Lögberg - 23.10.1952, Qupperneq 6

6
LÖGBERG, FIMTUDAGINN, 23. OKTÓBER, 1952
Langt í burtu
frá
HEIMSKU MANNANNA
Eftir THOMAS HARDY
J. J. BÍLDFELL þýddi
„Já, hún gjörir það, herra. Ég hefi verið
hjá henni í gegnum alla erfiðleika hennar —
og þegar að Tray dó — og ef að hún skyldi gifta
sig aftur, þá býst ég við að ég yrði hjá henni.“
„Hún hefir lofað þér því, eðlilega," sagði
ástfangni klókindarefurinn himinlifandi glaður
yfir því að orð Liddy gáfu til kynna að Bath-
shebu hefði komið til hugar að ske kynni að
hún gifti sig aftur.
„Nei, hún hefir nú í rauninni ekki lofað
því. Ég held það aðeins sjálf.“
„Já, já, ég skil það. Þegar að hún minnist
á, að hún máske gifti sig aftur, þá gengur þú
út frá......“
„Hún minnist aldrei á það, herra,“ sagði
Liddy og furðaði sig á hversu heimskur að
Boldwood virtist vera orðinn.
„Auðvitað ekki,“ flýtti Boldwood sér að
segja, og vonin, sem vaknað hafði hjá honum
þvarr. — „Þú þarft ekki að seilast svona langt
með hrífuna, Liddy — stutt og tíð hrífuför eru
drjúgust. — Jæja, það er nú máske bezt fyrir
hana, þegar að hún er orðin sjálfs sín herra
aftur, að láta þar við sitja — og sleppa ekki
sjálfstæðinu aftur.“
„Húsmóðirin sagði áreiðanlega einu sinni,
þó að hún hafi kannske ekki meint það, að hún
gæti gift sig, ef að hún vildi, eftir sjö ár frá
því í fyrra.“
„Ó, eftir sex ár frá því nú. Hún sagði það.
Það er víst álit flestra ráðsettra og málsmetandi
manna, að hún gæti gift sig strax, hvað svo
sem að lögfræðingarnir hafa um það að segja.“
„Hefir þú verið að spyrja þá um það?“
spurði Liddy ofur sakleysislega.
„Nei, langt því frá,“ sagði Boldwood og
roðnaði. „Liddy, — Oak sagði að þú þyrftir ekki
að vera hér lengur en þér sjálfri sýndist. Ég
ætla nú að halda áfram dálítið lengra. —
Vertu sæl!“
Hann fór í burtu óánægður við sjálfan sig
og fyrirvarð sig fyrir að hafa í fyrsta sinni á
ævinni framið það, sem nefna mátti — undir-
ferli.
Vesalings Boldwood hafði ekki meiri hug-
mynd um fágaða kænsku heldur en sleggju-
hamar, og hann var órólegur út af því, að hafa
gjört sjálfan sig heimskulegan, og það sem
verra var — fyrirlitlegan. En þrátt fyrir það
hafði hann þó til endurbóta komist að einu
sannleiksatriði, sem að var honum nýtt og afar
þýðingarmikið, en það var, að eftir rúm sex
ár gat Bathsheba virkilega gifst honum. Það
var eitthvað ákveðið í þeirri von, því þó að
honum væri ljóst, að Bathsheba hefði máske
ekki meint mikið með því, sem að hún sagði
við Liddy um giftingu, þá sýndi það samt, að
hún hafði látið sér það til hugar koma. Þessi
hugsun fór Boldwood aldrei úr huga. Sex ár
voru að vísu langur tími, en hann var óneitan-
lega miklu styttri — en aldrei, sem að liugur
hans hafði fram að þessu orðið að sætta sig við
og þola. Jakob varð að vinna tvisvar sinnum
sjö ár fyrir Rakel. Hvað var það að bíða í sex
ár eftir slíkri konu sem Bathsheba var? Hann
reyndi að telja sér trú um, að biðin væri á-
kjósanlegri Heldur en þó að hann gæti gifst
henni strax. Hann fann að ást sín til hennar
var svo djúp, sterk og guði vígð, að hún hefði
ekki gert sér grein fyrir mætti hennar, og biðin
gæfi honum tækifæri til þess að sýna henni
og sanna hve róttæk ást hans væri. Að þessi
sex ár mundu líða, eða verða eins og ein mín-
úta í lífi hans. Svo lítið mat hann hið jarðneska
líf sitt, þegar að hann bar það saman við sam-
búðina við hana. Hann ásetti sér að láta þessi
sex ár verða óumræðileg og draumsæl tilhuga-
lífs ár. Það var höfuðatriði lífs hans að þetta
næði fram að ganga — allt annað var einskis
vert.
