Lögberg - 01.10.1953, Blaðsíða 5

LÖGBERG, FIMMTUDAGINN, 1. OKTÓBER, 1953
5

Aliie/iMAL
rVENNA
Ritstjón: INGIBJÖRG JÓNSSON
SÖGULEGUR ATBURÐUR
Allsögulegur atburður gerðist
í Mikley á mánudaginn 21. sept.,
svo sem getið var um á framsíðu
þessa blaðs í fyrri viku, en þá fór
fram í samkomuhúsi eyjarinnar
nokkurs konar vígsluathöfn í til-
efni af hinu nýstofnaða íerju-
sambandi milli lands og eyjar, að
viðstöddu miklu fjölmenni. Til
munu vera ferjur yfir ár í þessu
fylki, en þetta mun vera fyrsta
vatnsferjan hér um slóðir, en
önnur mun bráðlega í vændum
norður við Narrows á Manitoba-
vatni.
Áreiðanlega er ferjusamband-
ið hið mesta framfaraspor í sögu
þessarar gömlu íslenzku byggð-
ar, sem stofnuð var 1876; og mun
það valda straumhvörfum í lífi
eyjarbúa; þykir því hlýða að
láta nokkura frekari greinargerð
um þennan viðburð fylgja mynd-
unum, er birtist nú á þessari síðu.
Aðeins þeir, sem fæddir eru
og uppaldir á eyjunni, geta gert
sér fyllilega í hugarlund, hve
mikils virði þetta nýja sam-
göngutæki verður eyjarbúum.
Þeir muna sögur frumherjanna
um fyrstu flutninga þeirra til
eyjarinnar sumarið og haustið
1876 á smábátum og flekum;
þurftu þeir karlar að vera gædd-
ir hughreysti og hafa krafta í
kögglum, því ekki var heiglum
hent að leggja yfir vatnið á slík-
um farartækjum með konu, börn
og búslóð; mjólkurkýrin varð að
fylgjast með barnanna vegna.
Nágrannabyggðin var Fljóts-
byggð og sóttu eyjarbúar þangað
póst sinn og gera enn; eru þang-
að 24 mílur ef farið er beinustu
leið. Ruddu eyjarbúar sér
snemma veg þvert yfir eyjuna,
hina svokölluðu Mylnubraut,
sem er um 3 mílur á lengd, en
aldrei varð hún greiðfær á
sumrin, því hún liggur yfir fen
og forardýki. Samt óðu póstarn-
ir með póstpokana á bakinu yfir
þennan veg í fjölda mörg ár,
fyrst hálfsmánaðarlega og svo
vikulega, og réru svo með póst-
inn yfir vatnið og komu honum
áleiðis. Þeir lögðu af stað venju-
lega kl. 8 á föstudögum og áttu
að vera komnir til baka kl. 5 á
laugardögum; og beið fólk þá
með óþreyju eftir íslenzku blöð-
unum og bréfum; þótti gömlu
mönnunum póstarnir ekki
bátum sínum alla leið til Sel-
kirk um 80 mílur, sérstaklega
síðla sumars eftir að þeir komu
úr fiskiverum norðan af vatni og
fóru þá í þeim erindum að gera
upp reikninga við fiskifélögin og
kaupa mat og aðrar nauðsynjar
fyrir veturinn. Á svo langri
vatnsferð var allra veðra von,
enda lentu þeir stundum í ævin-
týrum, svo sem þegar tveir elztu
frumbyggjar eyjarinnar koll-
sigldu sig, komust á kjöl, héngu
þar í margar klukkustundir þar
til annar bátur kom þar að af
tilviljun og bjargaði þeim. Þökk-
’uðu þeir jafnan síðan lífsgjöf
sína heitri bænagjörð sinni til
guðs og bænheyrslu hans.
