höfum vér aðeins
eitt dæmi þessu til sönnunar, en
það er frá Egyptalandi. Má vera
að það eigi einnig við um Kína.
En eina handbæra sönnunin, sem
vér höfum, er önnur elzta bók
heimsins, leiðbeiningar Ptah-
Hotep, ritaðar handa egypskum'
prinsum fyrir 5300 árum. Vér
skulum hér aðeins drepa á tvö
atriði í þeirri bók, er sína vizku
höfundar. Annað þeirra er ávarp
til húsbóndans, höfuðs heimilis-
ins:
„Ef þú ert hygginn, þá muntu
sjá vel um heimili þitt. Þú munt
gera alt konu þinni til geðs, þú
munt fæða hana og klæða, og þú
munt hjúkra henni, ef hún veik-
ist. Fyltu hjarta hennar gleði
alla ævi og vertu aldrei strang-
ur . . . . Vertu góður við hjú þín
eftir því sem 1 þínu valdi stend-
ur. Friður og gleði er ekki á því
heimili, þar sem hjúin eru ó-
ánægð . . . .“
Á hinum staðnum ávarpar
hann konungsson: „Ef þú girn-
ist völd, þá reyndu að vera full-
kominn maður. Er þú situr á ráð-
stefnu þá minstu þess að þögn
er betri en óþarfa skrif . . . .“
Nú eru rúmlega fimm þúsund-
ir ára síðan hinn vitri maður gaf
þessar ráðleggingar. En hvað
verður langt þangað til að menn
fara eftir þeim?
Þessi tvö dæmi sýna það ljóst,
að oss hefir ekki farið mikið
fram, en þau birta líka siðgæðis-
kenningar, sem svipar til slíkra
kenninga nú á tímum. Vér verð-
um því að telja að fyrstu sið-
gæðishugmyndirnar hafi komið
upp löngu áður en þetta var
skráð. Þær höfðu gengið í arf.
Aldrei hefir komið fram fuU-
komin skilgreining á hinu góða
og hinu illa, þótt menn hafi gert
greinarmun á þessu tvennu frá
upphafi vega. Og þetta hefir
komið upp þegar frjáls hugsun
skapaðist. Trúarbrögðin hafa
táknað hið góða með einum eða
fleiri guðum, og hið illa með ein-
um eða fleiri djöflum. Hið góða
var umbun, gleðilegt framhalds-
líf. Hið illa hefði sinn dóm með
það var líka Henri Bergson,
mesti heimspekingur Frakka.
Lærðir menn, sem eiga því
láni að fagna að eiga meðfæddar
gáfur, og hefir hlotnast það hlut-
skipti að fræða og leiðbeina,
verða að gera sér grein fyrir því
hve þung ábyrgð hvílir á þeim.
Framhald á bls. 7
Business College Education
In these modern times Business College
Education is not only desirable but almost
imperative.
The demand for Business College Educa-
tion in industry and commerce is steadily
increasing from year to year.
Commence YourBusiness Traimnglmmediately!
For Scholarships Consult
THE COLUMBIA PRESS LIMITED
PHONE 21 804 695 SARGENT AV *. WlNNIPEG