Lögberg - 10.04.1952, Blaðsíða 2

2
LÖGBERG, FIMTUDAGINN, 10. APRIL, 1952
Péfur mikli Rússakeisari
PÉTUR MIKLI var aðeins tíu
ára, þegar hann tók við zar-tign
1682. Móðir hans og eidri hálf-
systir börðust miskunnarlaust
um völdin öll uppvaxtarár hans,
og ótti og kugun mörkuðu fyrstu
æviár hans. Einhverju sinni
skipaði hálfsystirin liðsveit úr
hernum að taka Kreml með á-
hlaupi. Pétur sá hermennina
þyrpast upp hallartröppurnar
og taka höndum gamlan aðals-
mann, sem reyndi að stöðva þá,
og varpa honum ofan á hvirf-
ingu af spjótsoddum. í þrjú
dægur var drengurinn vitni að
því, hversu hermennirnir leit-
uðu dyrum og dyngjum í Kreml
að hirðfólki móður hans. Fórnar-
dýrin voru brytjuð niður jafn-
skjótt og þau komu í leitirnar.
Pétur var alla ævi þjakaður
af martröð. Hann þorði aldrei
að sofa einn, og ef kvenfólk var
ekki tiltækt, lét hann einhvern
manna sinna sofa hjá sér. Hann
fékk oft reiðiköst án minnsta
tilefnis. Þá sveiflaði hann brandi
sínum umhverfis sig, andlit hans
varð öskugrátt, en líkami hans
nötraði eins og í krampaflogum.
Þegar Pétur stóð á tvítugu var
hann risi á vöxt, góðir tveir
metrar, og svo sterkur var hann,
að hann gat beygt silfurpeninga
milli fingra sér. Hann var ó-
hemju matgírugur og stofnaði
til taumlausra drykkjugilda, og
átti þá til að þamí>a öl og vodka
tíu tíma samfleytt. En þótt hann
svallaði liðlanga nóttina voru
afköst hans hans daginn eftir
oft með ólíkindum — hann las
þá kannske fyrir óhemju af
bréfum og sendi æðstu embætt-
ismönnum skæðadrífu af gagn-
hugsuðum fyrirskipunum. Hann
var einvaldur í ríki sínu — en
vald hans takmarkaðist við Rúss-
land eitt. Því þótt Rússland væri
víðlent og íbúafjöldinn mikill,
hafði það enga valda-aðstöðu í
Evrópu þeirra tíma.
Þjóðfélagsleg þróun Rússlands
staðnaði fjórum öldum áður, fyr-
ir atbeina eins manns — Djengis
Khan, „svipu guðs.“ Mongóli
þessi lagði undir sig mikinn
hluta Asíu og braut Rússa undir
ok sitt. Hann sótti langt inn í
Evrópu, en var loks stöðvaður
í Þýzkalandi og hopaði þá aftur
austur á bóginn. En hann sleppti
ekki tökunum á Rússlandi, og
arftakar hans fóru með völd í
Moskvu rúm tvö hundruð ár.
Þegar mongólarnir voru loks
hraktir úr landinu, hafði Vestur-
Evrópa fengið forhlaup, sem
Rússum var um megn að vinna
upp. Lengi síðan máttu þeir kall-
ast hreinræktaðir villimenn í
samanburði við aðrar slavneskar
þjóðir, svo sem Pólverja og
Tékka, og viðhorf þeirra til
Evrópu var blandað tortryggni
og ótta.
Fyrirrennarar Péturs höfðu
gert fálmkenndar tilraunir til
að tileinka sér vesturevrópska
menningu og höfðu í því skyni
ráðið í þjónustu sína fámennan
hóp verkfræðinga. En útlend-
ingunum var holað niður í smá-
bæ í úthverfi Moskvu og þeir
höfðu lítið samneyti við íbúa
landsins. í þessari útlendinga-
nýlendu dvaldi Pétur mikinn
hluta unglingsára sinna. Sviss-
neskur ævintýramaður, Francois
Lefort, og skozkur liðsforingi,
Patrick Gordon, töldust til nán-
ustu vina hans, og frásagnir
þeirra af vestrænni menningu
örvuðu hugmyndaflug hans í
þeim mæli, að þekkingarþorsti
hans varð óslökkvandi æ síðan.