í millitíðinni, snemma og seint á sumrinu,
var fjársýningin í Greenhill undirbúin, og nú
var að henni komið. — Þá sýningu sótti margt
fólk frá Weatherbury.
L. KAPÍTULI
Greenhill var í Novgorod í Suður-Wessex,
og var önnumkafnasta, glaðværasta og hávaða-
samasta plássið, sem að til var þar um slóðir
og jafnvel víðar, einkum á fjársýningardaginn.
Þessi sýningarstaður var uppi á hæð, þar sem
sem að fornar garðbyggingar voru enn í góðu
gildi. Þar var mikill víggarður og hringmyndað
gerði allt í kringum hann upp á háhæðinni,
sem að nokkur skörð voru fallin í hér og þar.
Tvö aðalhlið voru á gerðinu, hvort á móti öðru,
og lágu bugðóttar götur upp að þeim og sýn-
ingarsvæðinu, sem var slétt flöt um tuttugu
ekrur að stærð, innan gerðisins. Á sýningar-
svæðinu stóðu nokkrar varanlegar byggingar,
en flestir, sem þangað komu; höfðu með sér
tjöld, sem þeir sváfu og mötuðust í á meðan
að sýningin stóð yfir.
Fjárhirðar sem komu langt að á sýninguna
fóru að heiman frá sér með fjárrekstur sinn
nokkrum dögum og jafnvel viku áður en sýn-
ingin átti að byrja, og þeir ráku fjárhópa sína
hægt og gætilega —-fóru aldrei lengra en ellefu
til tólf mílur á dag, og hvíldu féð á næturnar
í haglendi með fram veginum, eins og samið
hafði verið um fyrir fram. Fjármennirnir gengu
á eftir hópum sínum á daginn með krókstaf í
hendi og malpoka um öxl, sem að þeir geymdu
vikuforða sinn í. Þegar kindur gáfust upp,
urðu haltar eða báru, sem stundum kom fyrir
hjá þeim, er langt áttu að fara, voru þær látnar
í vagnkassa, sem að hestur gekk fyrir og þannig
fluttar á sýningarstaðinn.
Weatherbury-bændurnir þurftu ekki á þeim
útbúnaði að halda, því að þeir áttu ekki svo
langt að sækja.
Sýningar- og markaðsfjárhópur þeirra
Bathshebu og Boldwoods bónda var tilkomu-
mikill og stór og vakti almenna eftirtekt, og í
þetta sinn fylgdi Oak flokknum auk fjárhirðis
Boldwoods og Cain Balls, og þeir ráku hann
eins og leið liggur í gegnum Kingsbere-þorpið
áleiðis til hæðarinnar, og á eftir þeim lallaði
George gamli.
