Lögberg - 21.05.1953, Blaðsíða 3

LÖGBERG, FIMTUDAGINN, 21. MAÍ, 1953
3
V
Gunnlaugur Frímann Jóhannsson
landnámsmaður og fiskimaður
F. 22. maí 1862 — D. 31. ágúst 1952
Hann var fæddur að Þverá
í Skíðadal í Svarfaðardalshreppi
í Eyjafjarðarsýslu, 22. maí 1862.
Faðir hans var Jóhann Jónsson,
sem hóf þar búskap 1861, og bjó
þar lengi. Hann var sonur Jóns
Jónssonar bónda að Bakka í
Svarfaðardal. Kona Jóhanns og
móðir Gunnlaugs var Anna
Guðmundsdóttir frá bæ þeim í
Tjarnarsókn í Svarfaðardal, er
til forna hét Ingveldarstaðir, en
breyttist síðar í Ingvararstaði og
heitir nú Ingvarir. Hefir Þor-
steinn Þ. Þorsteinsson skáld og
sagnaritari skrifað ítarlega um
Gunnlaug Frímann frænda sinn,
og rakið ætt hans nákvæmlega;
er hér að ýmsu leyti stuðst við
handrit hans.
Anna móðir Gunnlaugs var
dóttir Guðmundar Jónssonar
bónda að Ingvararstöðum. Kona
hans og móðir Önnu var Guðrún
Magnúsdóttir síðast prests að
Tjörn í Svarfaðardal Einarsson-
ar. Séra Magnús var ágætt skáld,
og dulvitur talinn. Gunnlaugur
var næst-elztur af 6 börnum Jó-
hanns og Önnu. Hann ólst upp
með foreldrum sínum og var
fermdur af séra Hjörleifi Gutt-
ormssyni rúmlega 13 ára. Hann
misti móður sína stuttu síðar;
fór hann þá að vinna fyrir sér
sjálfur. Hann dvaldi í æskuhér-
aði sínu til tvítugs aldurs; síð-
ustu 2 árin hjá Jóhanni hrepps-
stjóra Jónssyni á Ytra-Hvarfi í
Svarfaðardal og stundaði þá há-
karlaveiðar á skipinu „Pól-
stjarnan“, og fékk kr. 150.00 í
árskaup — hið langhæsta vinnu-
mannskaup, er þá mun hafa
þekst í Svarfaðardal. — Enda
í hárri elli lifði minningagleðin
í huga hans og leiftraði í augum
hans, er hann minntist á „Pól-
stjörnuna“, dvöl sína þar og in-
dæla skipsfélaga. Tólf manna
áhöfn var á skipinu, ungir menn
og glaðir, 8 af þeim voru góðir
Þetta er ein þeirra greina,
sem sértaklega eru setlaSar
aýjum Canadamönnum.
MENTAMAL
í Canada er skólaskylda
löggilt til 14 4ra aldurs nema
í Quebec fylki. í Ontrlo er
skólaskyldu aldurinn tii 16
ára. Sú undirbúningsmentun
er alstaöar fri, nema hvaS 1
Quebec, er einhvers litils-
háttar fyrir hana krafist.
Fyrirkomulag skólanna er
sniöið af mentamáladeild
hvers fylkis, með nefnd úr
hverju héraði. FéÖ til sltóla-
rekstursins er sumpart meö
eignaskatti og sumspart meö
stjórnartillagi úr opinberum
sjóö. 1 fylkjunum Ontario,
Quebec, Saskatchewan og
Alberta eru sérstakir skólar
fyrir prótestata og kaþólslt
börn. Standa þeir yfir til átta
ára. Við burtför úr þeim við
próí, geta börnin fengið inn-
göngu í miðskólann. Mið-
skólanám stendur yfir fjögur
ár.
Með námsgreinar hagar
svo til, að þú getur valið um
þwr, eftir því sem bezt hent-
ar I starfi þinu, eða til fram-
haldsnáms ( lwrðaskóla eða
háskóla. 1 sumum fylkjum
er sett lítið fyrir nám I ein-
stöku hœrri greinum.
Það eru bæði verkfræði-
skólar og skólar fyrir vissar
stöður eða embætti i hverju
fyiki, er veita tjlsögn i sér-
fögum eins og vísindum eða
vélfræöi.
Það er að minsta lcosti einn
háskóii I hverjum stórum bw
I Canada, þar sem nemendur
eru búnir undir embwttis-
próf. (
Uppástungur og atliuganir
5 sambandi við framlialds-
greinar verða kærkomnar hjá
Calvert House og mun rit-
ttjórl þessa blaðs koma þeim
á frainfæri.