Fyrsta ákvörðun hans eftir
valdatökuna var að opna Rúss-
landi „útsýn til umheimsins".
Til þess voru tveir kostir: Eystra
salt og Svartahafið. En í þann
tíma var Eystrasalt naumast
annað en sænskur fjorður, og
Svíþjóð var stórveldi, sem hafði
unnið hvern sigurinn á fætur
öðrum. Strendur Svartahafsins
lutu Tyrkjum.
Pqtur zar ákvað að herja á
Tyrkina, en þar eð Rússar áttu
engan skipastól, varð hann fyrst
að byggja hann. Hann hafði frá
blautu barnsbeini haft mikinn
áhuga á skipasmíði, og hann
elskaði siglingar. Nú lét hann
26000 Rússa formálalaust ganga
til skógarhöggs, og skipasmiðirn-
ir lögðu nótt við dag. Pétur sætti
sig ekki við að vera einungis á-
horfandi, en sveiflaði smíðaöx-
inni manna ákafastur.
Pétur gerði strandhögg í tyrk-
neska hafnarbænum Azof, aust-
an megin Krímskagans, með
flota, sem taldi 1300 skip, stór
og smá. Hann stjórnaði flotan-
um frá galeiðu, er hann hafði
sjálfur byggt. Samtímis sótti að
borginni landher mikill undir
stjórn Patrick Gordons. En
borgarbúar vörðust knálega og
gáfust ekki upp fyrr en eftir
fimm vikna umsát. öll herförin
bar því dapurlegt vitni, hve van-
máttugt Rússland var enn. Her-
inn var illa þjálfaður, samgöngu-
æðarnar að baki hans vildu tepp-
ast, og iðnaður til framleiðslu
á nauðsynjum hermannanna var
ekki til, að heitið gæti.
Pétri varð nú ljóst að hann
varð sjálfur að ferðast til Vest-
ur-Evrópu og nema þar iðnaðar-
og styrjaldatækni, ef honum átti
að heppnast að koma fótum
undir Rússland. í marz 1697 hélt
hann frá Moskvu með 270 manna
föruneyti. Það var kynlegur
flokkur. Á hæla „fyrirfólksins",
sem bar hin ævintýralegustu
skrautklæði á austurlenzka vísu,
alsett perlum og eðalsteinum,
fór herskari af þjónum, trúðum,
dvergum og fíflum. Aðeins einn
smiðanna, sem nefndur var
Pétur Mikhailof, klæddist gróf-
gerðum vinnufötum. Hinn vold-
ugi zar kaus að ferðast í dular-
klæðum.
Pétur settist um tíma að í
litla hafnarbænum Zaandaam í
Hollandi, og hugðist nema þar
grundvallaratriði skipasmíði.
Hann keypti sér poka með
skipasmíðatólum, fékk vinnu við
eina skipasmíðastöðina og lifði
við nákvæmlega sömu kjör og
hinir verkamennirnir. Hann
kveikti eld á hlóðunum í kofa
sínum í birtingu dag hvern og
hélt á vinnustaðinn.
Síðar ferðaðist hann um land-
ið og kynnti sér aðferðir við
skurðgröft og hleðslu flóðgarða
og heimsótti hvers konar verk-
smiðjur og verkstæði. Hann
sendi til Rússlands sýnishorn af
hvers konar tólum og tækjum.
Og hvar sem leið hans lá, réði
hann til sín verkfræðinga og
iðnaðarmenn og sendi heim í
ríki sitt — og lofaði þeim höfð-
inglegum launum.
