Lögberg - 17.04.1952, Blaðsíða 5

LÖGBERG, FIMTUDAGINN, 17. APRIL, 1952
3
wwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwww
Áiiue/IMAL
.LVENNA
Ritstjóri: INGIBJÖRG JÓNSSON
HÚSSTJÓRNARFRÆÐI II.
Ætlar að eldast skemmtilega
Jakob Thorarensen: HRÍMNÆTUR . Ljóð . Helgafell
Víkingsprent . Reykjavík 1951
í síðasta blaði var vikið að því
hve nauðsynlegt það væri fyrir
ungar stúlkur að undirbúa sig
fyrir þá ábyrgðarmiklu og
vandasömu stöðu, sem flestar
þeirra taka að sér fyr eða
seinna — húsmóðursstöðuna.
Mæður, sem eru vel að sér í
hússtjórnarfræði eru beztu
kennarar dætra sinna, en nú á
dögum fá þær stúlkur, sem eru
svo lánsamar að geta sótt há-
skóla, ágætt tækifæri til að
nema hússtjórnarfræði — Home
Economics. — Þær stúlkur sem
velja þá námsgrein — og það
ættu sem flestar að gjöra — fá
meðal annars fræðslu í efna-
fræði fæðutegundanna; þær læra
að búa til hollan og góðan mat,
sem hefir það næringargildi, er
líkaminn þarfnast. Þær læra að
þekkja fataefni og að búa til
lagleg föt; þær læra hvernig á
að halda fötum og heimilum
hreinum og snyrtilegum og
hvernig á að fegra heimilin og
þeim er veitt fræðsla í því
hvernig eigi að annast ungbörn,,
auk margs annars, sem að heim-
ilisstjórn lýtur.
Sumar stúlkur vilja ef til vill
ekki leggja stund á þessi fræði
vegna þess að þær halda að það
nám muni ekki veita þeim tæki-
færi til að ná í arðvænlegar
stöður að náminu loknu, en
þetta er ekki rétt. í Saturday
Nighl 5. apríl birtist grein, Home
Economics the New Key to
Top-Drawer Careers, er sannar
hið gagnstæða. Hér fara á eftir
kaflar úr þeirri grein:
1 Canada er mikil eftirspurn
eftir Home Economists í marg-
víslegar stöður. Sumar stúlkur
halda að tækifæri þeirra séu
takmörkuð við það að hafa um-
sjón með mataræði í matsölu-
húsum og öðrum opinberum
stofnunum, en svo er ekki, eins
og eftirfylgjandi dæmi gefa til
kynna:
Miss Grant í Montreal starfar
við fræðsludeildina hjá Can-
adian Spool Cotton þar í borg.
Hún semur ritlinga um fata-
saum og útsaum, og þeim er
útbýtt í skólum og til kvenfé-
laga. Hún ferðast og frá hafi til
hafs og flytur fyrirlestra um
þetta efni.
Miss Treholme er forstjóri í
Home Service deildinni hjá
Canadd Packers. Hún og hennar
starfsfólk sjá um matreiðslu-
skóla, prófa matarframleiðslu
félagsins og mataruppskriftir,
sem félagið birtir í auglýsingum
og bæklingum; svara spurning-
um frá viðskiptavinum; fram-
reiða mat, sem teknar eru mynd-
ir af fyrir auglýsingar.
Öll þessi stóru félög svo sem
Swift Canadian og Maple Leaf
Milling hafa sams konar deildir.
Félög, sem framleiða eldhús-
og heimilisáhöld, þarfnast einn-
ig aðstoðar heimilisfræðinga
svo sem Frigidaire Products og
Moffats Limited. Raforkufélög-
in hafa einnig sams konar deild-
ir til þess að prófa hvernig á-
höldin komi að sem beztum not-
um og kenna kaupendum með
námskeiðum og auglýsingum að
nota þau svo þau komi að sem
mestu gagni.
Önnur stúlka starfar hjá Can-
adian Wallpaper Manufacturers
Limited. Hún veitir konum
fræðslu um það hvernig þær
eigi að fegra heimili sín og
prýða. önnur ritar dálka í blöð-
in um sama efni. Flest-allir rit-
stjórar kvennadálka blaðanna
eru útskrifaðir hústjórnarfræð-
ingar.
Kaupgjald þessara kvenna er
hátt, sérstaklega þeirra, er ná
æðstu stöðunum, sem að ofan
eru greindar.