Næsta mánuð
Cauadisk þegnréttindi
Calvert
DISTILLERS tTtt
AMHERSTBURG. ONTARIO
Gunnlaugur F. Jóhannsson
söngmenn, allir Svarfdælingar.
Skipstjórinn var Jón Gunnlaugs-
son, hinn elskaði skipstjóri, sem
var lífið og sálin í öllu starfi og
allri gleði. Lét Gunnlaugur svo
um mælt, að á „Pólstjörnunni“
hefði hann kynst þeim bezta og
bróðurlegasta félagsskap, er
hann hefði til þekt á íslandi. —
En allir þeir, sem til sjós hafa
verið, vita af reynslunni, að líf
um borð í skipi með góðum fé-
lögum, er oft unaðslegur heimur
út af fyrir sig, er gerir alt stritið
og baráttuna við hamfarir hafs
og veðra ekki eingöngu þolan-
legt, heldur sveipar minninguna
sælukennd, sem lifir til enda
dags, og svo var það fyrir Gunn-
laugi.
Frá Ytra-Hvarfi fór Gunn-
laugur út í Hrísey til Kristins
bónda í Yzta-Bæ og stundaði
hákarlaveiðar á skipi hans, er
„Hermann" hét.
Þann 24. sept 1885 giftist
Gunnlaugur Elínu Jónsdóttur,
var hún dóttir hjónanna Jóns
Jónssonar og Helgu Jónsdóttur,
er bjuggu lengst af sínum bú-
skap á Dagverðareyri við Eyja-
fjörð. Árið 1888 fluttu ungu
hjónin frá Yzta-Bæ til Canada,
ásamt ungum syni sínum, Jó-
hanni Tryggva að nafni. Burt-
farardagur þeirra frá Akureyri
var 2. ágúst. Þau komu til Win-
nipeg 2. sept. Elín dvaldi hjá
skyldfólki sínu á Melstað við
Gimli um veturinn, en Gunn-
laugur vann á járnbraut lengst
vetrarins.
Þann 20. marz næsta vor,
lögðu þau af stað frá Winnipeg
til landnáms vestur í landi;
námu þau land við Dongola
P.O. (nú Tantallon, Sask.). Þar
hófu þau hina ströngu landnema
baráttu við þúsundfalda erfið-
leika, er allir landnemar þessara
fyrri tíma urðu að þola. Þann 14.
okt. 1897 dó Elín kona Gunn-
laugs; stóð hann þá einn uppi
með börnin sín, þrú að tölu. Þau
eru: Jóhann Tryggvi, fyrnefnd-
ur, d. 29. marz 1948, átti að fyrri
konu Þuríði Magnúsdóttur frá
Storð í Nýja-íslandi Sigurðs-
sonar; seinni kona hans var
Thelma Árnadóttir umboðs-
manns Eggertsonar, er fyr var
gift hérlendum manni.
Anna, kona Hallsteins Björns-
sonar Jósefssonar Skaftasonar
umboðsmanns í Winnipeg.
Lilja Snjólaug, ekkja Konráðs
Gíslasonar Goodman. Barna-
börn eru 9 og barnabarnabörn 10.
Gunnlaugur brá búi á næsta
ári eftir lát konu sinnar, árið
1898 og flutti þá til Gimli með
tveimur börnum sínum, en
Anna dóttir hans var um nokkur
ár í fóstri hjá hjónunum Guð-
laugi Kristjánssyni og önnu
konu hans, en fór þá til Gimli.
Yngri dóttir hans dvaldi hjá
Arnbjörgu móðursystur sinni og
Jósef Sigurðssyni manni hennar
á Melstað við Gimli.
Á þessum árum stundaði
Gunnlaugur vinnu í Winnipeg á
sumrum, en á vetrum fiskiveiðar
á Winnipegvatni; síðar tók hann
að stunda fiskiveiðar einnig á
sumrum og varð það aðalat-
vinna hans. Hann hafði leyfi til
fiskveiða á Winnipegvatni í 42
ár.
Árið 1900 flutti Gunnlaugur
tli Selkirk. Þann 6. maí 1906,
kvæntist hann Jóhönnu Jóhanns
dóttur, ekkju Runólfs Magnús-
sonar, átti hún 5 börn af fyrra
hjónabandi á ungþroskar aldri.
Jóhanna andaðist 30. júlí 1937.