Læknavísindin vöktu einnig
áhuga hans. Hann gróf upp lík
og gerði á þeim vísindalegar
rannsóknir undir leiðsögn frægs
skurðlæknis. Tannlækningum
kynntist hann í Amsterdam.
Hann varð sér jafnskjótt úti um
kennara í þeirri vísindagrein og
keypti síðan verkfærin af kenn-
aranum. Hann eyddi mörgum
dögum við að draga tennur úr
hirðmönnum sínum. Hann lét
sig engu skipta hvort tennurnai"
voru skemmdar eða heilar.
Síðan hélt hann ferð sinni á-
fram til Englands. í samtíma
frásögn er þess getið, hvernig
Rússarnir héldu innreið sína í
London: „og hrundu af þeim
perlur og lýs.“ í Deptford tók
Pétur aftur að leggja stund á
skipasmíði, en jafnframt svall-
aði hann nú meir _en nokkru
sinni fyrr. Skömmu eftir að hann
flutti úr hinu ríkmannlega húsi,
sem hann hafði haft aðsetur í
ásamt fáeinum gæðinga sinna,
setti eigandinn fram skaðabóta-
kröfur á hendur honum. Listinn
yfir tjón á húsinu var þannig:
„300 rúður brotnar, 1 eldhús-
gólf sprengt í loft upp, 1 girðing
höggvin til eldsneytis, fjöldi
arinhlífa sundurflakandi eftir
stígvélaspyrnur og nokkrir eld-
skörungar undir upp í göndul
í aflraunaskyni, 21 málverk
rifin í tætlur, allar hurðir, borð
og skápar brotnir . . . .“ Og enn
voru á listanum sundurtættar
undirsængur, lök o. fl.
Frá Englandi lagði Pétur leið
sína til annarra Evrópulanda og
kynnti sér flutningatækni, námu
gröft, verksmiðjurekstur — og
pyndingar. Hjól og steglur
þekktust ekki í Rússlandi, þótt
ótrúlegt kunni að virðast, og
þegar Pétur frétti af þessari
villimannlegu aflífunararðferð,
bað hann strax um raunhlíta
kennslu í henni. Þegar honum
var sagt, að enginn afbrotamað-
ur, sem unnið hefði til slíkrar
refsingar, væri fyrir hendi í
svipinn, hrópaði hann í óþoli:
„Takið þá einn af þjónunum
mínum og lofið mér að sjá
hverig þið farið að þessu.“
„La grande ambassade“ fékk
bráðan enda í Wien. Pétur hafði
aldrei borið traust til sivelils-
hermannanna og hafði því gefið
út þá tilskipun fyrir burtför sína
úr Rússlandi, að þeim skyldi
vera komið fyrir sem lengst frá
Moskvu. En nú bárust honum
fregnir af að þeir héldu her-
göngu til höfuðborgarinnar. —
Stvelistarnir voru fastaher, sem
taldi 20000 manna, og hafði ver-
ið stofnsettur af Ivari grimma.
Síðan höfðu þeir gert hverja
uppreisnina á fætur annarri í
því skyni að halda við áhrifum
sínum. Þeir höfðu áður steypt
rússneskum zar af stóli.
Pétur hélt nú sem bráðast til
Moskvu. En þegar til kastanna
kom, var ástandið ekki nándar
nærri eins alvarlegt og honum
hafði borizt til eyrna. „Sam-
særið“ hafði ekki verið fólgið í
öðru en smávægilegum óeyrð-
um, og Patrick Gordon, sem
Pétur hafði útnefnt sem yfir-
mann hersins, hafði haft í fullu
tré við að halda þeim í skefjum.
Hann hafði líflátið nokkra
stvelista og rekið 1700 þeirra úr
hernum.
En Pétri var ekki að skapi að
sýna stvelistum slíka linkind.