Haustsólin skein skáhalt á hæðina um
morguninn og döggvott næturfallið glitraði
eins og perlur á hæðinni. Moldreykjarmekkir
risu upp og sátu eins og skýbólstrar á milli
limgarðanna, sem voru sitt hvoru megin við
vegina, sem að lágu upp að hæðinni úr öllum
áttum; þessir miklu mekkir færðust smátt og
smátt nær hæðinni og flokkarnir sáust brátt
þræða sig eftir götunum, er lágu í ótal bugð-
um upp á toppinn á hæðinni. Þannig komu
hóparnir sígandi og seint hver á eftir öðrum
og fóru inn í gerðið, sem fram undan þeim var,
í tugum saman, einn á eftir öðrum — þar var
kollótt fé og hyrnt fé — blátt fé og rautt fé,
mórautt fé og brúnt fé, og jafnvei grænt fé og
dökkrautt fé, eftir því sem litunarmanninum
datt í hug, eða bæjarvenja var orðin. Menn
kölluðu og hundar geltu í ákafa, en hjarðmenn-
irnir, sem að margir hverjir voru komnir langt
að, létu sig hávaðann litlu skipta, þó að þeir
þreyttust aldrei á að tala um óvanalega við-
burði, sem áð fyrir þá hafði borið, og risa-
vaxnir fjárhirðar risu hér og þar upp úr hópn-
um eins og geisistórir dýrðlingar á meðal krjúp-
andi biðjenda.
Margt af fénu, sem á sýningunni var, var
South Downs og svo gamla hyrnda fjártegund-
in frá Wessex, og af þeirri fjártegund var flest
af fé þeirra Bathshebu og Boldwoods. Þetta
fé kom á sýningarsvæðið um klukkan níu,
hornin lágu fagurlega niður með vöngumnn í
ótal velvöndum bugðum og huldu eyrun. Á
undan og á eftir komu aðrar fjártegundir eins
loðnar og pardusdýr, þó að engir sæjust blett-
irnir. Þar var líka nokkuð af Oxford-fé, sem
að ullin var farin að byrja að hrokkna á, eins
og hár á höfði barns, en þó tóku Leicester-
kindurnar þeim fram hvað hár- eða ullarprýð-
ina snerti, en þær voru þó ekki eins hrokknar
og Cotowolds-féð. En lang tilkomumestur af
öllu fénu var dálítill hópur af Exmoor-kindum,
sem af tilviljun var á sýningunni þetta ár; þær
voru kolóttar í framan og á fótunum, með
dökkum stórum hornum, og ullin myndaði
kraga í kringum dökkleitt ennið og nefið, svo
að þær skáru sig úr öllu öðru fé, sem þar var.
Allt þeta fé, sem var síjarmandi og krafsandi,
var dregið í dilka áður en morguninn var
hálfnaður, og hundarnir, sem tilheyrðu hverj-
um flokk fyrir sig, voru bundnir við dilka-
veggina. Gangar fyrir fólkið lágu í gegnum
dilkana, sem voru fullir af fólki víðsvegar að,
er var að kaupa og selja.
Á öðrum stað á sýningarsvæðinu fóru at-
hafnir af öðru tagi að vekja eftirtekt þegar leið
fram að hádeginu. Þar var verið að reisa nýtt
stórt og mikið belgtjald. Eftir því sem lengra
leið á daginn og fjárhóparnir seldust losnuðu
fleiri og fleiri fjárhirðar frá fjárgæzlunni og
gátu snúið athygli sinni að öðru. Þeir fóru
þangað sem verið var að setja upp tjaldið og
spurðu mennina, sem að því unnu hvað þar
ætti að fara fram. Þeir sögðu að þar ætti mikil
sýning fram að fara, sem héti „Turpin’s Ride
to York“ og „Death of Black Bess“, án þess
að líta upp frá vinnu sinni.
Undir eins og tjald þetta var komið á lagg-
irnar hófst þar bumbusláttur og hornablástur
ásamt opinberri tilkynningu, og Black Bess
stóð þar utan gátta sem óræk sönnun þess, að
auglýsingamaðurinn, sem stóð við leiksviðið,
þar sem fólkið átti að ganga yfir þegar að það
fór inn 1 tjaldið, segði satt, og svo var tal hans
sannfærandi, að fólkið tók brátt að streyma
inn í tjaldið, og með þeim fyrstu sem inn fóru,
voru þeir Jan Coggan og Joseph Poorgrass.
