Lögberg - 11.06.1953, Blaðsíða 4

4
LÖGBERG, FIMMTUDAGINN 11. JÚNÍ, 1953
Ritstjóri: EINAR P. JÓNSSON
Gefið út hvern fimtudag af
THE COLUMBIA PRESS LIMITED
695 SARGENT AVENUE, WINNIPEG, MANITOBA
J. T. BECK, Manager
UtanAskrlft rltstjórana:
EDITOR LÖGBERG, 695 SARGENT AVENUE, WINNIPEG, MAN»
PHONE 74-3411
Verð $5.00 um árið — Borgist fyrirfram
The ‘Lögberg'’ is printed and published by The Ck)lurnbia Press Ltd.
695 Sargent Avenue, Winnipeg, Manitoba, Canada
Authorized as Second Class Mail, Post Office Department, Ottawa
Hópferðir til íslands
Fjölmennasta fylkingin úr landnámi íslendinga vestan
hafs, er nokkru sinni hefir heimsótt ísland var sú, er vitjaði
átthaganna í tilefni af þúsund ára afmælisháðtíð Alþingis
1930. Hópurinn var stór, þótt færri færu en fara vildu; en
þeir, sem þá litu augum ættjörð sína við hásumardýrð í
helgi heiðbjartrar Jónsvökunætur, bjuggu að því, eða búa,
til daganna enda; þeir höfðu litið landið helga, landið, sem
þeim hló á bernskudögum, landið, sem veitti þeim líf
og frjófgaði sálir þeirra við ilm gróandi jarðar, ritsnild
Snorra, Liljuljóð og Passíusálmana; landið, sem varðveitti
frá öld til aldar fegurstu tunguna í heimi og varðveita mun
hana frá eilífð til eilífðar; þetta fólk glöggvaði skilning sinn á
landinu og rann með því saman í eitt. —
Önnur hópferðin héðan til Islands var farin 1947, er
íslenzka flugvélin Hekla flutti til Reykjavíkur seytján eða
átján farþega, svo sem menn rekur minni til.
Og nú, á sunnudaginn var, lagði af stað flugleiðis í
heimsókn til ættjarðarinnar fjölmennur hópur pílagríma
til sjö vikna dvalar heima. Prófessor Finnbogi Guðmunds-
son átti frumkvæði að hugmyndinni, undirbjó og skipulagði
ferðina með slíkum ágætum, að á betra varð ekki kosið;
enginn annar en hann hefði getað komið þessu í verk, enda
hlífir hann sér lítt, er íslenzk þjóðræknismál eiga í hlut;
vonandi leiðir þessi hópferð til gagnkvæmra árlegra heim-
sókna í framtíðinni, og þá einkum af hálfu þeirra yngri og
hefir þá ekki verið til einskis barist. Mannfjöldi mikill var
staddur á flugvellinum á sunnudagsmorguninn, er píla-
grímsfylkingin hóf sig til flugs og allir báðu hjartanlega að
heilsa Fjallkonunni tignu í norðri.
í ritstjórnargrein, sem þáverandi og núverandi ritstjóri
Lögbergs samdi í tilefni af heimferðinni 1930, er meðal
annars svo komist að orði: — Þetta fólk fer heim til þess að
glöggva minningamyndirnar um bernskustöðvarnar,
hvammana, hólana, fossana og fjöllin og bæta inn í þær
þeim dráttum ljóss og lita, er barnsaugun gátu þá ekki
nema að litlu leyti náð; í þessum hóp verða menn og konur,
er í æsku sinni kvöddu Island; í þessum hóp verða menn og
konur, sem komin voru til fullorðins ára, er ættjörðin var
síðast kvödd, menn og konur, er dulrænar öldur lífsvið-
burðanna vísuðu veg að heiman; menn og konur, er í sann-
leika sagt hafa lifað sínu andlega lífi heima þótt líkamlega
dveldu hér, — menn og konur, sem verið hafa eins og hálf-
visnar greinar, sem engar rætur áttu, en vonuðu og þráðu,
að heimförin gæti látið orð skáldsins rætast þó í annarlegri
merkingu yrði, að græða mætti afhöggna limið við stofn-
inn, jafnvel þó ekki væri nema um stundarsakir.