Eftir lát Jóhönnu flutti Gunn-
laugur frá Selkirk eftir 37 ára
dvöl þar. Dvaldi hann um hríð
hjá (Lillian) Lilju dóttur sinni
og Mr. Goodman manni hennar.
Síðustu 10 árin dvaldi hann hjá
Önnu dóttur sinni og tengda-
syni, Mr. og Mrs. H. Bó Skafta-
son í Winnipeg; átti hann hjá
þeim indæla dvöl á efstu ævi-
árum, er elli-þyngsli og lasleiki
tóku að sækja hann heim. Hann
andaðist eftir stutta legu á
Victoria sjúkrahúsinu í Winni-
peg, þann 31. ágúst, fullra 90 ára
að aldri.
Með Gunnlaugi Frímann er
fjörmikill og um margt ógleym-
anlegur íslenzkur maður til
moldar genginn. Hann var mikill
tilfinningamaður, öruggur í lund
og glaðsinna. Hann var maður
innilega trúaður og reyndist
kirkju feðra sinna og söfnuðum
hvar sem hann dvaldi góður liðs-
maður. Hann hafði mikla unun
af söng til daganna enda. Hann
var jafnan heilsugóður fram á
síðustu æviár; 79 ára að aldri
var hann, er hann hætti fiski-
veiðum að fullu og öllu, mun
það fremur sjaldgæft vera. Elli
hans var björt í ágætri umönn-
un Önnu dóttur hans. — Útför
hans fór fram frá kirkju Selkirk
safnaðar 2. sept. Sóknarprestur
þjónaði við útför hans.
S. Ólafsson
Viðureign kommúnista við
mannkynssöguna
í hinni furðulega raunsæju
skáldsögu sinni „1984“ lætur
e n s k i skáldsagnahöfundurinn
George Orwell höfuðpersónu
sögunnar starfa að því í fram-
tíðarríki kommúnistanna, að
falsa sögu liðins tíma. Hann
dundar við það að nema burt
ýmislegt úr blöðum og bókum
liðins tíma, sem ekki hentar í
þeirri mynd af heimssögunni,
sem nú er innprentuð fólkinu.
Þessi ágæti höfundur fer þarna
ekki með neina hugaróra. Það
þarf ekki að hugsa til ársins
1984 til þess að sjá hvert stefnir
í þessum efnum. í mörg undan-
farin ár, hafa kommúnistískir
einvaldar verið að falsa mann-
kynssöguna smátt og smátt eftir
því sem nýjar útgáfur og kennslu
bækur hafa gefið tækifæri til.
Þetta er ekki minnsti þátturinn
í forheimskunnar- og afmenn-
ingarbaráttu kommúnismans.
undir, hvernig Stalín varð með
árunum sífellt nánari samstarfs-
maður Lenins, samkvæmt þess-
um fræðum. Með nýjum útgáf-
um hefir þáttur hans í bylting-
unni sífellt vérið aukinn, hann
er hækkaður frá því að vera
nefndur „trúr lærisveinn“ í að
vera „bezti lærisveinn“ Lenins,
og síðan er röðin þessi, rakin
eftir útgáfum: „hinn eini trúi
lærisveinn“, „hinn tryggi félagi
í baráttunni“, og síðast „hinn
vitri leiðsögumaður og ráðgjafi“.
Á fyrstu árunum eftir bylting-
una, var talað um leiðsögu þeirra
Lenins og Trotskys í blöðum,
bæklingum og bókum.- Slík rit
fyrirfinnast nú ekki lengur. Þau
eru horfin úr bókasöfnum og
skjalasöfnum. í staðinn eru
komnar nýjar útgáfur. í staðinn
fyrir Lenin-Trosky, stendur nú
Lenin—Stalín.
Business and Professional Cards
Dr. P. H.T. Thorlakson WINNIPEG CUNIC St. Mary’s and Vaughan, Winnipeg PHONE 92-6441 i 1 S. O. BJERRING Canadian Stamp Co. RUBBER & METAL STAMPS NOTARY & CORPORATE SEALS CELLULOID BUTTONS 324 Smith St. Winnipog PHONE 92-4624

J. J. Swanson & Co. LIMITED 308 AVENUE BLDG. WINNIPEG Fasteignasalar. Leigja hús. Ct- vega peningalán og eldsábyrgB, bifreiBaábyrgB o. s. frv. Phone 92-7538 Phone 74-7855 ESTIMATES FREE J. M. INGIMUNDSON Ashphalt Roofs and Insnlated Sidlng — Repairs Country Orders Attended To 632 Simcoe St. Winnlpef, Man.