Gufubátar komu á vatnið
l
snemma á árum og greiddi það
nokkuð úr samgönguhömlum
Mikleyinga, ekki sízt eftir að
einn frumherjanna, Helgi Tóm-
asson, kom upp bryggju af eigin
rammleik framan vJð landnáms-
jörð sína, Reynistað, þar sem hin
stóra og vandaða stjórnar-
bryggja stendur nú. Þá var það
jnikil samgöngubót þegar eyjar-
búar fengu sér gasoline-báta;
útvegaði Vilhjálmur Sigurgeirs-
son sér fyrsta bát af því tagi
1915 — Falcon — og svo fjölgaði
þeim bátum árlega. Nú þurfti
ekki lengur að bíða eftir byr, og
eru nú róðrar- og seglbátarnir
Jóhanns læknis. Þegar þeir
læknarnir fluttu frá eyjunni um
aldamótin tók við starfi þeirrá
Solveig Grímólfsdóttir Hoffman,
útlærð yfirsetu- og hjúkrunar-
kona; var hún frábær kona,
kjarkmikil og úrræðagóð, tók á
rrióti tugum barna og misti al-
drei konu af barnsförnum. Hin
síðari ár hafa Mikleyingar notið
hjúkrunarstarfs þessara kvenna:
Guðlaugar Eggertson, Kristínar
og Benediktu Doll, Ástu Jónas-
son og Sesselju Sigurgeirsson, er
allar hafa leyst sín störf af hönd-
um með ágætum. En hversu
góðar sem hjúkrunarkonurnar
eru koma þó þau tilfelli að leita
verður læknishjálpar; urðu
Mikleyingar að sækja lækni til
Gimli, þá til Árborgar og nú
síðustu 20—30 árin til Riverton.
Er ekki ofsögum sagt af því, hve
læknarnir í þessum fjarlægu
stöðum hafa reynst þeim vel;
þeir hafa lagt á sig miklar og
erfiðar ferðu til að bjarga
heilsu þeirra og lífi. Þær voru
ekki orðnar fáar heimsóknir
Sveins E. Björnssonar læknis til
eyjarinnar áður en hann flutti
frá Árborg, og hvað mætti þá
segja um Stein Thompson lækn-
ir frá Riverton, sem hefir lækn-
að og líknað fólki í þessum
byggðarlögum um þrjátíu ára
skeið og reynst því eins og bezti
bróðir. —
Þrátt fyrir vélknúnu bátana,
var enn erfitt og seinlegt að ná
t 1 læknis úr eynni, og í fjölda
mörg ár var það draumur eyjar-
búa, að hið mílubreiða mjósund
milli lands og eyjar yrði brúað,
því smáeyja er í miðju sundinu,
og myndi hún auðvelda að mun
slíka framkvæmd, en ef það
fengist ekki, að ferjusamband
opinberum málum eyjarinnar
ráðstafað í samráði við skolaráð
eyjarinnar. En það sem e. t. v.
hafði miklu meiri áhrif Jivað
framtíð byggðarinnar snerti var,
að Dr. Thompson gaf kost á sér
til ^ingmensku í Gimlikjördæmi
fyrir á-tta árum. Hann skildi sam-
gönguerfiðleika eyjarbúa af
eigm reynslu, því margar erfið-
ar ferðir í illviðrum sumar og
vetur hafði hann lagt á sig
þangað. Hann gleymdi ekki
Mikley.
Dr. Thompson fékk því fram-
gengt að fylkisstjórnin lagði veg
yifr eyjuna 1945 að mjósundinu;
næst var vegur lagður ofan að
vatninu hmumegin frá. Þegar
þessir vegir voru komnir í sæmi-
legt horf, var hægt að fara í
snatri milli Hecla og Riverton
á bílum beggja vegna og á smá-
bát yfir sundið. Síðan voru lend
ingarstað.rnir útbúnir, ferjan
smíðuð og hefir hún nú formlega
verið tekin til notkunar. Auk
þessa hefir hann átt þátt í því,
að raforkuleiðsla til eyjarinnar
er að komast í framkvæmd í ár.