Allt ríkisvaldið skyldi hvíla ör-
ugglega í höndum hans, og hann
ákvað að gefa hernum ráðningu,
sem seint myndi fyrnast yfir. «
Hefnd Péturs var svo hrylli-
leg, að jafnvel hinum forhertu
Rússum blöskraði. Burtreknu
stvelitsunum var safnað saman
að nýju og hrúgað í herbúðir
skammt frá Moskvu, og þúsund-
ir hermanna, sem engan dóm
höfðu hlotið, voru handteknir
og komið fyrir í herbúðum
þessum.
Fyrst voru fangarnir yfir-
heyrðir. I fjórtán píslarklefum
unnu böðlarnir sleitulaust viku
eftir viku, og hin ógæfusömu
fórnardýr létu stöðugt uppi nöfn
nýrra félaga. Zarinn var oftast
sjálfur viðstaddur pynding-
arnar.
Á Rauða torginu hafði verið
komið fyrir fallöxum, og nú var
hinum limlestu föngum ekið til
Moskvu. Fæstir þeirra gátu
gengið. Fyrsta aftökudaginn hjó
Pétur með eigin hendi höfuðin
af 200 föngum. Samtals voru
5000 stvelitsar hálshöggnir og
2000 lagðir á hjól og steglur.
Pétur fór með völd 25 ár eftir
þetta afrek sitt, og öll þau ár
vantaði ekki líkin á Rauða
torgið. *
Nú fannst zarnum tímabært
að hefja endurreisnina í Rúss-
landi. Jafnvel útliti þegna sinna
skyldi hann breyta. Hann bann-
aði með lögum að bera sítt
skegg, og í stað austræna bún-
ingsins, sem þótti óþægilegur
fyrirskipaði hann þýzka klæðn-
aði. 1 veizlunni, sem hann hélt
eftir heimkomuna, kom Pétur
rússneskum aðalsmönnum á ó-
vart með því að klippa af þeim
skeggið. Þessi maður, sem sjálf-
ur hélt úr einni svallveizlunni
í aðra, færðist það líka í fang að
kenna Rússunum mannasiði
Hann lét semja handbækur, sem
fræddu þá m. a. um það, að hér
eftir væri þeim bannað að naga
bein við máltíðir, hrækja á gólf-
ið og ganga með hatt innan
iúss.
Hann ákvað að endurskipu-
leggja allt atvinnulíf Rússlands.
Sá litli iðnaður, sem fyrir var í
landinu, skyldi margfaldast, og
allverulegar umbætur skyldu
gerðar á sviði landbúnaðar.
Leiðangrar voru sendir út af
örkinni til að finna nýjar járn-
og kolanámur, og skurðir voru
grafnir milli fljótanna til að
auðvelda allar samgöngur. Nýr
nautgripastofn var fluttur inn
í landið, 4og sauðfjárrækt var
efld að miklum mun.
En kjör alþýðunnar bötnuðu
ekki að sama skapi, enda hafði
slíkt aldrei verið ætlun Péturs.
Að baki allra hans framkvæmda
lá sú ósk ein falin, að Rússland
gæti er tímar liðu, staðið hinum
Evrópulöndunum jafnfætis hern
aðarlega. Ætlun hans var að
koma sér upp vel æfðum her,
sem skipaður væri Rússum ein-
um, og jafnvel aðalsmönnum
skyldi ekki lánast að kaupa sig
undan herskyldu. Allar stéttir
urðu jafnt að þola önn fyrir um-
svif hans. Aðallinn glataði sínu
fyrra frjálsræði, völd kirkjunn-
ar voru skert og zarinn gerði
sjálfan sig að æðsta drottnara
hennar.
Iðjuhöldar þeir, sem smám
saman uxu úr grasi, urðu að
gjalda hinum óseðjandi ríkis-
sjóði obbann af tekjum sínum.
En almenningur varð þó harðast
úti. Áður en Pétur tók við völd-
um, hafði aðeins lítill hluti
bændanna verið ánauðugur, en
brátt varð mestur hluti hinna
frjálsu bænda að hlíta kjörum
þrælanna, og þeim, sem tilraun-
ir gerðu til að flýja undan okinu,
var hegnt á hryllilegasta hátt.