SARGENT TAXI PHONE 20-4845 FOR QUICK. RELIABLE SERVICE Dr. A. V. JOHNSON DENTIST 506 SOMERSET BUILDINO Telephone 92-7932 Home Telephone 42-3216

DR. E. JOHNSON 304 Eveline Street SELKIRK, MAN. Phones: Office 26 — Res. 230 Offlce Hours: 2:30 - 6:00 p.m. | Dr. ROBERT BLACK SérfrœBingur I augna, eyrna, nef og hálssjúkdómum. 401 MEDICAL ARTS BLDG. Graham and Kennedy St. Skrifstofustmi 92-3851 Helmastml 40-8794

Thorvaldson Eggertson Bastin & Stringer Barristers and Solicitora 209 BANK OF NOVA SCOTIA BG. Portage og Garry St. PHONE 92-8291 • Creators of Distinctive Printing Columbia Press Ltd. 695 Sargent Ave., Winnipeg PHONE 74-3411

CANADIAN FISH PRODUCERS LTD. J. H. PAGE, Managing Dlrector Wholesale Distributora of Freah and Frozen Fish 311 CHAMBERS STREET Offlee: 74-7451 Bes.: 72-3917 Arisiocrai Stainless Sieel Cookware For free home demonstrations without obligation, write phone or call 302-348 Main Street, Winnipeg Phone 92-4665 “The King of the Cookware”
Með því að gera allt í senn, loka
fólkið inni og banna ferðalög úr
landi, banna innflutning bóka
og tímarita, trufla erlendar út-
varpsstöðvar og falsa mannkyns-
söguna, er unnið að því að ala
upp nýja tegund af mannfólki,
sem þekkir ekkert til menningar
aryiarra þjóða, skilur ekki
stefnumörk þeirra, en heldur að
þær séu stríðsæsingamenn og
landræningjar. Þessi forheimsk-
unnarstefna kommúnismans er
áreiðanlega ein hin mesta ógn-
un við heimsfriðinn, sem um get-
ur á seinni áratugum. Ósvífnir
valdhafar eiga léttara með að
steypa slíkri þjóð út í styrjaldar-
brjálæði en nokkru sinni fyrr.
☆
í nýlegu hefii af hinu víðkunna
ársfjórðungstímariti „Foreign
Affairs“ er merkilegt, sögulegt
yfirlit um þróun mála að þessu
leyti í Sovétríkjunum og bent á,
að hér er um samfeldar aðgerðir
að ræða, ákveðna stefnu, sem
nær yfir all-langan tíma. Þegar
menn lesa þessa ritgerð, rifjast
Upp fyrir þeim hugarástand
lýðsins í skáldsögunni „1984“,
sem tilbað „stórabróður“ í þeirri
trú, að stríð væri friður, fáfræði
hamingja og lygin beittasta
vopn sannleikans. Hér er eigi
rúm til að rekja efni greinar
þessarar, en hægt er að benda á
nokkur atriði, sem sýna glöggt,
hvernig aðgerðin er. Höfundur-
inn, kunnur sagnfræðingur og
rithöfundur, sem er nákunnugur
sögu Rússlands og hefir dvalið
þar í landi, bendir t. d. á, með
tilvitnunum í ýmsar útgáfur
opinberra rita fyrr og síðar,
hvernig búið er að falsa alla
sögu byltingarinnar 1918. í nýj-
ustu útgáfunum er t. d. búið að
afmá hlutdeild Trotskys í valda-
töku bolsivikka og þess er
hvergi getið, að hann hafi verið
höfuðleiðtogi hersins í barátt-
unni gegn andbyltingaröflunum.
Ef Trotsky er nefndur, er það
sem útsendari og agent fjand-
manna ríkisins. Þá rekur höf-
Höf. rekur hvernig samband
þeirra Stalíns og Lenins hefir í
nýjum útgáfum verið fært fram
í tímann um 4 ár, inn í nýjar út-
gáfur er stungið heillaóskum og
kveðjum til Stalíns í sambandi
við málefni, sem hann kom
hvergi nærri.
Offlce Phone 92-4762 Res. Phone 72-6115
Dr. L. A. Sigurdson
528 MEDICAL ARTS BUILDING
Offlce Houra: 4 p.m.—6 pjn. and by appolntment.
