Lögberg - 01.10.1953, Blaðsíða 2

2
LÖGBERG, FIMMTUDAGINN, 1. OKTÓBER, 1953
Others Reached Canada
Long Before John Cabot
By THOMAS DUNBABIN
When A. J. H. Richardson and
T. E. Layng of the map section
of the archives of Canada set
about preparing a “reasoned
catalogue” of all available maps
and charts showing any part of
what is now Canada and made
before A.D. 1600, they can
hardly have expected to find
anything of the kind dating from
before 1497, when John Cabot
made his landfall west of the
Atlantic, and no doubt in some
part of Canada; scholars have
placed it in Labrador, Newfound-
land and Nova Scotia.
They knew of the sagas telling
of the Norse voyages of the llth
century to Wineland the Good
and other somewhat vague re-
gions usually accepted as some-
where in North America and
probably in whole or in part in
Canada. The Icelandic sagas
give a few word pictures of the
new countries, but one would
find it hard to draw a map from
their accounts. Sagas are stories,
not scientific studies.
There are, too, the stories of
the transatlantic voyages of the
Zeno brothers of Venice and of
Henry Sinclair, Earl of Orkney,
about th eyear 1400. It has been
claimed that Sinclair was the
first of many thousands of
Orkneymen to reach Canada,
where the Orkneymen long
formed the backbone of the Hud-
son Bay Company service. But
the Zeno map that purports to
record the results of these voy-
ages was not made public till
about 1550 and many experts
have looked on it with a jaun-
diced eye.
But more and more, Canada in
particular and North America in
general, begin to loom up as
discovered, and to quite a con-
siderable extent explored, by the
Norsemen, Icelanders and Green-
land Norse several hundred
years before the voyages of
Columbus and of Cabot. And
amazingly enough there are sug-
gestions, dim, but disturbing,
that these voyagers not only
touched at points on the Atlantic
coast, but pushed into Hudson
Bay and along the Arctic coast
of Canada and penetrated far
into the interior.
Nothing has yet come to the
archives department in the way
of a map or chart of the Norse
discoveries a c t u a 11 y drawn
before A.D. 1200 or even before
A.D. 1500. But they are getting
warm, as the children say. The
archives has received from
Arlington J. Mallery, an Ameri-
can scholar, photostats of copies
of three maps or charts which
are definitely claimed as copied
or adapted from charts made
centuries before the year 1500.
There are:
1. A map of lands west of the
North Atlantic made by Chris-
tian Friseo in 1605, for King
Christian IV of Denmark. This
bears the inscription: “Delinea-
tion of Greenland and of the
nearby regions toward the north
and west from an ancient map
drawn in a crude manner some
centuries ago by the Icelanders,
to whom that region was then
very well known, with nautical
observations of our own time.”
2. A copy of Norse navigation
charts of the llth century made
by Sigurd Stefansson at Skal-
holt in Iceland in 1570.
3. A map or chart which Er-
land Thordson in Iceland,
is stated to have “obtained
from abroad,” in 1568. It is
vouched for by Bjorn Jonsson of
Skardsa (1574-1655), who is
almost a contemporary of Thord-
son.
It seems possible, and even
probable, that the original of
the Stefansson copy is the kind
of ancient and crude Icelandic
work that Friseo says that he
used. This shows the Helluland
and Markland visited by the
Norsemen, as set out in the
sagas, and the Vinland, or Wine-
land the Good, in which they
sought to settle.
The Thordson map has an
even wider scope. It shows, ap-
parently somewhere in the re-
gion of Nova Scotia, a land called
Albania, “the land of white
men,” which is identified with
the Great Ireland of one of the
sagas. Much more remarkable
is the fact that it shows, away
to the northwest, a region that
might conceivably be part of
northern Canada west of Hud-
son Bay. This is marked as
Einfolelinga Land and to the
south of it is Einhyninga Land.
With good will and a little
imagination one can make out
on it what might be indications
of such features as part of Hud-
son Bay, Coronation gulf, the
CH005ING A FIELD
A Business College Education provides
the basic information and training with
which to begin a business career.
Business College students are acquiring
increasing alertness and skill in satisfy-
ing the needs of our growing country for
balanced young business people.
Commence Your Business
Training Mmmediately!
For Scholarships Consult
THE COLEMBIA PRESS LIMITED
PHONE 74-3411 695 Sargent Ave„ WINNIPEG
Coppermine river and even the
mouth of the Mackenzie.
The idea that Scandinavians
reached Minnesota, deep in the
interior of America, three cen-
turies before the French coureurs
du bois from Quebec penetrated
to these regions seems fantastic.