☆
NOKKRAR GÁTUR
Þessar gátur bárust frá konu
„utan af landi“. Kann ég henni
beztu þakkir fyrir. Hún hefir
einnig nokkuð af spakmælum og
gömlum sögnum og verður það
einnig þegið með þökkum.
1) Konungar og prestar, herra
menn og bændur, neyta af því,
og þó kemur það eigi á nokkurs
manns borð.
2) Þau hlaupa yfir láð og lög,
og hafa þó enga fætur.
3) Faðirinn er ekki fæddur;
allt um það leikur sonurinn sér
á húsþakinu.
4) Hvert er ílát það, sem hefir
ekki nema eitt hólf, og hefir þó
í sér tvennskonar drykk?
5) Hvert er hol það, er hefir
hvíta gadda bæði úr lofti og
gólfi?
6) Hver er sá járnhestur, er
hefir langt tagl úr hör?
7) Hver plægir hinn stærsta
akur og skilur þó ekki eftir neitt
plógfar?
8) Hvað er það hið rauða,
sem er innan girðingar og vinnur
mest gagn og ógagn, en gerir
hvorugt, nema girðingarnar falli
sundur?
9) Þar er bót ofan á bót og
þó sést ekkert nálsporið.
10) Hvers vegna éta hvítar
kindur meira en svartar kindur?
11) Hver fugl er líkastur
hrafninum?
12) Hver spýta er þyngst?
13) Hvar bjóða hrafnarnir hver
öðrum góðar nætur?
14) Ég er móðurlaus, en hann
faðir minn er maðurinn minn.
15) Hvað gjörir hver sá hlut-
ur, sem lifir á jörðinni, syndir
í vatninu, eða sveimar í loftinu
alltaf þangað til hann deyr?
16) Hvað er það, sem ekki er
soðið, ekki tuggið, ekki rennt
niður, og smakkast þó mörgum
vel?
17.) Hvað er það, sem ég sé og
þú sérð, konungurinn sjaldan,
en Guð aldrei?
18) Hvaða dýr gengur á fjórum
fótum um morguninn, tveimur
um daginn, en þremur að kveldi?
19) Gekk ég og granni minn,
kona hans og kona mín, dóttir
hans og dóttir mín, fundum
fimm egg í hreiðri, tókum sitt
hver og þá var eitt eftir.
20) Fullt hús matar og finnast
hvergi dyrnar á.
(Sjá ráðningar neðst í þessum
dálld).
☆
Fæðingarstofa eða fæðing
í heimahúsum
í umræðum WHO, heilbrigðis-
málastofnunar sameinuðu þjóð-
annar var nýlega vikið að hinni
gömlu deilu um fæðingardeildir
§§3 (0Z
Jt};9p saeuue saoAq n;;y (6x
UUTjngBJAJ (81
eqji uujs (Ll
• qeqpjqÁOH (91
1SÍPI3 (SI
BA3 (H
nj°i njaq jjpun (sx
sujsuueuxnsnuiio jnje;g (gj
uuiujbjh (II
IJI3IJ }a4 JV (01
jngijtqSnH (6
uegunj, (8
jngeuiijÁJS (L
ieuumes ppæjcj (9
uinuuoj gaui jnuunj^ (g
S§3 (*
jnqifan (g
«?£lS (Z
ujjngfuijnggpi (1
:HYDNINQVH
og fæðingu í heimahúsum.
Sjúkrahúsin bjóða upp á öll
hugsanleg þægindi, fyllsta hrein
lætis er gætt, en nefndin telur
að þar með sé ekki allt sagt í
þessu máli. Af sálfræðilegum og
tilfinningalegum ástæðum getur
umhverfi heimilisins oft verið
mjög heppilegt og ef hægt er að
gjöra nauðsynlegar heilbrigðis-
ráðstafanir heima fyrir, er oft
ákjósanlegra að fæðingin eigi
sér stað þar. Nefndin bendir á,
að konur 1 Austurlöndum ali
börn sín heima og þar að auki
við tiltölulega frumstæð skil-
yrði, en samt sem áður með því
öryggi og aðstoð, sem fjölskyld-
an getur látið í té. Þessar konur
fæða börn sín með allmiklu
minni kvölum og eftirköstum en
konur í Vesturlöndum, sem geta
farið á nýtízku fæðingarstofur.