Iinnilegrar blessunar árnum við þessum pílagrímahóp,
sem nú leggur af stað til landsins helga. Margs konar og
mismunandi vitum við að verði tilfinningar þeirra, sem
eftir langa útivist, sumir hverjir, líta landið sitt langþreyða
rísa úr sæ; vafalaust verður það fagnaðarkendin, er efst
verður á baugi í hugum þeirra, þótt einhverjir kunni, ef til
vill, að verða fyrir dálitlum vonbrigðum; blessunar, heitrar
og einlægrar, árnum við þeim öllum, er heim fara og
óskum og þráum að sem allra flestar vonir þeirra megi full-
komlega rætast, að þeir finni frið og svölun sálum sínum
í faðmi ættjarðarinnar þann tíma, sem þeir dvelja heima;
að þeir sanni bræðrum sínum austan hafs betur en gert
hefir verið til þessa, að hér vestra streymi enn íslenzkt blóð
um íslenzkar æðar og að enn einkenni margan manninn og
marga konuna íslenzkt hjartalag. —
Þannig hugsuðu margir 1930 og þannig hugsa margir
enn þann dag í dag.
Við, sem höfum átt því láni að fagna að heimsækja
Island eftir margra ára fjarveru, geymum í ríki endurminn-
inganna frá þeim tímum óumræðilega margbreytt mál-
verkasafn, slungið ógleymanlegum línum og litum, er höf-
undur lífsins valdi og skapaði sjálfur.
Island er land mikilla furðuverka og undrum þess hefir
aldrei verið fegur lýst en í ljóði Jónasar:
Hver vann hér svo með orku,
aldrei neinn svo vígi hlóð.
Búinn er úr bálastorku
bergkastali frjálsri þjóð.
Drottins hönd þeim vörnum veldur,
vittu barn, sú hönd er sterk.
Gat ei nema Guð og eldur
gert svo dýrðlegt furðuverk.
Það er gott og 'gagnlegt að heimsækja Island, kynnast
hrikafegurð landsins og hinni ástúðlegu þjóð, er landið
byggir.
Hjúskapur í Nigeria
Mazi Ijoma er efnaður bóndi.
Hann á átta konur og fimmtán
börn, og er þess vegna talinn
„stórmenni" í sinni sveit. Elzta
barn hans er dóttir og hún er
mest metin. Hún hefir verið látin
læra, en ekkert hinna barnanna
hefir fengið það. Hún er nú 17
ára og nýkomin úr skóla. Hún
heitir Mgbafo.
í sama þorpinu á heima önnur
efnuð fjölskylda. Húsbóndinn á
þrjár konur og elzti sonur hans
heitir Nwankwo og er nú 24 ára.
Þeir eiga verzlun og Nwankwo
er í búðinni hjá föður sínum. Nú
langar hann til að kvænast, og
hefir fengið augastað á Mgbafo.
Nwankwo er af hinum fjöl-
menna Ibo-ættbálki og hjóna-
band hans verður að fara fram
eftir siðvenjum þess flokks.
Hann segir föður sínum frá því,
hvað sér sé í hug, og gamli mað-
urinn hefur þegar eftirgrennsl-
anir um það hvers konar fólk
þessi fjölskylda sé. Fyrst er að
vita um efnahaginn og álit fjöl-
skyldunnar, hvort móðir stúlk-
unnar hafi nokkru sinni verið
bendluð við galdra, hvort nokkur
alvairlegur sjúkdómur sé í ætt-
inni o. s. frv. Síðan er farið á
fund spámannsins, sem þeir kalla
„ju-ju“, og leitað ráða hans. Það
verður að færa honum nokkra
kjúklinga eða geit að gjöf, og svo
tekur hann til að fremja galdur
sinn og skýrir svo frá hvort guð-
irnir séu þessu hjónabandi sam-
þykkir.
Ef allt gengur að óskum hitt-
ast nú feðurnir og fara að semja
sín á milli. Stúlkunni er ekki
sagt frá þessu, því hún verður að
fara að vilja föður síns. Mest er
talað um verðið, því að ekki er
hægt að fá konu fyrir ekki neitt
í Nigeriu. Það verður að kaupa
brúðina fyrir beinharða peninga.
En hve mikið? Mgbafo er mennt-
uð stúlka, hún er elzt barna og
augasteinn föður síns. Þess
vegna verður hún að vera dýr.
Mazi Ijoma heimtar 120 sterlings
pund fyrir hana. Það þykir hin-
um of mikið. Og eftir langt prútt
koma þeir sér saman um að
stúlkan skuli kosta 100 sterlings-
pund og tveir þriðju hlutar
af þeirri upphæð skuli greiddir í
peningum.
Verð á konum er mjög mis-
munandi í landinu. Áður fyrr var
meyjarmundur ekki nema smá-
vægileg upphæð og sums staðar
fastákveðin. En nú er ekki því
að heilsa. Stúlkur, sem hafa
gengið í skóla kosta nú 80—150
sterlingspund. Mikil óánægja
hefir risið út af þessu og fátækir
menn rísa öndverðir gegn þess-
ari dýrtíð. Og þessi óánægja
varð svo mögnuð á einum stað,
að yfirvöldin ákváðu að meyjar-
mundur skyldi vera 10 sterlings-
pund, hvorki meira né minna.