Dr. Thompson er maður fram
sýnn og hugsjónaríkur. Það
hefir ekki farið fram hjá honum,
hversu veiðin í Winnipegvatni
hefir brugðist í nokkur undan
farin ár. Ef hún brygðist alveg,
hvernig færi þá fyrir þessari
byggð^ sem á efnalega afkomu
sína aðallega undir fiskiveiðun-
um? Hann hefir hvatt búendur
til að snúa sér meir að landbún-
aði, en að undanförnu, og í þeim
tilgangi komið því í gegn að
vegur var lagður, og um leið
skurðir grafnir, um mílu fyrir
ofan byggðina á ströndinni, eftir
eyjunni endilangri, og þessi
skurðgröftur mun ræsa fram
D. L. Campbell, ícrsæíisráðherra Manitobaf ylkis, óskar Dr. S. O. Thompson, þmgmanni
Gimlikjördæmis, iil hamingju með unninn sigur, siofnseiningu ferjusambandsins. Á milli
þeirra er Helgi G. Tómasson, formaður skóla áðsifis í Hecla. Lengsi iil vinsiri er Hon. C. L.
Shuíileworih, ráðherra Public Utilities, en iil heegri H n. C. E. Greenlay, verkamála og
f iskiveið aráðherra.
☆
Ferjan,
sem
lengir
Hecla
við
meginlandið.
☆
standa mjög vel í stöðu sinni, ef
þeim seinkaði mikið fram yfir
þennan tíma.
Póstpokarnir þyngdust árlega
ekki sízt eftir að Eaton’s pönt-
unarfélagið kom til sögunnar, og
fóru póstarnir að sligast undir
byrðunum, þá var siglt í kring-
um eyjuna til Fljótsbyggðar;
urðu þessar 24 mílna vatnsferð-
ir oft svaðilfarir óg hættulegar
á smábátum, því Winnipegvatn
á það til að hvessa sig og er þá
ekki við lambið að leika sér;
fórst einn póstur í ofsaroki á
vatninu.
Oft sigldu Mikleyingar á segl-
löngu úr sögunni. Stuttu síðar
var símalína lögð til eyjarinnar.
Bætti alt þetta mikið úr einu
af mesta vandamáh eyjarbua,
en það var: að fá læknisráð og
læknishjálp.
Ekki skulu hér sagðar þær
harmsögur, er gerzt hafa vegna
þessara öruðleika, en í einangr-
uninni áttu þó eyjarbúar því
láni að fagna að eiga í sínum
fyrsta landnemahóp tvo sjálf-
lærða lækna, þá Jóhann Straum-
fjörð og Pétur Bjarnason; þeim
til aðstoðar við barnsburð og
hjúkrun voru þær Sigfríður
Tómasdóttir og Ásta, dóttir
yrði þá stofnsett. Mikley var
fyrst hluti af Gimlisveit og síðan
af Bifröst-sveit. Bar jafnan nokk-
uð á því, að eyjarmenn þóttust
bera lítið úr býtum af því fé, er
fylkisstjórnin og sambands-
stjórnin lögðu í lagningu vega
um þessar sveitir; sérstaklega
varð þessi óánægja ábærileg hin
síðari ár þegar þeir báru saman
hina ófæru vegi yfir eyjuna og
hlemmi-vegina í allar áttir, er
blöstu við um leið og þeir komu
til meginlandsins. Þeir sögðu sig
úr Bifröstsveit fyrir nokkrum
árum og eru nú í Fisher-hérað-
inu undir stjórn fylkisins, og er
vatnið af landinu þar, þannig
að hægt verður í framtíðinni að
ryðja skóginum af því, og yrkja
landið. — Það verður ekkert smá
verk, því þarna er kargaskógur;
en hvað gerðu ekki landnáms-
menn með handverkfærum? Og
hvað geta þá ekki nútímamenn
gert með þeim mikilvirku tækj-
um, sem nú eru við hendi?
Þegar nú ferjusambandið er
komið geta þeir auðveldlega
komið afurðum landbúnaðarins,
korni, kjöti, mjólk og öðru frá
sér til markaða. Sérfræðingar í
jarðrækt telja landið á eyjunni
mjög frjósamt, og er því ekki
Okkur vanfrar
Þurfum að koma upp fisk-
réltar-malsölum og glóðar-
steikja dilkakjötið
Islendingar eiga og þurfa að
, eiga sína eigin eldamennsku
og matarmenningu, sér í
lagi með hliðsjón af ferða-
mannastraumi til landsins.
Eitt'hvað á þessa leið fórust
Agnari Kofoed-Hansen flug-
vallastjóra orð, er tíðindamaður
Vísis hitti hann að máli fyrir
skemmtu. Agnar hefir um langt
skeið haft áhuga fyrir því að
gera ísland að ferðamannalandi
og ekki alls fyrir löngu birti
Vísir mjög svo athyglisverðar til-
lögur hans 1 þessum efnum.