Hugsanlegt ér, að andrúmsloftið
á fæðingarstofunni tefji' fyrir
fæðingunni ög geri hana erfið-
ari. Konur í Vesturlöndum ættu
að læra af konum Austurlanda.
Þær ættu að taka hlutunum með
meiri rósemi og hvíla taugarnar,
en þetta er hægt með sérstökum
æfingum.
Frá Árborg,
8. apríl 1952
Heiðraði ritstjóri:
Það mun nú vera komið mál,
að senda þér línur, þó ófullkomn-
ar verði, sem mun álitið af flest-
um, „aðeins til að sýnast“, en
það verður þá svo að vera. Tíð-
indalítið hefir verið hér að und-
ánteknum nokkrum dánartil-
fellum, en þeirra hefir verið
getið í blöðunum. —
Veturinn hér í Norður Nýja-
íslandi hefir verið að segja má
ágætur, að menn muna varla
eftir öðrum betri um langa tíð.
Snjórinn er nú að hverfa, enda
var hann ekki mikill, og ef á-
framhald verður á blíðviðri fer
hann fljótt, enda mun áhugi fyr-
ir akuryrkju snemma láta á sér
bera á tilvonandi sumri, og að
tíðin verði þá hagstæð er aðal-
iskilyrðið, en svo vona menn
jafnan þess bezta, sem vera mun
heppilegast að halda sig við, eins
og máttarreipið hjá Skugga-
Sveini. —
Töluvert hefir „flúin“ látið á
sér bera á þessu vori, bæði í
ungum sem gömlum, einnig hef-
ir skarlatsveiki verið að sýna
sig, en ekki hefir skólum verið
lokað enn, hvað sem verður er
eftir að vita. Einnig hefir kvefið
verið dálítið áberandi, en það
hefir nú vanalega sín einkarétt-
indi á vorin. —
Síðastliðinn sunnudag, (6.
apríl) safnaðist velviðeigandi
hópur manna saman að Víðir
Hall. Tilefnið var, að byggðirnar
Framnes, Víðir, Sylvan og um-
hverfi Árborgar, máske líka víð-
ar að, höfðu samskot á þessu
vori til að kaupa nýjan bíl, sem
gefa átti Jónasi J. Jónassyni á
Jaðri í Víðirbyggð fyrir hans ó-
metanlegu hjálp árum saman
við að lækna nautgripi, hesta,
svín og sauðfé, sem að honum
hefir tekizt mjög vel af ólærð-
um manni í þeirri grein, og sem
hann hefir mjög litla borgun
viljað fyrir taka. Kallaður hefir
hann verið jafnt á nóttu sem
degi. Fyrir þetta vildu menn
sýna honum réttláta viður-
kenningu með þessari gjöf, sem
hann var vel að kominn. —
Þeir, sem töluðu til heiðurs-
gestsins, voru: Helgi Austmann,
Sigurður kaupmaður Sigvalda-
son, (báðir frá Víðir) og Sigurður
Vopnfjörð frá Framnesi, er af-
henti honum lykilinn að bíln-
um. Líka fóru þar fram íslenzkir
söngvar. Guðmundur O. Einars-
son frá Árborg flutti heiðurs-
gestinum kvæði. — Að endingu
þakkaði heiðursgesturinn alla þá
velvild í sinn garð er kæmi fram
í þessari velvöldu og gagnlegu
gjöf, með velvöldum orðum. —
Að því loknu voru bornar fram
rausnarlegar veitingar. Og allir
skildu glaðir og kátir.
Virðingarfyllst,
Styrbjörn í Króki
JAKOB THORARENSEN er
sérlundaður sem ljóðskáld og
stundum ærið forn í skapi.
Kvæði hans eru auðkennileg,
hvort sem hann kveður þrótt-
mikla bragi um hetjur fortíðar
og dyggðir þær, sem hann metur
mest í dómum sínum um menn
og málefni, eða slær á strengi
persónulegrar og sérstæðrar
kímni. Hann fengi ekki dulizt,'
þó að hann vildi. Aldur hans og
lífsskoðun skipar honum á bekk
með skáldum nítjándu aldarinn-
ar, en vinnubrögð hans sýna, að
hann hefir fylgzt vel með því,
sem heillavænlegast er og far-
sælast í ljóðagerð þeirra skálda,
er tuttugasta öldin hefir í senn
alið og fóstrað. Afbfagðskvæði
hans eru mörg og munu þola vel
tímans tönn eins og skáldskapur
Gríms Thomsens, Stephans G.