☆
En það er síður en svo að þessi
nýja mannkynssaga nái ekki út
fyrir Rússland. Með tilliti til
haturs- og lítilsvirðingarherferð-
ar þeirrar, sem hófst eftir heims-
styrjöldina á hendur vestrænum
lýðræðisþjóðum, er unnið að því
að endurskrifa sögu þeirra og
heirpsviðburðanna í hinni nýjú
tóntegund. í tímaritsgrein þess-
ari eru nokkur dæmi, t. d. þetta:
í Rússlandssögu, sem út kom
1945 undir ritstjórn Pankratova,
er þetta haft eftir Stalín um
innrás Bandamanna í Norður-
Frakkland í júní 1944: „Glæsi-
legt fyrirtæki . ... í hernaðar-
sögunni fyrirfinnst ekkert dæmi
sem jafnast á við þetta um víð-
feðmi, stórfengleika og framúr-
skarandi framkvæmd . . . .“ Ári
síðar var þessari frásögn breytt
þannig í nýrri útgáfu: „Hinn 6.
júní 1944 tókst Bandamönnum
að ná fótfestu á strönd Norður-
Frakklands." Á s.l. ári var þess-
um atburðum enn lýst þannig í
viðurkenndri nýútkominni sögu-
bók eftir Shestakov: „Bretland
og Bandaríkin höfðu um þriggja
ára skeið dregið það á langinn
með öllu hugsanlegu móti að
stofna aðra víglínu (í Evrópu).
En þegar það varð Ijóst, eftir
hina stórfenglegu sigra Rauða
hersins, að Sovétríkin gætu alein
sigrað óvininn, hernumið allt
Þýzkaland og frelsað hinar á-
nauðugu þjóðir Vestur-Evrópu,
þar með talið Frakkland, gerðist
það í júní 1944, að herir Breta
og Bandaríkjamanna héldu frá
Englandi og tóku land á strönd
Frakklands."
A. S. BARDAL LTD.
FTJNERAL HOME
84 3 Sherbrook St.
Selur likktstur og annast um út-
farir. Allur útbúnaCur sfl. beztl.
StofnaB 1894 Slml 74-7474
Phone 74-5257 700 Notre Dame Ave.
Opposite Matemlty Pavlllon
Generai Hospltal
Nell's Flower Shop
Weddlng Bouquets, Cut Flowers,
Funeral Deslgns, Corsages,
Beddlng Plants
Nell Johnson Rea. Phone 74-6753
Ifohnny. Jfyan
908 Sargenl Ave. Ph. 3-1365
WINNIPEG'S riRST
"MAILORPHONE"
ORDER HOUSE
Write for our Spring and
Summer Catalogue
Lesið Lögberg
SELKIRK METAL PRODUCTS
Reykh&far, öruggasta eldsvörn,
og flvalt herelnlr. Hitaeinlngar-
rör. ný uppfyndlng. Sparar eldl-
viB, heldur hlta frfl aB rjrtka út
meB reykum.—SkriflB, aimiB tll
KKLX.T SVKINSSON
05 Wall Street Wlnnlpeg
Just North of Portage Ave.
Simar: 3-3744 — 3-4431
J. WILFRID SWAHSON & CO.
Insnrance in all lts branches.
Heal Batate - Mortgages - Bentala
Þannig lýtur mannkynssagan
einnig geðþótta einræðisherrana.
—DAGUR
21» POWKB BUILDING
Telephone »31 181 Bes. 403 4M
LJCT US SERVE YOU
Gundry Pymore Ltd.
British Quality Fish Nettlng
58 VICTOKIA ST. WINNIPKO
PHONE 93-8211
Manager T. R. THORVALDSON
Your patronage will ba appreciated
Minnist
EETEL
í erfðaskrám yðar.
!
PHONB 93-1025
H. J. H. Palmason, C.A.
Cbartered Acconntant
505 Confederatlon Llfe Buildlng
WXNNIPEG MANITOBA
Parker, Parker and
Kristjansson
Barristers - Solicilors
Ben C. Parker. Q.C.
B. Stuart Parker, A. F. Kristjanason
509 Canadlan Bank of Commerce
Cbamben
Wlnnlpeg, Man. Phone 92-3561
G. F. Jonasson, Pres. & Man. Dir.
Keystone Fisheries
Limited
Wholesale Distrlbutora of
FRESH AND FROZEN FISH
60 Louise Street S(ml 92-5237
BULLMORE
FUNERAL HOME
Dauphin, Manitobu
Etgandi ARNI EGGERTSON, Jr.
VAN'S ELECTRIC LTD.
636 Sargent Ave.
Authorixed Home AppHnnca
Deolers
General Electric
McClary Qectric
Moffal
Admiral
Phone 3-4890