Margir hinna ánauðugu bænda
voru sendir í verksmiðjurnar
sem ókeypis vinnukraftur , og
yfirleitt voru þeir algjörlega
réttlausir.
Pétur kunni að hagnýta sér
ótta fólksins. Njósnarar hans
voru á hverju strái, og leynilög-
reglusveitir hans voru mjög vel
skipulagðar. ■ Og hver var sú
kempa, að hann þyrði að rísa
gegn vilja zarsins, meðan beina-
grindur stvelitsanna áttu legu-
stað á Rauða torginu og töluðu
sínu þögla máli?
Pétur var aðeins 16 ára gamall,
þegar móðir hans gifti hann
ungri aðalsmey. Hún fæddi hon-
um son, en Pétur hafði sagt
skilið við hana löngu áður. Þeg-
ar hann kom heim úr utanlands-
för sinni, lét hann hermenn færa
hana í klaustur.
Pétur var alla tíð mikill
kvennamaður ,en batt sig aldrei
einni fremur annarri, nema
Katrínu Alexejavnu, vinnu-
stúlku, sem tilheyrði þeimjier-
skara af kvenfólki, sem ætíð
fylgdi herjum þeirra tíma. Hún
kryddaði líf hershöfðingja og
undirforingja, án tillits til met-
°rða þeirra, og hafnaði loks hjá
nánasta ráðgjafa Péturs. Pétri
geðjaðist vel að stúlkunni og
brátt varð hún eftirlæti hans, án
þess þó að hann fækkaði öðrum
frillum sínum fyrir þá sök.
Katrín náði einkennilega sterk
um tökum á zarnum. Hún ein
var þess umkomin að róa hann,
þegar hann fékk æðisköstin.
Hún fylgdi honum í hernaði og
á ferðalögum, og loks giftist
hann henni.
Árið 1700 hófst styrjöldin við
Svía. Zarinn réðist inn í sænsku
landsvæðin við Eystrasalt, ásamt
Pólverjum, en við Narva beið
hann hrapalegan ósigur fyrir
Karli XII. Síðar réðist Svíakon-
ungur á Pólverja og árum sam-
an geysaði styrjöldin í Póllandi
og Saxlandi. Á meðan gafst Pétri
tóm til að sleikja sár sín.
Honum fannst Moskva ekki
hæfa sem höfuðborg hinu nýja
Rússlandi, til þess var hún of
nátengd fortíð hips gamla Rúss-
lands. Hann hugðist reisa nýja
höfuðborg með stórri höfn, sem
átti að vera farvegur vestur-
evrópiskrar menningu inn í
landið. Og þess vegna byggði
hann Pétursborg, — eða Lenin-
grad, eins og hún kallast nú.
Það var einstætt afrek. Hundr-
uð þúsunda af stólpum varð að
reka niður í fenin, þar sem hús-
in skyldu rísa. Það var mikill
hörgull á skóflum og hökum, en
vinnuafl var nægilegt. Stríðs-
fangar og ánauðugir bændur
rótuðu fenjaleðjunni upp í poka
með berum höndunum og báru
hana á sjálfum sér. Þeir voru
pískaðir áfram, jafnt í steikjandi
sólarhita sem í gaddhörkum, og
oft var það Pétur sjálfur, sem
sveiflaði hnútasvipunni. Það er
sagt, að 200 000 manna hafi látið
lífið meðan stóð á borgarsmíð-
inni.
Úrslitaorustan milli Péturs og
Karls XII. nálgaðist. 1708 ákvað
hinn sigursæli konungur Svía
að leggja í herför til Moskvu, og
hann fékk sömu útreið og Napó-
leon og Hitler. Veturinn var ó-
venju harður, Rússarnir hopuðu
jafnan undan án þess að ganga
til orustu, og einnig þá notuðu
þeir þá hernaðaraðferð, að
brenna þorpin og akrana að
baki sér á undanhaldinu. Margir
Svíanna létu lífið af hungri og
kulda, og fyrr en varði var her-
inn aðeins svipur hjá sjón. I or-
ustunni við Poltava beið hann
algjöran ósigur fyrir ofurefli
zar-herjanna, og enginn komst
undan nema konungurinn og
500 liðsmanna hans.