Yet in 1888, a farmer at Kensing-
ton, in Minnesota, dug up from
under the roots' of a tree a stone
with a runic inscription purport-
ing to set out that in 1362, a party
of Norwegians and Swedes had
reached this point. If so, they
had probably come by way of
Hudson Bay and Lake Winnipeg.
The authenticity of the Kensing-
ton stone has been hotly dis-
puted but good authorities hold
that is it genuine. It is hard to
account for it if it is not.
Jonsson states that Thordson
obtained his map from abroad.
If so, it presumably came from
Scandinavia. While most of the
earlier expeditions toward North
America set out from Iceland or
Grenland, the Kensington stone
i describes this one as sent out
from Scandinavia.
The chart of Friseo is in effect
a map of the lands west of the
Atlantic. To the east of the At-
lantic it shows the edge of
Europe from Spain to the North
Cape of Norway and a bit of
North Russia, with the British
Isles, the Orkneys and Shetlands
and the Faroes. A strait separ-
ates Norway from a long stretch
of coast that runs westward till
it bends round and joins the
southern end of Greenland. To
the south of Greenland are four
peninsulas running eastward
from a continental land and
named, from north to south,
Estotiland, Markland, Cortereal
Land and Norumbega. Friseo
makes a good guess by suggest-
ing that Greenland extends to
80 degrees N. In fact, it extends
a little farther.
In modern terms, Estotiland
might be Baffin Land; Mark-
land the part of Labrador be-
tween Hudson Straits and Ham-
ilton Inlet; Cortereal Land an
amalgamation of Newfoundland,
southern Labrador and the land
on the north side of the St. Law-
rence gulf, while Norumbega—a
name of uncertain derivation—
seems to be Nova Scotia and
New Brunswick. Friseo indenti-
fies the Helluland of the sagas
with part of Estotiland. Mark-
land is a name taken from the
sagas; on its northeast corner
Friseo has marked Cape Labra-
dor.
Across the eastern end of
Cortereal Land (so named from
the Portuguese explorers of
about A.D. 1500) is marked “Pro-
montory of Wineland the Good.”
Apparently Friseo thought that
the Norse settlements were in
Newfoundland. Not far away is
a slight indentation marked
“Port of Jacques Cartier, 1525.”
If the date is correct, it refers
to a voyage made 10 years earlier
than Cartier’s famous voyages.
A bay marked St. Lawrence, no
doubt Cartier’s bay of that name,
is marked on the south coast of
Cortereal Land. Farther west
on this coast is written “Cana-
dentes” with the Latin note
“where there is great plenty of
white coral, which they call
arbor.”
Farther west, the name Nova
Francia (New France) spans a
narrowing inlet, no doubt the
St. Lawrence. A note says that
it was discovered by the Nor-
mans from France in 1504.
Globe and Mail,
Toronto, August, 1953
Belgíumenn í Kongó taka
svertingja í félög sín
Gerólík afstaða þeirra og Breta
til blökkumanna
íslenzkur stúdent ferðaðist um sex lönd-
fargjaldið allt aðeins kr. 1,10
Þakklálur fyrir margra hjálp og
fyrirgreiðslu — en þykir vænzt
um pöddurnar
Ungur maður, Ari Ragnars-
son, stúdent, ferðaðist í sum-
ar um sex lönd, á ódýran
hátt. Hann fór af stað frá
Danmörku þann 20. júlí, og
var þá fjárhagur hans harla
tæpur. Hann átti 300 sænsk-
ar krónur, en þær entust
honum alla ferðina fyrir mat
og gistingu. Skýrði Ari frétta
mannr blaðsins frá ferð
sinni í gær.
Ari dvaldi í Stokkhólmi síðast-
liðinn vetur. í vor ákvað hann
að fara í ferðalag og sjá sig um
í Evrópu, en þar sem málakunn-
átta hans var takmörkuð, sótti
hann um tíma málanámskeið í
Helsingör í Danmörku, áður en
hann lagði upp í ferðina. En þar
sem hann hafði ekki komið til
Noregs, fannst honum tilvalið
að ljúka því af áður en hann
færi til Danmerkur. — Einn
fagran vormorgun stóð hann
svo á þjóðveginum fyrir utan
Stokkhólm og veifaði til bíla, er
framhjá fóru. Á þennan hátt
komst hann svo til Noregs, án
þess að kosta nokkru til. Má
segja, að ferð hans hæfizt þarna,
en þó ekki fyrir alvöru fyrr en
hann fór frá Kaupmannahöfn 20.
júlí eftir að hafa verið þar á
námskeiðum í dönsku, ensku og
þýzku.