Vöktu þær að vonum verðskuld-
aða athygli.
Nú hefir Agnar Kofoed-Han-
sen talið rétt að auka nokkru
við, þar sem áður var frá horfið,
og að þessu sinni eru það tillögur
varðandi mataræði og „íslenzkt
eldhús“, sem hann vill koma á
framíæri.
Skyrið er það eina
Við eigum lítið af því, sem
útlendingar myndu kalla þjóð-
rétti, þegar undan er skilið skyr-
ið, sem er bæði ljúffeng fæða og
holl ef hún er rétt tdreidd. Flest-
ar aðrar þjóðir hafa gnægð þjóð-
rétta, sem þær framreiða á sinn
sérstaka hátt. Girnast erlendir
ferðamenn yfirleitt að kynnast
hinu þjóðlega mataræði hvers
lands og því er það ávinningur
hverrar þjóðar að hafa sem fjöl-
breytilegustu og ljúffengustu
mataræði á að skipa.
Nú stöndum við íslendingar —
að því er Agnar Kofoed-Hansen
telur — óvenju vel að vígi hvað
ýmis hráefni snertir. Meðal
annars er kindakjötið okkar,
sem Halldór Kiljan Laxness tel-
„þjóðlegfr eldhús/#
ur óæti hið mesta. Og það má
vissulega til sanns vegar færa,
að við íslendingar kunnum ekki
að matreiða dilkakjöt og gerum
það að óæti í slæmum meðför-
um. Ef við tækjum upp nýja
háttu í meðferð og. matreiðslu
kindakjöts væri hægt að búa til
úr því ljúffengustu kjötrétti
sem um getur. En hin rétta með-
ferð á dilkakjöti er að glóðar-
steikja það. Þann hátt hafa ýms-
ar austurlenzgar þjóðir haft frá
aldaöðli og með því gert kinda-
kjöt að lostæti, sem naumast á
sinn líka.
Ennfremur er það heldur ekki
vansalaust að Islendingar, sem
eru ein mesta fiskveiðaþjóð
heimsins, skuli ekki hafa í höfuð
borg sinni eitt einasta fiskrétta-
matsöluhús, þar sem matreiddir
eru ljúffengir fiskréttir. Ýmsir
útlendingar, sem hingað hafa
komið, hafa undrast þetta og
jafnframt hvað matsölustaðir
bæjarins, þeir, sem þegar eru
fyrir hendi, leggja litla rækt við
matartilbúning úr fiski. Þarf þó
ekki að efast um gæði hráefnis-
ins, því fiskur fæst hér jafnan
glænýr á degi hverjum. Stönd-
um við því betur að vígi með
fiskréttamatsölu heldur en flest-
ar aðrar borgir álfunnar.
Agnar Kofoed-Hansen sagði,
að við Islendingar yrðum að
leggja miklu meiri rækt við að
skapa okkar eigið þjóðlega „eld-
hús“, leggja okkur í framkróka
til að nota okkar eigin ágætu
hráefni og búa til úr þeim ljúf-
fengari og lostætari rétti, en við
höfum gert til þessa.
Á þann hátt gerum við ekki
aðeins útlendum ferðamönnum
til hæfis heldur fyrst og fremst
okkur sjálfum, jafnt neytendum
sem framleiðendum.
—VISIR, 29. ágús*
útilokað að eftir nokkur ár gefist
að líta þar blómlega akra. Eyjan
hefir og annan kost, sem ekki
er lítils virði, en það er náttúru-
fegurð eða að minsta kosti finst
þeim það, sem þar eru fæddir
og uppaldir. I marga tugi ára
hafa sumargestir dvalið lang-
vistum norðanvert á eyjunni í
vingjarnlegri og sandmjúkri
höfn, sem nefnd er Gull Har-
bour. Er ekki ólíklegt, að sumar-
gestum fjölgi nú þar, og að þeir
muni einnig reisa sér sumar-
bústaði á öðrum fögrum stöðum
á eynni; gæti þetta á margan
hátt komið búendum í hag, þótt
sumir muni e. t. v. sakna þeirrar
friðsældar og þess næðis, sem á
eynni hefir ríkt fram að þessu.