Stephanssonar og Guðmundar
Friðjónssonar, en þeim er Jakob
skyldastur. Hitt er þó ekki síður
frásagnarvert, hvað Jakob Thor-
arensen hefir verið blessunar-
lega laus við að birta léleg
kvæði. En ljóðagerðin er aðeins
annar askurinn af tveimur í ríki
skáldskapar hans. Hinn er smá-
sagnagerðin. Þar hefir Jakob
gengið svo vel til verks, að
vandasamt er að gera upp á milli
beztu smásagna hans og ekkert
álitamál, að þær beri að telja
til úrvalsins í þeirri grein ís-
lenzkra bókmennta.
„Hrímnætur" er áttunda ljóða-
bók Jakobs Thorarensens. Hún
eykur naumast orðstír hans, en
samt fer því fjarri, að ellimörk
sjái á hinu hálfsjötuga skáldi.
Jakob hefir sjaldan verið glettn-
ari og skopskýggnari en í þess-
ari bók, enda þótt í henni séu
mörg kvæði, sem eiga megin-
stoð í alvöru og festu. Ljóðin um
Hornstrandir og Þórð kakala eru
svipmikil og Jakobi lík, en ekki
á borð við það, sem hann hefir
áður bezt ort um svipað efni.
Minningakvæðin um Guðmund
Friðjónsson og Jón Magnússon
virðast ekki rísa hátt í fljótu
bragði, en þau leyna á sér og eru
minnisstæðar og áreiðanlega
sannar mannlýsingar. Kvæðin
Gömul klukka, Fjallagrös, Eyði-
bærinn, Tréð við gluggann,
Strokuhestur, Frú allra frúa,
Tólf ára telpa og Húsfreyju-
hróður eru harðmeitluð og sorf-
in eins og Jakob kemst að orði
um skáldskap Guðmundar heit-
ins á Sandi, og öll kæmu þau til
álita í úrval af ljóðum Jakobs.
Gist á víðavangi og íslandsstef
eru einnig ágæt kvæði, en helzt
til misjöfn. Undirritaður telur
samt hin kímnu smákvæði bók-
arinnar eins og Dýrabogann,
Samtal þrevetlinga, Höfuðsigur,
Lófaklapp, Mikinn mun, Sam-
býli og Hugfall órækust vitni
þess, hvað Jakob ætlar að eldast
skemmtilega sem ljóðskáld.
Fyndni þeirra og ádeila missir
hvergi marks, og þau þola mæta-
vel rækilegan lestur.
Jakob Thorarensen er að
mestu hættur að yrkja rímaðar
frásögur, en leggur því meiri á-
herzlu á að bregða upp myndum
1 kvæðum sínum. Ljóðin í
„Hrímnóttum“ eru flest stutt,
og það stafar af þessum nýju
vinnubrögðum skáldsins. Sú ný-
breytni er tvímælalaust til bóta.
Hún stækkar Jakob varla sem
skáld, enda naumast sanngjarnt
að krefjast slíks, þegar hliðsjón
er höfð af aldri hans og fyrri af-
rekum. En Jakob á henni Mns
vegar það að þakka, að kvæðin
í „Hrímnóttum“ eru jafngóð og
fjölbreytileg. Hún hjálpar hon-
um að halda sér ungum í and-
anum.
Strokuhestur er yrkisefni, sem
flest skáld nítjándu aldarinnar
hefðu séð ástæðu til að leggja
út af í löngu máli. Jakob gerir
því þessi skil:
Rokviðri á Kili ríkir,
rumbur og slög í bland.
Stórlyndur strokuhestur
steðjar um reginsand.
Svangur og vegavilltur
veit hann sig hrjáðan gand.
Fyrr skal þó dauður falla
en fjötrast við Suðurland.
Auðvitað er hér margt látið
ósagt. En manni finnst, að þetta
nægi. Lesandinn sér í huganum
myndina af strokuhestinum og
skynjar sögu hans alla.
Kvæðið mikill munur vitnar
um sömu öruggu vinnubrögðin.
Það er svona:
Hóglæti er háttur Skrautu,
hún er að jórtra í kyrrð,
liggjandi í grænni lautu;
lítils hún skyldi ei virð,
auðug að lífsins lindum,
ljómandi nytja þing,
saklaus af öllum syndum
og siðspilltri heimsmenning. —
Ofbeldis gammar óðir
árangri miklum ná,
lamandi lönd og þjóðir,
lífið þeir smá og hrjá;
sturlan og styrjardunur
stofna þeir víða um heim.