Gekk með spjald
Ekki virtist þó gæfan ætla að
brosa við Ara, er hann hóf ferða-
lag sitt frá Kaupmannahöfn.
Enginn bíll sinnti honum, hversu
ákaft sem hann veifaði, og varð
hann því að taka áætlunarbif-
reið fyrsta spottann, en það voru
um 10 kílómetrar og borga fyrir
það 1,10 danskar krónur. En þá
tók hann það til bragðs, að hann
bjó sér til spjald á stærð við dag-
blað og málaði á það stórum
stöfum „íslenzkur Stúdent“ og
veifaði því. Þetta hreif, næsti
bíll stanzaði, og eftir það þurfti
hann ekki að hafa áhyggjur af
kostnaðinum fyrr en hann kom
til Þýzkalands, nema fyrir mat.
Ókeypis skólavisi — og
17 skordýr
Áður en Ari fór frá Danmörk,
hafði hann látið skrá sig á einn-
ar viku námskeið í þýzku í
Göttengen. En eftir að hafa
ferðast um allt Vestur-Þýzka-
land, og dvalið þar í þrjár vikur,
þótt á ferðamannaheimilum
væri, þótti honum vera farið að
ganga ískyggilega mikið á fjár-
muni sína, svo hann treysti sér
ekki til að taka þátt í námskeið-
inu. Gekk hann þá á fund skóla-
stjóra og tjáði honum vandræði
sín. Sá heiðursmaður bauð hdn-
um að tak^ þátt í námskeiðinu
allt að einu og einnig frítt fæði
og húsnæði. Þekktist Ari þetta
góða boð og dvaldi þarna í bezta
yfirlæti í viku. í Göttingen skoð-
aði hann frægt skordýrasafn og
kom ekki tómhentur þaðan, því
að skilnaði gaf safnið honum 17
skordýr, en Ari hefir mikinn á-
huga á slíkum efnum.
Til Belgíu
Frá Göttingen hélt Ari út á
þjóðveginn á nýjan leik. Það var
eins og áður, hann þurfti ekki
,yÓlíkt höfumst við að,“ er
orðtak, sem oft er notað, og
geta Belgíumenn til dæmis
sagt það, þegar -gerður er
samanburður á nýlendu-
stjórn þeirra og Breta.
Eins og allir vita, hafa Belgíu-
menn ráðið stóru landsvæði í
Mið-Afríku um margra áratuga
ske.ð — Kongó-nýlendunni. Hún
er raunar þekktust fyrir það, að
til skamms tíma fengu Banda-
ríkjamenn þaðan allt það úraní-
um, sem þar var að fá, og var
þá ekki vitað til þess, að það
væri eins útbreitt og það hefir
reynzt síðan. En það er önnur
saga, sem ekki verður sögð hér,
Belgískir landnemar í Kongó
vinna nú ötullega að því að fá
svertmgja, frumbyggja landsins,
til þess að ganga í félag, sem
þeir stofnuðu á sínum tíma, og
átti þá einungis að vera fyrir
hvíta menn. Hét félagið áður
„Félag landnema“, og aðeins
nafnið táknaði, að þar væri ekki
svertmgjum ætlaður samastað-
annað en veifa spjaldi sínu, þá
fékk hann nægan farkost. í þess-
um löndum ferðaðist hann aðal-
lega með einkabifreiðum. Sem
vonlegt er gat hann ekki veitt
sér mikinn „luxus“ í mataræði,
en keypti sér ódýrar grænmetis-
máltíðir, en því telur hann að
heilbrigði sín hafi aðallega
byggst á í ferðalaginu, að hann
neytti einungis þannig fæðu, en
var þó töluvert af honum dregið,
er hann kom til Skotlands.
England — Skolland — Gullfoss
Næsti áfangi var England. En
á ferjunni yfir Ermasund varð
Ari að borga venjulegt fargjald.
Síðan ferðaðist hann um Norður
England og Skotland, ýmist með
einkabifreiðum eða vörubifreið-
um. Ekki voru spottarnir með
hverri bifreið alltaf langir, vega-
lengdirnar voru allt frá 2 kíló-
metrum upp í þrjú hundruð
kílómetra. Það kom einnig fyrir,
að hann þyrfti að bíða nokkra
klukkutíma eftir ferð. Til Edin-
borgar kom Ari 24. ágúst, og
þaðan kom hann með Gullfossi til
Reykjavíkur þann 27. ágúst.