„Það er þessi stóri dóni, sem er að ýta á
mig!“ æpti kvenpersóna, sem var rétt fyrir
framan Jan, þegar troðningurinn var sem allra
mestur.
/ „Hvernig get ég varist því að ýta, þegar
ýtt er á mig?“ spurði Coggan önugur og leit
í áttina til þessarar persónu, þó að hann gæti
sig hvergi hreyft í troðningnum.
Svo varð dálítil þögn; drumbuhljóðið og
lúðrablásturinn dundi aftur við og það kom
nýr fjörkippur í fólkið og það þrýsti enn meira
á þá, sem fyrir framan það voru, svo að Coggan
og Poorgrass voru aftur klemdir að kveniólk-
inu, sem á undan þeim var.
„Ó, að varnarlaust kvenfólk skuli þurfa
að vera undir miskun þessara ribbalda gefið!“
hrópaði ein af þessum konum, þar sem hún
var klemmd í þyrpingunni.
„Heyrið þetta!“ sagði Coggan, þar sem að
hann stóð í þrönginni, og leit í kringum sig;
„hafið þið nokkurn tíma heyrt til jafn ósann-
gjarnrar konu, eins og þessarar? Sem að ég er
lifandi maður og gæti komizt út úr þessari
ostkássu, þá gæti þessi andstygðar kvensnift
étið hana sjálf fyrir mér!“
„Stilltu þig, Jan,“ hvíslaði Joseph Poor-
grass að honum. „Þær gætu fengið karla sína
til þess að myrða okkur, því að mér sýnist á
augnaráði þeirra að þær séu syndugar konur.“
Jan þagði, eins og að honum væri það ekki
á móti skapi, þó að vinur hans talaði um fyrir
honum, — og þeir mjökuðust smátt og smátt
að stiganum. Poorgrass var klemdur eins og
kaka í þrönginni með sex ,Pence‘ í hendinni,
en það var fyrir innganginum, þau voru orðin
svo heit, að konan með glitralfdi látúnshring-
inn á hendinni og hvítmálaða andlitið og herð-
arnar sem að við þeim átti að taka, ætlaði að
brenna sig á þeim og henti þeim annað hvort
af hræðslu við að einhver brögð væru í tafli,
eða að hún mundi brenna sig á þeim.
Fólkið tróðst allt inn í tjaldið, svo að það
var til að sjá að utan eins og útroðinn kartöflu-
poki með gúlum og hnúðum, þar sem að höfuð,
herðar og olnbogar fólksins lágu út að því.
í bakparti aðaltjaldsins voru tvö smátjöld
þar sem sýningarfólkið hafði fataskipti. Annað
þeirra, þar sem karlmennirnir skiptu um bún-
inga, var hólfað í sundur í miðju með millivoð,
og öðrum megin við voðina sat ungur maður
og var að fara í stígvél; þessi ungi maður var
enginn annar en Sergeant Tray.
Það er í stuttu máli hægt að greina frá
hvernig á því stóð að Tray var þarna kominn.
Skipið, sem að hann var tekinn um borð í, 1
Budmond, var í þann veginn að leggja til hafs
og var mannfátt. Tray réði sig til starfs á því,
en áður en það lagði út var bátur sendur til
Leistead Cove til að vitja um föt hans, en þau
voru horfin eins og Tray reyndar bjóst við.
Hann komst á endanum til Bandaríkjanna, þar
sem að hann dró fram lífið við að kenna leik-
fimi, skylmingar og hnefaleik í ýmsum bæjum..
Hann var ekki lengi að þreytast á þessu starfi.