Já, mikill er gagnsins munur
á mjólkandi kúnni og þeim.
Þetta eru ef til vill ekki beztu
kvæðin í „Hrímnóttum", en á
sinn hátt táknræn sýnishorn
þessara nýju ljóða Jakobs Thor-
arensens. Skáld, sem þannig
kveður, þolir ágætlega að bæta
enn árum við ævi sína og halda
áfram að yrkja.
Helgi Sæmundsson
—Alþbl.
Sigurður hét bóndi í Skaga-
firði. Hann reri eitt sinn til
Grímseyjar og seig í bjargið
eftir eggjum. Þá er hann var
niður kominn, greip hann slík
skelfing, að honum fannst sem
bjargið myndi þá og þegar yfir
sig hrapa. Bað hann þá guð að
fulltingja sér og heitstrengdi, að
láta allt gott af sér leiða, ef hann
kæmist úr þessari raun heill á
húfi. En þá er hann var uppkom-
inn, kvaðst hann aldrei skyldi
neinum gott gera, því guð hefði
ekki þurft að leiða sig í þessa
ófæru!
Comfortex
the new sensation for the
modem girl and woman.
Call Lilly Maithews, 310
Power Bldg., Ph. 927 880
or evenings, 38 711.
FOR POWER
When and Where You
Need II
You Can Depend on
wm
MARÍNB
MOTOfíS
SASaUHE
JOIBMCÍ
We have just the size you
need.
Ask for particulars.
/VVumford,
A\edlanp,
flíWITED,
Phone 37 187 ----
576 WaU St. WINNIPEG
DRAUMUR
Mig dreymdi í nótt, að dauður væri ég. —
Mér datt í hug, að líta inn til þín. —
Minn andi fór með hraða um hulinn veg,
og hafði um sig vafið snjóhvítt lín.
hver hugsun fullri framkvæmd óðar náði,
— hver fjarlægð varð, að augnabliksins gráði.
En — ef ég hafði vængi vissi ég ei
en víst er það, að fóta ei ég naut,
því einhvernveginn gegnum þýðan þey
sem þögult ský á loftstraumum ég flaut,
og ráðgátan um takmörk rúms og tíma,
varð tölulaus í jarðarkendum svíma.
Ég numdi staðar þarna rétt hjá þér,
og þú leist upp: „Hver skrattinn gengur á?“
Mér virtist eins og ótta slægi af mér
í augu þín, því síga léstu brá,
þá skildi ég að lík mitt huldi haugur,
en hjá þér stóð nú blæjum vafinn draugur.
En nú fór ég að hlæja og heilsa þér
sem hissa stóðst, með ráðaleysis svip;
„Hvað er að frétta’ og hvaðan að þig ber,
og hvaðan sigldu úr höfn þín duldu skip?“
Þín Glámskygn augu greindu návist mína
og gestrisni þú vildir fljótur sýna!
Ég reyndi að tala, en máls mér varnað var, —
samt vildi ég gjarnan hafa við þig kaup;
því sannarlega’ ég voðaþyrstur var,
og vildi biðja um dropa í lítið staup,
því það er svo með dularfulla drauga,
ef dropann skortir, — hætta þeir að spauga.
Nú skildi ég, hvað vanans máttur var, —
að vaninn hafði fjötrað mína sál,
að ennþá nautna-lífsins byrði eg bar
en burt var getan, til að drekka’ úr skál.
Mig kvaldi löngun nú að geta notið,
en — nautnatækin dauðinn hafði brotið.
Hið liðna varð nú gamalt glis og fjas,
öll gæði lífsins aðeins verðlaust prjál.
Ég gat nú ekki glasi hringt við glas,
og gat því ekki þorstan slökt í sál, —
en er þú fyltir glösih þekti ég þefinn
því það er list, sem draugunum er gefin.
Ég hryggur var. — Nú skildi ég skapa lög, —
ég skildi lífsins hegning eftir gröf.
Ég hvarf frá þér, — en sá þá sólskins drög,
því sólin skein á veruleikans höf:
Ég rakst á drauga er innflytjendum unnu,
sem allir drukku þef úr glasi og tunnu!
PÁLMI