Lítið um íslendinga
Aldrei hitti Ari íslendinga á
þessu ferðalagi fyrr en hann
kom til Endinborgar, en þar hitti
hann tvo íslenzka skáta á götu.
Honum finnst ferðin hafa verið
mjög skemmtíleg, þótt hann hafi
orðið að neita sér um ýmislegt
vegna slæms fjárhags, og mikið
þurft að spara við sig í mat. —
Þakklátastur er hann þó fyrir
pöddurnar, sem hann fékk á
safninu í Göttingen.
—TÍMINN, 1. sept.
Einn „hífaður" var að tala við
tunglið á næturhimninum.
— Vesalings tungl, sagði hann.
Þú getur ekki verið fullt nema
einu sinni í mánuði, á meðan ég
get verið fullur allan mánuðinn!
ur. í vor var nafni þess breytt,
og heitir það nú „Félag land-
nema og miðstétta í Kongó“.
Hefir annað aðalblað landsins
látið í ljósi gleði sína yfir því,
að nafninu skuli hafa verið
breytt, og segir m. a.:
Vilja auka veg svertingja
„Það sýnir einmitt það, sem
hefir alltaf verið hlutverk félaga
landnemanna. Þau eru fyrst og
fremst hreyfing miðstéttanna, og
þau ætlast til þess, að þar verði
rúm fyrir menn af öllum kyn-
þáttum, og hvaða trú sem þeir
játa“.
Hinir hvítu landnemar hafa
einnig látið þá skoðun í ljós, að
þeir vilji á allan hátt auka veg
og virðingu svertingjanna, sem
gerzt hafa bændur og veita þeim
alla aðstoð til þess að komast
sem bezt af. Það, sem hér er um
að ræða, er mjög mikilvæg breyt
ing á þróun í félagsmálum og
samskiptum kynþáttanna í
Kongó.
Við landamæri Rhodesíu
Blöðin skýra einnig frá því,
að flestir landnemanna séu þessu
hlynntir og það sé aðeins tiltölu-
lega fámennur hópur gamalla
landnema, sem óttist að svert-
ingjarnir verði of mikilla rétt-
inda aðnjótandi. En þeir menn
eru í miklum minni hluta.
í Kongó er enginn greinar-
munur gerður á hvítum mönn-
um og svörtum, eins og í ný-
lendum Breta eða Suður-Afríku,
þar sem dr. Malan ræður lögum
og lofum. Munnurinn á aðbúð
svertingja í Kongó og annars
staðar sést til dæmis í járnbraut-
arstöðinni í Sakanía, sem er á
landamærum Kongós og Rhod-
esíu. í hinum rhodeiska hluta
stöðvarinnar verður svartur
svartur þjónn hvíts manns að
ganga um aðrar dyr en húsbóndi
hans. Hann kemur einnig til
stöðvarinnar í „sérstökum“ vagni
— komi hann frá Rhodesíu og
eru slíkir vagnar ætlaðir svört-
um mönnum.
Sækja samkomuhús hvílra
í Kongó getur svertingi farið
í annars flokks vagn með hvít-
um mönnum, ef hann er aðeins
sómasamlega til fara. Ef hann
er í óhreinum vinnufötum, er til
þess ætlast að hann sé í öðrum
klefa. En sannleikurinn er sá, að
sögn ferðamanna í Kongó, að
svertingjar þar ferðast einungis
vel klæddir í járnbrautarlestun-
um, ef þeir eiga þess nokkurn
kost, og geta þá setið á milli
hvítra manna, ef þeir óska þess.
í Elizabethville, annari stærstu
borg nýlendunnar, eru svertingj-
ar hvattir til að ganga í félög
þau, sem að ofan getur, og sækja
samkomustaði hvítra manna, þar
sem þeir hafa fulla lagalega
heimild til að koma. Kaþólska
kirkjan hefir átt drjúgan þátt í
því, hvernig málum þessum er
nú komið í nýlendunni, því að
hún heldur því ósveigjanlega
fram, að allír menn sé guðs börn,
hver sem litarháttur þeirra kann
að vera.
—'VÍSIR, 29. ágúst
Maður, sem holt er að kynnast
Forstjórinn við bankaútibú yðar er maður, sem holt er að
kynnast; hann er þaulkunnugur öllum aðstæðum í bygðarlagi
yðar og hann getur veitt yður mikilvægar leiðbeiningar
varðandi fjárhagsmál. Hikið eigi að hitta hann að máli nær,
sem vera vill.
Viðskipti yðar eru kærkomin
THE ROYAL BANK OF CANADA
Hvert útibú nýtur trygginga í öllum eignum bankans,
sem nema yfir $2,675,000,00.