Það var einhver snertur af dýrslegri fágun í
fari hans, og hvað skemmtilegar sem þessar
framandi krinumstæður voru á meðan að nóg
var til hnífs og skeiðar, þá urðu þær leiðinlega
grófar þegar að peningarnir þrutu. Og svo á-
sótti sú hugsun hann stöðugt, að hann þyrfti
ekki annað en að fara heim til Englands og
síðan til Weatherbury til þess að hann gæti
krafist heimilis og allsnægta. Hann var oft að
brjóta heilann um, hvað Bathsheba mundi halda
um hann, hvort hún mundi halda að hann væri
dauður. Að síðustu kom hann til Englands;
en meðvitundin um, að hann væri að nálgast
Weatherbury, dró úr heimkomufögnuði hans
og ásetninguí hans um að hipja sig heim í
hornið dofnaði. Hann hugsaði til landtökunnar
í Liverpool og, ef að hann skyldi nú fara heim,
að þá yrðu móttökurnar líklega allt annað en
skemmtilegar; því það, sem Tray átti til af
því, sem nefna mætti viðkvæmni, voru bráða-
birgðar duttlunga-innföll, sem að stundum ollu
honum eins mikilla óþæginda, eins og þó að
þau hefðu verið heilbrigð og sterk. Bathsheba
var ekki kona, sem hægt var að leika sér með,
eða kona, sem líkleg var til þess að þola og
líða þegjandi; og hvernig gat hann hugsað tii
sambúðar við djarflynda konu, sem að hann
til að byrja með varð að vera kominn upp á
með húsaskjól og fæði? Og svo var það aldeilis
ekki ólíklegt, að kona hans mundi komast í
kröggur með búskapinn, ef það væri þá ekki
komið á daginn nú þegar, og þá mundi hann
verða ábyrgðarfullur fyrir lífsframfæri henn-
ar, en slíkt líf var allt annað en eftirsóknarvert
— fátæktarbasl með endurminninguna um
í'anny eins og skugga á milli þeirra, sem væri
ergjandi fyrir hann, en espandi fyrir hana. —
Með þessar hugsanir um ófarir, eftirsjónir og
vanvirðu, sem allar blönduðust saman í huga
hans, dró hann það dag frá degi að halda heim
til sin, og hefði hætt við það áform með öllu,
ef hann heíði getað fundið pláss til að vera í,
eins tryggt og hið forna heimili sitt.
í júlimánuði hafði Tray komist í kynni við
umferðarsýningarflokk, sem hélt sýningar í
útjoðrum bæja á Norður-Englandi. Hann kynnti
sig eiganda sýningarinnar með því að temja,
villta hesta, sem að sýningunni tilheyrðu, með
því að skjóta með skammbyssu á hestbaki á
harða stökki í gegnum epli, sem hékk á þræði,
og fleiri þessháttar leikbrögð, en þau hafði
hann tamið sér þegar að hann var í hernum.
Tray var tekinn í ílokkinn, og í leiknum Turpin
var hann aðalpersóna leiksins. Hann var ekk-
ert sérlega mikið upp með sér af þeirri upp-
heíð, en hann hétt að það gæti veitt honum
tíma til að hugsa betur ráð sitt. Það var þannig
aí tilviljun og án þess að hann hefði ráðið það
við sig hvað hann ætlaði sér að gera í fram-
tíðinni, að hann var kominn þarna á sýninguna
i Greenhill.
Það var farið að kvelda og eitirfarandi at-
burðir höfðu átt sér stað fyrir framan sýninga-
skálann. Bathsheba, sem Poorgrass hafði keyrt
á sýninguna um morguninn, hafði eins og allir
aðrir heyrt talað um hr. Francis, hinn mikla
leikara og hestamann, sem ætti að leika Turpin,
og hún var ekki orðin of gömul né og áhyggju-
full til þess að langa til að sjá leikinn.
Þessi sýning var sú lang tilkomumesta,
sem að sýnd var. I kringum stóra tjaldið voru
mörg minni sýningartjöld, eins og hænu-ungar
í kringum móður sína. Mannþyrpingin var
komin inn í tjaldið og Boldwood, sem hafði
beðið allan daginn eftir tækifæri til að tala
við Bathshebu, sá nú að hún var ein og fór til
hennar.
„Ég vona, að fjársalan hafi gengið vel í
dag, frú Tray,“ sagði hann hikandi.