En endanlegur sigur var þó
énn ekki unninn á Svíum — 12
ár liðu áður en þeir létu bugast
að fullu. Það var ekki fyrr en
við friðarsamningana í Nystad
1721 að draumur Péturs rættist
að fullu: öll Eystrasaltsstrand-
lengjan frá Karelen til Riga
komst undir rússnesk yfirráð.
Og þar með hafði Pétri tekizt að
rjúfa einangrun Rússlands og
gera það að stórveldi.
Pétur stóð nú á hátindi veldis
síns. I sigurhátíðahöldunum fór
allt í tjá og tundur í Pétursborg,
öl var veitt ókeypis á götum úti,
og Pétur reikaði dauðadrukkinn
um meðal fólksfjöldans.
En Pétri auðnaðist aldrei að
hrinda hinum helmingi fyrir-
ætlunar sinnar í framkvæmd —
honum tókst aldrei að leggja
urldir sig Svartahafið. Eftir
friðarfundinn í Nystad fór veldi
hans stöðugt hrakandi. Saurlifn-
aður hans hafði dregið dilk á
eftir sér: nýrun voru eyðilögð,
hann gekk með syfilis, og að
honum sóttu hinir ferlegustu
höfuðórar.
Síðustu æviár hans náði geð-
veilan yfirhönd á sálarlífi hans.
Áður hafði grimmd hans ævin-
lega þjónað einhverjum til-
gangi, en nú pyntaði hann þegna
sína einungis til að svala eigin
kvalalosta. Hann átti til að svifta
ungar stúlkur, sem af tilviljun
urðu á vegi hans, klæðum, og
láta svipuhöggin ganga á þeim
nöktum. Aðrar lét hann pynda
og síðan drepa án minnsta til-
efnis.
Svartasti bletturinn á ævi
hans er þó ótalinn: Sonur hans
af fyrra hjónabandi, Alexis, sem
hafði alizt upp hjá móður sinni,
var að eðlisfari sveimhugi og
skildi ekki ráðagerðir föður síns
um að skapa nýtt Rússland.
Pétur hafði hvað eftir annað
reynt að vekja áhuga hans á
tækni og hernaði og brýna skap-
gerð hans til stáls. En Alexis var
gjörsneyddur athafnaþreki föð-
ur síns og varð æ værukærari
eftir því sem hann eltist. Ekk-
ert bendir til þess, að hann hafi
verið viðriðinn ráðabrugg um
að steypa föður sínum af stóli,
en Pétur vantreysti honum og
óttaðist að allt endurreisnar-
starf sitt myndi ónýtast þegar
Alexis tæki við völdum af hon-
um látnum. Alexis óttaðist hins
vegar um líf sitt og flúði til
Austurríkis, en Pétur sendi fjóra
liðsforingja á fund hans og tókst
að fá hann til að snúa heim
aftur — honum skyldi ekkert
mein gert. Fáeinum mánuðum
síðar var honum varpað í fang-
elsi og pyntaður, og var fundinn
sekur um landráð og dæmdur
til dauða. Morgun einn árla gekk
Pétur inn í klefa hans, a*
nokkrum ráðgjafa sinna.
höfðu með sér pyntingartól og
dvöldu í klefanum til kl. 11.
Síðdegis þann dag lézt Alexis.
Á síðustu æviárum Péturs
flaut einnig blóð á milli hans
og Katrínar. Hann komst á snoð-
ir um, að hún ætti sér elskhuga,
og í afbrýðiskasti lét Pétur
pynda hann og hálshöggva.