Eins og skýrt var frá í síðasta
blaði, voru forsætisráðherra
Manitobafylkis og þrír úr ráðu-
neyti hans, auk þingforseta, við-
staddir veizlufagnaðinn í Mikl-
ey 21. sept., og fór vel á því,
því vitanlega hefði Dr. Thomp-
son ekki getað afrekað því, sem
nú hefir verið gert í þágu byggð-
arinnar, ef ekki hefði hann haft
hina ágætu Liberalstjórn Camp-
bells að baki sér; stjórn hans
hefir skilið, engu síður en Dr.
Thompson, að tími væri til kom-
inn að tekið væri tillit til vel-
farnaðar þessarar gömlu íslend-
ingabyggðar á eyjunni fögru í
Winnipegvatni. Þeir fluttu allir
ræður og lofuðu jafnvel meiru
góðu, enda eru vegirnir ennþá
langt frá því að vera viðunan-
legir, þó mikill sé munurinn frá
því, sem áður var.
Aðalræðuna flutti vitaskuld
Dr. Thompson, og eins og vænta
mátti, gaf hann öllum öðrum
en sjálfum sér viðurkenningu
fyrir það verk, sem nú hefir
verið unnið að í samgöngumál-
um eyjarinnar; mintist hann
sérstaklega skólaráðsins í Hecla,
sem haft hefir með honum sam-
ráð í framkvæmdinni varðandi
ferjusambandið, en í skólaráðinu
eru: Helgi G. Tómasson, forseti;
Einar Sólmundsson, ritari; Helgi
Jones, Kjartan Eggertsson og
Fedor Thordarson.
Helgi K. Tómasson stjórnaði
samsætinu með ágætum, og í lok
þess þakkaði Helgi Jones með
snjallri ræðu öllum þeim, er lagt
höfðu hönd að verki við að koma
þessari samgöngubót í fram-
kvæmd, og öllum gestum fyrir
komuna. Samkomugestir voru
yfir 70, meirihlutinn frá systur-
byggðinni, Fljótsbyggð, og var
ánægjulegt að sjá þá þar. Margir
Mikleyjarmenn gátu því miður
ekki sótt þessa hátíð vegna þess,
að þeir voru komnir út í fiskiver.
Konur þeirra bættu alveg úr því
með hinni ljúffengu máltíð, er
þær framre.ddu fyrir gestina. —
Skeyti frá S. V. Sigurdson, bæj-
arstjóra í Riverton, er barst
norðan af vatni, vakti fögnuð;
afi hans, Sigurður Erlendsson,
var einn af fyrstu landnemum
eyjarinnar 1876.
---☆----
Við hjónin þökkum Mikleying-
um fyrir að bjóða okkur á þessa
sögulegu hátíð; okkur hefði báð-
um þótt fyrir, ef við hefðum ekki
verið þar viðstödd, því þarna
var markað stórvægilegt spor í
sögu íslenzka landnámsins. Við
erum líka þakklát Mr. og Mrs.
T. R. Thorvaldson fyrir að bjóða
okkur að verða þeim samferða
norður í bíl þeirra. Við lögðum
af stað frá heimili okkar á
Victor stræti í Winnipeg kl. 11
fyrir hádegi og vorum komin á
samkomustaðinn í Hecla kl. 2.05
eftir hádegi, og er það sennilega
met í hraðferð á milli þessara
staða. Við biðum eftir ferjunni í
15 mínútur hérna megin vatns-
ins; hafði hún þá flutt 29 bíla
með um 70 gestum yfir vatnið til
Mikleyjar þá um morguninn.
Ferjan getur flutt 4 bíla í einu
og er 20 mínútur á leiðinni milli
lands og eyjar. Höfðu sumir að
orði að ferjan yrði stækkuð og
settar yrðu í hana sterkari vélar.
Vegirnir að ferjunni eru ekki
enn fvrsta flokks, eins og gefur
að skilja, en úr því verður vænt-
anlega bætt í nálægri framtíð.
Nýtt tímabil er nú hafið í
sögu Mikleyjarbyggðar og óskar
Lögberg að því fylgi mikil gifta.