Fengu þau almanna lof fyrir
þetta. En svo var það einhver
ágirnisseggur, sem vildi fá meira
fyrir dóttur sína, en þá varð al-
menningur svo reiður, að aðsúg-
ur var gerður að húsi hans og
það algerlega jafnað við jörðu.
BrúÖurin fituð
Stúlkurnar í Nigeriu þekkja
ekki þann sið vestrænna systra
sinna, að leggja allt kapp á að
megra sig. Og ungu piltarnir í
Nigeriu vilja að stúlkurnar séu
feitar. Og nú, þegar Mgbafo hefir
verið föstnuð, er byrjað á því að
fita hana. Henni er fengið sér-
stakt herbergi út af fyrir sig og
þar á hún að hafast við í nokkra
mánuði, jafnvel heilt ár, þangað
til hún er orðin nógu feit. Hún
má helzt ekkert gera. Hún verð-
ur að fara í bað þrisvar á dag og
nudda svo allan líkama sinn með
olíu. Hún á að borða mikið og
hún fær aðeins bezta matinn,
sem til er á heimilinu. Og þegar
brúðkaupið nálgast, er byrjað að
útflúrar hörund hennar með
skrautlegum myndum, sem litað-
ar eru sterkum og skærum jurta
litum.
Sums staðar er það siður að
fita stúlkurnar áður en farið er
að tala um hjónabandið. Og svo
að ákveðnum degi er þeim safn-
að saman á torginu og hafðar
þar til sýnis fyrir ungu piltana.
Er þá mikið um dýrðir, bumbu-
sláttur, söngur og fagnaðarlæti
og á meðan eru þær bornar um
kring á gullstólum.
Þegar vígsludagurinn rennur
upp verður margs að gæta. Brúð-
urinni skulu færðar gjafir og
eins föður hennar, móður og
öðrum ættingjum. Veizlukostur
verður að vera ríkulegur og
margbreyttur, svo sem yams,
pálmaolía, kolahnetur, pálmavín,
bambusvín, valhnetur, pipar og
ótal margt annað. Og enn verð-
ur að færa ættingjum brúðar-
innar peningagjafir, samkvæmt
sveitarsið. Mismunandi siðir eru
hjá hinum ýmsu ættflokkum.
Hjá Urhobos-ættflokknum er það
siður að þvo fætur brúðarinnar.
Síðan er slátrað hafri og blóði
hans roðið um fætur og enni
brúðhjónanna. Sums staðar
stendur brúðkaupsveizlan marga
daga og þar er glatt á hjalla,
dansað og sungið og bumbur
barðar. En að kvöldi lokadags
veizlunnar er brúðurinn leidd til
heimilis bónda síns.
Fjölkvœni
í Afríku hefir fjölkvæni alltaf
viðgengist, en það er ekki farið
að gefast jafn vel nú og áður.
Sérstaklega varð þetta mikið
vandamál eftir seinni heims-
styrjöldina, þegar þúsundir af
hermönnum frá Nigeriu komu
heim. Þá tóku hjónaböndin að
riðlast og konurnar hlupu frá
mönnum sínum og siðferðið hef-
ir ekki batnað. Afbrýðissemi og
öfund eitra einnig heimilislífið
þar sem margar konur eru.
Fyrsta kona mannsins er æðst
og hún er húsfreyjan á heimil-
inu. Bóndinn er skyldur til að
meta hana mest. Taki hann yngri
konu fram yfir hana á hann það
á hættu, að hún byrli sér eitur.
Ef fyrsta konan eignast dóttur,
en yngri konan eignast son (og
hann á að vera höfuð ættarinnar)
þá verður fyrsta konan svo af-
brýðissöm, að hún reynir með
öllu móti að stytta syninum
aldur.
Ein ástæðan til fjölkvænis er
sú að hafa ódýran vinnukraft.
Og konurnar eru miklu duglegri
en karlmenn. En hið háa verð á
konum hefir spillt siðgæðinu.
Þegar ungir menn eru svo fá-
tækir, að þeir geta ekki keypt
sér konu, þá reyna þeir að fá
sér hjákonur. En allt lauslæti
hefir verið bannfært þar í landi
fram að þessu. Það var venja að
yrkja níðsöng um þann, sem
hafði gert sig sekan í því og svo
var þetta sungið á strætum og
gatnamótum honum til ævarandi
smánar. En stúlka, sem staðin
var að lauslæt", fékk þá refsingu
að hárið var rakað af henni og
skinn af hundshaus bundið ofan
á kollinn á henni.