Höfuð elskhugans var síðan lát-
ið í sprittglas og geymt í svefn-
herbergi Katrínar.
Hinn 28. janúar 1725 lézt
Pétur zar hinn mikli, 52 ára
gamall. Hann hafði með fádæma
viljaþreki skapað nýtt Rússland.
Hann hafði skapað herveldi, sem
öllum Evrópulöndum stóð þegar
mikill stuggur af, og hann hafði
kennt Rússunum hlýðni.
En það er vafamál, hvort af-
reksverk hans hafa orðið einni
einustu sál til gagns eða gleði.
(Lauslega þýtt)
—Alþýðuhelgin
Skipulag
Reykjavíkur
Snemma á árinu 1904, eða fyr-
ir 48 árum, skrifaði Páll Briem
amtmaður grein í Norðurland
um skipulag í Akureyrarbæ og
öðrum bæjum hér á landi. Mun
það vera hið fyrsta, sem skrifað
er um þau mál hér á landi. Hann
minntist þar einnig á Reykjavík
og gerir þar meðal annars ráð
fyrir því, að sporvagnabrautir
hljóti að koma þar, torg og leik-
vellir. Þetta segir hann um
Reykjavík og skipulagið eða
skipulagsleysið þar:
Á síðari árum hefir Reykjavík
tekið mjög miklum þroska, en
það lítur eigi út fyrir, að menn
hafi búizt við því, að hún yxi
svona mikið, hvað þá heldur
meira. Strætin í Reykjavík eru
svo mjó, að nú þegar er orðinn
hnekkir að því. Laugavegur er
einhver helzta gata í bænum,
en þessi gata er svo mjó, að ríð-
andi menn geta oft jafnvel eigi
haldið hiklaust áfram. Það er
eigi hægt að sjá, hvar Reyk-
víkingar hugsa sér að hafa spor-
vagnabrautir um bæinn. I Kaup-
mannahöfn geta menn farið á
hjólhestum um allt, en þetta
mun vera allerfitt í Reykjavík,
bæði af því að götunrar eru svo
mjóar og svo vegna annars, og
það er hallinn. Ýmsar af götum
bæjarins virðast vera lagðar
beint upp brekkuna. Skólavörðu
hæðin er ljómandi fallegt svæði,
en því miður hafa göturnar þar
verið lagðar of brattar og af
mjóar, svo að þar hefir sannar-
lega komið fram óhagsýni. —
Annað, sem sérstaklega er ein-
kennilegt í Reykjavík, er það,
hversu víða eru byggð hús þvert
fyrir göturnar. Ein gata í bæn-
um, Lindargata, virðist liggja á-
gætlega við allri umferð. Þegar
vegur verður lagður yfir Arnar-
hólstúnið liggur hún beint við;
auk þess er hún hallalítil og því
miklu betri sem akvegur en
Bankastræti. En fyrst og fremst
er gatan gerð svo mjó (18 álnir)
að þar getur engin veruleg um-
ferð orðið með flutningavagna;
en auk þess er franski spítalinn
byggður þvert fyrir hana. Hús
eru byggð þvert yfir Tjarnar-
götu, Amtmannsstíg og víðar.
Það sýnist vera sannkallað vel
ferðarmál fyrir Reykjavík og
aðra bæi hér á landi, að fá fast
ákveðið plan um húsaskipun,
vegi, leiksvið og torg . . . .“
—Lesb. Mbl., janúar 1952
Ljósprentun orða-
bókar Blöndals
lokið fyrir 1. okfr.
Stjórn íslenzks dansks orða-
bókarsjóðs hefir gert samning
við Lithoprent um að láta ljós-
prenta orðabók Sigfúsar Blön-
dals í 3000 eintökum og er gert
ráð fyrir að prentun þessari
verði lokið 1. okt. næstk. Þeir
sem gerast áskrifendur fyrir 1.
sept., fá bókina fyrir 450 kr. (ób.)
en síðar verður bókjn seld á
500 k' ’ “