„Ó, já, þakka þér fyrir,“ svaraði Bathsheba
og roðnaði lítið eitt í framan. „Ég var svo
heppin að selja allt féð, þegar við komum upp
á hæðina í morgun, svo að við þurftum ekki
að reka það í réttina.“
„Svo þú ert nú alveg frí?“
„Já, nema ég þarf að sjá einn kaupandann
eftir tvo klukkutíma; annars væri ég farin
heim. Ég var að horfa á stóra tjaldið þarna og
auglýsinguna. Hefurðu nokkurn tíma séð
leikinn „Turpin Ride to York“? „Turpin“ var
virkilega til, var það ekki?“
„Jú, áreiðanlega, frá upphafi til enda er
leikurinn sannur. Mig minnir að ég hafi heyrt
Coggan segja, að ættingi sinn hefði þekkt Tom
King Turpin vel.“
„Coggan er heldur gefinn fyrir að segja
furðulegar sögur, ekki sízt þegar ættfólk hans
á í hlut. Ég vona að það sé hægt að trúa þeim.“
„Jú, jú, við þekkjum Coggan öll. — En
„Turpin“ var til. Þú hefir líklega aldrei séð
leikinn?"
Nei, aldrei. Mér var ekki leyft að fara inn
í slík pláss þegar að ég var ung. Heyrirðu!
Hvað gengur á? En þau köll!“
„Ég á von á, að Black Bess sé kominn af
stað. Skildi ég rétt, að þig lagaði til að sjá
leikinn, frú Tray? Fyrirgefðu ef mér skeikar,
en ef svo er ekki þá skal ég með ánægju út-
vega þér sæti.“ Hann sá, að hún var á báðum
áttum og flýtti sér að bæta við: „Ég bíð ekki
eftir að sjá hann; ég hefi séð hann áður.“
Bathshebu langaði auðvitað til að sjá leik-
inn, en hafði hikað af því hún veigraði sér við
því að fara inn ein. Hún hafði verið að vonast
eftir því að Oak mundi koma, því aðstoð hans
í slíkum tilfellum var alltaf vel þegin frá henn-
ar hendi, en hann sást nú hvergi, og hún sagði
því: „Ef að þú vildir vera svo góður að líta inn
og sjá hvort það er nokkurt pláss þar inni, og
ef svo er, þá held ég að ég fari inn um stund.“
.Eftir dálitla stund var Bathsheba komin
inn í tjaldið með Boldwood við hlið sér, sem
leiddi hana til einkasætis og fór svo strax út
aftur. Þessi einkasæti voru á bekk ,sem settur
var á mjög áberandi stað í hringsætunum í
tjaldinu, fóðraður með rauðu klæði, og á gólf-
inu undir honum var gólfdúkur, og þegar að
Bathsheba leit í kringum sig sá hún sér til
mikillar undrunar, að hún var sú eina, sem
sat í þessu einkasæta-plássi í tjaldinu, en allur
mannfjöldinn stóð í þéttum hring umhverfis
sýningarsvæðið, þar sem að hann gat séð miklu
betur það sem íram fór fyrir helmingi minna
verð. Það voru því eins margir, sem horfðu á
hana, þar sem að hún sat í tignarsæti sínu ein-
sömul með rautt tjald á bak við sig, eins og á
'skopleikarana á leiksviðinu, sem voru að sýna
ýmsa leiki þar. „Turpin“ hafði ekki látið sjá
sig enn. Eftir að Bathsheba var nú einu sinni
komin á þennan stað, varð hún að gera sér
það að góðu og vera þar kyrr. Hún settist niður
og breiddi úr kjól sínum á bekkinn sitt hvoru
megin við sig með nokkrum myndugleika. —
Eftir nokkrar mínútur sá hún á rauðleitan
hálsinn á Coggan, sem að stóð rétt fyrir framan
hana, og helgiandlitið á Joseph Poorgrass þar
skammt frá.