Páll Melsted forstjóri er ný-
kominn heim úr ferðalagi um
Afríku. Kynnti hann sér þar
sölumöguleika fyrir harðfisk,
sem langmest er seldur til
Nigeriu héðan. Ferðaðist hann
frá Nigeriu suður ströndina flug
leiðis allt til portúgölsku ný-
lendunnar Angola og síðan til
Kongó og frönsku Mið-Afríku.
Auðugt land
Nigeria er auðugt land, sem
hefir um 30 miljónir íbúa. íbú-
arnir eru næstum eingöngu
svertingjar, sem framleiða mikið
af auðseljanlegum vörum, svo
sem kakó og baðmull, enda
nemur útflutningur þeirra miklu
meira en innflutningurinn.
Aukin fiskkaup Nigeriubúa
Árið 1951 juku Nigeriumenn
fiskkaup sín mjög. Höfðu þeir
áður keypt fisk fyrir 700 þúsund
pund, en það ár keyptu þeir
bæði harðfisk og hiðursoðinn
fisk fyrir 3 miljónir punda, að
því er Páll segir.
Fiskur seldur beint héðan
í fyrra var dálítið af harðfiski
selt héðan til Nigeriu, en ekki
Einu sinni þótti það óláns-
merki að eignast tvíbura. Kvað
svo ramt að þessu að stundum
voru bæði börnin borin út, og
ennfremur kom það fyrir, að
móðurinni væri styttur aldur til
þess að hún skyldi ekki færa
ógæfu yfir allan ættflokkinn.
Stundum var aðeins annað barn-
ið borið út, en móðirin dæmd til
þriggja mánaða útlegðar í
skógunum.
Nú er þetta gjörbreytt. Nú
telja sumir það mesta gæfumerki
ef tvíburar fæðast. Þá er mikil
gleði í þorpinu og allir keppast
við að sýna tvíburunum lotningu.
Menn trúa á endurfæðingu. Ef
eitthvert barn líkist einhverjum
forföður sínum, þá er það talið
svo sem sjálfsagt, að þar sé hann
endurfæddur.
er hagkvæmt talið að flytja fisk-
inn beint héðan í stórum förm-
um, vegna þess að hann geymist
skamman tíma óskemmdur þar
syðra í hitanum og raka loftinu,
varla yfir tvo mánuði. Þess
vegna er hann fluttur smátt og
smátt úr Evrópu með skipum,
sem ganga suður í föstum
ferðum.
Verzlun við fyrirtæki
svertingjanna
Tiltölulega fáir hvítir menn
eru búsettir í Nigeriu og stunda
þeir aðallega verzlun. En svert-
ingjarnir reka einnig verzlunar-
fyrirtæki, og skipta íslendingar
meðal annars beint við þau.
Fisksala til annara
Mið-Afríkulanda
Einnig mun lítillega vera hægt
að selja harðfisk til Kameroon
og annara landa þar á strönd-
inni, en þau lönd eru fámennari
en Nigeria og ekki eins auðug.
Hins vegar er keyptijr fiskur til
frönsku Mið-Afríku frá Suður-
Afríku.
—Alþbl., 1. maí
5 MEIRIHÁTTAR UMBÆTUR
í
MASSEY-HARRIS
COMBINES
M-H
"90 "og "80" COMBINES
SKARA FRAM ÚR AÐ
UPPSKERUAFREKUM.
Improved operotor comfort.
eosier steering, odjustoble
outomotive type controls.
More seporating copocity in
the cylihder, concave, ond
cleoning shoo.
jOb.
Fimm meiriháttar umbætur og margar
smærri, skipa 1953 M-H “90” og “80” com-
bines í fremri röð en nokkru sinni fyr.
Þér njótið fylztu víddar með aðskilnaðar
og hreinsunarrými og margaukin hraða-
tæki frá seinagangi upp í 14 mílur á klukku-
stund — auðveldari í meðförum og aukin
þægindi fyrir ökumann; á þenna hátt má
ganga frá meiri uppskeru á skemmri tíma,
hreinni þresking og aukinn ekrufjöldi
þresktur á dag með minni tilkostnaði.
Þá er það engu síður mikilvægt, að
M-H “90” og “80” combines hafa verið
þaulprófaðar á M-H reynsluvegi — en
fullkomnari prófun í þeim efnum er ekki
til í víðri veröld. Þarna er M-H Combines
ekið yfir hnullungabrautir og 18” rimla-
verk og þaulprófaðar að orku, endingar-
gæðum og stýrishæfni o. s. frv.
Umboðsmenn yfir þvert og endilangt
Canada eru upp með sér af M-H Combines.
Þér finnið til metnaðar yfir þessari
voldugu vél.
MASSEY - HARRIS
COMBINES
—Lesb. Mbl.
Harðfiskurinn geymist ekki í Nigeriu
nema tvo mánuði óskemmdur